راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: در هر نظام آموزشی، پیشرفت تحصیلی مهم ترین شاخص توفیق فعالیت های علمی و آموزشی محسوب می شود و بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان نزد پژوهشگران علوم تربیتی و روان شناسی از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تعلل ورزی، خودتنظیم گری و باورهای فراشناختی در پیش بینی انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. روش ها: این پژوهش، مقطعی- توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال تحصیلی 92-1391 تشکیل دادند که 302 نفر از این افراد به روش نمونه گیری تصادفی منظم و براساس جدول مورگان و کرچسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس انگیزش پیشرفت تحصیلی، مقیاس خودتنظیم گری، مقیاس باورهای فراشناختی و مقیاس تعلل ورزی تحصیلی دانشجویان استفاده شد. داده های به دست آمده به کمک نرم افزار SPSS 18 و با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بین متغیرهای باورهای فراشناختی، خودتنظیم گری و انگیزش پیشرفت، ارتباط مثبت و معنی داری وجود داشت و ارتباط بین تعلل ورزی و انگیزش پیشرفت، منفی بود (0/01>p). همچنین حدود 18% واریانس مربوط به انگیزش پیشرفت توسط تعلل ورزی، خودتنظیم گری و باورهای فراشناختی تبیین شد. نتیجه گیری: تعلل ورزی، قوی ترین پیش بین انگیزش پیشرفت تحصیلی محسوب می شود.

اهداف: تجارب زودرس در محیط بالینی در کوریکولوم دوره عمومی از سوی پژوهشگران مورد تاکید واقع شده است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی برنامه برخورد زودرس با محیط بالینی برای دانشجویان سال اول دندان پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 140 نفر از دانشجویان ترم اول دندان پزشکی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در دو سال متوالی 91-1390 و 92-1391 به روش سرشماری مورد بررسی قرار گرفتند که 74 نفر از آنها دانشجویان ورودی مهر 90 (گروه اول) و 66 نفر از آنها دانشجویان ورودی مهر 91 (گروه دوم) بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته خودایفا با ضریب آلفای کرونباخ 82/0 بود. داده ها به کمک نرم افزار SPSS 18 و با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون های مجذور کای و Tمستقل تحلیل شدند. یافته ها: 59 نفر (7/79%) در گروه اول و 60 نفر (9/90%) در گروه دوم، این برنامه را در ایجاد آگاهی اولیه از رشته دندان پزشکی و 58 نفر (4/78%) در گروه اول و 55 نفر (3/83%) در گروه دوم، آن را در شفاف سازی انگیزه از انتخاب رشته دندان پزشکی، مفید و کاملاً مفید اعلام نمودند. نمره استاندارد سودمندی بازدید از بخش های بالینی در هر دو گروه به طور معنی داری بیشتر از بخش های غیربالینی بود. رفتار حرفه ای، اخلاق پزشکی و پیشگیری از مهم ترین موضوعات مورد بحث بودند. نتیجه گیری: دوره های برخورد زودرس با محیط بالینی بر آگاهی اولیه دانشجویان از رشته دندان پزشکی و شفاف سازی انگیزه آنها تاثیر دارد و به خصوص از نظر دانشجویان، حضور در بخش های بالینی نسبت به سایر بخش ها مفیدتر است.

اهداف: مهم ترین وظیفه نظام آموزشی، آماده ساختن دانشجویان برای کسب دانش و مهارت های شناختی و شغلی به منظور ورود به اجتماع است. لذا شناخت عواملی که منجر به پیشرفت تحصیلی دانشجویان می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی رابطه هوش هیجانی و خودپنداره با پیشرفت تحصیلی دانشجویان انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 99 نفر از دانشجویان دانشکده پرستاری- مامایی قاین در سال تحصیلی 92-1391 به صورت سرشماری وارد مطالعه شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های استاندارد هوش هیجانی بار- آن و خودپنداره راجرز استفاده شد. داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون T مستقل و ضریب همبستگی پیرسون) به کمک نرم افزار SPSS 14 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بین میانگین نمرات هوش هیجانی، خودپنداره واقعی و خودپنداره آرمانی در دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود نداشت، ولی میانگین معدل در دختران به طور معنی داری بیشتر از پسران بود(0/001>p). بین پیشرفت تحصیلی با خودپنداره آرمانی و بین هوش هیجانی با خودپنداره آرمانی و خودپنداره واقعی رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت. اما بین هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی (معدل) رابطه ای مشاهده نشد. نتیجه گیری: خودپنداره بالای دانشجویان با پیشرفت تحصیلی آنان ارتباط دارد و دانشجویانی که خودپنداره بهتری دارند و برداشت خوبی از خود و توانایی های خود دارند از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردارند.

