بررسی انتساب «الإیضاح» به فضل بن شاذان و بازشناسی عنوان آن
آرشیو
چکیده
انتساب کتاب «الإیضاح» به فضل بن شاذان نیشابوری (م. 260 ه ) یکی از مباحث بحث برانگیز در پژوهش های کلامی و تاریخی است. برخی از پژوهشگران با استناد به شواهد نسخه شناسانه و داده های آمده در کتاب، این انتساب را معتبر، و دسته ای دیگر از آنان در صحت آن تردید دارند. این اختلاف ها در حالی است که دو گزارش مهم یکی از کتاب تازه چاپ «مثالب النواصب» از ابن شهرآشوب (م. 588 ه ) و دیگری از کتاب «تفضیل الأئمه» حسن بن سلیمان حلّی (زنده در 802 ه ) نشان میدهد که با وجود برخی ابهامات انتساب کتاب ایضاح به فضل بن شاذان صحیح است. بررسی این نقل ها نشان می دهد که با وجود برخی ابهامات، انتساب کتاب «الإیضاح» به فضل بن شاذان با تکیه بر شواهد موجود، قابل دفاع است. جز این، با کمک این دو گزارش و شواهد نسخه شناسانه، به احتمال زیاد کتاب «الإیضاح» در گذشته با نام «التنبیه من الحیره و التیه» شناخته می شده و تغییر عنوان آن در طول زمان اتفاق افتاده است.Attribution of 'Al-Iydaah' to Fazl ibn Shadhan and the re-evaluation of its title.
Examining the Attribution of al-Īḍāḥ to Faḍl b. Shādhān and Reconsidering the Original Title of the Book The attribution of the work al-Īḍāḥ to Faḍl b. Shādhān al-Nīshābūrī has long been a matter of debate in theological and historical studies. Some researchers, relying on codicological evidence and internal data from the book, have affirmed this attribution as authentic, while others have expressed doubts about its validity. This scholarly dispute is further illuminated by two important reports: one found in the recently published Mathālib al-Nawāṣib by Ibn Shahrāshūb . and the other in Tafḍīl al-Aʾimma by Ḥasan b. Sulaymān al-Ḥillī . These reports, despite certain ambiguities, provide strong grounds for defending the attribution of al-Īḍāḥ to Faḍl b. Shādhān. Moreover, based on these accounts and codicological evidence, it is highly probable that the work was originally known under the title al-Tanbīh min al-Ḥayra wa al-Tīh, with its present title al-Īḍāḥ emerging through the course of transmission and reception over time.
تبلیغات
