سید محسن بنی جمالی

مقاله حاضر براساس روش کیفی و استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و با تحلیل تماتیک اطلاعات بدنبال آن است که جوانان چه معنایی از طبقه دارند و چگونه خود را به طبقه ای خاص منتسب می کنند. نمونه مطالعه شامل 25 تن از جوانان مجرد و متأهلِ هر دو جنس است. مطالعه بیان می دارد طبقه از نگاه جوانان ضمن آنکه ترکیبی از وجوه مختلف است مرکب از جنبه های ذهنی و عینی نیز هست. همین امر طبقه را تفسیرپذیر می کند به گونه ای که وضعیت های یکسان قضاوتهایِ متفاوتِ طبقاتی می آفریند و مرزهای طبقاتی را کدر می کند. این مسئله به واسطه آنکه جوانان مستقل نیستند و پایگاه شغلی باثباتی نیافته اند و بنابراین خود را به واسطه خانواده و با ملاکهای نمادین و فرهنگی تعریف می کنند تقویت می شود. به همین ترتیب از آنجا که طبقه بندی جوانان براساس تعاریفِ متمایز هر یک از ایشان از موقعیت منحصر به فرد خود بنا می شود کلیت های اجتماعی متمایز نمی آفریند. نتیجه نوعی ابهام در طبقه بندی و فقدان خطوط مرزی طبقاتی در زندگی جوانان است. ابهام طبقاتی سبب می شود جوانان به شکل بین ذهنی درک مشترکی از وضعیت و سرنوشت خود پیدا نکنند و توده ای نامتقارن و فاقد سرنوشت مشترک گردند. سرانجام تفسیرپذیری و جنبه تعریفی طبقه باعث می شود تا جوانان به طور ذهنی جایگاه طبقاتی برجسته تری را به خود منتسب کنند و به واسطه آن توانایی های خود را در شکل دادن به زندگی نامه بیش از اندازه ارزیابی نمایند. این امر می تواند سبب خطای شناختی جوانان در درک موقعیت خود شود و نوعی احساس عاملیت کاذب در ایشان بیافریند.

با توجه به نقش در حال گسترش اینترنت در فضای رسانه ای مقاله حاضر به واکاوی وضعیت صنعت روزنامه در ایران و جهان و تحولات آن پرداخته است. مبنای مطالعه واکاوی آن جنبه هایی از صنعت روزنامه است که با تغییر فضای رسانه ای از چاپی به مجازی دستخوش تحول شده است؛ از جمله «تغییر رابطه یک طرفه بین سه عامل تولید، مصرف و تبلیغات»، «بازشدن بسته محتوا»، «تغییرات مربوط به دوره ای بودن انتشار»، «استاندارد بودن محتوای خبری» و «مرجعیت رسانه چاپی». مقاله ضمن اشاره به مشکلات ساختاری صنعت روزنامه در ایران و نیز گسترش نفوذ اینترنت در حوزه رسانه های خبری نشان می دهد که هنوز روزنامه چاپی مرجعیت خود را حفظ کرده است. علیرغم آن اینترنتی شدن فضای خبری در ایران به واسطه «باز کردن بسته محتوای روزنامه بخشی از بازار روزنامه را از آن منتزع ساخته و درآمد های انحصاری روزنامه ها را در آن حوزه ها به سوی رسانه های جدید سوق داده است. هر چند روزنامه ها با اقداماتی از جمله برخط شدن و چند رسانه ای شدن در پی رفع مشکلات ناشی از این تغییرات برآمده اند اما موفقیت ها محدود بوده است. گره های ساختاری و خلاء های قانونی موجود به همراه دولتی بودن یا وابستگی بسیاری از روزنامه ها به بخش دولتی و نیز سیاست زدگیِ صنعتِ روزنامه اثر این مشکلات را مضاعف ساخته است. حاصل باعث تضعیف روزنامه نگاری رسمی و کاهش نفوذ آن شده است. محتمل است محدود شدن نفوذ روزنامه ها، فضای کنش سیاسی را از اشکال رسمی و استاندارد به حوزه های غیراستاندارد و غیررسمی براند.

