سلامت

مسئله محوری پژوهش حاضر این است که بازیگران موثر در آینده ارتباطاتِ سلامت در ایران کدام اند و مناقشات موجود حول چه موضوعات و دغدغه هایی سازمان یافته است؟ برای تحلیل این مسئله از رویکرد نظری روشی مَکتُر استفاده شده است که مشخصاً برای تبیین راهبردها و جهت گیری های بازیگران، نحوه مواجهه آن ها با برنامه ها، توازن قدرت بین آن ها، و واگرایی ها و همگرایی های بین آن ها طراحی شده است. در مرحله نخست بازیگران مؤثر شناسایی شدند که شامل یازده نهاد و فرد بودند؛ سپس با آن ها مصاحبه عمیق فردی به عمل آمد و نیز در پاره ای موارد اقدام به انجام بحث های گروهی متمرکز شد. در نهایت داده های گردآوری شده با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تحلیل شدند. یافته های تحقیق نشان می دهند که مهم ترین بازیگران استراتژیک در حوزه آینده ارتباطاتِ سلامت که می توان بر روی آنها برنامه ریزی کرد عبارتند از محققان آینده پژوهی، استارتاپ های سلامت و رسانه ها. از منظر رقابت بین بازیگران ارتباطاتِ سلامت، مهندسین آی.تی، رسانه ها، محققان آینده پژوهی و استارتاپ های سلامت به ترتیب قوی ترین بازیگران هستند. از بُعد نسبت بازیگران با اهداف، در بین اهداف مطرح شده تبیین و ارزیابی پزشکیِ از راه دور و تبیین و ارزیابی سلامتِ همراه از اولویت بیشتری برخوردارند. همچنین از نظر بازیگران، تبیین و ارزیابی و تدوین معیارهای اجتماعی در اولویت آخر قرار دارد. از جنبه همگرایی در بین بازیگران، قوی ترین همگرایی در زمینه آینده ارتباطاتِ سلامت بین وزارت بهداشت، دستیاران حوزه پزشکی و محققان آینده پژوهی است و از بُعد واگرایی نیز بین دو هدف تبیین و ارزیابی سلامتِ همراه و تبیین و ارزیابی پزشکی از راه دور بیشترین فاصله وجود دارد، بدین معنی که این دو هدف در حوزه آینده ارتباطاتِ سلامت نسبت به هم فاقد همسویی هستند.

اقتصاد سلامت، شیوه های به کارگیری و استفاده از تئوری های اقتصادی در حوزه های مرتبط با بهداشت و مراقبت های بهداشتی است. این حوزه از نظر ماهیت، تفاوت های برجسته ای با سایر حوزه ها دارد و اقتصاددانان به دلایل مختلفی به عرصه مراقبت های بهداشتی توجه ویژه ای دارند:اوّل این که منابع موجود برای مراقبت های بهداشتی محدود است و همانند موارد دیگر، تقاضا برای خدمات بهداشتی از عرضه آن ها بیشتر است؛ دیگر این که محدودیت و کمیابی به آسانی با افزایش هزینه های بهداشتی از میان نمی رود زیرا اهمیت هزینه های فرصت نادیده گرفته می شود و در بسیاری از شرایط، معیار ما برای تخصیص کالا و خدمات در بخش بهداشت، نه میل و اشتیاق یا توانمندی پرداخت، بلکه نیاز می باشد. لذا ما به مجموعه هایی از تکنیک های اقتصادی برای تحلیل و ارزیابی بازار مراقبت های بهداشتی نیازمندیم. هدف این مقاله، ممیزی این رشته با تاکید بر سلامت اجتماعی است. شاخص های مورد استفاده در این طرح از میان داده های مربوط به حوزه اقتصاد سلامت (ساختاری، عملکردی) شامل کتاب، پایان نامه، گزارش طرح های پژوهشی، و مقالات علمی- پژوهشی از دانشگاه هایی که رشته اقتصاد سلامت در آن ها دایر است، استخراج، گردآوری و دسته بندی شدند. اقتصاد سلامت در خارج از کشور شامل گرایش های متفاوتی مانند سیاست گذاری سلامت[1]، اقتصاد بیمه درمان، ارزیابی فناوری های سلامت و دارای سوابق دیرینه ای است. اما در ایران نزدیک به 10 سال است که در مقطع کارشناسی ارشد برای اولین بار در دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی ایران دانشجو پذیرش شده است. در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دانشگاه علوم پزشکی کرمان نیز در این مقطع دانشجو می پذیرند. همچنین دکتری تخصصی این رشته نیز از سه سال گذشته در دانشگاه علوم پزشکی تهران و پژوهشکده اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس ارائه می شود. 4. Health Policy

