درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۴۴۱ تا ۶٬۴۶۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۶۴۴۱.

تلفظ دقیق و معنی لغوی و اصطلاحی عبارت «بله شدن» در روزنامه های خاطرات ناصرالدین شاه قاجار

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 101 - 118

کلیدواژه‌ها: بله شدن ناصرالدین شاه قاجار روزنامه خاطرات زبان ترکی زنان حرم سرا اصطلاحات عامیانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۳
در این مقاله ابتدا به معرفی نسخ خطی روزنامه های خاطرات ناصرالدین شاه قاجار پرداخته ایم؛ پس از آن با استناد به دیگر یادداشت های قدیمی و پراکنده او که در دسترس است قدیمی ترین استفاده وی را از اصطلاح «بله شدن» نشان داده ایم و با ذکر شواهدی معنی اصطلاحی این عبارت را در یادداشت ها و کلام او مشخص کرده ایم. بعد از آن در قالب جدولی رویکرد افرادی را که به خوانش و چاپ یادداشت های ناصرالدین شاه اقدام کرده اند بررسی کرده ایم و نشان داده ایم مهم ترین علت ناآگاهی از تلفظ دقیق و در نتیجه معنی مناسب واژه «بله» در طول 20 سال اخیر و ایجاد اختلاف نظر بین محققان، حذف ها، بدخوانی ها و بی توجهی هایی است که از سوی آنان در این یادداشت ها صورت گرفته است؛ در ادامه با استناد به اصل دستخط شاه برای نخستین بار تلفظ دقیق این واژه را روشن کرده ایم و در نهایت درباره معنی لغوی آن بحث کرده ایم. روش ما در این پژوهش توصیفی تحلیلی آماری است. 
۶۴۴۲.

زین الدین اسعد نسوی؛ حکیم و شاعرِ گمنام سده هفتم هجری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷) 23 - 38

کلیدواژه‌ها: زین الدین اسعد نسوی افضل الدین کاشانی شعری فارسی در قرن هفتم رباعیات سرگردان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۴
 حکیم زین الدین اسعد نسوی، در سده هفتم هجری می زیسته و از یاران و همراهانِ حکیم نامدارِ ایرانی خواجه افضل الدین کاشانی بوده است. متأسفانه تذکره ها و منابع رجالی یا در مورد او سکوت کرده اند، یا آنچه آورده اند، مشتمل بر لفّاظی و کلیات است و هیچ اطلاعی از دوران حیات او به دست نمی دهند. نام این حکیم نخستین بار در مصنّفات افضل با احترام بسیار آمده است. در سفاین ادبی، اشعاری به نام او دیده می شود که ارتباط او را با افضل کاشانی به خوبی نشان می دهد. تنها قصیده او که به دست ما رسیده، تقریر منظوم مباحث رساله مدارج الکمال افضل است. برخی از رباعیات منسوب به زین نسوی  به نام حکیم عمر خیام، سنایی غزنوی و افضل کاشانی نیز شهرت دارد. در مقاله حاضر، اطلاعاتی که در مورد زندگی او به جا مانده است، به همراه اشعار گرد آمده از سفاین و مجموعه های خطی، عرضه می گردد.    
۶۴۴۳.

نقش حضرت ابوطالب در تحکیم و پیشبرد رسالت رسول خدا(ص)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 73 - 100

کلیدواژه‌ها: نقش تحکیم و گسترش اسلام ابوطالب رسول خدا (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۹۳
بی تردید امور و حوادث بزرگ، افزون بر بسترهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، مولود تلاش ها و نقش آفرینی شخصیت های تأثیرگذار هستند. حضرت ابوطالب شخصیتی جامع و کم نظیر بود که با ایمان راسخ به توحید، از رسول خدا(ص)، محافظت و حمایت کرد و در گسترش اسلام نقشی ممتاز و بی بدیل داشت. پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد بر منابع تاریخی و روایی، درصدد پاسخ به این پرسش است که جناب ابوطالب چه نقشی در تحکیم و پیشبرد رسالت رسول خدا (ص) داشته است؟ نتایج پژوهش، این نکته را به اثبات می رساند که نگاه ابوطالب به رسول خدا (ص)، از خاستگاه خاصی نشأت گرفته که ریشه در عقاید، آرمان ها و جهان بینی او داشته است؛ او قبل از بعثت، همواره پشتیبان رسول خدا(ص) بود و بعد از بعثت نیز تلاش کرد تا چالش ها و جبهه بندی های مخالفان بر ضد رسول خدا(ص)، به یأس مبدل گردد. 
۶۴۴۴.

