رسانه

در سال های اخیر، با گسترش استفاده از شبکه های اجتماعی از جمله واتس اپ و قرار گرفتن آن در عرصه های مختلف زندگی ما، به ویژه زندگی جوانان، تأثیر گوناگون آن برای کاربران، موضوع پژوهش های بسیاری بوده است. بیشتر این پژوهش ها بر تأثیر استفاده از واتس اپ روی کاربران جوان متمرکز بوده اند؛ در نتیجه تجربه زیسته جوانان بزرگسال و اینکه استفاده از این پیام رسان، برای آنان چه معنایی دارد و پیامدهای استفاده از آن را چگونه ارزیابی می کنند، همچنان مغفول مانده است. این غفلت در حالی صورت گرفته که گروه بزرگی از کاربران شبکه های اجتماعی از جمله واتس اپ را در ایران، جوانان بزرگسال تشکیل می دهند. این مطالعه اکتشافی، با روش پدیدارشناسی توصیفی، به تجربه زیسته جوانان بزرگسال در استفاده از واتس اپ پرداخته است. جامعه مورد مطالعه، ده نفر از جوانان بزرگسال شهر تهران بودند. تجارب زیسته این مشارکت کنندگان نشان داد واتس اپ برای آنان، بیش از هر چیز، استفاده از سبک جدیدی از ارتباط است که استفاده از آن، نه یک انتخاب که ضرورت و الزام اجتماعی است. پیامدهای استفاده از واتس اپ در ادراک آنان، به صورت احساساتی دو گانه بیان شد؛ احساساتی که دامنه آن از خشنودی تا ناخشنودی در نوسان بود.

تلویزیون های اینترنت محور، که امروزه به عنوان تلویزیون های اجتماعی شناخته می شوند، در سال های اخیر پیشرفت فراوانی کرده و در بین کاربران جوان اهمیت بیشتری یافته اند. هدف این مقاله، بررسی انگیزه جوانان تهرانی، در استفاده از تلویزیون های اینترنت محور، در مقایسه با تلویزیون های سنّتی (آنتن و ماهواره محور) است. بر اساس مباحث نظری، تمایل مخاطبان رسانه ها، به صورت فردی و در خلوت، استفاده  از رسانه های اینترنت محور است. روش پژوهش، پیمایشی و به دو طریق مراجعه حضوری و ایمیلی است که با نمونه 1200 نفر از جوانان بین 20 تا 40 سال انجام شد. مهم ترین نتایج به دست آمده نشان می دهد که دسترسی راحت به اینترنت (رایانه و موبایل محور)، گذراندن وقت و تفریح، دستیابی به آرامش و تنوع برنامه، تعاملی بودن و انعکاس نظرها، استفاده در تنهایی، راحتی  و قدرت انتخاب محتوا از دلایل تماشای تلویزیون اینترنتی بوده است؛ همچنین فقدان قدرت کنترل و برنامه ریزی برای استفاده از تلویزیون، نبود تنوع و جذابیت های بصری در شبکه های تلویزیونی به خصوص صداوسیما نیز از دیگر دلایل روی آوردن پاسخگویان به تلویزیون اینترنتی بوده است. با این حال، علی رغم رایج شدن تلویزیون های اینترنتی در تهران و میان جوانان، هنوز این نوع تلویزیون رایج نشده و فقط 24 درصد از آنها از تلویزیون اینترنتی بهره مند می شوند که میزان استفاده آنها نیز روزانه کمتر از یک ساعت است.

