راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: مقیاس سبک های یادگیری کلب به عنوان یکی از مقیاس های معتبر در زمینه سنجش سبک های تجربی یادگیری، در پژوهش های متعددی استفاده شده و روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی و روایی و پایایی مقیاس سبک های یادگیری کُلب نسخه 1/3 در بین دانشجویان ایرانی بود. روش ها: در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، 1037 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 91-1390 به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای از چهار دانشکده علوم انسانی، فنی- مهندسی، هنر و پزشکی و از 8 رشته تحصیلی انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مقیاس اصلاح شده سبک های یادگیری کُلب و مقیاس سبک های یادگیری وارک بود. برای تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ، ضریب گاتمن و ضرایب همبستگی و برای تعیین روایی از روایی همزمان و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی به کمک نرم افزار SPSS 19 و AMOS 5 استفاده شد. یافته ها: بین شیوه های یادگیری وارک و شیوه های یادگیری کلب رابطه معنی دار وجود داشت. آلفای کرونباخ و ضریب گاتمن برای شیوه های یادگیری تجربه عینی 71/0 و 73/0، مشاهده تاملی 71/0 و 73/0، مفهوم سازی انتزاعی 92/0 و 89/0 و آزمایشگری فعال 90/0 و 90/0 به دست آمد. تحلیل عاملی اکتشافی، 4 عامل را استخراج کرد که 76% واریانس کل را تبیین می کردند و تحلیل عاملی تاییدی آنها را تایید نمود. سبک های یادگیری برحسب جنسیت تفاوتی نداشتند، ولی برحسب رشته تحصیلی تفاوت معنی دار داشتند. نتیجه گیری: مقیاس سبک های یادگیری کلب در نمونه ایرانی از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و می توان آن را در موارد ضروری به کار برد.

اهداف: وجود دانش کافی در پرستاران، نقش مهمی در افزایش کیفیت مراقبت های پرستاری در بخش های ویژه دارد. یکی از روش هایی که در سالیان اخیر در آموزش حرفه های مختلف وابسته به پزشکی و از جمله پرستاری مورد توجه قرار گرفته، یادگیری کارمحور یا یادگیری در محل کار است. این مطالعه با هدف مقایسه دو روش همگروه بالینی و کارگاهی در آموزش تفسیر گازهای خون شریانی به پرستاران شاغل در بخش های ویژه بیمارستان انجام شد. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی در سال 1392، از مجموع بخش های ویژه بیمارستان فیروزگر تهران، سه بخش به عنوان بخش آزمایشی شماره یک (روش همگروه بالینی) و بخش های آزمایشی شماره 2 و 3 (روش کارگاهی) به طور تصادفی انتخاب شدند. پرستاران این بخش ها با روش نمونه گیری دردسترس، نمونه های پژوهش را تشکیل دادند. در ابتدا و انتهای دوره های آموزشی، میزان دانش تفسیر گازهای خون شریانی پرستاران در هر دو گروه با استفاده از پرسش نامه سنجیده شد. سپس داده ها به کمک نرم افزار SPSS 19 و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های T مستقل، فیشر و T زوجی) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بین میانگین نمرات قبل و بعد پرستاران در گروه روش کارگاهی، تفاوت معنی دار آماری وجود داشت، اما بین میانگین نمرات قبل و بعد پرستاران در گروه همگروه بالینی تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت. نتیجه گیری: استفاده از روش کارگاهی در مقایسه با روش همگروه بالینی برای آموزش تفسیر گازهای خون شریانی به پرستاران بخش های ویژه، مناسب تر است.

اهداف: حافظه فضایی یکی از انواع حافظه است که می تواند به شناسایی موقیعت مکانی فرد در محیط بیانجامد. این متغیر می تواند تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله ریزمغذی ها (آهن) قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر مصرف مازاد مکمل آهن بر حافظه فضایی موش های جوان بود. روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه آزمایشی است که روی 20سر موش صحرایی نژاد ویستار انجام گرفت. نمونه ها براساس برنامه تغذیه با نان طبیعی و نان غنی شده با آهن 2، 4 و 6برابر به صورت تصادفی در 4 گروه تقسیم بندی شدند و متغیر مستقل به مدت 4 هفته روی آنها اعمال شد و سرانجام عملکرد حافظه فضایی موش ها با استفاده از ماز T اندازه گیری شد. داده ها با کمک نرم افزار SPSS 21 و آزمون آماری تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بین گروه های تحقیق، اختلاف معنی داری در زمان صحت وجود داشت (0001/0=p)؛ به این صورت که گروه های مصرف 2برابر (5/0±9/1دقیقه)، 4برابر (9/8±6/9دقیقه) و 6برابر (1/3±8/5دقیقه) نسبت به گروه شاهد (7/1±6/12دقیقه) به طور معنی داری زمان کمتری را برای طی کردن ماز سپری کردند (0001/0=p). نتیجه گیری: مصرف مکمل آهن 2برابر باعث بهترین عملکرد در حافظه فضایی می شود و مصارف کمتر و بیشتر از این میزان نمی تواند بر حافظه فضایی اثرگذار باشد.

اهداف: تدریس جامعه محور می تواند موجب افزایش مهارت های دانشجویان علوم پزشکی در پیشگیری و کنترل بیماری ها شود، در حالی که تدریس سنتی دروس با کاهش مهارت های شغلی همراه است. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر آموزش جامعه محور بر رضایت از تدریس و شناخت بهداشت محیط در دانشجویان بود. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، دانشجویان ترم پنجم رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند به روش سرشماری در سال 1391 انتخاب شدند. این افراد برای تدریس درس بهداشت محیط به صورت جامعه محور و بحث گروهی به دو گروه 36نفری آزمون و شاهد تقسیم شدند. مداخله شامل تدریس مشکلات بهداشتی، پژوهش و آموزش پیشگیری بیماری های هپاتیت/ایدز و بروسلوز در مشاغل پرخطر بود. با دو پرسش نامه نمرات رضایت از تدریس، شناخت بهداشت محیط و علل محیطی بروسلوز/هپاتیت/ایدز مورد سنجش قرار گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS 16 و آزمون های مجذور کای، T مستقل و T زوجی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: پس از مداخله، میانگین نمره کل رضایت از تدریس (0/002>p)، شناخت بهداشت محیط (0/045>p) و علل محیطی بروسلوز/هپاتیت/ایدز (0/032>p) در گروه آزمون بیشتر از گروه شاهد بود. نتیجه گیری: تدریس جامعه محور بهداشت محیط و طراحی و اجرای پیشگیری از بیماری ها در ارتقای رضایت و شناخت دانشجویان موثر است.

اهداف: رشد تفکر انتقادی دانشجویان یکی از معیارهای اعتباربخشی به موسسات آموزش پزشکی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش تعیین کننده کیفیت تدریس استاد در گرایش دانشجویان بهداشت به تفکر انتقادی بود. روش ها : در یک طرح همبستگی در سال 93-1392، 109 نفر (52 زن و 57 مرد) از دانشجویان رشته بهداشت در دانشگاه علوم پزشکی مشهد به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس (SEEQ) و گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا (CCTDI) استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 17 و در دو سطح توصیفی (شاخص های میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون های T مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره گام به گام) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ابعاد تحلیل گری و قدرت سازمان دهی رابطه معنی داری با هیچ یک از ابعاد ارزیابی کیفیت تدریس نداشتند. میان سایر ابعاد گرایش به تفکر انتقادی و ارزیابی از کیفیت تدریس روابط معنی داری وجود داشت. ابعاد ارزیابی کیفیت تدریس توانستند واریانس متغیرهای حقیقت جویی (32%)، فراخ اندیشی (11%)، تحلیل گری (14%)، قدرت سازمان دهی اطلاعات (15%)، اعتمادبه نفس برای تفکر انتقادی (24%)، کنجکاوی (17%)، میزان رشدیافتگی (23%) و در نهایت، گرایش به تفکر انتقادی (17%) را تبیین نمایند. نتیجه گیری: کیفیت تدریس استاد در گرایش دانشجویان بهداشت به تفکر انتقادی موثر است.

اهداف: پای بندی به اصول و ارزش های اخلاق حرفه ای در اعضای هیات علمی دانشگاه که نقش اصلی را در اداره و هدایت امر آموزش بر عهده دارند، بسیار حایز اهمیت است؛ چرا که اساتید با رعایت اخلاق حرفه ای، نقش مهمی در بهبود عملکرد دانشجویان دارند. این مطالعه با هدف بررسی مولفه های اخلاق حرفه ای تدریس اساتید از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم انجام شد. روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، 155 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال تحصیلی 93-1392 با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته اخلاق حرفه ای تدریس استاد مشتمل بر 6 مولفه و 48 گویه بود که روایی صوری و محتوایی آن از نظر متخصصان دانشگاهی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 92/0 مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 20 و به کمک آمار توصیفی و آزمون T تک نمونه ای انجام شد. یافته ها: میانگین کلی نمره اخلاق حرفه ای تدریس اساتید از دیدگاه دانشجویان 68/0±54/3 بود. به جز مولفه شناخت ابعاد مختلف یادگیرنده (179/0=p)، در مولفه های ویژگی های شخصیتی، اشراف بر محتوی، تسلط بر روش های تدریس، ارزش یابی استاندارد و رعایت قوانین آموزشی، اختلاف میانگین نسبت به حد متوسط، معنی دار بود (0005/0=p). نتیجه گیری: وضعیت اخلاق حرفه ای تدریس و مولفه های آن در اساتید دانشگاه علوم پزشکی قم از دیدگاه دانشجویان نسبتاً مطلوب ارزیابی می شود.

اهداف: تحقیقات سال های اخیر نشان داده است که سوگیری توجه، نقش مهمی در سبب شناسی و تداوم اختلالات اضطرابی ایفا می کند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی چگونگی پردازش فراشناختی (وجود یا عدم سوگیری توجه) نسبت به محرک های مرتبط با خشم و شادی در افراد عادی و افراد دچار اضطراب اجتماعی، با استفاده از روشی جدید تحت عنوان آزمون دات پروب بود. روش ها: این پژوهش علّی- مقایسه ای در سال 1393 انجام شد. جامعه پژوهش، دانشجویان عادی دانشگاه فردوسی مشهد و افراد مراجعه کننده به کلینیک های روان درمانی دانشگاه بودند که نهایتاً از بین آنان ۳۶ نفر (۱۸ نفر دچار اضطراب اجتماعی و ۱۸ نفر عادی) به صورت دردسترس انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامه هراس اجتماعی (SPIN) و آزمون دات پروب استفاده شد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS 19 و با استفاده از آزمون آماری T مستقل انجام شد. یافته ها: میانگین زمان واکنش به واژگان محرک خشم در افراد دارای اضطراب اجتماعی به طور معنی داری از افراد عادی کمتر بود (01/0>p). اما بین زمان واکنش به واژگان محرک شادی در افراد دارای اضطراب اجتماعی و افراد عادی تفاوت معنی داری وجود نداشت (0/05<p). نتیجه گیری: با استفاده از درمان های فراشناختی برای اصلاح ساختار پردازش فراشناختی می توان افراد دچار اضطراب اجتماعی را درمان نمود.

اهداف: امروزه یکی از شاخص های اصلی سنجش توسعه یافتگی کشورها، سهم جامعه در تولید دانش است. بنابراین ارزیابی کارآیی درونی واحدهای آموزشی و به تبع آن، ارتقای آموزشی آنها اهمیتی دوچندان یافته است. هدف این پژوهش، مقایسه کارآیی درونی دو گروه آموزشی پرستاری و مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول طی سال های تحصیلی 1384 تا 1390 با استفاده از روش تحلیل جریان دانشجویی یا کوهورت آموزشی بود. روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی رشته پرستاری (به تعداد 1456 نفر) و رشته مامایی (به تعداد 1560 نفر) دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول که مجموعاً 3016 نفر بودند به صورت سرشماری وارد مطالعه شدند و کارآیی درونی این دو گروه آموزشی طی سال های تحصیلی 1384 تا 1390 مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین کارآیی درونی از ابزار تحلیلی کوهورت آموزشی یا جریان دانشجویی بهره گیری شد. تحلیل داده ها با استفاده از شاخص های اختصاصی سنجش کارآیی درونی و آمار توصیفی به کمک نرم افزار SPSS 13 انجام شد. یافته ها: کارآیی درونی دانشجویان مامایی (1/63%) از کارآیی درونی دانشجویان پرستاری (4/76%) پایین تر بود. متوسط طول دوره تحصیلی از میزان مقرر برای فارغ التحصیلی بیشتر بود. نرخ ماندگاری (حفظ دانشجو) در سال های اولیه بالاتر از سال های بعدی بود. نتیجه گیری: کارآیی درونی دانشجویان گروه مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول طی سال های تحصیلی 1384 تا 1390 از کارآیی درونی دانشجویان گروه پرستاری پایین تر است.

اهداف: در جنگ و بحران، امداد و انتقال سریع و صحیح مجروحان و مصدومان به مناطق امن یا مراکز درمانی، بسیار حایز اهمیت است و اثرات نامطلوب را به حداقل می رساند. بنابراین پرستاران خصوصاً پرستاران نظامی می بایست در این زمینه تبحر و مهارت کافی داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه درسی امداد و انتقال برای دانشجویان مقطع کارشناسی پرستاری با رویکرد نظامی انجام شد. روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی و پیمایشی است که در سال 1392 انجام شد. برای انجام مطالعه 48 نفر از اساتید و صاحب نظران به صورت هدفمند با استفاده از تکنیک دلفی و به روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع انتخاب شدند. ابتدا با مطالعه کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی، سرفصل مطالب مربوط به برنامه درسی امداد و انتقال، استخراج و تنظیم شد. نظر کارشناسان در خصوص عناوین پیشنهادی به روش دلفی جمع آوری و براساس نسبت روایی محتوی (CVR) امتیازبندی شد. سپس در جلسه گروه کارشناسان ارشد مورد بررسی قرار گرفت و به تصویب نهایی رسید. داده ها با نرم افزار SPSS 19 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: براساس نظرسنجی انجام شده، برنامه درسی امداد و انتقال در دوره کارشناسی پرستاری با رویکرد نظامی شامل دو واحد تئوری، یک واحد عملی و یک واحد کارآموزی طراحی شد. نتیجه گیری: با توجه به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ایران در منطقه، توانمندسازی پرستاران نظامی در زمینه امداد و انتقال مصدومان در حوادث، بحران ها و جنگ در قالب واحد درسی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

اهداف: طراحی مناسب محیط های یادگیری الکترونیکی باعث دست یابی به مزایا و قابلیت های یادگیری الکترونیکی می شود. از طرفی، طراحی آموزشی ارتباط تنگاتنگی با نظریه های یادگیری دارد. سه نظریه عمده یادگیری، نظریه های رفتارگرایی، شناخت گرایی و ساختن گرایی هستند. هدف این پژوهش، بررسی مدل های طراحی آموزشی موجود مبتنی بر سه نظریه یادگیری رفتارگرایی، شناخت گرایی و ساختن گرایی و ارایه الگویی تلفیقی برای طراحی موثر و کارآمد محیط های یادگیری الکترونیکی بود. روش ها: در این مطالعه تلفیقی، به منظور تطبیق مدل های مبتنی بر سه نظریه یادگیری، از روش مطالعات تطبیقی ایساک کندل استفاده شد. جامعه مورد مطالعه در بخش تطبیق، الگوهای طراحی آموزشی بودند. ابزار نمونه گیری از مدل ها، پرسش نامه محقق ساخته حاوی 55 الگوی طراحی آموزشی و توضیحات ضمیمه مربوط به هر مدل بود که پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ 83/0 محاسبه شد. به منظور اعتباریابی مدل، از نظر متخصصان استفاده شد. ابزار اعتباریابی از مدل، پرسش نامه محقق ساخته بود که پایایی آن 91/0 محاسبه شد. یافته ها: براساس تحلیل مدل های طراحی آموزشی انتخاب شده و فهرست ویژگی های هر گروه از مدل های رفتارگرایی، شناخت گرایی و ساختن گرایی در طراحی محیط های یادگیری الکترونیکی، مدل تلفیقی طراحی آموزشی حاوی 135 زیرمولفه و 12 مولفه اصلی شکل گرفت. در اعتباریابی از مدل نیز همه مولفه ها و زیرمولفه ها نمره ای بالاتر از متوسط داشتند. نتیجه گیری: مدل مطلوب طراحی آموزشی محیط های یادگیری الکترونیکی براساس تلفیق ویژگی های سه نظریه رفتارگرایی، شناخت گرایی و ساختن گرایی دارای 12 مولفه اصلی است.