مبانی فقهی تعهدات دولت در تأمین کالاها و خدمات عمومی در نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: تعهدات دولت تأمین کالاها خدمات عمومی فقه نظام حقوقی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۶۱
زمینه و هدف: دولت به مفهوم نوین آن متعهد به تأمین کالا و خدمات موردنیاز شهروندان است. مبنای تعهدات دولت در این خصوص از موضوعات محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده مبانی فقهی تعهدات دولت در تأمین کالاها و خدمات عمومی در نظام حقوقی ایران بررسی شود. مواد و روش ها: نوع تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه ای و از فیش برداری برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: در آموزه های فقهی، تأمین کالا و خدمات مورد نیاز شهروندان و در کل خدمت رسانی به مردم یک ارزش محسوب می شود. منابع فقهی تعهدات دولت در این خصوص، آیات و روایات و سیره معصومین  است که مطابق آن ها بر ضرورت تأمین کالاها و ارائه خدمات عمومی از سوی حکومت اسلامی تأکید شده است. نتیجه گیری: دولت به منظور انجام تعهدات خود در زمینه تأمین کالا و خدمات عمومی به مردم، نیازمند سازوکارهایی است: دخالت در تنظیم بازار از مهم ترین سازوکارهای تحقق تعهدات دولت در این زمینه است. دخالت دولت به عنوان عامل تنظیم از طریق مبارزه با احتکار کالا و گران فروشی کالا و خدمات سبب می شود، کالا و خدمات با شرایط مناسب در اختیار مردم قرار گیرد. علاوه بر این، سلامت اداری و مبارزه با فساد و در همین حال، وجود نظارت کارآمد از سوی دولت، از عوامل مهم ارایه خدمات عمومی مطلوب به مردم است.
۶۴۴۵.

مقایسه و ارزیابی دو تحریر از اختلاط حقیقیه و خارجیه نزد شمس الدین سمرقندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 219-244

کلیدواژه‌ها: خارجیه حقیقیه ذهنیه تحریر اول تحریر دوم شمس الدین سمرقندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۴۲
شمس الدین سمرقندی کتابی دارد در منطق به نام قسطاس الأفکار و شرحی بر آن نگاشته است به نام شرح القسطاس فی المنطق. نسخه های خطی هر کدام از این دو اثر در مبحث قضایای حقیقیه و خارجیه دو تحریر دارند که به نظر می رسد ناشی از تغییر آرای منطقی سمرقندی درباره قضایای خارجیه، حقیقیه و ذهنیه است. در تحریر اول این دو اثر، نسبت میان این قضایا در همه محصورات «عموم و خصوص مطلق» است؛ اما در تحریر دوم، این نسبت برای برخی محصوره ها به «عموم و خصوص من وجه» تغییر می کند. هم چنین، در تحریر نخست، یک قاعده کلی (ضابط) برای نتیجه گیری در اختلاط قضایای خارجیه، حقیقیه و ذهنیه ارائه می شود و در تحریر دوم قاعده کلی دیگری به جای آن معرفی می گردد. در واقع، تحریر دوم را می توان تصحیح برخی خطاهای تحریر اول در نظر گرفت. در این مقاله نشان خواهیم داد که این تلاش سمرقندی هرچند برخی مشکلات تحریر اول را بر طرف کرده اما همچنان برخی ایرادهای وارد بر آن را بی پاسخ گذاشته است. افزون بر این، بر تحریر دوم ایرادهای جدیدی وارد است که به تحریر اول وارد نمی شد. بنابراین، هیچ کدام از تحریرهای اول و دوم تحلیل درست و کاملی از اختلاط قضیه های سه گانه را ارائه نمی دهند.
۶۴۴۶.