مطالعه حاضر با هدف شناخت فرآیندهایی از زندگی جوانان که مانع ازدواج ایشان می شود، با روش کیفی بر اساس بیانی که جوانان از تأخیر در ازدواج ارائه می دهند و تحلیل و تفسیری که از موقعیت می سازند، در جستجوی شناخت عواملِ تأخیر ازدواج جوانان مطابق با روایت خود ایشان است. این مطالعه بر اساس مصاحبه نیمه ساختاریافته با نمونه ای متشکل از 25 فرد 19 تا 40 ساله انجام گرفته و از شیوه تحلیل تماتیک سود برده است تا بر اساس آن مقولات و مضمون های اصلی تعیین کننده تأخیر در ازدواج استخراج و تحلیل شود. مطالعه نشان می دهد که مسئله مهم در بازداشتن جوانان از ازدواج، نداشتن شغل است که باعث کاستی در اطمینان نسبت به توانایی اداره زندگیِ پس از ازدواج می شود. شرایط نامطمئن، مسئله مهم دیگری است که با پیش بینی ناپذیر کردن زندگی و ترس از آینده باعث تأخیر در ازدواج می شود. در این میان، ناتوانی خانواده در حمایت از ازدواجِ فرزندان شدت مسئله را مضاعف می سازد. تله گذار به بزرگسالی و شلوغی زندگی، به عنوان دو مفهوم جدیدی که در این مطالعه معرفی می شوند، دو عامل دیگر تعیین کننده در بازداشتن از ازدواج است. مسئله مهمی که به طور ویژه از سوی زنان مطرح می شود، نگرانی از انتخاب نشدن است. ترس از محدود شدن آزادی نیز هم در مردان و هم در زنان، مطرح می گردد. مسئله بی اعتمادی به جنس مخالف که نتیجه روابط بین دو جنس و گرایش به دوستی های خارج از ازدواج است، به واسطه ترسی که از ازدواج ایجاد می کند، مانع مهم دیگری در ازدواج جوانان تلقی می شود. در مواردی ناآشنایی با ازدواج و زندگی متأهلی و در نتیجه سردرگمی در چگونگی راهبری و مدیریت آن، مانع مهم دیگر ازدواج جوانان تلقی می شود. سرانجام بیان می گردد که پیچیده و سخت شدن ازدواج به عنوان پدیده ای جدید، بازدارنده ای مهم در ازدواج جوانان است.

مقاله حاضر می خواهد دریابد در شرایط پرتغییر و نامتعین اقتصادی و اجتماعی چگونه جوانان گذار به ازدواج را مدیریت و راهبری می کنند. نیز مطالعه به دنبال آن است تا از پس دریافت راهبردهای جوانان در مدیریت ازدواج دریابد که آیا آنچنان که گیدنز[1] می گوید، راهبرد و برنامه، ویژگی عصری جوانان امروز شده است یا آن گونه که لِکّاردی[2] مطرح می کند، اساساً عصر تجربه راهبرد و برنامه، «به سرآمده» می نماید. داده های حاصل از 21 مصاحبه نیمه ساختاریافته  با زنان و مردان جوان مجرد و متأهل در سطوح سنّی و طبقاتی مختلف، در این مطالعه با روش کیفی مورد تحلیل مضمونی قرار می گیرند. مطالعه مطرح می کند که انواع راهبردهای جوانان در مدیریت ازدواج، راهبردهای فعالانه، منفعلانه، منعطف، و یا ترکیبی از آنها است. نیز به کارگیری انواع و ترکیبی از راهبردهای مختلف و منعطف در مدیریت ازدواج آشکار می سازد که هر فرد، متناسب با موقعیت و نیز منابعِ در اختیار، انطباق و انعطاف پذیریِ مخصوص به خود را رقم می زند و از این بابت رویّه ای خاص خود در