رسانه

رسانه

رسانه سال 35 بهار 1403 شماره 1 (پیاپی 134) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نقش و اهمیت گفت وگو در ارتباطات میان فرهنگی و فهم تفاوت های هویتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گفت وگو ارتباطات میان فرهنگی چندفرهنگ گرایی هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۳
در این مقاله تلاش داریم تا به تحلیل و ارزیابی نقش گفت وگو در ارتباطات میان فرهنگی و پیامدهای آن بر صورت بندی هویت بپردازیم. با نشان دادن وضعیت کنونی جهانی و درهم آمیختگی بیش از پیش فرهنگ ها، نژادها، گروه های قومی و ... ، به این موضوع پرداخته ایم که هرگونه ارتباطات بین فرهنگی مبتنی بر پذیرش و فهم دیگری و تفاوت، به ضرورت نیازمند گفت وگو با دیگری است. از سوی دیگر رویکردهای چندفرهنگ گرایی و همچنین بین فرهنگ گرایی به عنوان  دو دیدگاه اصلی در زمینه جهانی شدن امروز و اختلاط بیش از پیش فرهنگ ها مورد توجه قرار گرفته است. در خلال این امر و با استفاده از دیدگاه های دو نظریه پرداز اصلی این حوزه، "بوبر" و "باختین"، نشان داده ایم که گفت وگو ذات و ماهیت هرگونه ارتباط بین انسان ها، فرهنگ ها و گروه های مختلف است و چنین وضعیتی نیازمند فهم عمیق تر از دیگری و جایگاه آن در شکل گیری هویت و چیستی خویشتن خواهد بود. همچنین نشان می دهیم که هویت ها، همواره امری رابطه ای بوده و در نسبت ما با دیگری است. نسبت با دیگری تنها در گفت وگویی است که از حالت خصمانه به پذیرش تفاوت منجر می شود. اما آنچه اهمیت دارد مفصل بندی چنین گفت وگویی در زمینه ای جهانی است که تضادها ممکن است جایگزین تفاوت ها شود. بنابراین در کنار مفصل بندی گفت وگو، باید بتوان پیکربندی نوینی از جایگاه "من" و در عین حال "دیگری" ارائه کرد که به واسطه آن گفت وگو امکان پذیر شود. این مقاله اشکال مختلف چنین مفصل بندی را ارزیابی کرده و تلاش دارد تا بر ساخت هویت بر مبنای چنین وضعیتی را تبیین کند.
۲.

امکان تحقق حوزه عمومی در برنامه معرفتی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تلویزیون گفتمان هژمونیک گفتمان معارض شالوده شکنی سوژه انقلابی سوژه در تعلیق حوزه عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۴
متون معرفتی از موقعیت های رسانه ای هستند که در چارچوب آن ها نحوه دسترسی گفتمان ها در رسانه، واکاوی می شود. در این مقاله، با تمرکز بر متون معرفتی تلویزیون جمهوری اسلامی، تلاش شده است، فرایند تثبیت و بازتولید گفتمان مسلط، به شیوه ای نظام مند بررسی شود، تا مشخص شود این گفتمان با چه راهبردی هایی مشروعیت و مقبولیت خود را کسب می کند. بدین منظور، مجله تصویری زاویه که از برنامه های صداوسیما در حوزه علوم انسانی محسوب می شود؛ به عنوان نمونه موردی پژوهش، انتخاب و با روش تحلیل گفتمان انتقادی 44 قسمت از آن، طی سال های 1397 تا شهریور 1400، بررسی شده است. طبق نتایج این پژوهش، این برنامه، در لایه های مستتر، با مرکزیت قرار دادن دال محوری اسلام ناب محمدی، با راهبرد های گفتمانی همچون غیریت مندی، بازتولید "خود" و "دیگری"، مداخله هژمونیک، برچسب زنی، آلوده انگاری و ... از نظام فکری گفتمان های معارض، شالوده شکنی می کند. طبق نتایج، این برنامه در لایه های سطحی، داعیه یاری رسانی به حوزه عمومی را مطرح می سازد؛ اما با مطالعه نظام مند مشخص شد منازعات گفتمانی صورت بندی شده؛ نه در جهت تشکیل حوزه عمومی، بلکه فقط در جهت تثبیت گفتمانی است و این برنامه نسخه تقلیل یافته ای از حوزه عمومی را به نمایش می گذارد که در ورای آن، اهداف گفتمانی مستتر است.
۳.