روان شناسی اسلامی: تحلیلی فلسفی و نقادانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 139-168

کلیدواژه‌ها: روان شناسی اسلامی روان شناسی دینی روان شناسی دین روان شناسی مذهبی فلسفه استعاره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۲۹
مقاله حاضر تلاشی است در جهت تحلیل فلسفی و نقادی «روان شناسی اسلامی». دعوی مقاله آن است که آنچه امروزه در ایران روان شناسی اسلامی خوانده می شود مفهومی بیش از حد فراگیر، مبهم، و درهم آمیخته است. هدف آن است که ذیل آن حیطه های نسبتاً مجزایی را تشخیص دهیم. عده ای از این عنوان، نوعی علم دینی را استنباط می کنند و به معنایی مشابه »اقتصاد اسلامی» آن را «روان شناسی اسلامی» می خوانند. در مقاله، از منظری فلسفه علمی، این برداشت از روان شناسی اسلامی نقد می شود. برخی دیگر مطالعه ی روانشناسانه ی اسلام را در نظر دارند که با این برداشت می توان آن را ذیل «روانشناسی دین» گنجاند و آن را «روان شناسی اسلام» خواند. در مقاله برخی پبشنهادها برای کار در این حوزه عرضه می شود. دسته ای نیز به وجه تکنولوژیک روانشناسی اسلامی اشاره، و آن را به عنوان نوعی روان شناسی مذهبی درنظر دارند. در این مقاله پنج معنای متفاوت از «روان شناسی اسلامی» معرفی می شود. دعوی مقاله آن است که عدم توجه به این تفکیک ها از علل اصلی ابهام های فراوانِ موجود در «روان شناسی اسلامی» است و توجه به آنها می تواند به پژوهش گران علاقمند به این حوزه کمک کند تا جایگاه پژوهش خود را در گستره ی روابط متنوعی که میان روان شناسی و دین وجود دارد شناسایی کنند.
۶۴۴۷.

بررسی خلافت عمر بن عبدالعزیز با توجه به نظریه «مهدی امت»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال ۱۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۳) 21 38

کلیدواژه‌ها: عمر بن عبدالعزیز مهدی امت سلیمان بن عبدالملک رجاء بن حیوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۱۶۳
به قدرت رسیدن عمربن عبدالعزیز یکی از ابهامات تاریخ است که مخفی کاری بنی امیه و تلاش تاریخ نگاران برای حفظ شأن خلفا غباری از کتمان بر روی نگاشته های مرتبط با این واقعه نشانده است. سلیمان بن عبدالملک در آخرین روزهای عمرش، در اقدامی عجیب و مبهم، با وجود وصیت عبد الملک برای واگذاری حکومت به برادرانش، ردای خلافت را بر دوش عموزاده اش عمر بن عبدالعزیز انداخت. بررسی ها نشان می دهد مصلحت اندیشان و علمای درباری با الهام از سخنان پیشینیان مبنی بر ظهور منجی هنگام فراگیر شدن ظلم کوشیدند با ارائه طرحی، از تنفر جامعه نسبت به آل امیه بکاهند و اسبابِ دوام قدرت آنان را فراهم آورند. بدین منظور عمر بن عبدالعزیز که در مقایسه با دیگر امویان از امتیاز خویشاوندی با خلیفه ثانی برخوردار و ارادتش را به فرزندان عبدالملک ثابت کرده بود، مکلف به اجرای نقش «مهدی امت» شد. او نیز به حسب رسالتش، برخلاف سیره متداول حکمرانان اموی عمل کرد. اما اندکی بعد، کاسه صبر فرزندان عبدالملک لبریز شد. در نتیجه، به موفقیت سطحی از این برنامه اکتفا نمودند و به حکومتی که تنها نقش حلقه اتصال خلافت از سلیمان به یزید را داشت، خاتمه دادند.
۶۴۴۸.

