درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۳۸۱ تا ۲٬۴۰۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
۲۳۸۱.

واکاوی مبانی نظری اخباریان و تأثیر آن ها در قبول روایات تحریف به نقیصه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۴ ۲۹۸-۲۷۹

کلیدواژه‌ها: تحریف به نقیصه اخباریان شیعه اخباریان افراطی روایات تحریف مبانی نظری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۸۰
بررسی مسأله وقوع تحریف به نقیصه در قرآن، یکی از مهم ترین مباحث علوم قرآنی است؛ زیرا با تحقّق بیرونی اراده الهی در ابلاغ بزرگ ترین وحی نامه الهی، در پیوند است. همه فرق اسلامی به عدم وقوع تحریف به زیاده در قرآن باور دارند؛ با این همه، گروهی از حشویه اهل سنّت و اخباریان شیعه، به تحریف به نقیصه معتقدند. اخباریانی مانند سیّد نعمت الله جزایری و میرزا حسین نوری که با توجه به دلالت روایات تحریف به نقیصه، درصدد اثبات عقیده خود، مبنی بر تحریف قرآن، برآمده اند. با بررسی مبانی اخباری گری از جمله: قطعی الصّدور بودن روایات کتب اربعه، عدم حجّیّت ظواهر قرآن برای غیر معصوم، عدم حجّیّت روایات نبوی جز با تأیید معصومان(، بی نیازی به علم رجال جز هنگام تعارض و معتبر نبودن ادلّه عقلی در استنباط احکام، می توان به گرایش وافر اخباریان افراطی به احادیث و پذیرش سهل انگارانه آن ها در حوزه هایی مانند تحریف قرآن پی برد؛ غافل از آنکه جاعلان و غالیان، در جعل بسیاری از این روایات دست داشته اند و دلالت پاره ای دیگر از آن ها بر وقوع تحریف، محلّ اشکال است؛ آ چه شامل تفسیر و تأویل آیات است نیز به تحریف معنوی اشاره دارند و در نگاه این قبیل محدّثان به غلط مبنای قول به تحریف قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی تحلیلی، نگرش اخباریان افراطی شیعه در خصوص تحریف به نقیصه، مورد بررسی قرار گرفته است و علل و زمینه های پذیرش روایات وقوع تحریف به نقیصه در قرآن کریم، تبیین شده اند.
۲۳۸۲.

تبیین انواع مظهریت انسان بر اساس توحید افعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۷ ۱۲۴-۱۰۵

کلیدواژه‌ها: توحید افعالی جبر و تفویض انسان الامر بین الامرین مظهریت تشأن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۸۳
درباره رابطه توحید افعالی و فاعلیت انسان در افعالش، سه دیدگاه وجود دارد: اشاعره با پذیرش توحید افعالیِ خداوند، علیت میان انسانها و افعال آنان را انکار کرده، جبرگرا شده اند. معتزله با انکار توحید افعالی و پذیرش علیت انسانها در افعالشان، تفویض را پذیرفته اند. امامیه بر اساس دستور اهل بیت علیهم السلام، از قاعده «لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِیضَ وَ لَکِنْ أَمْرٌ بَیْنَ أَمْرَیْنِ» پیروی می کنند. برای تبیین دیدگاه اخیر، سه راه حل می توان ارائه کرد: الف) بر اساس علیت طولی، خداوند، فاعلِ غیرمباشر، و انسان، علت مباشر افعال خود است ب) بر اساس علیت حقیقی و اِعدادی، خداوند علت حقیقی و انسان، علت اِعدادی افعال خود است ج) با ارجاع علیت به تشأن، خداوند علت حقیقی و انسان مظهر و تجلی خداوند می باشد و از آنجا که انسان ها با یکدیگر تفاوت دارند، نوع مظهریت و تجلی خداوند در آنها نیز متفاوت خواهد بود. مقاله حاضر بعد از توصیف و تحلیل اجمالی سه دیدگاه کلامی فوق، انواع مظهریت انسانها را با استمداد از آیات قرآن تبیین نموده است.
۲۳۸۳.