مدیریتِ موقعیت ابداع می کند؛ امری که می تواند نشانه فردی شدن بیشتر مدیریت ازدواج باشد. این البته در حالی است که مدیریت ازدواج همچنان تحت تأثیر متغیرهای ساختاری مثل جنسیت و طبقه است. مطالعه نشان می دهد که هرچند گیدنز برنامه ریزی راهبردی زندگی را به عنوان جهان بینی مسلّط عصری می داند و زندگی در جامعه پرمخاطره را به معنای زندگی با نگرشی حسابگرانه معرفی می کند امّا چنین تسلطی از برنامه ریزی حسابگرانه در کنش های جوانان و در مدیریت ازدواج مشاهده نمی شود. نیز مطالعه، درست بر خلاف لِکّاردی که زندگی نامه را امری در حال ساخته شدن به وسیله آزمون و خطا می داند و اجرای آن را در متن و مسیری کاملاً نامتعین و پیش بینی ناپذیر و فاقد اهداف روشن فرض می کند، بیان می دارد که جوانان همچنان چشم اندازهای روشنی در زندگی دارند. بدین ترتیب جوانان نه آن چنان حسابگرانه رفتار می کنند و نه ایده برنامه ریزی و راهبرد را یکسره به دور می ریزند. <strong>    [1] Anthony Giddens [2] Carmen Leccardi

مطالعه حاضر با روش کیفی و به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته و با هدف وارسی نقش خانواده در چگونگی مدیریت ازدواج از منظر جوانان انجام شده است. نمونه ها که تعداد آنها 25 تن است، بر اساس رویه های انتخاب مبتنی بر بیشترین اطلاعات و حداکثر تغییرات انتخاب شده و در آن صفات جنسیت، وضع تأهل، سن، طبقه و دسترسی مورد ملاحظه قرار گرفته است. تحقیق نشان داد که بار اصلی در ازدواج و گذار به بزرگسالی جوانان بر عهده خانواده است که خود منابع لازم را برای مدیریت چنین امری، در اختیار ندارد. این قضیه به دلیل نقش سنتی خانواده در ازدواج جوانان تقویت می شود، ضمن آنکه به علت نوع رژیم رفاهی در ایران روز به روز مسئولیت های بیشتری در مدیریت زندگی جوانان برعهده خانواده قرار می گیرد. از این لحاظ می توان گفت خانواده ها در عرصه گذار به بزرگسالی و ازدواج جوانان درگیر فشار احتمالی مضاعف و تشدید نابرابری فزاینده خواهند بود که در نهایت فرسودگی ایشان را در آن حوزه سبب خواهد شد. فرسودگی خانواده در نتیجه برعهده داشتن مسئولیت های متنوع گذار به بزرگسالی جوانان یکی از مهمترین مفاهیم پیشنهادی این مقاله است. همین حال مطالعه نشان داد که روابط جوانان و خانواده در فرآیند مدیریت ازدواج بر پایه تعامل و به گونه ای منعطف و بازاندیشانه تنظیم می شود. در این مورد جوانان ضمن آنکه بر حق انتخاب خود و همزمان بهره بردن از امکانات خانواده تأکید می کنند، نقش خانواده در نظارت بر آشنایی و سازمان دادن به جریان ازدواج را نیز می پذیرند. مطابق با چنین تحولاتی روابط جدیدی در مدیریت گذار به بزرگسالی بین فرزندان و خانواده ها شکل یافته است که بر اساس آن خانواده ها با خواسته های جوانان کنار می آیند و استقلال و فردگرایی آنها را در آشنایی و انتخاب می پذیرند، اما حمایت خود را نیز از آنها همچنان حفظ می کنند.