نقد دیدگاه مارتین لینگز درباره نقش امیرالمؤمنین علی (ع) در مهم ترین جنگ های عصر پیامبر اعظم(ص)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 7 - 36

کلیدواژه‌ها: علی (ع) مارتین لینگز غزوات پیامبر شرق شناسی نقد تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۱
مارتین لینگز از معدود خاورپژوهانی است که از مسیحیت به اسلام گرویده است. یکی از مهم ترین آثار وی، کتابی است با عنوان محمد(ص) بر پایه کهن ترین منابع. وی در این کتاب به بررسی زندگی پیامبر اعظم(ص)پرداخته و گزارش نسبتاً جامعی در این زمینه ارائه داده است. این کتاب، شرح حال برخی صحابه مشهور و نقش و جایگاه آنان را نیز به تفصیل بیان کرده است. تأملات روش شناختی و محتوایی زیادی درباره کتاب مطرح است که یکی از آن ها، «نقش علی(ع)در مهم ترین جنگ های عصر نبوی» است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تاریخی و بر اساس سنجه های روش تاریخی، به نقد و بررسی این بخش از کتاب پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مارتین لینگز با گزینش بدون منطقِ برخی گزارش ها، عدم توجه به همه شواهد و منابع موجود، نادیده گرفتن برخی گزارش ها و بزرگ نمایی گزارش های دیگر و سرانجام تحمیل پیش فرض های خود بر تاریخ، عملا از اصول و معیارهای پژوهش تاریخی فاصله گرفته و تقریری ناقص از نقش علی(ع) در این جنگ ها ارائه کرده است.
۶۴۴۹.

شرطیت طهارت در طواف از منظر امامیه و مقایسه آن با فقه مذاهب اربعه

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 107- 138

کلیدواژه‌ها: طواف طهارت ف‍ق‍ه ت‍طب‍ی‍ق‍ی مسلوس مبطون حائض نفساء مستحاضه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۹۷
یکی از ارکان مناسک حج و عمره، طواف خانه کعبه و از موضوعات مطرح در طواف، طهارت است. طهارت، از شروط اختلافی فقهای مذاهب اسلامی بوده که در نظر مشهور، واجب و شرط صحت طواف و در دیدگاهی، مستحب و شرط کمال طواف است. با توجه به اهمیت این مسأله و از آنجا که به این موضوع به صورت تطبیقی پرداخته نشده است، نویسنده بر این هدف است که موضوع طهارت و احکام مربوط به آن را به شیوه اسنادی از منظر فقهای امامیه و مذاهب اربعه اهل سنت بررسی کند. از جمله مسائل بررسی شده در مقاله، تکلیف بانوان حائض، نفساء، مستحاضه و کسی که به دلیلی، توان حفظ طهارت خویش را نداشته و باید به وظیفه مسلوس یا مبطون عمل نموده یا نایب بگیرد، می باشد.
۶۴۵۰.

نقدی بر آرای جیمز دارمستتر پیرامون باور مهدویت

نویسنده:
منبع: پژوهش های اسلامی خاورشناسان سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 91 - 117

کلیدواژه‌ها: آموزه های اسلامی جیمز دارمستتر مستشرقان موعود مهدویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۴۱
یکی از آموزه های مهم دین اسلام که به طور ویژه در مکتب تشیع از جایگاه والایی برخوردار بوده و در مطالعات اخیر خاورشناسان نیز موردتوجه قرار گرفته، باور به مهدویت و ظهور منجی در آخرالزمان می باشد. جیمز دارمستتر از معدود مستشرقانی است که علاوه بر دیدگاه های منحصربه فردش در زمینه ی مهدویت، در این زمینه کتاب نیز نگاشته است. اگرچه اندیشمندان معاصر تا حدودی به بررسی و نقد دیدگاه های برخی از خاورشناسان در زمینه ی مهدویت پرداخته اند، اما این نوشتار، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و به صورت متمرکز، دیدگاه های جیمز دارمستتر را پیرامون مهدویت به چالش کشیده و به نقد آنها پرداخته است. از بررسی دیدگاه-های دارمستتر برمی آید که میزان دسترسی او به منابع اصیل اسلامی همچون قرآن کریم و حدیث، در نظریه-پردازی او در زمینه ی مهدویت تأثیر زیادی گذاشته و سبب شده تا نتواند تصویر درستی از مهدویت ارائه کند. او عقیده ی مهدویت را چیزی بیش از یک داستان خیالی و توهمی که برخاسته از داستان های اساطیری ایرانیان باستان است، ندانسته و آن را ابزاری در دست حیله گران برای رسیدن به قدرت معرفی کرده است؛ در صورتی که طبق تصریح قرآن کریم و روایات معصومان(علیهم السلام) و همچنین منقولات تاریخی، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نسل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) بوده و در آخرالزمان ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد.
۶۴۵۱.

