راهبردهای آموزش در علوم پزشکی
راهبردهای آموزش در علوم پزشکی دوره پانزدهم خرداد و تیر 1401 شماره 2 (پیاپی 72) (مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
مقالات
حوزه های تخصصی:
مقدمه: اهمال کاری تحصیلی یکی از بحث های مهمی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته و از آن به عنوان یک عادت بد و یک مشکل رفتاری و نوع خاصی از اهمال کاری رفتاری یاد شده است که بسیاری از بزرگسالان در کار های منظم روزانه تجربه می کنند، از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه باور های هوشی و اهمال کاری تحصیلی با واسطه گری شناخت اجتماعی بود. روش ها: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و طرح همبستگی و تحلیل مسیر بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانشجویان دانشگاه های شهر شیراز در سال تحصیلی 95-96 تشکیل می دادند که از این میان تعداد 300 نفر (174 دختر و 126 پسر) به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های شناخت اجتماعی نجاتی (2016)، باور های هوشی دوئک (2006) و اهمال کاری تحصیلی سولومون و روت بلوم (1984) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار ایموس استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که باور افزایشی هوش تاثیر مثبت بر ابعاد شناخت اجتماعی (01.p=) دارد ولی باور ذاتی هوش تاثیر معناداری بر این ابعاد نداشت. همچنین، ابعاد شناخت اجتماعی تاثیر منفی بر اهمال کاری تحصیلی (01.p=) داشتند. در نهایت، ابعاد شناخت اجتماعی واسط باور افزایشی هوش و اهمال کاری تحصیلی (01.p=) بودند اما در بین باور افزایشی هوش و اهمال کاری تحصیلی نقش واسطه ای نداشتند.
طراحی و روان سنجی ابزار سنجش برنامه ی تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: سنجش برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی در ایﺮان ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺑﺰاری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﯿﻖ موفقیت ها و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی این برنامه را اندازه گیری و تعیین نماید. این پژوهش به منظور طراحی و روان سنجی ابزار سنجش برنامه تحول و نوآوری در آموزش پزشکی انجام شد. روش : این ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ در ﺳﺎل تحصیلی 1398-1397 و طی دو مرحله ﻃﺮاﺣﯽ و اﻧﺠﺎم گردید. در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﯿﻔﯽ ﭘﮋوﻫﺶ، ﻃﺮاحی ﮔﻮیه ﻫﺎ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻤﯽ روان سنجی ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ابزاراولیه با 293 گویه طراحی و پس از دو مرحله دلفی به 166گویه تقلیل یافت. روایی صوری و محتوایی کمی و کیفی بررسی و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تعیین گردید. نهایتاً با تحلیل عامل تأییدی ابزار مذکور با استفاده از نرم افزار Smart pls3 موردتایید قرار گرفت. یافته ها: پس از مراحل تعیین روایی و پایایی، پرسشنامه ای با 12 بعد و84 گویه طراحی شد. مقدار شاخص روایی محتوایی همه گویه ها بالای 7/0به دست آمد. در بررسی روایی سازه، مقدار بار عاملی تمام گویه ها، مقادیر مناسبی عمدتا بالاتر از 7/0،پایایی هر دو ملاک(آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی)تمام ابعاد بالای 7/0، میانگین واریانس استخراج شده((AVE را در همه ابعاد بیشتر از 5/0 نشان داد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه شاهد مناسبی در خصوص استحکام ساختار عاملی و پایایی ابزار سنجش برنامه تحول و نوآوری است. این نتایج می تواند در توسعه ابزار سنجش برنامه تحول و نوآوری در سایر دانشگاه های علوم پزشکی و موسسات آموزش عالی سلامت، مورد توجه و استفاده پژوهشگران قرار گیرد.