تحلیل جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در حماسه «مجد الاسلام» اثر احمد محرم با تکیه بر نظریه شفیعی کدکنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۷ 53 - 73

کلیدواژه‌ها: جادوی مجاورت روابط جانشینی و همنشینی موسیقی درونی احمد محرم حماسه مجد الاسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۴
جادوی مجاورت یکی از مهم ترین مباحث در تحلیل ساختار موسیقایی شعر است که موردتوجه پژوهشگران واقع شده و شامل محورهای همنشینی و جانشینی است. جادوی مجاورت به معنای توازن های موسیقایی و آوایی در متن است. محورهای جانشینی و همنشینی از مهم ترین ابزارهای مطرح شده در نقد فرمالیستی و علم معناشناسی به شمار می آیند. رابطه جانشینی، پیوند موجود میان واحدهایی است که به جای هم انتخاب می شوند و در همان سطح، واحدهای تازه ای پدید می آورند. در محور همنشینی ارتباط واژه با واژه های پیش و پس از آن بررسی می شود. موسیقی مشترک بین واژه ها بدون در نظر گرفتن بعد معنایی آن ها منجر به حضور واژه ها در کنار هم می گردد. محور جانشینی و همنشینی شیوه ای برای تعیین ویژگی های سبک هنری و ادبی به شمار می آید. این پژوهش قصد دارد تأثیر جادوی مجاورت را در آفرینش معنا و موسیقی به روش توصیفی -  تحلیلی در حماسه «مجد الإسلام» واکاوی نماید. عاملی که بر ضرورت انجام این جستار تأکید می کند، تبیین روش های مؤثر در آفرینش معنا، هارمونی و موسیقی شعر احمد محرم و کشف زیبایی های فنی و سبکی در حماسه «مجد الإسلام» برای مخاطب است. یافته های این جستار حاکی از آن است که رابطه جانشینی  و همنشینی موجب انسجام و اتحاد معنایی در حماسه «مجد الإسلام» شده است. هم نشینی درست کلمات، عرصه را برای تمایز سبک این اثر حماسی فراهم کرده است. به کارگیری صنایع ادبی و همنشینی آن ها در کنار هم و بهره مندی از مشخصات آوایی سبب هماهنگی و ایجاد موسیقی ویژه ای در این اثر شده است و بدین ترتیب مفاهیم و معناها با تأکید بیشتری ذکر شده است. گزینش صحیح واژه ها در این اثر حماسی موجب توجه بیشتر مخاطب به اشعار احمد محرم می شود؛ چراکه هنگامی که واژه ای در معنای صحیح استفاده شود انسان مشتاق آن شده و این موسیقی برخاسته از کلمات سبب فخیم شدن سخن می شود.
۲۳۸۴.

مناسبات کلام پژوهان و تاریخ نگاران معاصر با محوریّت امامت

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸ 63-77

کلیدواژه‌ها: امامت علم کلام علم تاریخ بعد انسانی امام ارتباط ویژه امام با خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۳۷
این پژوهش با روش تحلیلی- تطبیقی و با تمرکز بر آرای متکلّمان و مورّخان معاصر، به بررسی نسبتِ میان دو دانشِ کلام با رویکرد اثبات و دفاع از گزاره های اعتقادی و تاریخ باهدف تبیین طبیعی و قاعده مند رویدادها در حوزه امامت شناسی شیعی می پردازد. پرسش اصلی آن است که در حوزه امام شناسی، باتوجّه به مقام انسانی و جایگاه فراانسانی امام، آیا می توان در این مقوله، نسبتی بین دانش کلام و تاریخ ارائه کرد؟ و اگر نسبتی وجود دارد، از منظر معاصران چگونه است؟ یافته های پژوهش نشان از آن دارند که در تعامل دوگانه کلام و تاریخ، کلام با استناد به آموزه های دینی، ویژگی های فراطبیعی امامان را تبیین می کند؛ درحالی که تاریخ با تحلیل وقایع عینی، بُعد انسانی و زمینی امامت را برجسته می سازد. این دو رویکرد، نه در تقابل، بلکه در تکمیل یکدیگر عمل می کنند؛ به گونه ای که تاریخ، زمینه های اجتماعی- سیاسی امامت، و کلام، مبانی اعتقادی آن را مستدل می کند. در این میان، تنش اصلی در تقلیل گرایی تاریخی در ارتباط با نادیده گرفتن بُعد قدسی امام یا کلامِ صرفاً انتزاعی به معنی غفلت از واقعیات تاریخی ریشه دارد. راه حل پیشنهادی، اتخاذ نگاهی بینارشته ای است که هم به اسناد تاریخی و هم به استدلال های کلامی توجه توأمان دارد.
۲۳۸۵.

