کشف و دیداری سازی الگوهای برجسته، روابط پنهان و گرایش های موضوعی سازماندهی دانش (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف پژوهش حاضر کشف و دیداری سازی الگوهای برجسته و روابط پنهان و گرایش های موضوعی سازمان دهی دانش در جهان است . نوع پژوهش کاربردی با رویکرد تحلیلی و با روش تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است . جامعه این پژوهش را کلیدواژه های مقالاتی هستند که در بازه زمانی 1975-2018 با موضوع سازماندهی دانش در وبگاه علم نمایه شده اند. تعداد کلیدواژه های به دست آمده از مقالات 27124 است. در این پژوهش از نرم افزارهای بایب اکسل، یوسی نت، نت درا، ووس ویوِئر و اس پی اس اس به منظور یکدست سازی و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد در بازه زمانی (1975-1999) کلیدواژه " Information Technology " و در بازه زمانی (2000-2018) کلیدواژه " Information Literacy " بیشترین فراوانی را کسب کرده اند. همچنین یافته های حاصل از محاسبه نمره تراکم و مرکزیت حاکی از آن است که در دوره زمانی نخست، خوشه 5 (مدیریت دانش) با مقدار 500/5 بیشترین مرکزیت و خوشه 7 (برنامه ریزی استراتژیک) با مقدار 4804/0 بالاترین تراکم و در دوره زمانی 2000-2018 خوشه 1 (آموزش کاربران) دارای بالاترین مرکزیت (258/6) و تراکم (6954/0) در بین خوشه ها است. نتایج حاکی از آن است که با کم رنگ شدن موضوعاتی نظیر فهرست نویسی و نمایه سازی و ارتقاء رتبه کلیدواژه هایی نظیر فناوری اطلاعات، هستی شناسی و دولت الکترونیک، می توان گفت در گذار از دوره زمانی نخست به دوم، کلیدواژه هایی که موضوع های قدیمی دارند کم رنگ شده و موضوع های جدید جایگزین شده اند. نتایج حاصل از محاسبه شاخص دربردارندگی نشان داد که 32 درصد از موضوعات دوره زمانی دوم، در دوره زمانی نخست نیز حضورداشته اند. نتایج بخش ترسیم نمودار راهبردی در بازه زمانی نخست بیانگر آن است که خوشه های (بازیابی اطلاعات، نظام خبره بازیابی اطلاعات، آموزش کاربران و مدیریت سیستم های اطلاعاتی)، موضوعات اصلی هستند و خوشه های (آموزش کاربران، عدم قطعیت در رفتار اطلاعات سلامت، رفتار اطلاعاتی، مطالعات سنجشی، رده بندی و نمایه سازی، فهرست نویسی رایانه ای و داده کاوی) که هم پوشانی زیادی نیز باهم دارند خوشه های اصلی دوره دوم به حساب می آیند. تمرکز بر سازماندهی دانش به عنوان مهمترین رکن علم اطلاعات، بازه زمانی مورد بررسی، کلیدواژه ها و راهبرد جستجو که حاصل مشورت با متخصصان بود و نیز یافته های مهم، همگی بخشی از نوآوری های این مقاله است.