فرا ترکیب طراحی مدل ابعاد آسیب های رسانه های اجتماعی مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رسانه های اجتماعی طراحی نظام آسیب های فضای مجازی شبکه های اجتماعی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۲
رسانه های اجتماعی مجازی یکی از مهم ترین و اثرگذارترین رسانه های اجتماعی هستند که امروزه توانسته اند در قالب ابزار روزمره و کاربردی، بر روابط خصوصی شهروندان اثرگذارد. این فضا در کنار مزایای بی شمار، معایبی هم به همراه دارد و به کاربران ناآشنا با فضای مجازی آسیب های جدی وارد می کند. بنابراین اهمیت، شناسایی و بررسی آسیب های رسانه های اجتماعی مجازی مورد توجه قرار گرفته؛ به گونه ای که سالانه مقاله های پژوهشی زیادی در این خصوص نگارش و چاپ شده است. اما، با توجه به اینکه این مقاله ها با جامعه آماری متفاوت، و شرایط متفاوت جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انجام شده، نتایج متفاوتی داشته است. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاش کرد ابعاد این آسیب ها را با استفاده از شیوه فراترکیب شناسایی، طبقه بندی، و در نهایت مدل نهایی ابعاد آسیب های فضای مجازی را طراحی و ارائه کند. لذا، هدف پژوهش شناسایی و طبقه بندی آسیب های فضای مجازی، و طراحی مدلی جدید برای شناخت ابعاد آسیب های رسانه های اجتماعی مجازی است. به همین دلیل، با استفاده از روش فراترکیب نتایج پژوهش های پیشین، در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، مورد واکاوی قرار گرفت. با بررسی کیفیت مقاله ها در نهایت ۴۲ مقاله از بین ۵۴ مقاله برای تجزیه وتحلیل انتخاب شد. یافته های تحقیق نشان داد ابعاد فرهنگی، شبکه های اجتماعی، نهاد دین، شخصیت و واقعیت زدایی از مهم ترین ابعاد آسیب پذیر رسانه های اجتماعی مجازی به شمار می روند.
۴.

نقش رسانه های جمعی و اجتماعی در برساخت هویت ملی دانش آموزان دوره متوسطه: یک مطالعه پدیدارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ربه زیسته رسانه‌های جمعی رسانه‌های اجتماعی دانش‌آموزان هویت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۷
رسانه ها نقش مؤثری در نهادینه سازی ارزش ها و تکوین یا تغییر هویت ملی به عنوان کلان ترین سطح هویتی دارند و به عنوان  اهرم متغیر هویت ملی عمل می کنند. هدف از پژوهش حاضر واکاوی نقش رسانه های جمعی و اجتماعی در برساخت هویت ملی بر حسب تجربه زیسته دانش آموزان بود که با رویکرد پدیدارشناسی انجام گرفت. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت داده ها از نوع کیفی بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان دوره متوسطه اول و دوم شهر اردبیل بود. حجم نمونه 17 نفر دانش آموز بود که به روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس اصل اشباع نظری انتخاب و سپس داده ها بر اساس تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که بر اساس تجربه زیسته مشارکت کنندگان، شکاف بین دانش، نگرش و رفتار نسبت به هویت ملی در رسانه های جمعی و اجتماعی مشهود بود؛ به طوری که هویت ملی و ابعاد آن در بین نوجوانانی که رسانه غالب آن ها از نوع رسانه های اجتماعی است کمتر از نوجوانانی است که رسانه غالب آن ها از نوع رسانه های جمعی است. نوجوانان با مصرف غالب رسانه های جمعی سعی در پاسداشت منابع سنتی هویت ملی داشته اند، در مقابل نوجوانان با مصرف غالب رسانه های اجتماعی خود را طرفدار هویت جهانی یا جهان وطنی بازنمایی می کردند.
۵.