دستگاه تصوری عرفان اسلامی و پیوند آن با زبان عرفانی با توجه به دیدگاه ایزوتسو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 273 - 297

کلیدواژه‌ها: قرآن دستگاه تصوری دستگاه تصوّفی عرفان اسلامی زبان عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۴
«دستگاه تصوری» کلیدواژه ای مهم در روش معناشناسی ایزوتسو است. از نظر او، چند دستگاه تصوری از قرآن منشعب شده که یکی از آن ها «دستگاه تصوّفی» است. وی به صورت مختصر و گذرا درباره وابستگی و ارتباط «دستگاه های پس از قرآنی» با قرآن سخن گفته است. اشاره ایزوتسو به ارتباط میان «دستگاه تصوّفی» با قرآن و تأثیرگذاری این دستگاه بر متفاوت شدن معنی واژه های قرآنی در عرفان اسلامی، اهمیت این ترکیب واژگانی را در تحلیل زبان عرفانی نشان می دهد. موضوع «دستگاه تصوری» در پژوهش های مربوط به زبان عرفانی از این جهت کارآمد است که می تواند به ارائه الگوی تحلیلی مناسب در زمینه پیوند زبان عرفانی با قرآن و نحوه شکل گیری آن کمک کند. بنابراین مسئله این پژوهش تأمّل در ترکیب «دستگاه تصوّفی»، پیشنهاد ترکیبی تازه تر با همان معنی، کوشش برای تبیین آن و تحلیل پیوند آن با زبان عرفانی است. در تحلیل ارتباط میان «دستگاه تصوّفی» با زبان عرفانی، نظریه «بازی های زبانی» ویتگنشتاین نیز به کار می آید. این پژوهش نشان می دهد که عرفان اسلامی را «یک نحوه تفکّر» می توان دانست که از قرآن سرچشمه گرفته و با تفاوت هایی که نسبت به سرچشمه خود یافته، به تدریج شکل گرفته و زبان خود را پدید آورده است. ترکیبی که به جای «دستگاه تصوّفی» پیشنهاد می شود، «دستگاه تصوری عرفان اسلامی» است. این ترکیب نشان دهنده و معرّف نحوه تفکّر عرفانی است که آن را برای تحلیل ارتباط عرفان اسلامی و زبان عرفانی می توان کارآمد دانست.
۲۳۸۶.

فارِسیّات

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۵ مهر و آبان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۰۸) 187 - 200

کلیدواژه‌ها: فارسیات فارسی عربی قرآن تاریخ زبان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۹۵
فارسیّات اصطلاحی ادبی است که در ادبیّات عرب در اشاره به اشعار عربی حاوی برخی واژه ها یا عبارات های فارسی کاربرد دارد. بارزترین نمونه آن فارسیّات ابونُواس است. این اصطلاح هم چنین توسّعاً همه واژه ها، عبارات و جملات فارسیِ به کاررفته در نظم یا نثر کهن عربی را، خواه به صورت اصلی خواه به گونه معرّب، در بر می گیرد. زنده یاد استاد احمد مهدوی دامغانی در این مدخل  از دانشنامه ایرانیکا به فارسیّات پیش از اسلام، واژه های ایرانی در قرآن و فارسیّات پس از اسلام پرداخته و مهم ترین منابع موجود در این زمینه را به اختصار شناسانده است. مترجم نیز برخی نکات را در حواشی متذکّر شده و مواردی را به کتاب نامه افزوده است.
۲۳۸۷.

الگوی پیشنهادی ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر تحلیل اسناد و سیاست های جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۴ 45 - 72

کلیدواژه‌ها: خط مشی گذاری حکمرانی تربیتی نظام آموزش و پرورش سند تحول بنیادین ارزیابی راهبردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۴
نظام آموزش و پرورش نقش حائز اهمیتی در تحول فرهنگی و تربیت نسل آتی کشور دارد. از این حیث بازطراحی و اصلاح سازوکارهای برنامه ریزی و نظارت بر این نهاد، نیازمند توجه بیشتری از جانب سیاستگذاران است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر، استخراج الگویی برای ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر اسناد و سیاست های کلان کشور میباشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیق کیفی بوده که با روش مطالعات اسنادی انجام گرفته و به منظور تحلیل و دسته بندی یافته ها، از روش تحلیل مضمون بهره گیری شده است در یافته ها، در بعد «مدیریت و حکمرانی»؛ مؤلفه هایی مانند برنامه و بودجه، ارزشیابی و تضمین کیفیت، اصلاح ساختارها و رویه ها و گسترش عدالت آموزشی، در بعد «نظام آموزشی»؛ مؤلفه های محتوا و کتب درسی، الگوهای یاددهی-یادگیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، در بعد «نظام تربیتی»؛ مؤلفه های شش ساحت تربیتی سند تحول، در بعد «نیروی انسانی»؛ مؤلفه هایی از جمله گزینش و جذب، آموزش و تربیت و منزلت اجتماعی، در بعد «زیرساخت»؛ مؤلفه های تجهیزات و فناوری های مدارس و فضاهای آموزشی، معماری و کالبد مدارس و فضاهای آموزشی، زیرساخت های آموزشی-تربیتی و در بخش «ارتباطات و تعاملات» مؤلفه های تعاملات بیرونی، به همراه شاخص های اصلی هریک، استخراج و با نشان دادن ساختار مفهومی ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های مذکور در قالب یک نظام جامع، الگوی ارزیابی راهبردی ارئه شده و در نهایت، توصیه های سیاستی، جهت تقویت نظام ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد گردیده است.
۲۳۸۸.