شبهات سبب نزول آیه هشتم سوره انسان دربوته نقد

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 37 - 61

کلیدواژه‌ها: آیه هشتم سوره انسان سبب نزول فضیلت اهل بیت مفسران اهل سنت ترمذی و فخررازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۷۹
از آیات پرشماری در قرآن فضیلت اهل بیت: برداشت می گردد، از آن جمله آیه هشتم سوره انسان است. که جمهور مفسران شیعه سبب نزول آن را در مورد اهل بیت : می دانند، اما مفسران اهل سنت در این موضوع هم داستان نیستند، برخی هم آوا با مفسران شیعه سبب نزول آن را می پذیرند، اما برخی دیگر مانند فخر رازی با پذیرش آن، اختصاص آیه به اهل بیت : را برنمی تابند و برخی نیز با دیده انکار بدان می نگرند. قرطبی از جمله آن منکران است که انکار خود را برپایه شبهه پراکنی ترمذی استوار ساخته است . این مقال درحد مجال شبهات ترمذی وفخررازی را درقالب دوگونه نقضی و حلی و شبهه مکی ومدنی بودن سوره را در بوته نقد نهاده است. در نتیجه شبهات یاد شده در آیه شریفه، مردود و راه اثبات سبب نزول آن هموار گردیده است.. واژگان کلیدی آیه هشتم سوره انسان، سبب نزول ، فضیلت اهل بیت:، مفسران اهل سنت، ترمذی و فخررازی
۶۴۵۲.

از کشمیر تا کعبه؛ سفری به حج قدیمی ها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مترجم:
منبع: میقات حج دوره ۳۰ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 111 - 133

کلیدواژه‌ها: از کشمیر تا کعبه سفری به ایمان قدیمی ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۹۲
سفرِ باسعادتِ حج آرزوی دیرینه هر مسلمانِ هندوستانی بوده و هست. از رباط هایِ ساخته شده تا آثار و هدایایِ هندوستانی در حرمین شریفین، همگی دلالت به شیفتگیِ والهانه این مردم به ارضِ مقدّس است. در زبان اردو بیشترین سفرنامه هایِ چاپ شده در قرنِ 19 و 20 میلادی درباره سفر به مکه معظّمه و مدینه منوّره است. از خلالِ سفرنامه هایِ اردو و آرشیوهایِ هندوستان، شیوه سفر حج مسلمانانِ این دیار تا حدی مشخص می شود: آداب و رسوم بدرقه و استقبال حاجی، اقدام برای دریافت گذرنامه زیارتی، مسیرهایِ رفت و برگشت، خطوط کِشتی رانی و کرایه هایِ آنها، سوغاتی. در این مقاله حجِ مسلمانانِ کشمیرِ هندوستان در قدیم بررسی شده است.
۶۴۵۳.

Avicenna’s View on the Greek Philosophical Thought

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۲,No ۱, Issue ۳, (۲۰۲۲) 36 - 67

کلیدواژه‌ها: Avicenna Greek Thought philosophical thought certitude Reason existence Essence Distinction

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۶۵
Continuing the path of Neo-Platonic philosophers and Farabi, while accepting the framework of the Greek thought in reaching the truth of the beings in the universe through the rational knowledge in the framework of Aristotelian logics, Avicenna has attempted to present a certain interpretation of some fundamental concepts of the Greek thought and offer a metaphysics with quite rational and argumentative results as well as a rational interpretation for some of the principal concepts of the Quranic thought in the Islamic world, a metaphysics that can be called the essential Greek-Islamic rational system. The present article attempts to use an analytical-explanatory method to prove that, firstly, Avicenna accepts the Greek rational thinking method in reaching the truth of the beings, calling it the certitude wisdom and knowledge. And – in line with Aristotle – he introduces the man’s sensory faculty as the starting point for the path of acquiring certitude knowledge, through which he reaches the rational knowledge of the beings. Secondly, it states the most important axes of Avicenna’s philosophy in his legal reasoning reading of principles of Aristotelian thought.
۶۴۵۴.