اهداف: در یادگیری الکترونیکی، افراد با تفاوت های فردی وارد محیط آموزشی می شوند، بنابراین در سنجش بازده های یادگیری نیز تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. این پژوهش با هدف بررسی میزان تاثیر تیپ های شخصیتی درون گرایی و برون گرایی بر میزان مشارکت یادگیرندگان در سیستم مدیریت یادگیری مودل انجام شد. روش ها: این پژوهش به شیوه علی- مقایسه ای در سال 1392روی 86 نفر از دانشجویان ترم دوم حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در مقطع کارشناسی ارشد انجام شد. این افراد براساس جدول کرجسی و مورگان و به شیوه طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. این دانشجویان برای درس آشنایی با کامپیوتر در کنار جلسات حضوری خود، برخی تمرین ها را در فضای مجازی انجام دادند. برای پژوهش از دو ابزار پرسش نامه تیپ های شخصیتی آیزنک (درون گرایی، برون گرایی) و رابریک ها بهره گرفته شد. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS 19 و با استفاده از آزمون های T مستقل و تحلیل واریانس دوراهه انجام گرفت. یافته ها: بین میانگین نمرات دختران و پسران از نظر تیپ های شخصیتی درون گرا و برون گرا و همچنین از نظر میزان مشارکت، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. اما میانگین نمرات مشارکت دانشجویان در دو تیپ شخصیتی برون گرا و درون گرا با یکدیگر تفاوت آماری معنی داری داشت. تاثیر تعامل دو متغیر تیپ شخصیتی و جنسیت نیز بر میزان مشارکت دانشجویان معنی دار نبود (0/05). نتیجه گیری: در فضای یادگیری الکترونیکی، افراد درون گرا از میزان مشارکت بیشتری نسبت به افراد برون گرا برخوردار هستند. به عبارتی در یادگیری الکترونیکی، افراد درون گرا میزان مشارکت بیشتری در فعالیت ها و تعاملات دارند.

اهداف: آموزش بین حرفه ای، رویکردی نوین برای توانمندساختن فراگیران علوم سلامت در جهت ارایه مراقبت تیمی، همکارانه و جامع به منظور ارتقای پیامدهای سلامت مددجویان است. این مطالعه با هدف بررسی آمادگی دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم سلامت برای آموزش و یادگیری بین حرفه ای انجام شد. روش ها: این مطالعه مقطعی- توصیفی در سال 92-1391 روی 500 نفر از دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی در رشته های مختلف علوم سلامت با نمونه گیری آسان و دردسترس انجام شد. ابزار پژوهش، پرسش نامه سنجش آمادگی برای آموزش بین حرفه ای بود که پایایی آن 83/0 به دست آمد. داده ها با نرم افزار SPSS 18 و آزمون های آماری توصیفی (میانگین و درصد) و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: میانگین کلی آمادگی دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم سلامت برای آموزش بین حرفه ای بالاتر از حد متوسط بود. بین گروه های حرفه ای از نظر میزان آمادگی برای آموزش بین حرفه ای، تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت (0/05). ولی با این وجود در گروه پرستاری، میانگین نمرات در کل مقیاس و در تمام زیرمقیاس ها از گروه های دیگر بیشتر بود. نتیجه گیری: آمادگی دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم سلامت برای آموزش بین حرفه ای بالاتر از حد متوسط است.