توجه به سلامت افراد جامعه به عنوان یکی از پیش شرط های تحقق توسعه ی پایدار، از طریق اثرگذاری بر عملکرد نیروی انسانی، زمینه های ارتقاء شرایط اقتصادی را فراهم نموده و از این طریق دستیابی به اهدافی همچون رفاه عمومی، رشد اقتصادی و عدالت را که از مهم ترین اهداف یک جامعه ی اسلامی هستند، میسر می سازد. مطالعه حاضر با بررسی و تجزیه و تحلیل تعدادی از شاخص های سلامت، به دنبال بررسی هم سویی و یا عدم هم سویی عملکرد حوزه ی سلامت در ایران از منظر عدالت با ایده آل های یک جامعه ی اسلامی می باشد و بدین منظور با تأکید بر برخی شاخص های ارزیابی در حوزه سلامت (همچون امید به زندگی در بدو تولد، نرخ مرگ ومیر کودکان زیر پنج سال، شاخص های پرداخت از جیب، پوشش بیمه، ضریب نفوذ بیمه و سلامت روان) به بررسی عملکرد حوزه ی سلامت در کشور طی سال های اخیر پرداخته است. نتایج حکایت از آن دارد که هر چند در دهه های اخیر اقدامات مثبتی در حوزه سلامت کشور انجام شده و بهبودهایی در این حوزه ایجاد شده است. اما شرایط حاکم بر بخش سلامت در ایران چندان مطلوب و منطبق با معیارهای موجود در زمینه جامعه سالم از منظر اسلامی نمی باشد.

مقاله حاضر با روش فراسنتز، مطالعات سلامت و بهداشت جوانان را مورد بررسی قرار داده و ضمن پرداختن به مشکلات مفهومی آن بیان می کند که چرا علیرغم اهمیتی که امور بهداشتی در جامعه مدرن یافته است، به سلامت و بهداشت جوانان چندان توجه نمی شود. این مقاله ضمن طرح تلاش های مفهومی که برای آوردن جوانان به متن سیاست های سلامت و بهداشت صورت پذیرفته است، شرح می دهد که اساساً بخش مهمی از این مشکل محصول برداشت و تعریف متفاوت سلامت و بهداشت نزد جوانان و بزرگسالان است. مقاله حاضر در بررسی وضعیت سلامت جوانان در ایران و جهان و مقایسه این دو- علیرغم مشکلات بسیاری که در امر جمع آوری و مقایسه اطلاعات ایران و جهان است- نشان می دهد که چگونه روند کلی سلامت جوانان در جهان به سوی بدترشدن است. برای این امر از جمع بندی مطالعات انجام شده در کشور و مقایسه آن با اطلاعات سلامت نوجوانان در کشورهای اروپا و آمریکای شمالی با عنوان "پیمایش اچ.بی.اس.سی."[1] سود برده شده است. مطالعات در بررسی علل تمایزات در بهداشت جوانان نشان می دهد که همچنان سن، جنس و طبقه مهمترین تعیین کننده های وضعیت سلامت جوانان است. در این مورد اثر متغیرهای سن، جنس و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در طول دوره جوانی و بنابر موقعیت های مختلف زمانی و مکانی تغییر یافته و حتی جابجا می شود؛ به گونه ای که در دوران کودکی اثر وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سلامت فرد بیشتر و آشکارتر است، اما پس از بلوغ اثرات متغیر طبقه با تمایزی که در جریان بلوغ دختران و پسران ایجاد می شود و نیز در سایه تفاوت های ناشی از نقش های جنسیتی رنگ می بازد و به جای آن اثر متغیر جنس تعیین کننده تر می شود. در همین حال مطالعات نشان می دهد که اثر متغیرهای سن، جنس و طبقه بر حوزه های مختلف سلامت جوانان نیز متفاوت است. در حالی که اثر طبقه و موقعیت اقتصادی- اجتماعی بر تغذیه بیشتر است، اثر متغیرهای دیگر از جمله جنسیت و سن بر تصور از بدن و بهداشت پوست و مو و حتی رفتارهای پرخطر تعیین کننده تر است. در نهایت، مطالعات نشان داده علیرغم آن که ظاهراً اثر عوامل ساختاری بر سلامت جوانان در حال ضعیف ترشدن و در مقابل اثر عاملیت فردی تعیین کننده تر شده است، اما کماکان متغیرهای تعیین کننده سن، جنس و طبقه باقی مانده اند. در تفسیرهایی که از این امر می شود، دو دیدگاه اثر سبک زندگی و خطای شناخت شناسانه مدرنیته متأخر با یکدیگر رقابت می کنند. <br clear="all" /> [1] Health Behavior in School-Aged Children (HBSC) study                          