بررسی نقش عقل در کمال انسان از نظر پاپ ژان پل دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 49 - 66

کلیدواژه‌ها: کمال عقل خیر مطلق وجدان پاپ ژان پل دوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۸۵
در ادیان برای رسیدن به کمال مؤلفه های مختلفی وجود دارد. تأکید مسیحیت بر ایمان است؛ اما پاپ ژان پل دوم در جهت ارج نهادن به عقل به عنوان مؤلفه ی مؤثر در کمال، آن را همتای ایمان در کشف حقیقت می داند. مقاله ی حاضر به روش توصیفی تحلیلی با بررسی متون مقدس کاتولیک، بیانات پاپ و اسناد کلیسا، درصدد بررسی نقش عقل در کمال انسان از نظر پاپ است. عقل از طریق شناخت مبدأ و صفاتش باعث تقویت ایمان و ایجاد کمال در انسان می شود. رسیدن به کمال، علاوه بر شناخت گزاره های عقلی یا ایمانی، نیاز به نوعی وفاداری در قالب زندگی اخلاقی دارد. لازمه ی آین زندگی اخلاقی، شناخت خیر است که از طریق عقل تحقق می یابد. خیر مطلق مفهوماً توسط عقل درک می شود. التزام درونی برای عمل به خیر توسط وجدان است که عقل داوری های آن را تنظیم می نماید. همچنین عقل لزوم تنظیم اعمال بر اساس خیر برین را درک می کند. کمال کاتولیک بازگشت به قداست اولیه بوده و سهم عقل در کسب این قداست، تأثیر بر بعد بیرونی قداست هماهنگی بیرونی میان انسان و مخلوقات است. در بعد درونی، عقل دچار تنگنای انسان شناسانه است و با وجود تلاش پاپ برای ارج نهادن به جایگاه عقل در کمال، همچنان محل تردید است.
۲۳۸۹.

بررسی اثربخشی بسته آموزشی مبتنی بر طرح فهم قرآن بر هوش هیجانی دانش آموزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 93 - 108

کلیدواژه‌ها: بسته آموزشی دانش آموزان طرح فهم قرآن هوش هیجانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۱۰۱
هدف از اجرای این پژوهش، طراحی و تدوین بسته آموزشی چند سوره از قرآن مبتنی بر طرح فهم قرآن و تعیین اثربخشی آن بر هوش هیجانی دانش آموزان پایه اول ابتدایی بوده است. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش دربردارنده کلیه دانش آموزان پایه اول ابتدایی شهر بروجن در سال تحصیلی 1401 1402 بوده است و نمونه ای به حجم 40 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. پس از اجرای پیش آزمون ها، گروه آزمایش به مدت نه جلسه مورد آموزش قرار گرفت. ابزار استفاده شده در این پژوهش، مقیاس هوش هیجانی بار اون بود. داده های حاصل از این پژوهش با استفاده از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر توسط نسخه 26 نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که بسته آموزشی توانسته است در افزایش هوش هیجانی دانش آموزان به طور معناداری مؤثر واقع شود.
۲۳۹۰.

بررسی مصادیق جرم و مجازات مجرمان از ابتدای خلافت عباسی تا دوره متوکل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۲ ۱۳۲-۱۰۷

کلیدواژه‌ها: حکومت عباسیان ساختار قضایی مصادیق جرم مجازات مجرمان متوکل عباسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۸۳
با سرنگونی حکومت اموی و استقرار حکومت عباسیان بر جهان اسلام، ساختار قضاء به صورت محسوسی تغییر کرد؛ به طوری که به گفته بسیاری از پژوهشگران تاریخ، ساختار حقوقی و قضائی در دوره عباسیان شکل منظم تر و نوتری نسبت به گذشته به خود گرفت و مصادیق جرم و انواع مجازاتی که برای جرم های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در نظر گرفته می شد، به شکل مشخص در این دوره تدوین گردید. بر همین اساس، پژوهش حاضر کوشیده است با تکیه بر شواهد تاریخی ارائه شده در منابع کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی مروری ساختار قضاء در دوره عباسیان و مصادیق جرم و مجازاتی که برای انواع جرم ها در نظر گرفته شده بود، بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که انواع جرم های معیّن مانند قتل، زنا، ارتداد، دزدی و غیره که از زمان پیامبر و خلفای پیشین تعیین شده بود، کم وبیش و گاه مستقیماً مورد حکم قرار می گرفت، اما مصادیق جرم های سیاسی و مجازاتی که برای آن در نظر گرفته شده بود، از شدت و قدرت بیشتری برخوردار بودند. در این راستا ارتباط با علویان، پوشیدن لباس مسلمان توسط اهل ذمه، جاسوسی و پناه دادن به مغضوبان خلیفه، پنهان کردن سلاح در خانه، زیارت قبور اهل بیت و برخی جرایم اقتصادی که در اصل سیاسی نیز بودند، موجب مجازاتی چون حبس، شکنجه، برکناری از قدرت، پرداخت دیه، تبعید، اخراج از سرزمین مسلمانان و گاه قتل و کشتار قبیله ای می شد. بر همین اساس، فقهای دینی و قضات مورد وثوق خلیفه نیز مشروعیت مجازات ها را تعیین می کردند.
۲۳۹۱.