آینده پژوهی در رسانه های مراکز استانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی رسانه روندهای پیشِ روی رسانه استانی سناریوهای آتی رسانه مراکز استانی مخاطب گرایی رسانه محلی عملکردن رسانه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۱۵
هدف این پژوهش، شناسایی آینده های ممکن برای رسانه های استانی در افق زمانی ده ساله است. پژوهش حاضر از نوع تحقیق های کیفی است که از روش دلفی با استفاده از تحلیل تِم برای تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه باز و مصاحبه استفاده شده است و از آینده پژوهی و روش شوارتز در سناریونویسی برای ترسیم آینده استفاده شد. جامعه آماری شامل کارشناسان حوزه رسانه ملی و استانی و استادان حوزه آینده پژوهی و مدیران سابق و مدیران فعلی صداوسیمای استان ها است که از طریق نمونه گیری هدفمند و روش گلوله برفی تعداد 26 نفر انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که روندهای پیش روی صداوسیمای مراکز استان ها عبارت اند از: رقابت رسانه ای، رشد رسانه های اجتماعی، مدل های نوین کسب وکار، اهمیت مخاطب در رسانه، ارتقاء کیفیت برنامه ها و محلی عمل کردن رسانه ها؛ طبق امتیازات ماتریس اهمیت و عدم قطعیت، دو پیشران اصلی تمرکز در مقابل عدم تمرکز تصمیم گیری و استقلال یا مشارکت رسانه ها برای شناسایی سناریوها و ترسیم آینده انتخاب شد و طبق امتیاز خبرگان، اولویت سناریوها و آینده متناظر آن مشخص شد: محلی عمل کردن رسانه ها (توجه به فرهنگ و پوشش محلی)، مخاطب محورشدن رسانه ها، حرکت به سوی رسانه های اجتماعی (فعالیت حداکثری در فضای مجازی)، همگرایی رسانه ها، تأکید بر برنامه سازی و ارتقای کیفی ت برنامه ها، تأکید بر ادامه روند فعلی مراکز و حضور رسانه ها در فضای مجازی، مرجعیت رسانه های استانی و بقای آن ها. همچنین آینده های محتمل به ترتیب اهمیت شامل مخاطب گرایی رسانه ها، مشارکت و همکاری رسانه ای، توسعه فعالیت و حفظ اقتدار است.
۶.

تحلیل راهبردی مدل کسب وکار مؤسسه مطبوعاتی (مورد مطالعه: روزنامه همشهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: همشهری روزنامه مدل کسب وکار تحلیل کسب وکار دیجیتالی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۱۶
با رشد  اینترنت، روزنامه ها به عنوان یکی از قدیمی ترین و باثبات ترین اشکال رسانه ها در تطبیق کسب وکار خود با تغییرات محیطی دچار چالش شدند، به طوری که شاهد کاهش چشمگیر در تیراژ و جذب آگهی بودند. در ایران، روزنامه همشهری به عنوان یک مؤسسه و روزنامه باسابقه و پرتیراژ، متناسب با تغییر بازار رسانه و پلتفرمی شدن آن، هنوز نتوانسته مدل کسب وکار سنتی خود را به صورت کامل متحول کند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل کسب وکار و محیط مؤسسه مطبوعاتی همشهری است. بر این اساس، با 19 نفر از کارشناسان و مدیران رسانه ای و همچنین مدیران و کارشناسان فعلی و سابقِ تأثیرگذار در تدوین راهبردهای اقتصادی و مدل کسب وکار مؤسسه همشهری مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. تحلیل مصاحبه ها نیز به روش کدگذاری کیفی و طی دو مرحله کدگذاری باز و محوری انجام شد. برای جمع بندی یافته ها از ماتریس عوامل داخلی و خارجی سوات استفاده شد. یافته ها نشان می دهد مؤسسه همشهری در بُعد داخلی کسب وکار دارای نقاط ضعف بیشتری است. در بُعد محیط خارجی کسب وکار، مؤسسه همشهری نیز با تهدیدات بیشتری مواجه است. بر اساس تقاطع دو بُعد محیط داخلی و خارجی،راهبردهای تغییر پارادایم در مأموریت حرفه ای مؤسسه همشهری از یک عرضه کننده محتوا به ارائه کننده خدمات ارزش افزوده محتوا و لزوم سرمایه گذاری روی دارایی های دیجیتال، پیشنهاد شد.
۷.