اهداف: در مطالعات گذشته، مشارکت دانشجو در امر تدریس، در افزایش موفقیت تحصیلی و کسب مهارت های ارتباطی موثر شناخته شده است. هدف از این مطالعه، مقایسه روش های مشارکتی تدریس با شیوه سنتی از نظر موفقیت تحصیلی و رضایتمندی دانشجویان بود. روش ها: این پژوهش نیمه تجربی روی 21 دانشجوی سال سوم مامایی در درس پزشکی قانونی در دانشگاه علوم پزشکی سبزوار در سال 93-1392 انجام شد. 8 جلسه اول به روش سخنرانی و 8 جلسه دوم به روش مشارکتی اجرا شد. در پایان هر روش، آزمون علمی با میزان دشواری یکسان برگزار شد و دانشجویان پرسش نامه رضایت سنجی را که روایی و پایایی آن تایید شده بود، تکمیل کردند. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS 16 و آزمون آماری Tمستقل انجام شد. یافته ها: میانگین نمره آزمون علمی در روش مشارکتی با تفاوت معنی داری از روش سخنرانی بیشتر بود (0/0001>p). دانشجویان ، روش مشارکتی را باعث افزایش انگیزه آموختن (6/66%)، افزایش صمیمت و ارتباط دانشجویان (1/80%)، افزایش بحث گروهی در داخل و خارج از کلاس (81%) و افزایش یادگیری مطالب درسی (9/80%) دانستند. همچنین میانگین کلی رضایت با اختلاف معنی داری در گروه مشارکتی بیشتر بود (0/0001>p). نتیجه گیری: به کارگیری روش های نوین مشارکتی در کلاس های تئوری دانشگاه علوم پزشکی، می تواند به افزایش یادگیری و درک دانشجویان و بهبود سطح مهارت های ارتباطی آنها کمک کند.

اهداف: شناخت مولفه ها و تحلیل روابط میان مولفه های مختلف کیفیت تدریس از دید خود اساتید می تواند راهنمایی برای تحلیل بهتر کیفیت تدریس باشد. این مطالعه با هدف تحلیل ارتباط بین عوامل موثر بر کیفیت تدریس از دیدگاه اساتید با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1392 انجام شد. نمونه های پژوهش 396 نفر از اساتید و اعضای هیات علمی منتخب در دانشگاه علوم پزشکی مستقر در شهر تهران بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای سنجش کیفیت تدریس از پرسش نامه کیفیت تدریس سراج استفاده شد. به منظور تحلیل مدل، اطلاعات جمع آوری شده در اختیار نرم افزار Lisrel 8.8 قرار گرفت. برای بررسی برازش مدل، از شاخص های GFI، AGFI، RMSEA و آزمون مجذور کای استفاده شد. یافته ها: مولفه روابط میان فردی بیشترین تاثیر را در ارتقای کیفیت تدریس نشان داد. بیشترین بار عاملی مولفه طرح درس با مولفه تدریس استاد (11/0)، بیشترین بار عاملی مولفه تدریس با مولفه نحوه تدریس (34/0) و بیشترین بار عاملی مولفه ارزش یابی تدریس با مولفه تدریس (34/0) بود و در زمینه بار عاملی مولفه ارتباطات میان فردی با سایر مولفه های کیفیت تدریس، بیشترین بار عاملی مرتبط با مولفه ارزش یابی تدریس (36/0) بود. همچنین با توجه به شاخص های RMSEA، AFGI و GFI، مدل تحلیل ارتباط ساختاری بین مولفه های کیفیت تدریس دارای برازش مناسب بود. نتیجه گیری: مولفه ارتباط میان فردی در بین سایر مولفه های کیفیت تدریس اهمیت بیشتری دارد و مدل یابی معادلات ساختاری نشان می دهد که ارتباط مولفه های مختلف و تاثیر متقابل این مولفه ها بر یکدیگر باید به خوبی شناسایی شود.