جایگاه و کارکرد «حدیث» در تفسیر دَروَزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 61-86

کلیدواژه‌ها: التفسیر الحدیث محمد عزت دروزه روایات تفسیری نقد حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۶۳
محمّد عزت دروزه، مفسّر معاصر اهل سنّت نگارنده یکی از معدود تفاسیر قرآن بر پایه ترتیب نزول سُوَر است. دروزه در التفسیر الحدیث خود کوشیده تا آیات قرآن را با توجه به فضای تاریخی اجتماعی نزول آنها تفسیر نماید. او، پیش از آن که یک مفسّر باشد، یک تاریخِ اسلام پژوه است و این صبغه اندیشگانی او در بیشتر آثار وی به چشم می خورد. یکی از جلوه های نگاه تاریخی وی در تفسیرش، توجه به روایات در فهم آیات قرآن است. روایات تفسیری، بخش در خور توجّهی از تفسیر دروزه را در بر گرفته است. برخی دستاوردهای پژوهش حاضر نشان از آن دارد که غالباً، دروزه، فهم خویش از آیات قرآن را به روایات متوقّف نساخته، بلکه پس از ارائه فهم سیاقی از آیات، کوشیده تا در صورت لزوم، با کمک روایات، به تقویت برداشت تفسیری خویش بپردازد. دروزه، بیش از آنکه روایات تفسیری را بپذیرد، به نقد آنها روی آورده است. نقد او از روایات، عمدتاً مبتنی بر عدم نقل آن در منابع معتبر حدیثی کهن اهل سنّت است؛ از این رو، می توان گفت: عمده نقدهای روایی دروزه، صبغه منبعی دارند، تا محتوایی یا سندی. در التفسیر الحدیث دروزه، روایات، در عرصه های مختلفی چون: تعیین ترتیب نزول سوره ها، تعیین سبب نزول آیات و سوره ها، فضائل سوره ها، تفسیر آیات الأحکام، تفسیر داستان های قرآن و... نقش آفرین بوده اند.
۲۳۹۲.

مسئولیت مدنی نقص کالاهای تولیدی برای تولید کنندگان در حقوق ایران و عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 85 - 100

کلیدواژه‌ها: ایمنی کالای معیوب تولیدکنندگان کالا مصرف کنندگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۵۷
زمینه و هدف: مصرف کنندگان نیازمند حمایت های قانونی قانونگذار می باشند، به همین دلیل، سیستم های حقوقی اکثر کشورها با توجه به این موضوع این ، تلاش نموده تا با در نظر گرفتن مسئولیت تولیدکننده در زمینه وجود نقص در کالاهای تولیدی به حمایت از افراد مصرف کننده، مبادرت نمایند. هدف از این پژوهش تبیین مسئولیت های تولید کننندگان کالا در زمینه نقص کالاهای تولیدی در سیستم های حقوقی ایران و عراق می باشد. مواد و روش ها: روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است. ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله اصالت متون، صداقتداری و امانتداری رعایت شده است. یافته ها: در سیستم های حقوقی ایران و عراق، مسئولیت مدنی افراد تولیدکننده مورد پذیرش قرار گرفته است. مسئولیت مدنی از مسئولیت قراردادی شروع و به مسئولیت محض منتهی می شود. مسئولیت مدنی تولیدکنندگان در قانون ایران بر نظریه تضمین ایمنی کالا استوار است. نتیجه: در سیستم های حقوقی کشورهای ایران و عراق، در زمینه مسئولیت تولید کنندگان کالا، نظریه مسئولیت محض با توجه به گستردگی دامنه خود ، بستر حمایتی را برای افراد مصرف کننده کالا در نظر گرفته است. در حقوق کشور ایران ، بر اساس قانون حمایت از مصرف کنندگان ، دیدگاه مسئولیت محض مورد توجه و پذیرش قانون گذار قرار گرفته است.
۲۳۹۳.