افزایش رقابت، بین سازمان های رسانه ای سبب شده که مدیران این سازمان ها، در پی مدل های کسب و کار جدیدی برای درآمدزایی باشند. از آنجا که مدل های کسب و کار، بر اساس جلب توجه مخاطبان و تبدیل آنها به مخاطبان وفادار است،  “درگیرسازی مخاطب” به موضوعی مهم در میان پژوهشگران مدیریت رسانه و مدیران رسانه ای تبدیل شده است. علی رغم اهمیت فزاینده این موضوع، معدود پژوهش هایی در زمینه مفهوم پردازی و ارائه مدل های نظری انجام شده اند. نظر به این امر و با هدف فراهم کردن چارچوبی مفهومی برای مطالعات آتی و زمینه ای جهت مدل سازی و توسعه نظری، پژوهش حاضر با مطالعه ادبیات تحقیق و بررسی یافته های تجربی در خصوص درگیرسازی مخاطب در رسانه ها، چارچوبی مفهومی به منظور مطالعه و توسعه نظری این مفهوم ارائه کرده است. ساختار چارچوب پیشنهادی شامل چیستی، چرایی، سطوح، راهبردها و آثار درگیرسازی مخاطب در رسانه ها است و علاوه بر یافته های ناشی از مرور نظام مند ادبیات، مواردی همچون خط مشی های سازمان رسانه ای، ملاحظات اخلاقی و متغیرهای کلان محیطی نیز در این چارچوب مورد توجه قرار گرفته اند.

برندهای ملی با تصویری که از یک کشور نزد افکار عمومی جهان می سازند، جایگاه قابل توجهی را برای هر کشور ایجاد می کنند. صرف نظر از اینکه یک کشور چه ظرفیت های درونی برای خلق و ارتقاء برند ملی خود دارد، پتانسیل و نقشی که ارتباطات و رسانه در برندسازی ملی دارد، بسیار حائز اهمیت است. هدف کلی این پژوهش شناخت لازمه های دیپلماسی رسانه ای برای دستیابی به برند ملی به عنوان یکی از عناصر تاثیرگذار بر تصویر ملی کشورها است. جهت شناسایی عناصر رسانه ای مؤثر بر برند ملی، با افرادی که در حوزه رسانه و ارتباطات بین الملل از خبرگی آکادمیک و تجربی برخوردار بودند، مصاحبه های عمیق صورت گرفت. سپس با تجزیه و تحلیل این مصاحبه ها به روش تحلیل تم،  “ مدل دیپلماسی رسانه ای جهت دستیابی به برند ملی”  طراحی شد. بر اساس مدل حاصل از نتیجه این پژوهش، هفت شاخص برند ملی عبارت از توریسم، موقعیت جغرافیایی، تاریخ، مردم، سیاست و حکومت، فرهنگ و اقتصاد است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، برای معرفی برند ملی نیاز به فراهم کردن الزاماتی است که بخشی از این الزام ها به فعالیت های رسانه ای مربوط می شود. همچنین در این مدل به تاکتیک های دیپلماسی رسانه ای که منجر به دستیابی به برند ملی و یا ارتقای آن می شود اشاره شده است.

تبلیغات در تلویزیون از جمله عناصری است که این رسانه به منظور تغییر ارزش ها و نگرش های مردم از آن بهره می جوید. امروزه نوع جدیدی از آگهی ، به نام آگهی های خدمات عمومی، به منظور حل برخی مسائل و مشکلات مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره از شبکه های مختلف سیما، با هدف تغییر نگرش مخاطبان پخش می شوند. آگهی های مرتبط با حمایت از کالای ایرانی نیز در این دسته قرار می گیرند. در این پژوهش پنج آگهی مرتبط با حمایت از تولیدات ملی، که از شبکه های مختلف تلویزیون در طی سال 1397 پخش شده اند، با رویکرد نشانه شناختی رولان بارت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. این پژوهش، با هدف شناخت دال و مدلول های موجود در متن آگهی ها و بررسی چگونگی استفاده از انواع نشانه ها و رمزگان در این آگهی ها انجام و این نتیجه حاصل شد که تولیدکنندگان این تبلیغات، برای تشویق مردم به حمایت از تولید ملی و شکستن اسطوره   “کیفیت خوب ” کالای خارجی و جلوگیری از مصرف گرایی، با نمایش خرید محصولات خارجی توسط ایرانیان، که به تعطیلی کارخانه ها و بیکاری کارگران منجر می شود، سعی در تحریک عواطف و احساسات مخاطبان دارند. همچنین از عناصر داستانک، مقدمه چینی، شخصیت هایی از جنس خود مردم، امید به نسل آینده و غیره در این آگهی ها استفاده شده است. 