راهکارهای راستی آزمایی محتوای رسانه ای با رویکرد پدافند غیر عامل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محتوای جعلی رسانه ای راستی آزمایی محتوای رسانه ای رسانه های اجتماعی پدافند غیرعامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۳
امروزه با ظهور تکنولوژی های نوین رسانه ای و بروز مشکلات ناش ی از محتوای جعلی، فضای رسانه ای با چالشی بزرگ مواجه شده است. این مقاله با بررسی روش های ارائه شده درجهان با هدف دسترسی به الگوهایی است که بتواند محتوای رسانه ای را راستی آزمایی کند. سؤال اصلی این است که چه راهکارهایی را می توان برای راستی آزمایی محتوای رسانه ای ارائه کرد؟ این پژوهش فرض را بر این گرفته که راستی آزمایی محتوای رسانه ای در فضای مجازی موجب تأمین امنیت روانی جامعه است.در این مقاله موضوع را از دیدگاه فعالان رسانه ای، ارتباطات و استادان دانشگاه های کشور با روش کیفی و مبتنی بر مصاحبه عمیق، مورد مطالعه قرار داده ایم. جامعه آماری این پژوهش، شامل دوازده فعال رسانه ای و دانشگاهی است که تجربه کار یا م دیریت رسانه ای را بر عهده داشته اند. در آغاز لی ستی از گروه هدف تهیه شده و با تجربه ترین افراد در زمینه موضوع پژوهش انتخاب شدند. پس از مصاحبه، گزاره های برجسته استخراج و در یک دسته بندی کلی سازماندهی و تجزیه وتحلیل شدند و روش های حاصل در قالب چهار مقوله شامل اقدامات حاکمیتی، فناورانه، فرهنگ سازی و الگوها، معرفی شدند. بنابراین و با اس تناد به روش های به دست آمده سازمان های خبری ایران و مخاطبان رسانه قادر خواهند بود با اتکا به یافته های این پژوهش، به مقابله با محتوای جعلی بپردازند. 
۸.

بررسی محتوای تولیدی شبکه های خبری در رسانه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خبر تلویزیون رسانه‌های اجتماعی قالبهای خبری ویدئوی خبری اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۱
استفاده فعالانه جوانان از رسانه های اجتماعی باعث رشد مصرف خبرهای این رسانه ها و همزمان کاهش مصرف خبرهای تلویزیونی در بین آن ها شده است. شبکه های خبری برای حفظ جایگاه خود در سبد مصرف خبری مخاطبان جوان رویکرد چند پلتفرمی اتخاذ کرده اند. هدف این پژوهش آن است تا از طریق مطالعه محتواهای تولیدی شبکه های خبری در رسانه های اجتماعی قالب های مختلف تولیدی این شبکه ها و ویژگی های آن ها را احصا کرده تا از این طریق به مدلی پیشنهادی برای حضور مؤثر سایر شبکه های خبری در پلتفرم های رسانه های اجتماعی دست یابد. از این رو به کمک روش تحلیل محتوای کیفی و با بررسی صفحه های اجتماعی شبکه های خبری بزرگ نظیر سی ان ان، الجزیره، بی بی سی، فرانس 24 و دویچه وله به مجموعه ای از یافته ها رسیدیم. یافته ها نشان می دهد برخی از این شبکه های خبری با حضور فعالانه در رسانه های اجتماعی، از سه دسته قالب "ویدئویی"، "تصویری" و "قالب های خلاقانه خبری" برای تولید محتوا بهره می برند. این شبکه ها، محتوا و برنامه هایی مختص و متناسب با ویژگی های هر پلتفرم رسانه اجتماعی تولید و منتشر می کنند. این محتواها با لحاظ ویژگی هایی چون کپشن، هشتگ، نسبت ابعاد، نریشن، موسیقی، کاور، فراخوان اقدام و واکنش، زیرنویس، منشن و تگ، لینک دهی، زمان انتشار، موضوع و منبع منتشر می شوند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۳۵