تاریخ گسترش مسیحیت در جهان

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 33 - 61

کلیدواژه‌ها: گسترش مسیحیت مسیحی سازی تغییر دین اجباری تبشیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۵۵
مسیحیت که در سیصد سال نخست تاریخ خود دین اقلیت بود، در قرن چهارم تبدیل به دین رسمی امپراتوری روم شد و این سرآغاز گسترش مسیحیت در مناطق مختلف بود. امپراتوران مسیحی بت پرستان رومی را وادار به پذیرش مسیحیت کردند و در نتیجه این دین در امپراتوری پهناور روم گسترش یافت. ارمنستان و گرجستان نیز در قرن چهارم بر اثر مسیحی شدن پادشاهانشان مسیحیت را پذیرفتند. سایر کشور های اروپایی در طول قرون وسطا مسیحی شدند؛ انگلستان در سال 597، بلغارستان در سال 865، ساکسون های آلمان در سال های 748-814، میلادی دانمارک در سال 958، روسیه در سال 987، ایسلند در سال 1000، شرق آلمان در سال 1222، کشورهای اسکاندیناوی بین سال های 1150 تا 1295 و در نهایت لیتوانی در قرن چهاردهم و پانزدهم به عنوان آخرین کشور اروپایی مسیحی شدند. اما گسترش مسیحیت همواره بر اساس میل مردم به پذیرش مسیحیت نبود و در بسیاری از مواقع، شاهان و شوالیه های صلیبی از طریق اعدام و کشتار نقش تعیین کننده ای در گسترش مسیحیت در اروپا داشتند. در قرن شانزدهم، استعمار اروپایی ها در قاره امریکا و افریقا آغاز شد و سیاست های استعماری، برده داری و اجبار تأثیر زیاد در رواج مسیحیت در میان ساکنان امریکا و بردگان افریقایی داشت. بخش زیادی از قاره افریقا نیز در قرن های نوزدهم و بیستم، بر اثر آموزش و خدمات بهداشتی مسیحی شدند.
۶۴۵۵.

تحلیل و بررسی ملاک های اعتبار سنجی مکاشفه عرفانی

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۸) 81 - 108

کلیدواژه‌ها: شهود مکاشفه معرفت صوفیه حجیت شهود اعتبار کشف تجربه عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
تمام ساختار و نظام معرفت شناسی صوفیه، بر مسئله انحصار راه معرفت و شناخت در مکاشفه قلبی بنا شده است، با این حساب یکی از معضلات اساسی متصوفه در حوزه معرفت شناختی، وقوع کثرت خطا و اشتباه در فرایند شهود است. صوفیان، بهتر از هرکس دیگر به دخالت عوامل متفرقه در فرایند شهود عرفانی واقف بوده و دریافته اند در بسیاری از مکاشفات، پای قوه وهم و خیال در میان بوده و در برخی دیگر، تمثلات و تصویر سازی های شیطانی نزد سالک، امری ملکوتی و رحمانی جلوه می کند و در پاره ای از مقاطع، تجارب شهودی حاصل سوء مزاج و به هم خوردن تعادل جسم و ذهن و روان می باشد. از همین روی، به ذکر دو دسته از ملاک عام و خاص جهت اعتبار سنجی و ارزیابی مکاشفات صحیح از سقیم دست یازیدند که در این نوشتار، اهم این ملاک ها و موازین و معیارها مورد بررسی قرار گرفته و ثابت می شود که بعضی از این ملاک ها (مثل مرشد) قابلیت سنجش گری نداشته و بعضی دیگر از این ملاک ها نیز صرفا در مقام ادعا بیان شده و صوفیان در فرایند سنجش شهود، به آن میزان و معیار ملتزم نبوده اند.
۶۴۵۶.

تحلیل فضایل و توانمندیهای لیلی در منظومه لیلی و مجنون نظامی از دیدگاه روانشناسی مثبتنگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 131 - 144