توسعه فناوری های نوین ارتباطی، همه رسانه ها را تحت تأثیر قرار داده است. همگرایی رسانه ای موجب شده است رسانه های الکترونیکی، همچون رادیو و تلویزیون و حتی رسانه های مکتوب، در بستر دیجیتال، قابلیت ها و فرصت هایی را به دست آورند که نسبت به دوره پیش، کاملاً متفاوت است. روزنامه و مجله شنیداری، می تواند پیوندزنی (هیبریداسیون) رسانه ای تلقی شود. زیبایی شناسی صدا در کنار وجهه تفسیری آن، تأثیر بسیاری بر نحوه دریافت شنونده (کاربر) از متن مکتوب دارد. از این رو، ضرورت دارد که زیبایی شناسی به عنوان یک بستر تفسیرگر، حقیقت معناشناسانه این پدیده نوظهور را واکاوی کند. در این پژوهش تلاش شده است از منظر زیبایی شناسی ساختارگرا، کارکرد عناصر چهارگانه (سکوت، کلام، موسیقی و افکت) در ساختار روزنامه و مجله شنیداری بررسی شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه زیبایی شناسانه صوت و سکوت برای تهیه روزنامه و مجله شنیداری در بستر رادیوی اینترنتی است. داده های این پژوهش، به روش تحلیل محتوای کیفی و شیوه مطالعه کتابخانه ای و مطالعه موردی جمع آوری شده و نحوه بازتولید محتوای 17 نمونه روزنامه و مجله ، در رادیو اینترنتی تبیین شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده به کارگیری متناسب و هدفمند قالب های رادیویی، در تهیه روزنامه و مجله شنیداری است. عناصر زیبایی شناختی در هر قالب، متناسب با متن مکتوب روزنامه یا مجله و در جهت تکامل متن، افزایش تأثیر کلام و فضاسازی صوتی به کار برده شده است. آنچه اهمیت دارد، کارکرد متناسب عناصر نسخه شنیداری روزنامه و مجله است که منجر به زیبایی ساختار این دو قالب نوظهور شده است.

در این پژوهش، ضمن شناسایی نوگرایی در بین افراد مورد مطالعه، به رابطه آن با میزان مصرف رسانه های مختلف، اعم از جمعی و اجتماعی، پرداخته شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل دانشجویان دانشگاه سوره تهران است، که با استفاده از روش تصادفی طبقه ای توزیع به نسبت، 361 تن از آنان به عنوان جامعه نمونه در نظر گرفته شد. گردآوری داده های مورد نیاز با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام و داده های  مذکور پس از استخراج و کنترل، به وسیله نرم افزار آماری spss   تجزیه و تحلیل شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است، که نوگرایی 9/0 درصد پاسخگویان در سطح بسیار زیاد، 5/25درصد در سطح زیاد، 1/72 درصد در سطح متوسط و 5/1 درصد در سطح کم قرار دارد. همچنین این یافته ها گویای آن است که بین نوگرایی و استفاده از شبکه های تلویزیون داخلی، شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای پیام رسان، همبستگی وجود ندارد و نیز استفاده از رادیوی داخلی، شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، شبکه های رادیویی خارجی و مطالعه مطبوعات با نوگرایی رابطه  همبستگی معکوس ملاحظه می شود؛ فقط بین نوگرایی و استفاده از اینترنت همبستگی از نوع مستقیم وجود دارد. کلیدواژه: ارتباطات، رسانه، مصرف رسانه ای، نوسازی، نوگرایی.