مقاله حاضر به مطالعه مقدمات ازدواج جوانان و نیز راهبردهایی که ایشان در رو به رو شدن با ازدواج اتخاذ می کنند، می پردازد و نشان می دهد که چگونه درک جوانان از مقدمات ازدواج با راهبردهای ایشان در رو به رو شدن با ازدواج مرتبط است. روش مطالعه، کیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. تحلیل اطلاعات با روش تحلیل تماتیک صورت پذیرفته است. نمونه مورد مطالعه شامل 20 تن از افراد زن و مرد و مجرد و متأهل است که بیشتر بین سنین 20 تا 40 سال واقع اند. مطالعه مقدمات ازدواج را در سه مقوله مقدمات غیرمادی، مقدمات مادی و مقدمات اجتماعی خلاصه می کند. سه گونه مقدمات ازدواج قابل تبدیل به یکدیگرند. از حیث طبقاتی هر چند تمام طبقات به جنبه های مادی در مقدمات ازدواج اشاره می کنند، امّا شدّت توجه طبقات پایین به این مقوله بیشتر است. نیز توجه به جنبه های ذهنی در بین طبقات متوسط و بالا بیشتر مشاهده می شود. بر این اساس برای فردی از طبقه متوسط یا بالا مقدمات ازدواج بیشتر امری ذهنی و برای افرادی از طبقات پایین، امری عینی و مربوط به شرایط مادی و عینی زندگی است. مطالعه نشان داد که در توجه به مقدمات ازدواج خانم ها تأکید بیشتری بر جنبه های ذهنی و حتی سرمایه اجتماعی و آقایان تأکید بیشتری بر جنبه های عینی و مادی دارند. نیز برای خانم ها وجود خواهان و خواستگار امری مفروض در ازدواج است که بسیار متأثر از سرمایه اجتماعی و یا حتی اعتبار اجتماعی خود فرد می باشد. راهبرد های جوانان در رو به رو شدن با ازدواج برآمده از دو جهت گیری کلی ازدواج یکباره و ازدواج پیش بینی شده یا برنامه ریزی شده است. شواهد آشکار می سازد که راهبرد های جوانان در رو به رو شدن با ازدواج تحت تأثیر جنسیت است. در این مورد بدان علت که جنبه های پیش بینی ناپذیر در ازدواج برای خانم ها بیشتر از آقایان است. راهبردهای آنها نیز در رو به روشدن با ازدواج پیش بینی ناپذیرتر و منعطف تر است. تفوقِ رویه میانه در راهبرد هایِ رو به رو شدن با ازدواج آشکار می سازد که جوانان در این زمینه هم از برنامه ریزی سود می برند و هم به خاطر طبیعت نامطمئن و پیش بینی ناپذیر گذار، از برنامه ریزیِ تمام جزئیات فاصله می گیرند. آنها یاد می گیرند که چگونه منعطف باشند و در این باره راهبرد برنامه ریزی را با آنچه که پیش می آید، ترکیب کنند. در این مورد طبقه، آشکارا عامل تمایز است؛ به گونه ای که طبقات بالاتر بر جنبه های فردیِ تصمیم گیری، برنامه ریزی و خطوط راهنما و طبقات پایین تر بر شانس و اقبال تکیه می کنند. مطالعه آشکار می سازد علیرغم آنکه جوانان مسئولیت ازدواج را متوجه خود می دانند، اما همچنان در این زمینه تحت تأثیر عوامل ساختاری مثل طبقه و جنسیت هستند. براین اساس، جوانان درگیر آن موقعیتی هستند که با عنوان خطای شناخت شناسانه مدرنیته متأخر از آن یاد می شود. از این منظر جوانان درگیر موقعیت متناقضی هستند که بر اساس آن ضمن اینکه اذعان می دارند بدون کمک خانواده نخواهند توانست از پس مقدمات ازدواج برآیند، اما در انتساب مسئولیت مقدمات ازدواج به خود نیز تردید نمی کنند. به عبارت دیگر، آنها در حالی مسئولیت مسئله را به گردن می گیرند که توانایی تسلط بر موقعیت را ندارند.