کلیدواژه‌ها: فضیلت قابلیت روانشناسی مثبت مجنون لیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۱۸۳
انسانها از دیرباز در طول زندگی خود، گرفتار مسائل اخلاقی و مشکلات روانی بودهاند و روانشناسی به عنوان یک علم مستقل از قرن نوزدهم سعی کرده است در درمان بیماریهای روحی – روانی، مثمر ثمر باشد؛ اما در حدود دو دهه پیش شاخهای از روانشناسی به نام روانشناسی مثبتنگر به جای تمرکز بر بیماریها و اختلالات روانی، بر هیجانات مثبت و فضایل و توانمندیهای انسان تکیه میکند. این شاخه جدید روانشناسی با هدف تأکید بر فضایل ششگانه اخلاقی مانند خرد، شجاعت، عدالت، میانهروی، عشق و رأفت، استعلا و توانمندیهای بیستوچهارگانهای مانند صداقت، امید، قدردانی، رهبری . . . به دنبال یافتن آن چیزی است که «زندگی خوب» نامیده میشود. روانشناسی مثبتگرا با تکیه بر فضایل و توانمندیها و با کشف زوایای پنهان وجودی انسان، موجب بهره بردن از قابلیتهای نهفته انسان میشود. پی بردن به این فضایل در هر فردی باعث شکوفایی و محدود شدن رذیلتهای وجودی او میشود. لیلی و مجنون یکی از منظومههای خمسه نظامی از این نظر قابل بررسی است. شناخت این فضایل و توانمندیها میتواند در نشان دادن شخصیت لیلی تأثیر بسزایی داشته باشد. در این منظومه شخصیت لیلی با دارا بودن فضیلت رأفت و عشق و میانهروی و استعلا و همچنین توانمندیهای دوستداشتن، دوراندیشی و امید به شکوفایی و تعالی میرسد.
۶۴۵۷.

بررسی تطبیقی اجتهاد پیامبر(ص) از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی، فخر رازی و علامه حلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 141 - 164

کلیدواژه‌ها: قرآن پیامبر عصمت اجتهاد پیامبر قاضی عبدالجبار فخر رازی علامه حلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۹۰
یکى از مباحث مهمی کلامی، اجتهاد پیامبر اکرم` است. که ثمراتی کلامی فروان دارد یکی از ثمرات شاخص آن حوزه نصب امام توسط پیامبر اکرم است. آیا حضرت از پیش خود بدون وحی اظهار نظر می کردند؟ دیدگاه های مختلفی از سوی متکلمان ارائه شده است. این نوشتار به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی تطبیقی موضع سه اندیشمند شاخص از سه مکتب شیعی، اشعری و معتزلی می پردازد. علامه حلی از متکلمان شیعه و فخر رازی از متکلمان اشعری وقوع اجتهاد از سوى پیامبراکرم` را در فرض فقدان وحی نفى کرده اند. در مقابل، قاضی عبدالجبار معتزلی، به اجتهاد پیامبر در موارد فقدان وحی معتقد شده است. به نظر نویسنده، روشن نبودن مراد از اجتهاد و حوزه آن، و عدم توجه به مرزدانش و علم پیامبر` با اجتهاد مصطلح، باعث شده است که در این زمینه دیدگاه های متفاوتی از طرف اعلام ثلاثه ارائه شود. از این رو، نویسنده در این نوشتار تلاش کرده است تا با توضیح مراد اجتهاد و تعیین دانش و منبع دانش پیامبر` که سبب اختلاف در اجتهاد آن حضرت گردیده است را مشخص کند.
۶۴۵۸.

تحلیل انتقادی رویکرد موتسکی در برخورد با منابع اسلامی، مطالعه موردی: روایات سریه قتل ابن ابی الحقیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 127 - 152

کلیدواژه‌ها: سیره پیامبر (ص) هارالد موتسکی حدیث نقد متنی و سندی مغازی ابن ابی الحقیق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۲۱۳
  از دیرباز حدیث اسلامی خاصّه روایات سیره رسول خدا 2 ، مورد توجه پژوهشگران غربی بوده و طی چند دهه اخیر توجه به این نوع پژوهش ها، گستره فزون تری یافته است. مقاله «قتل ابن ابی الحُقیق» نوشته هارالد موتسکی، به بررسی روایات درباره یکی از سرایای دوران پیامبر اکرم 2 می پردازد. مقاله حاضر به دنبال تحلیلی انتقادی با پرداختن به نقاط قوّت و نیز بررسی ضعف ها و کاستی های موجود در نوشتار موتسکی است. اهمیت پرداختن به این موضوع با ضرورت حفظ منابع اصیل اسلامی در برابر اشاعه برخی برداشت های ناتمام با استناد به پیش فرض هایی ناتمام تر، گره خورده است. به همین منظور، به برخی امتیازات، همچون روشمندی علمی و رویکرد اعتدالی نسبت به احادیث اسلامی پرداخته شده و برخی آسیب های مبنایی، روشی و غایی همچون کم اعتباری نظام اسناد، فقدان معیارها و مبانی رجالی احصا شده است. مهم ترین دستاورد این پژوهش دست یافتن به نگاهی تحلیلی تر و دقیق تر به نوع نگارش های یکی از پرکارترین و مطرح ترین خاورشناسان اعتدالی یعنی موتسکی است.
۶۴۵۹.

راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در شکوفایی ظرفیت های منطقه ای اقتصاد محلی سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 23 - 49

کلیدواژه‌ها: سیستان و بلوچستان امنیت پایدار توسعه اقتصاد محلی ثبات جمعیت رویکرد دارایی محور نواحی مرزی شرق کشور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۵۸
استان سیستان و بلوچستان منطقه ای است که همواره مشکلات عدیده ای داشته است. بدون شک برنامه ریزی اقتصادمحور نقش بسزایی در ثبات یا پراکندگی جمعیت دارد. منظور از توسعه اقتصادی محلی بالابردن ظرفیت اقتصادی یک منطقه به منظور بهبود شاخص های اقتصادی آن است که با بهبود شاخص های اقتصادی به جد می توان از مقوله مهاجرت نه تنها جلوگیری بلکه منطقه را به منطقه ای مهاجرپذیر تبدیل کرد. بنابراین هدف اصلی در این مطالعه یافتن الگوی توسعه محلی است که براساس رویکرد دارایی محور تدوین شده است. در این مقاله از روش پژوهش منطق فازی استفاده می کنیم. شیوه جمع آوری داده ها کتابخانه ای و میدانی است. در روش میدانی از مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز بهره می گییم. پس از جمع آوری اطلاعات، برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل منطق فازی استفاده می کنیم. با توجه به اهمیت کار و گستردگی منطقه از مدل منطق فازی برای شناسایی اولویت های سرمایه گذاری بهره می گیریم. سرانجام با توجه به اطلاعات به دست آمده از مدل ها و اطلاعات جمع آوری شده راهکاهای راهبردی و اجرایی ارائه می دهیم. همچنین با توجه به ظرفیت های منطقه ای و اجتماعی به دست آمده و الگوی اقتصاد محلی، پیشنهادهای راهبردی و اجرایی در زمینه های افزایش امنیت پایدار، توسعه و آمایش سرزمینی استان سیستان و بلوچستان و ایجاد اشتغال ارائه می دهیم.
۶۴۶۰.

رُجولیّت در مرجعیّت بر اساس قرآن و روایات(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 5 - 25

کلیدواژه‌ها: شرط رجولیت افتاء مرجعیت زن مرد زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۲
در خصوص مرجعیت یکی از شرایطی که برای تصدی مقام افتاء و مرجعیت در نظر گرفته شده است شرط رجولیت است از آن جایی که در احکام فقهی زن و مرد تفاوت هایی وجود دارد این امرباعث شده است که درباره این شرط نظرات متفاوتی مطرح بشود از این رو عده ای رجولیت را برای تصدی این مقام شرط می دانند و عده ای دیگر رجولیت را شرط نمی دانند به عنوان نمونه موافقین وجود شرط رجولیت به آیه 34 سوره نساء خداوند مردان را قیم زنان قرار داده که لازمه ی این قیمومت تبعیت زن از مرد می باشد از این رو می توان گفت آیه مذکور به زندگی مشترک زن و شوهر و حقوق هر یک از آن دو نسبت بر دیگری مربوط است اشاره دارد و روایاتی نظیر صحیحه ابی خدیجه که دلالت بر پرهیز از امر داوری نزد حکام جور دارد که در این خصوص به مردی از میان خودشان رجوع کننداز این رو می توان گفت تمسک به مفهوم رجل در این روایت در نزد اصولیین حجیت ندارد استناد کردند که این آیات و روایات به عنوان ادله مطرح شده از سوی آنان نا تمام است .روش تحقیق در این پژوهش به صورت کتابخانه ای بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان