گردشگری سالمندی

یکی از اهداف اولیه مدیران در صنعت گردشگری ایجاد و حفظ رضایت در گردشگران است. عدم اطلاع از خواسته ها و نیازهای گردشگران سالمند، راضی کردن آنها را مشکل خواهد نمود. شناخت ویژگی های افراد سالمند، نیازهای ویژه ، علایق و انگیزه های سفر یکی از راههای کمک به تصمیم گیری و برنامه ریزی مدیران در درک جامع تر رفتار و نیازهای فعلی و آتی است. از آنجا که سالمندان بازار هدف جذابی برای صنعت گردشگری هستند و گردشگری می تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی و میزان لذت زندگی داشته باشد، در این تحقیق به دنبال شناخت و بخش بندی بازار گردشگران سالمند بوده تا با ارائه راهبردهایی، زمینه رشد و توسعه گردشگری داخلی برای آنان فراهم گردد. جامعه آماری، گردشگران سالمند ساکن اصفهان بوده و داده ها در تابستان و پاییز سال 1393 جمع آوری شده است. نتایج نشان می دهد سالمندان جوان، سالمندان مرفه و سالمندان جمع گرا، بخش های مختلف این جامعه می باشند. توسعه خطوط ریلی، ارائه تخفیفات ویژه حمل و نقل و اقامت، برنامه ریزی برای سفر در فصل های خلوت، ارائه تورهای متنوع تر از نظر زمانی، فراهم کردن خدمات ویژه متناسب با نیازهایشان از راهبردهای توسعه گردشگری داخلی برای سالمندان است.

با توجه به روند پیر شدن جمعیت کشور ایران و به ویژه استان یزد و نیازهای خاص این قشر، در این تحقیق تلاش شده است با استفاده از روش شناسی نگاشت علّی مدلی کیفی برای تبیین توسعه گردشگری سالمندی در سطح استان یزد ارائه شود. در این راستا ابتدا پس از بیان موضوع، مبانی نظری و بررسی پیشینه تحقیقات انجام شده، چهارچوب مفهومی اولیه تحقیق ارائه و روش تحقیق مورد استفاده در رابطه با آن بیان شده است. برای تدوین و استخراج مدل توسعه گردشگری سالمندی در استان یزد از ابزارها و تکنیک های مربوط به ادبیات نظری نگاشت شناختی و تحلیل شبکه های اجتماعی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که عوامل بیمه، استانداردهای بهداشتی، امنیت، خدمات ویژه و وضعیت حمل و نقل نقش مهمی را در توسعه گردشگری سالمندی در استان یزد ایفا می کنند.

گردشگری سالمندان به دلیل قابلیت و مزیت های رقابتی از توجه زیادی برخوردار است. شهر قم دومین مرکز زیارتی کشور بعد از شهر مشهد در سطح ملی است، بازار بالقوه ای که با برطرف کردن موانع سفر برای سالمندان می توان از مزیت رقابتی آن در عرصه جذب گردشگر سالمندان استفاده کرد. هدف این پژوهش ارائه چارچوبی برای شناسایی تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم موانع مؤثر بر عدم توسعه گردشگری سالمندان در شهر قم است. موانع توسعه گردشگری سالمندی در چهاربخش اصلی یعنی موانع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مدیریتی و سازمانی، نگرش دولتی دسته بندی شدند. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی– تحلیلی است. برای جمع آوری داده ها از روش پیمایشی و کتابخانه ای استفاده شده. جامعه آماری شامل گردشگران سالمند و کارشناسان و متخصصان حوزه گردشگری است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج حاکی از آن است که چهار عامل مورد بررسی بر عدم توسعه گردشگری سالمند اثر مثبتی دارند. نتایج آزمون T نیز نشان داد که همه موانع در سطح معناداری 0/05، بالاتر از میانگین معیار هستند و در این میان بالاترین میانگین به موانع اقتصادی (5/17) و موانع مدیریتی و سازمانی (2/10) کمترین میانگین را به خود اختصاص داده است. اثرگذارترین عامل بر عدم توسعه گردشگری سالمند، موانع اقتصادی است (با ضریب بتای0/643) که 52 درصد از واریانس عدم توسعه گردشگری سالمند را تبیین می نماید. ضریب تولرانس 0/923 نیز حاکی از آن است که موانع اقتصادی پیش بینی کننده قوی و ملاک است.