مقاله حاضر با روش فراسنتز، مطالعات سلامت و بهداشت جوانان را مورد بررسی قرار داده و ضمن پرداختن به مشکلات مفهومی آن بیان می کند که چرا علیرغم اهمیتی که امور بهداشتی در جامعه مدرن یافته است، به سلامت و بهداشت جوانان چندان توجه نمی شود. این مقاله ضمن طرح تلاش های مفهومی که برای آوردن جوانان به متن سیاست های سلامت و بهداشت صورت پذیرفته است، شرح می دهد که اساساً بخش مهمی از این مشکل محصول برداشت و تعریف متفاوت سلامت و بهداشت نزد جوانان و بزرگسالان است. مقاله حاضر در بررسی وضعیت سلامت جوانان در ایران و جهان و مقایسه این دو- علیرغم مشکلات بسیاری که در امر جمع آوری و مقایسه اطلاعات ایران و جهان است- نشان می دهد که چگونه روند کلی سلامت جوانان در جهان به سوی بدترشدن است. برای این امر از جمع بندی مطالعات انجام شده در کشور و مقایسه آن با اطلاعات سلامت نوجوانان در کشورهای اروپا و آمریکای شمالی با عنوان "پیمایش اچ.بی.اس.سی."[1] سود برده شده است. مطالعات در بررسی علل تمایزات در بهداشت جوانان نشان می دهد که همچنان سن، جنس و طبقه مهمترین تعیین کننده های وضعیت سلامت جوانان است. در این مورد اثر متغیرهای سن، جنس و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در طول دوره جوانی و بنابر موقعیت های مختلف زمانی و مکانی تغییر یافته و حتی جابجا می شود؛ به گونه ای که در دوران کودکی اثر وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سلامت فرد بیشتر و آشکارتر است، اما پس از بلوغ اثرات متغیر طبقه با تمایزی که در جریان بلوغ دختران و پسران ایجاد می شود و نیز در سایه تفاوت های ناشی از نقش های جنسیتی رنگ می بازد و به جای آن اثر متغیر جنس تعیین کننده تر می شود. در همین حال مطالعات نشان می دهد که اثر متغیرهای سن، جنس و طبقه بر حوزه های مختلف سلامت جوانان نیز متفاوت است. در حالی که اثر طبقه و موقعیت اقتصادی- اجتماعی بر تغذیه بیشتر است، اثر متغیرهای دیگر از جمله جنسیت و سن بر تصور از بدن و بهداشت پوست و مو و حتی رفتارهای پرخطر تعیین کننده تر است. در نهایت، مطالعات نشان داده علیرغم آن که ظاهراً اثر عوامل ساختاری بر سلامت جوانان در حال ضعیف ترشدن و در مقابل اثر عاملیت فردی تعیین کننده تر شده است، اما کماکان متغیرهای تعیین کننده سن، جنس و طبقه باقی مانده اند. در تفسیرهایی که از این امر می شود، دو دیدگاه اثر سبک زندگی و خطای شناخت شناسانه مدرنیته متأخر با یکدیگر رقابت می کنند. <br clear="all" /> [1] Health Behavior in School-Aged Children (HBSC) study                          

