بررسی کاربرد قواعد فقهی در حقوق خانواده

چکیده

جستار حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی در گردآوری اطلاعات، می کوشد با روش توصیفی-تحلیلی، عناوین اصلی و کلیات بحث را توصیف کرده و سپس به تبیین کاربرد قواعد فقهی لاضرر، عسر و حرج و شروط، در خانواده بپردازد. نتایج بیانگر آن است که باتوجه به قاعده شروط طرفین عقد ازدواج مى توانند هر شرطى که مخالف با مقتضاى عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج قرار دهند و طبق ماجرای سمره می توان بعنوان یک قاعده کلی در روابط میان شهروندان در نظر گرفت و می توانیم اجرای طلاق اجباری را نزد حاکم شرع با تمسک به نفی ضرار مورد پذیرش قرار دهیم. بدین جهت زوج به زوجه خویش زیان می رساند و تحت کبرای کل لاضرر قرار می گیرد بدین وسیله باب طلاق اجباری گشوده می شود و بر همین اساس زوجین مجاز نیستند که یکدیگر را در تنگنا و مشقت قرار دهند و هرگاه دوام زناشویى براى زن موجب مشقت شدید باشد و شوهر نیز حاضر نشود که زنش را طلاق دهد، زن طبق «قاعده لاحرج» مى تواند بعنوان قاعده ثانوى، از حاکم تقاضاى طلاق نماید و حاکم، شوهر را به طلاق اجبار کند و اگر شوهر علیرغم دستور حاکم از طلاق خوددارى کند، حاکم به نمایندگى قانونى از شوهر، زن را طلاق مى دهد. و اسلام رعایت فرموده درباره زنان نسبت به امر زواج و نکاح شان اعتبار کفویت و مماثلت را که ولى او را به غیر همسر و کفو مماثل و برابر شوهر ندهد تا موجب زحمت و باعث ذلت و مهانت او گردد.