کنشگری فعّال قرآن کریم در محدود کردن تعداد همسران یک مرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۹ 255 - 282

کلیدواژه‌ها: تعدد زوجات مردان محدودیت در تعداد همسران یک مرد نزول تدریجی قرآن تعدد همسران پیامبر اکرم (ص) سوره احزاب سوره نساء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۷۵
مصادف با آغاز نزول قرآن کریم، مردان حجاز می توانستند با تعداد نامشخصی از زنان، بدون رعایت حقوق آنان ازدواج دائم داشته باشند، اما در نودودوّمین سوره نازل شده (سوره نساء)، مردان به شرط رعایت عدالت، حداکثر با چهار زن و در غیر این صورت، فقط با یک زن می توانستند ازدواج دائم کنند. با توجه به حکیمانه بودن نزول تدریجی قرآن، این سؤال مطرح می شود که کنشگری فعال قرآن کریم در ایجاد این محدودیت در سیر نزول، بر اساس چه الگویی صورت گرفته است. بررسی ابعاد حکمیانه بودن نزول قرآن کریم و اهمیت روش تدریجی در تحولات فرهنگی، اقتضا می کند که این مسئله مورد بررسی قرار گیرد. بررسی تحلیلی شواهد مختلف نشان می دهد قرآن کریم در سه مرحله، این محدودیت را نهادینه کرده است: مرحله اول: سکوت هوشمندانه در برابر فرهنگ رایج و تلاش برای احیای شخصیت زن و تثبیت مطلوبیت ازدواج از طریق سیره عملی پیامبر(ص)؛ مرحله دوم: ممنوع کردن ازدواج های جدید برای پیامبر(ص) در سوره احزاب و در انتها، محدود کردن ازدواج های مؤمنان در سوره نساء. در این فرایند دو مرحله اول، زمینه ساز تحقق مرحله سوم هستند.
۲۳۹۴.

هندسه حجم و معماری اسلامی در رسائل ریاضی دانان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۶ ۱۴۸-۱۱۷

کلیدواژه‌ها: هندسه معماری حجم و معماری اندازه و تناسبات مقاطع مخروطی احجام کروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۸
نمود معماری به مانند عنصری حجمی منسجم، نیازمند آگاهی معماری نسبت به هندسه احجام بوده است. به نظر می رسد یکی از دلایل مغفول ماندن هندسه حجم از نظر پژوهشگران عدم شناخت به مبانی هندسه حجم و ارتباط آنها با رساله های ریاضی دانان بوده است. این پژوهش به هدف شناخت هندسه حجم در معماری اسلامی با راهبرد تفسیری تاریخی در صدد پاسخ به این پرسش ها است که چه نشانه هایی در ابنیه و منابع مکتوب وجود دارد که نشان دهنده تفکر حجمی در صناعت معماری اسلامی ایران باشد؟ کاربرد هندسه حجم در معماری اسلامی در چه شاخه هایی بوده است؟ جستجو در منابع مکتوب نشان می دهد کاربست علوم مرتبط با احجام در سه شاخه علم مساحت، مقاطع مخروطی و احجام کروی بوده است. همچنین ریاضی دانان در طول ادوار مختلف تلاش کردند از پیچیدگی های مباحث نظری علوم مرتبط با این حوزه بکاهند تا کاربرد آنها توسط اهل حِرَف که در علوم ریاضی تخصص نداشتند، آسان تر شود.
۲۳۹۵.

استخدام فن بیان در جهت تاثیرگذاری مفاهیم اخلاقی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 269 - 283

کلیدواژه‌ها: علم بیان فضائل اخلاقی قرآن مفاهیم اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۸۷
دانشمندان علم بیان بر تأثیرگذاری مباحث این علم مانند حقیقت، مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه در تبیین مفاهیم متون عربی، به ویژه قرآن، تأکید کرده اند. علم بیان نه تنها در فهم آموزه های دینی، اخلاقی، تاریخی و اجتماعی نقشی مهم ایفا می کند، بلکه به انتقال مؤثر مفاهیم به مخاطب کمک می نماید. این پژوهش به بررسی فلسفه و کارکرد علم بیان در قرآن پرداخته و نشان می دهد که چگونه استفاده از استعاره، تشبیه، مجاز و کنایه در قرآن باعث تأثیرگذاری بیشتر و تفهیم عمیق تر مفاهیم اخلاقی و اجتماعی می شود. قرآن، از طریق بهره گیری از فنون بیان، الگوهای اخلاقی را به گونه ای ارائه می کند که مخاطب به روشنی درک کرده و به عمل بپردازد. مهمترین فلسفه بکارگیری از فن بیان در آیات قرآن کریم که در این تحقیق به آن تأکید شد، استفاده از فن بیان در مواردی است که صحبت از شکلهایی از اخلاق می شود که برای خلق و خوی فرد عادی قابل فهم نیست. بر اساس این موضوع در مواضعی که رفتار اخلاقی بر اموری تأکید می کند که بواسطه آن انسان درک می کند که روش صحیح مقابله با شر، ظلم، تاریکی و بدکاران تلافی کارهای آنها و شباهت یافتن به آنها در امور زشت نیست. همچنین در این آیات به اخلاق به مثابه شناخت درون تأکید شده است و خصوصیات فطری اخلاق حسنه مورد تأکید بوده است.
۲۳۹۶.