اهداف: یکی از عواملی که نقش چشمگیری در موفقیت و عدم موفقیت افراد دارد، هوش اجتماعی است. اعضای هیات علمی باید برای بهبود یادگیری دانشجویان و بالابردن عملکرد خود به توانایی های هوش اجتماعی واقف بوده و سعی در پرورش آن بنمایند. هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین هوش اجتماعی و مولفه های آن (پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت های اجتماعی و آگاهی اجتماعی) با عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه بود. روش ها: این مطالعه، کاربردی به روش توصیفی- پیمایشی و از نوع همبستگی است که در سال 1393 روی 242 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد. نمونه های پژوهش با روش نمونه گیری خوشه ای و با استفاده از جدول مورگان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس هوش اجتماعی ترومسو بود. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS 18 و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های T مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام) انجام شد. یافته ها: میانگین نمرات هوش اجتماعی در زنان و مردان، تفاوت آماری معنی داری نداشت. بین عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه با هوش اجتماعی و ابعاد آن یعنی پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت های اجتماعی و آگاهی اجتماعی، رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت. همچنین کل مقیاس هوش اجتماعی، 8% واریانس کل عملکرد اساتید را پیش بینی کرد. نتیجه گیری: همه ابعاد هوش اجتماعی (پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت های اجتماعی و آگاهی اجتماعی)، میزان عملکرد اساتید را تبیین می کنند.

اهداف: ماهیت و نوع محتوای یادگیری در دروس مختلف علوم پزشکی، استفاده از امکانات چندرسانه ای را برای تسهیل یادگیری فراگیران ضروری نموده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آمادگی اساتید و زیرساخت های دانشگاه علوم پزشکی همدان در جهت استقرار اثربخش آموزش الکترونیک براساس مدل پذیرش فنّاوری بود. روش ها: در این تحقیق کاربردی به روش توصیفی- تحلیلی که از نظر جمع آوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است، 183 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال 1393 به روش نمونه گیری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران مورد بررسی قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه و یک چک لیست استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی، تکنیک تحلیلی عاملی تاییدی، مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر با کمک نرم افزارهای LISREL 8.5 و SPSS 18 انجام شد. یافته ها: آمادگی اساتید فقط در حیطه های سطح دانش و پذیرش دانشجویان نسبتاً مطلوب و در عوامل فرهنگی در سطح متوسط بود. در بخش زیرساخت ها، به ترتیب حوزه های دسترسی و رفرنس ها، نیروی انسانی و حمایت مالی مهم ترین مشکلات بودند. آمادگی اساتید و زیرساخت ها بر برداشت ذهنی از مفیدبودن و آسانی استفاده از آموزش الکترونیک تاثیر معنی دار داشتند و این دو مولفه روی نگرش نسبت به استفاده و تصمیم به استفاده از فنّاوری و درنتیجه، بر استفاده عملی از فنّاوری اثر مثبت و معنی دار داشتند. نتیجه گیری: مدل پذیرش فنّاوری آموزش الکترونیک با توجه به تاثیر معنی دار آمادگی اساتید و زیرساخت های دانشگاه و شاخص های برازش مناسب، قابلیت به کارگیری در جامعه مورد نظر را دارد.

اهداف: اجرای صحیح وظایف بنیادی و نقش های کلیدی در آموزش، مستلزم برخورداری از کیفیت است. ارزش یابی دوره های مختلف آموزشی در راستای بهبود کیفیت این دوره ها، یک ضرورت محسوب می شود. مطالعه حاضر با هدف ارزش یابی فرآیند دوره آموزشی پودمانی مدیریت عالی پزشک خانواده در ایران انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1393 با انتخاب 218 نفر از دانشجویان پزشک خانواده و 34 نفر از اساتید و دست اندرکاران دوره آموزشی پزشک خانواده با روش نمونه گیری خوشه ای انجام شد. گردآوری داده ها با استفاده از دو پرسش نامه محقق ساخته به منظور بررسی نظرات دانشجویان و نیز اساتید و دست اندرکاران اجرای دوره صورت گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 16 ، شاخص های مرکزی و پراکندگی و آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها: دانشجویان نسبت به همه زمینه های تعیین شده در این ارزش یابی نظر موافق داشتند و بیشترین میزان رضایت دانشجویان مربوط به طول دوره آموزشی و کمترین میزان رضایت آنها مربوط به نحوه اجرا بود. اساتید و دست اندرکاران برنامه نسبت به زمینه های سازمان دهی محتوای دوره، طول دوره، شیوه ارایه دروس و منابع آموزشی نظر موافق و نسبت به نحوه اجرا، قابلیت به کارگیری دروس، ارزش یابی فراگیران و هزینه، نظر مخالف داشتند. بیشترین میزان رضایت اساتید نسبت به طول دوره و کمترین میزان رضایت آنها نسبت به موضوع هزینه بود. نتیجه گیری: ارزش یابی دوره آموزشی پودمانی مدیریت عالی پزشکان خانواده در دانشگاه های علوم پزشکی منتخب در ایران به طور میانگین در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد.

اهداف: تکیه گاه سازی آموزشی، نوعی پشتیبانی است که به یادگیرنده در یادگیری حل مشکل کمک می کند. هدف این پژوهش، بررسی راهبردهای تکیه گاه سازی آموزشی و تدوین چهارچوب تکیه گاه سازی آموزشی در محیط یادگیری حل مشکل بود. روش ها: تحقیق حاضر به صورت آمیخته و شامل بخش های کیفی و کمی است. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی به صورت قیاسی و در بخش کمی از روش تحقیق پیمایش استفاده شد. در تحلیل محتوی، 47 مقاله مطابق معیارهای مورد نظر بررسی شد. برای تشکیل الگوی پیشنهادی، داده های حاصله تلفیق شدند. ابزار تحقیق پیمایش، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن به تایید 5نفر متخصص حوزه علوم تربیتی رسید. برای اعتباربخشی الگوی پیشنهادی، 20نفر از متخصصان حوزه علوم تربیتی به صورت هدفمند انتخاب شدند که الگوی پیشنهادی براساس نظرات آنها اعتباریابی شد. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS 18 مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: به طور کلی، متخصصان، ارزیابی مثبتی نسبت به چهارچوب پیشنهادی داشتند. سئوال مربوط به راهبردهای تکیه گاه سازی آموزشی برای محیط های یادگیری حل مشکل بدون ساختار (سئوال 7)، کمترین نمره و سئوال مربوط به میزان کارآمدی چهارچوب در محیط های یادگیری مبتنی بر کامپیوتر (سئوال 11)، بیشترین نمره را دریافت کردند. نتیجه گیری: تدوین راهبردهای تکیه گاه سازی مطلوب در طراحی محیط های یادگیری ضروری است.

اهداف: هوش فرهنگی عاملی است که می تواند نقش مهمی در اثربخشی مدیران و نیز نوع برخورد با تعارضات داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر هوش فرهنگی بر اثربخشی مدیران و نیز سبک های مدیریت تعارض در دانشگاه انجام شد. روش ها: این پژوهش توصیفی- همبستگی در سال 1393 روی 30 نفر از مدیران و 180 نفر از کارکنان دانشگاه پیام نور ارومیه انجام شد. ابزار اندازه گیری داده ها شامل پرسش نامه هوش فرهنگی آنگ و داین، پرسش نامه سبک های مدیریت تعارض پوت نام و ویل سون و پرسش نامه اثربخشی پرداختچی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تحلیل رگرسیون گام به گام،آزمون تحلیل واریانس و آزمون توکی) انجام شد. یافته ها: رابطه بین هوش فرهنگی و اثربخشی مدیران با سطح اطمینان 95/0، معنی دار بود (288/0=r؛ 011/0=p). بین مولفه های انگیزشی (248/0=r؛ 028/0=p) و فراشناختی (311/0=r؛ 005/0=p) هوش فرهنگی با اثربخشی مدیران رابطه معنی داری وجود داشت، اما بین مولفه های رفتاری (173/0=r؛ 13/0=p) و شناختی (136/0=r؛ 231/0=p) هوش فرهنگی با اثربخشی رابطه معنی داری وجود نداشت. همچنین رابطه بین هوش فرهنگی با سبک های راه حل گرایی (281/0=r؛ 012/0=p) و کنترل (328/0-=r؛ 003/0=p) معنی دار بود، اما بین هوش فرهنگی و سبک عدم مقابله رابطه معنی داری مشاهده نشد (046/0=r؛ 685/0=p). نتیجه گیری: هوش فرهنگی با سبک های مدیریت تعارض راه حل گرایی و کنترل رابطه دارد ولی با سبک عدم مقابله رابطه ای ندارد.