رسانه ها در توسعه ورزش و به ویژه ورزش های همگانی- تفریحی نقش مهمی دارند؛ به طوری که پژوهشگران متعددی در این حوزه به مطالعه پرداخته و نقش هایی را تعیین نموده اند. لذا در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) - که می توان برای هریک از مؤلفه ها بالاترین اولویت مؤلفه های مسأله را تعیین کرد- به اولویت بندی و تعیین اهمیت هریک از نقش های رسانه ملی در راستای توسعه ورزش های همگانی تفریحی پرداخته شود. بدین منظور پس از تهیه پرسشنامه تخصصی زوج مقیاسی، روایی محتوایی آن توسط 6 نفر از کارشناسان حوزه رسانه ورزشی تایید و در بین 14 صاحب نظر شامل مربیان ورزش ها همگانی- تفریحی توزیع شد. نتایج نشان داد مهم ترین نقش ها به ترتیب شامل اطلاع رسانی، ایجاد مشارکت اجتماعی، آموزش و در نهایت، فرهنگ سازی بود. در نقش اطلاع رسانی که برترین نقش از بُعد مولفه ها بود، گویه های "ارائه اطلاعات جذاب، مفید و کاربردی"، " ترویج حضور خانوادگی در برنامه های همگانی تفریحی" و " افزایش سهم ورزش در سبد هزینه خانواده" مهمترین نقش ها را داشتند. بنابراین استفاده از رسانه ملی برای آگاهی بخشی می تواند بهترین کارکرد فعلی آن باشد و مدنظر مسئولان قرار گیرد. بعلاوه، تحقیق حاضر نشان داد که همچنان بخش ارائه اطلاعات جذاب، مفید و کاربردی به عنوان مهم ترین حیطه اطلاع رسانی باید به صورت جدی تری در دستور کار برنامه سازان این حوزه قرار گیرد.

مقدمه: هدف این مطالعه بررسی و تحلیل نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی روی رفتار بهداشتی زنان در ارتباط با بیماری کووید-19 در دو منطقه ۴ و ۸ شهرداری تهران بوده است. داده و روش: این مطالعه به صورت مطالعه موردی با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی روی 120 زن بزرگسال تهرانی (60 نفر از منطقه 4 و 60 نفر از منطقه 8 شهرداری تهران) انجام شده است. اطلاعات وضعیت اجتماعی-اقتصادی و همچنین اطلاعات عملکردهای بهداشتی افراد برای مقابله با کووید-19 با استفاده از پرسشنامه استاندارد جمع آوری شده است. ضریب همبستگی بین متغیرها با استفاده از تست پیرسون گزارش شده است.یافته ها: زنان منطقه 8، وضعیت اجتماعی-اقتصادی بهتر شامل وضعیت درامد، مساحت مسکن و سطح سواد آکادمیک بالاتری نسبت به زنان منطقه 4 داشتند. همچنین بعد خانوار در زنان منطقه 8 کوچکتر از زنان منطقه 4 بود. زنان منطقه 8 نسبت به زنان منطقه 4، عملکرد بهتری در مورد شاخص های مربوط به رفتارهای بهداشتی از جمله استفاده از ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده، رعایت فاصله اجتماعی، ایجاد محدودیت در رفت وآمدهای خانوادگی، ایجاد محدودیت در سفرهای خارج شهری داشتند. همچنین ضریب همبستگی بین متغیرها هم نشان داد که در منطقه 8، ضریب همبستگی بالاتری بین وضعیت درآمد، قومیت (فارس)، مساحت مسکن، سطح تحصیلات و اشتغال با عملکرد بهتر شاخص های بهداشتی ذکر شده در بالا برای جلوگیری از کووید -19 در مقایسه زنان منطقه 4 مشاهده شد.نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که رفتارها، دیدگاه ها و عملکردهای بهداشتی زنان منطقه 4 و 8 براساس موقعیت جغرافیایی متفاوت است که دلایل عمده ی آن می تواند تفاوت در وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنها باشد.