اثربخشی درمان فراشناختی مبتنی بر آموزش های کارکردهای اجرایی مغز بر سندروم شناختی- توجهی دانش آموزان مبتلا به اضطراب اجتماعی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی تکنیک های مبتنی بر کارکردهای اجرایی مغز بر سندرم شناختی- توجهی دانش آموزان مبتلا به اضطراب اجتماعی انجام شد. روش ها: جامعه آماری کلیه دانش آموزان پسر دبیرستانی استعداد درخشان در شهر مراغه بود که در سال تحصیلی 96-97 مشغول به تحصیل بودند. نمونه شامل 20 دانش آموز دارای اضطراب اجتماعی بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اضطراب اجتماعیSPIN، مقیاس سندرم شناختی- توجهیCAS, 2009)) و پرسشنامه 30 سوالی فراشناخت برای نوجوانان(MCQ-A,2004) بود. مداخله فراشناختی با تاکید بر کارکردهای اجرایی مغز طی هفت جلسه 45 تا 60 دقیقه ای و تکلیف منزل از طریق نرم افزار بهسازی حافظه فعال- روان تجهیز(1389) برای گروه آزمایش انجام شد. داده ها از طریق تحلیل کواریانس چند متغیری صورت گرفت. نتایج: نتایج بدست آمده نشان داد که بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداری (05/0p< ) وجود دارد. این نتیجه نشان می دهد که مداخله فراشناختی بر اضطراب اجتماعی دانش آموزان تاثیر معناداری داشته و اضطراب اجتماعی افراد را بهبود بخشیده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد درمان فراشناختی با تاکید بر کارکردهای اجرایی مغز، سندرم شناختی- توجهی را در دانش آموزان مبتلا به اضطراب اجتماعی کاهش می دهد.
طراحی و تدوین الگوی پیشنهادی مشارکت والدین و بررسی تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: یکی از عواملی که می تواند بر روی دانش آموزان و کیفیت یادگیری آنان تاثیر بگذارد، عملکرد خانواده می باشد. هدف پژوهش حاضر طراحی و تدوین الگوی پیشنهادی مشارکت والدین و بررسی تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. روش ها: در این پژوهش از روش پژوهش آمیخته و طرح اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی پژوهش، از روش تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی، از طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون استفاده گردید. در بخش کیفی پژوهش، اسناد، مقالات، کتاب ها و متن های استخراج شده از مصاحبه با 27 نفر از استادان، معلمان و والدین که به شیوه هدفمند انتخاب شده بودند، مورد تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی از تحلیل محتوای کیفی استقرایی بهره گرفته شد. طبق تحلیل محتوای انجام شده، پنج مؤلفه اصلی (تحلیل، تصمیم گیری، تعامل و آموزش خانواده، ابعاد مشارکت خانواده و ارزشیابی و بازخورد) و 55 زیر مؤلفه برای مؤلفه های اصلی استخراج شدند. در بخش کمی پژوهش، جامعه آماری دانش آموزان پسر دوره اول ابتدایی در استان تهران بود. نمونه در بخش کمی شامل 60 نفر از دانش آموزان پایه اول ابتدایی در مدارس شهر قدس بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 30 نفری(آزمایش و کنترل) قرار داده شدند. همچنین جهت گردآوری داده های کمی، از آزمون متخصص ساخته پیشرفت تحصیلی و پایایی83/0 از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی به منظور مقایسه دو گروه آزمایش و کنترل از لحاظ میانگین نمره کسب شده برای بررسی مفروضات از روش تحلیل کواریانس تک متغیری استفاده شد. یافته ها: نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد که پس از حذف اثر پیش آزمون (میانگین تعدیل شده) بین میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی دو گروه در مرحله پس آزمون، تفاوت معناداری مشاهده می شود (001/0 p<). بنابراین نتایج این پژوهش در راستای سایر پژوهش های انجام شده، بیانگر نقش مثبت مشارکت والدین در افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود از این الگو به عنوان یکی از راهکارهای اجرایی برای دستیابی به یکی از اهداف کلان در سند تحول بنیادین آموزش پرورش " افزایش مشارکت و اثر بخشی همگانی به ویژه خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت " استفاده شود.