نظر به جایگاه کتاب الکترونیکی در آینده اوقات فراغت جوانان، بررسی وضعیت نشر الکترونیکی کتاب در ایران و نیز چگونگی مصرف کتاب های الکترونیک اهمیت می یابد. مطالعه حاضر با توجه به سؤالات مختلفی که در این عرصه دارد، ترکیبی از روش های مختلف از جمله بررسی اطلاعات موجود، مطالعه موردی، تحلیل ثانویه و پیمایش را مورد استفاده قرار می دهد؛ به طوری که ابتدا با بررسی اطلاعات موجود و نیز از طریق مطالعه موردیِ وضعیت نشر الکترونیکی در مؤسسه نشر نی به بررسی تحول صنعت نشر کتاب از رسانه ای چاپی به مجازی می پردازد و مسائل و مشکلات توسعه آن را در کشور  ایران ترسیم می کند. سپس با ترکیب روش تحلیل ثانویه مطالعات موجود و نیز روش پیمایش و در نهایت، مقایسه نتایج تحلیل ثانویه و پیمایش در پی دریافت چگونگی مصرف کتاب های الکترونیک در ایران و مقایسه آن با الگوهای جهانی برمی آید. نمونه های این پژوهش، به شکل غیرتصادفی و به روش گلوله برفی انتخاب شده است. مبنای مطالعه نیز پرسشنامه ای است که توسط محقق با ارجاع به مطالعه جهانی تنظیم و از طریق ای میل به پاسخگویان عرضه شده است و آن ها نیز آن را پس از تکمیل به همان صورت بازگردانده اند. بررسی صنعت نشر کتاب الکترونیک نشان می دهد که هرچند درآینده نزدیک فارسی شدنِ قالب کتاب هایِ الکترونیک محتمل است، اما به علّت ضرورت توسعه زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری لازم، نشرِ صنعتی در این حوزه به زودی تحقق نخواهد یافت. در این مورد مجموعه ای از متغیرها از جمله فقدان فرهنگ کتاب خوانی، نبود ساختارهای کتابخانه ای گسترده و عدم شکل گیری بازار کالایی در حوزه کتاب الکترونیک و از همه مهم تر کم رونقی نشر در ایران به عنوان موانع زمینه ای عمل می کنند. از منظر شرکت های انتشاراتی به طور مشخص امنیت بسیار بااهمیت می نماید، زیرا در غیاب شرکت های امنیتیِ معتبرِ بین المللی آنها اعتمادی به فرآیند الکترونیکی شدن ندارند. در بررسی چگونگی مصرف کتاب الکترونیکی مطابق تحلیل ثانویه مطالعه ای که در بین 10 کشور متفاوت صورت پذیرفته است، مقاله حاضر الگوی مصرف کتاب و متون الکترونیک را شامل سه مدل کشورهای پرسابقه، کشورهای واسط و کشورهای در حال ظهور برمی شمارد. در کشورهای دسته اول، بازار کتاب الکترونیک کاملاً شکل گرفته و بسیار پررونق و متوجه کتاب های ادبیات، داستان و رمان است. در مقابل، در کشورهای در حال ظهور بهره برداری از متون الکترونیک و بازار کتاب الکترونیک متوجه کتاب های تخصصی و آکادمیک است. مطالعه حاضر نشان می دهد بهره برداری از کتاب در ایران هنوز کالایی نشده است. نیز علیرغم آنکه هنوز بازار سازمان یافته ای در ایران برای کتاب الکترونیک شکل نگرفته، اما بهره برداری از متون و کتاب های الکترونیک کاملاً و حتی بیشتر از گروه سوم، متوجه کتاب های تخصصی و آکادمیک است. در همین حال، فقدان بازار کتاب و بهره برداری کالایی باعث شده است کاربران در ایران بیشتر متوجه کتاب ها و متون رایگان باشند-  ضمن اینکه رفتار بی ثبات تری را نیز در بهره برداری به نمایش می گذارند، زیرا فقدان بازار کتاب به نوبه خود کیفیت و قابلیت اعتماد را نیز محدود می سازد. بی رونقی استفاده از دستگاه های مخصوص خواندن کتاب نیز انعکاسی از همین فقدان بازار کتاب در ایران است، هر چند خود نیز در عدم اشتیاق به مطالعه کتاب الکترونیکی نقش دارد.