تأثیر چالش های فقهی و حقوقی ناباروری بر روابط زوجین شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۰ 135 - 177

کلیدواژه‌ها: روابط زوجین لقاح مصنوعی مسائل حقوقی ناباروری مسائل فقهی ناباروری ناباروری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر معضلات  فقهی و حقوقی ناباروری بر روابط زوجین شهر اصفهان انجام شد. روش پژوهش با توجه به هدف مقاله، کاربردی، و شیوه جمع آوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل تمامی نابارورانی است که به مراکز درمان ناباروری واقع در شهر اصفهان مراجعه کرده بودند و با نمونه گیری خوشه ای، 201 نفر برای نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل دو پرسش نامه، یکی محقق ساخته و دیگری پرسش نامه استاندارد سازگاری زناشویی اسپانیر (1976) صورت گرفت. اطلاعات جمع آوری شده ازطریق آزمون t تک نمونه ای و رگرسیون چندگانه با نرم افزار کمی SPSS25 تحلیل شد. یافته های بخش کمی نشان می دهد که خشونت با میانگین 16/4 بیشترین و طلاق با میانگین 69/3 کمترین چالش میان زوجین ناباور است. چالش های حقوقی، تأثیر منفی بر روابط زوجین دارد؛ ولی چالش های فقهی تأثیر معناداری بر روابط زوجین ندارد؛ بنابراین نمی توان گفت با افزایش یا کاهش چالش های فقهی روابط زوجین تحت تأثیر قرار می گیرد.
۲۳۹۷.

طراحی الگوی آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۳ شماره ۴۷ 33 - 65

کلیدواژه‌ها: آموزش هنر تربیت اسلامی دوره ابتدایی الگوی آموزش هویت هویت اسلامی ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۸
هدف: هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگوی آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی در دوره ابتدایی است. روش: برای دستیابی به این هدف از رویکردآمیخته و روش کیو استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از روش نمونه گیری هدفمند با 15 نفر از معلمان با تجربه دوره ابتدایی در استان فارس مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شده است. معیار انتخاب تعداد نمونه اشباع داده ها بود. در بخش دوم به منظور امتیازدهی به گزینه های کیو که برگرفته از نتایج کیفی بود از 27 نفر معلم با تجربه کمک گرفته شد. یافته ها: داده های جمع آوری شده با روش تحلیل عامل کیو تجزیه و تحلیل و خوشه بندی شد و آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی را با 5 عامل معرفی کرد که عبارت اند از 20 فعالیت آموزشی، 11 روش تدریس، 27 هدف آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی، 18 مورد کمبودهای آموزشی و 12 راهکار در جهت بهبودکیفیت آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی. نتایج پژوهش نشان داد که در دوره ابتدایی به تربیت اسلامی با تلفیق هنر توجه چندانی نشده و دچار ضعف ها و کمبودهای فراوانی است که پس از بررسی و جمع بندی داده ها الگوی آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی به دست آمد. این الگو با بازنمایی و برجسته سازی واقعیت موجود خواهد توانست علاوه بر تقویت هویت اسلامی−ایرانی در دانش آموزان چشم انداز جامعی درباره آنچه که باید به وسیله هنر در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی کسب شود را ارائه می دهد.
۲۳۹۸.

ارزیابی منشورات اصولی درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در حجیت سیره عقلا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال ۱۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۴ 6-35

