کبری هواسی

در سیره اهل بیت ^ یکی از شیوه های مهم برای پاسخ به سؤالات «شیوه پرسش گری» است که پاسخگو آنرا برای ایجاد فضای پاسخ گویی مطلوب، بین خود و مخاطب شکل میدهد. روش اخلاقی امام صادق × در مواجهه با پرسش مخاطبان و جهت دهی سؤالات ایشان مسئله مقاله پیش رو است؛ بررسی توصیفی تحلیلی سیره و کلام امام × نشان دهنده استقبال ایشان از «پرسش گری» است. ایجاد انگیزه برای سؤالات بیشتر، منصرف ساختن پرسش گر از سؤال و تذکر سؤال فراموش شده از شیوه های اخلاقی ای است که امام × در مقام پرسش گری مخاطبان به کار برده اند.

در منابع حدیثی «حسد» به عنوان تخریب کننده و از بین برنده ایمان معرفی شده است. این نگرشْ بر خواسته از متون دینی ، ضمن آن که رابطه معنادار مسائل اخلاقی با مسائل اعتقادی و حوزه باورها را نشان می دهد ، به عنوان یکی از ظرفیت های اساسی در اصلاح و بهبود عملکرد اخلاقی افراد - به  ویژه دوری از رذیله حسد - به شمار آمده است. در این مقاله - به روش توصیفی – تحلیلی - به تأثیرگذاری این دو حوزه حائز اهمیت پرداخته شده است؛ یکی ساحت شناختی و دیگری ساحت عاطفی و گرایشی. با توجه به این که مؤلفه های شکل دهنده ایمان دو عنصرِ باور قلبی و معرفت شناختی است ، «حسد» به عنوان یک رذیله درونی با تأثیر در این دو ساحت معرفتی و عاطفی انسان ، زمینه تخریب و نابودی ایمان را فراهم می آورد. ویژگی حسد که بیانگر اختلال در حوزه عقیده و باور اعتقادی افراد از یک سو و بیماری قلبی و روحی افراد از دیگرسوست ، می تواند به کاهش و فرسایش ایمان اعتقادی و قلبی افراد بیانجامد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مبتنی بر معارف قرآنی وحدیثی ، این رذیله اخلاقی با سه شاخصه شناختى و سه شاخصه عاطفى ، زمینه های تخریب ایمان را در انسان فراهم می آورد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هوش اخلاقی بر رفتار شهروندی سازمانی انجام شد و سؤال اصلی آن نیز در همین راستا تنظیم گردید. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان و طلاب حوزه علمیه فاطمه زهرای اطهر (س) شهر ایلام تشکیل دادند که در زمان پژوهش 100 نفر بودند؛ بنابراین نمونه گیری به روش سرشماری انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی می باشد. برای سنجش متغیر هوش اخلاقی از پرسشنامه لنیک و کیل (2005) و برای سنجش رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه استاندارد پادسکاف و همکاران (1990) استفاده گردید. برای تعیین روایی هر دو پرسشنامه نیز از روایی سازه به کمک تحلیل عاملی تأییدی با کمک نرم افزار ایموس و برای محاسبه پایایی آنها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار به دست آمده برای پرسشنامه هوش اخلاقی، 911/0 و برای رفتار شهروندی، 802/0 بود. تجزیه و تحلیل داده ها نیز از طریق تحلیل عاملی تأییدی به کمک نرم افزار Amos انجام شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که هوش اخلاقی بر رفتار شهروندی سازمانی، تأثیر مثبت و معناداری به میزان 580/0 دارد.