واکاوی تجارب زیسته و ادراکات دبیران از نحوه شکل گیری هویت دینی در دانش آموزان (یک مطالعه کیفی پدیدارشناسی)(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: مطالعات پدیدارشناسی عموماً با ادراک یا مفاهیم، نگرش و عقاید، احساسات و عواطف افراد سروکار دارد. در این رویکرد، با استفاده از مصاحبه می توان تجارب افراد از پدیده ها را استخراج کرد. این مطالعه با هدف تجارب زیسته دبیران به عنوان متخصصان در خصوص نحوه شکل گیری هویت دینی با استفاده از روش پدیدارشناسی پرداخته است. روش ها: روش پژوهش، کیفی از نوع پدیدار شناسی است. شرکت کنندگان در این پژوهش، دبیران و سرگروهان درسی دوره اول متوسطه در شهر میناب بوده اند. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و با روش 7 مرحله ای کلایزی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. روش نمونه گیری با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی انجام -گرفته است. مصاحبه با 12 نفر از دبیران که به صورت نیمه ساختار-یافته بود تا آنجا ادامه پیدا کرد که به اشباع رسید. یافته ها: نشان می دهد، بیان مسائل دینی در قالب داستان، بیان تجربیات شخصی در حیطه مسائل دینی، عمل به فرایض دینی به صورت عملی و ایجاد شورونشاط در فضای کلاس های دینی و پرسش و پاسخ به صورت که دانش آموزان بتوانند سؤالاتی که با آن ها درگیر هستند را بیان کرده و پاسخ خود را دریافت کنند جزو عواملی هستند که در گفته های دانش آموزان به عنوان عوامل مؤثر بر هویت یابی دینی شناسایی شده اند. نتیجه گیری: فرآیند شکل گیری هویت دینی دانش آموزان باید در معلمان، منابع درسی و برنامه درسی پیگیری شود. در صورت هماهنگی بین این جنبه ها، می توان گفت تا حد زیادی هویت دینی دانش آموزان در مسیر درست قرار خواهد گرفت.
آینده پژوهی و ارائه روندهای توسعه کیفی در دانشگاه های دولتی شهر تهران مبتنی بر رویکرد دانشگاه تراز جهانی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: مطالعات اجمالی انجام شده در رابطه با روند تحولات آموزش عالی در ایران و چگونگی گسترش دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی حاکی از مورد توجه نبودن فرآیند برنامه ریزی نوسعه دانشگاهی است. هدف از این تحقیق طراحی و اعتباریابی مدل آینده پژوهی روندهای توسعه کیفی[m1] دانشگاه های دولتی شهر تهران مبتنی بر رویکرد دانشگاه در تراز جهانی می باشد. روش ها: در این پژوهش، از روش روش آینده پژوهی (دلفی) استفاده شده است. به این صورت که در فاز اول با استفاده ازمبانی نظری، ساختار اولیه و عوامل مهم تاثیرگذار در هر یک از ابعاد الگوی اولیه شناسایی شده است و پس از آن برای سنجش و بررسی جزئیات الگو از روش آینده پژوهی دلفی استفاده شده است. حجم نمونه در این پژوهش بر مبنای اصل اشباع در تحقیقات کیفی شامل40 نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل از شاخص های توصیفی - استنباطی استفاده شد. یافته ها: نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که عوامل مؤثر بر توسعه کیفی دانشگاه ها مبتنی بر رویکرد دانشگاه در کلاس جهانی را می توان در[m2] 6 مقوله اصلی یعنی مقوله مرکزی، شرایط علی، شرایط مداخله گر، بسترها، راهبردها و مقوله پیامدها و 24 زیرمقوله طبقه بندی نمود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه باید به ارتقای کیفی دانشگاه ها نیز توجه کافی شود تا شاهد پیشرفت روز افزون تحصیلی و آموزشی در دانشگاه های کشور همسو و همسطح با دانشگاه های تراز جهانی باشیم. [m1]داور محترم اول: ویراستاری ادبی؟ متناسب با نظر داور محترم ویرایش ادبی در چکیده صورت گرفت و تغییرات با رنگ سبز مشخص شد [m2]داور محترم دوم: 6 مقوله اصلی را در چکیده بیاورید متناسب با نظر داور محترم دوم شش مقوله بیان شد و تغییرات با رنگ زرد مشخص شدند
طراحی الگوی تدریس مبتنی بر معنای زندگی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: الگوهای تدریس، چهارچوب های مفهومی هستند که در مبانی فلسفی و روان شناختی ریشه دارند و در جهت تسهیل فرایند یاددهی- یادگیری طراحی می شوند. آن ها راهبردهای تجربی هستند که به معلمان کمک می کنند تا در مراحل برنامه ریزی، اجرای و ارزیابی تدریس وظایف خود را بدانند، بر این اساس مهمترین ابزار برای پیش برد اهداف تربیتی نظام های تربیتی محسوب می شوند. هدف این پژوهش طراحی الگوی تدریس مبتنی بر معنای زندگی است. روش ها: پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با استفاده از راهبرد نظریه ی زمینه ای است. در مرحله ی اول جهت گردآوری و استخراج مفاهیم و مولفه های مربوط به معنای زندگی، از روش تحلیل متنی استفاده شد. بر این اساس کلیه ی منابع مکتوب شامل کتاب ها، پایان نامه ها و مقاله های معتبر علمی، که به صورت چاپی و الکترونیکی تا سال 1398 در خصوص مفاهیم معنای زندگی در رویکرد معنادرمانی، انتشار یافته بود، به عنوان حوزه ی پژوهش تعیین گردید. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری نظری استفاده شد. در مرحله ی دوم، بر اساس مولفه هایی که از طریق کدگذاری های باز، محوری و گزینشی به دست آمده بود، الگوی تدریس مبتنی بر معنای زندگی طراحی شد و روایی آن توسط 30 نفر از متخصصان حوزه علوم تربیتی و روان شناسی از طریق مصاحبه الکترونیکی و با استفاده از پرسشنامه ساختار یافته، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های نشان داد که می توان از مفاهیم معنای زندگی برای طراحی الگوی تدریس استفاده کرد. همچنین الگوی تدریس طراحی شده مبتنی بر معنای زندگی، مورد تائید متخصصان قرار گرفت. نتیجه گیری: الگوی تدریس مبتنی بر معنای زندگی در زمینه های بیان مفاهیم، تکنیک ها، راهبردها و روش تدریس، طراحی شد.
واکاوی تجربیات معلمان درباره موانع و مشکلات یادگیری درس ریاضی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه:هدف اصلی این پژوهش بررسی مشکلات و موانع یادگیری دانش آموزان در درس ریاضی با استنادبه تجارب زیسته و روایت های معلمان بود. روش ها:در این مطالعه از رویکرد کیفی و روش روایت پژوهی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه کلیه ی معلمان ریاضی نمونه دبیرستانی شهر تهران می باشد،که باروش نمونه گیری هدفمند در دسترس و بر مبنای اشباع نظری یافته ها،تعداد6نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند .داده ها از طریق مصاحبه حضوری نیمه ساختار یافته عمیق جمع آوری و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل گردید. یافته ها: یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که بر مبنای تجارب معلمان مهم ترین موانع و مشکلات یاد گیری دانش آموزان در درس ریاضی شامل 5 درون مایه به شرح ذیل می باشد1- عملکرد معلم با چهار طبقه مهارت شغلی،رضایت شغلی،عملکرد دانش آموز وارتباط موثر،2-بدفهمی محتوا با چهار طبقه نحوه استدلال،اتصال مفاهیم،طرح واره ذهنی و روش تدریس،3-انگیزه با چهار طبقه باور دانش آموز،نگرش،اعتماد به نفس و روش تدریس، 4- اضطراب ریاضی با پنج طبقه محیط یاد گیری،خانواده،شیوه ارزشیابی،اعتماد به نفس و روش تدریس 5-ساختار نظام آموزشی با چهار طبقه کتب درسی،زمان کلاس،ارزشیابی و قوانین و مقررات می باشد. نتایج : در مجموع تحلیل عمیق دید گاه های معلمان در خصوص موانع و مشکلات یادگیری دانش آموزان در درس ریاضی موجب شناسایی موارد 5 درون مایه ،عملکرد معلم،بد فهمی محتوا،انگیزه،اضطراب ریاضی و ساختار نظام آموزشی گردید. بدیهی است به کار گیری راهکار های لازم جهت رفع موانع و مشکلات یادگیری، مستلزم تلاش سازمان یافته و منسجم خود دانش آموزدانش آموزان،معلمان و نظام های آموزشی می باشد
بهبود مهارت های جستجوی دانشجویان پرستاری با آموزش استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مبتنی بر شواهد(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: پرستاران برای ارائه مراقبت های با کیفیت از بیماران و انجام فرایند پرستاری مبتنی بر شواهد می بایست از مهارت های جستجو برخوردار باشند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مبتنی بر شواهد بر مهارت های جستجوی دانشجویان پرستاری انجام گرفت. روش ها: نوع مطالعه کاربردی و روش پژوهش شبه تجربی با طرح یک گروه با پیش آزمون و پس آزمون بود. در این پژوهش دانشجویان پرستاری مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی ایران به عنوان نمونه در دسترس از کل دانشجویان پرستاری دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران در سال تحصیلی 1399 – 1398 انتخاب شدند و جستجوی اطلاعات در دو پایگاه اطلاعاتی PubMed و Embase برای آن ها طی هشت جلسه دو ساعته به صورت حضوری و با تمرین عملی آموزش داده شد. برای گردآوری داده ها از پیش و پس آزمون شامل پنج سوال بالینی و یک پرسشنامه محقق ساخته جهت ارزیابی راهبردها و نتایج جستجو استفاده شد. این پرسشنامه دربرگیرنده 11 سوال بوده که هر سوال به نمره دهی یک مهارت از صفر تا دو پرداخته است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. نتایج: میانگین نمرات عملکرد دانشجویان در مهارت های انتخاب کلیدواژه، بکارگیری اصطلاحنامه ها، فرمول بندی سوال در قالب PICO (Patient, Intervention, Comparison, Outcome)، استفاده از عملگرها، پرانتزها، جستجوی عبارتی، کلیدواژه های مترادف، کوتاه سازی، جستجوی میدانی و محدودگرهای جستجو پس از آموزش به طور معناداری افزایش یافته بود. (001/0 > P) نتیجه گیری: با توجه به اثربخش بودن آموزش های استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مبتنی بر شواهد، برای ایجاد زمینه های اجرای عملکرد مبتنی بر شواهد لازم است آموزش های هدفمند و بلندمدت در برنامه های درسی رشته پرستاری گنجانده شود.
طراحی مدل فرآیند مدیریت مدارس موفق بر اساس یافته های پژوهش بین المللی ISSPP(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)
حوزه های تخصصی:
مقدمه: پروژه ISSPP در سال 2001 به اجرا درآمد و همچنان به دنبال درک ویژگی ها، گرایشات و خصوصیات مدیران موفق مدارس موفق هستند. نتایج مطالعه موردی در کشورهای مختلف نشان می دهد که مدیران آموزشی موفق دارای خصوصیات برجسته ای هستند. هدف پژوهش حاضر شناسایی ویژگی های مدیران مدارس موفق بر اساس پژوهش های انجام شده در پروژه ISSPPو ارائه الگوی مدیریت مدارس موفق با منطق پارادایمی است. روش ها: روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل متخصصان و صاحب نظران آموزش و پرورش و اساتید دانشگاهی بودند که تعداد 15 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش مقالات انتشاریافته در پایگاه رسمی اینترنتی ISSPP در دانشگاه ناتینگهام انگلستان و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. تعداد کل مقالات منتشر شده در این پایگاه تا پایان سال 2019 بالغ بر یکصد مقاله بود که این پژوهش به بررسی 36 مقاله مرتبط با ویژگی های مدیر مدارس موفق پرداخته است. تحلیل این داده ها با روش داده بنیاد و کد گذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته ها: از تحلیل مصاحبه ها و مقالات در مرحله کد گذاری از 393 مفهوم، در مرحله کد گذاری محوری 40 مقوله فرعی و در کد گذاری انتخابی پنج مقوله اصلی دسته بندی شد. نتیجه گیری: در نهایت مدل پارادایمی در قالب پدیده محوری(فلسفه، بینش و ارزش ها)، شرایط علّی(الگوی رهبری)، شرایط زمینه ای(رفتارها و خصوصیات شخصیتی)، شرایط مداخله ای(مداخلات سازمانی)، راهبرد ها(روابط) و پیامدها(موفقیت) تدوین شد.