کلیدواژه‌ها: سیره عقلا امام خمینی (ره) حجیت سیره عقلا منشورات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۸
بی تردید امام خمینی(ره) در استفاده از سیره عقلا به عنوان یکی از عناصر اصلی ترقی دهنده فقه، پیشرو بوده اند. بااین وجود تحقیقات انجام شده پیرامون آرای اصولی ایشان در این مسئله، تفسیرهای گوناگون یافته است که نوشتار حاضر بر آن است تا تفسیر و تحلیل های ارائه شده، به ویژه در منشورات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، در دو رکن نوع حجیت بخشی و حیطه حجیت را مورد نقد و بررسی قرار دهد. کاوش در این مسئله باهدف ارائه تبیینی نو از دیدگاه ایشان درباره دو حوزه گفته شده در سیره عقلا است که مصون از هرگونه تفسیر فرا متنی و گزینشی است و با ابزار جستجوی کتابخانه ای پیش رفته است. بررسی های این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی بیانگر این است که اولاً: در مسئله حجیت یابی، امارات عقلایی حجیت ذاتی دارند و سیره های غیر واقع نما به حجیت امضایی نیازمندند؛ برخلاف دیگر تحقیقات که هرکدام حجیت ذاتی یا حجیت امضایی را برگزیده اند. ثانیاً: حجیت سیره های مستحدثه نیز شرایط ویژه ای در نگاه ایشان دارد که به ندرت تحقق پیدا می کند و انتساب مطلق حجیت آن ها به امام خمینی(ره) نادرست است.
۲۳۹۹.

رابطه زبان با زیست انسانی بر مبنای نظریه زبانی سوسور(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال ۲۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۳) 172 - 192

کلیدواژه‌ها: زبان ذهن ناخودآگاه سوسور زیست انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
زبان از بنیادی ترین ساحت هایی است که می تواند موضوع تفکر انسان قرار گیرد. فلسفه زبان و زبان شناسی با پرسش هایی اساسی مواجهند؛ همچون اینکه چه نسبتی میان ذهن و زبان برقرار است، آیا زبان ابزاری صرف برای مکالمه و مفاهمه است یا قوه ای دارای قدرت تاثیرگذاری بر درک انسان از واقعیت، یا این پرسش که زبان یک جامعه چه تاثیری بر زیست افراد آن دارد. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، رابطه زبان با زیست انسانی را بر مبنای آرا زبان شناختی سوسور مورد پژوهش قرار دهد. در این مقاله خواهیم دید که می توان زبان را در قامت نظامی که واجد قدرت تاثیرگذاری بر اذهان است، به منزله یکی از عوامل پیشینی شکل گیری اندیشه های کاربران زبانی در نظر آورد و ساختارهای موجود در نظام یک زبان را نه به مثابه عوامل محدودکننده اندیشه و اراده بلکه به مثابه اموری مورد خوانش قرار داد که می توان از آنها برای رشد آگاهی و ناخودآگاه فردی و جمعی افراد بهره جست. از این منظر، زبان مطلوب زبانی خواهد بود که مفاهیم و تمایزات معنایی کارآمدی را با واژه های خود قاب بندی کند، موضوعیت ببخشد و به ذهن کاربر خود منتقل سازد.
۲۴۰۰.

فقه فرهنگ؛ ضرورت راهبردی- تمدنی مکتب فقهی امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 111 - 127

کلیدواژه‌ها: فقه مضاف فقه فرهنگ قلمرو فقه تمدن اسلامی ضرورت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۳۵
دانش فقه، علم به احکام شرعی فرعی از ادله تفصیلی است و همچون هر علم دیگری، شناخت موضوعات و قلمروی ورود به آنها از جمله مسائل اساسی این دانش است؛ حال، پاسخ گویی فقه به چگونگی تنظیم روابط و مناسبات حوزه فرهنگ و نسبت آن با حوزه تمدنی اسلام نیز در همین راستا قابل تحلیل است. با وجود این، براساس مبانی سه گانه حیات تمدنی، تلازم آن با وجود چارچوب قانونی در زندگی اجتماعی و جایگاه فرهنگ به عنوان متغیری اساسی در این حوزه، بحث از نسبت فقه فرهنگ با تمدن اسلامی اهمیتی ویژه می یابد. پژوهش حاضر با توجه به اختلاف مفهومی فرهنگ میان اندیشمندان از یک سو و گستردگی حوزه فرهنگ از سوی دیگر، در مقام پاسخ به چگونگی تمایز فقه فرهنگ از سایر انواع فقه مضاف برآمده است؛ لذا با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی اسناد، پس از تبیین مفهوم فقه و فقه فرهنگ، تلازم حقوق و فقه به عنوان دو دانش کاربردی و نزدیک به یکدیگر را بررسی نموده است؛ آنگاه با تبیین جزئیت فرهنگ در تمدن و لازمه تمدنی بودن قانون، حکم به لازمه فرهنگ بودن قانون نموده است. با استدلال عقلی و استناد به منابع قرآنی و روایی، هویت تمدنی فرهنگ را وجه تمایز فقه فرهنگ از سایر شاخه های فقه مضاف دانسته است. ثمره چنین گزاره ای اولاً در گستره فقه فرهنگ و ثانیاً بر محدوده مسائل آن نمایان خواهد شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان