رسانه

موضوع مقالة حاضر، شناخت جایگاه طنز در مطبوعات امروز ایران است. در این پژوهش، 16 نفر از طنزپردازان شاخص مکتوب و تصویری با استفاده از روش مصاحبه عمقی مورد پرسش قرار گرفته اند. نظریه های سه گانه طنز، منطق گفت وگویی و کارناوال میخائیل باختین و مسئولیت اجتماعی رسانه ها چارچوب نظری این مقاله را شکل می دهند. پرسش ها در قالب سه دسته کلی شامل: تعریف و ماهیت طنز مطبوعاتی، رابطه طنز مطبوعاتی با جامعه و رسانه و چالش ها و آینده طنز مطبوعاتی، طراحی و پرسش شده اند. طبق نظر طنزپردازان، مهم ترین کارکرد طنز مطبوعاتی انتقادی و ژورنالیستی بودن آن است و طنز مطبوعاتی به دلیل این ماهیت به شکل مستقیم با دستگاه های صاحب قدرت گره خورده است و بر خلاف نظر باختین، طنز مطبوعاتی در فضای بستة سیاسی، کارکرد انتقادی خود را از دست می دهد. اختلاف تعریف طنزپردازان و جامعه از مفهوم طنز، خطوط قرمز نامشخص و سیال و ظهور شبکه های اجتماعی به شکل مستقیم آینده طنز مطبوعاتی را دچار ابهام کرده است.

دخالت افراد متعدد در تهیه و نشر مطبوعات و تحقق پدیدة مجرمانه مطبوعاتی، باعث پیچیدگی موضوع مسئولیت کیفری (مباشرت، شرکت و معاونت) در حقوق ایران شده است. نویسنده، خبرنگار، مدیرمسئول، صاحب امتیاز و سردبیر از جمله مهم ترین اعضای مطبوعاتی اند که در قانون مطبوعات به طور جداگانه دارای مسئولیت هایی هستند. این مسئولیت ها در بخش هایی از قانون خطاب عام داشته و شامل همة اعضا می شود؛ نظیر فصل چهارم (حدود مطبوعات) و گاهی مانند تبصرة 3 (الحاقی مصوب 30/1/1379) از مادة 5 قانون مطبوعات، که مسئولیت را به طور مستقیم متوجه نویسنده دانسته است. با توجه به اینکه زیان در مسئولیت کیفری حوزة مطبوعات می تواند به گسترة قابل توجهی از جامعه وارد شود، لذا این مسئولیت جایگاه حساس و ویژه ای دارد که البته قانون مطبوعات ایران در تبیین مسئولیت کیفری پیشروی زیادی داشته و همواره مورد انتقاد هم بوده است. این مقاله بر آن است که ضمن تبیین نظریة های مطرح در قلمرو مسئولیت کیفری، نحوة توزیع این مسئولیت را با تأکید بر مدیرمسئول و نویسنده در قوانین مطبوعاتی ایران از گذشته تا حال و نیز تطبیق نظریات در هر دوره تاریخی را بررسی کند و بر این فرض استوار است که قانون مطبوعات ایران در شناخت مسئولیت کیفری به طور شفاف از یک نظریه واحد، تبعیت نمی کند و مسئولیت مرتکبین جرائم مطبوعاتی را با پیچیدگی مواجه ساخته است.

روند رو به رشد آسیب های اجتماعی و جرائم، موضوعی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به دغدغه مسئولان و متولیان سلامت اجتماعی تبدیل شده است. با افزایش جرائم، تعداد زندانیان و به تبع آن پیامدهای ناشی از محبوس شدن مجرمان باعث شده است تا نهادهای اجتماعی و قضایی به دنبال یافتن راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع و کاهش پیامدهای پس از ارتکاب جرم باشند. رسانه ها با مدیریت افکارعمومی، طراحی و ارائة الگوهای رفتاری، انواع نگرش و بینش به مخاطبان، تأثیر بسزایی در کاهش وقوع جرم و تأمین احساس امنیت دارند. در این مقاله با بهره گیری از نظریه های کاشت و جریان دو مرحله ای اطلاعات، ضرورت و اهمیت نقش مسئولیت اجتماعی رسانه ها در رهبری و هدایت افکار عمومی بررسی شده است و با تحلیل موردی حادثة بازکردن بخیة چانة کودک خمینی شهری، نقش رسانه در چگونگی انعکاس و موضع گیری نسبت به آسیب های اجتماعی واکاوی شده است.

هدف از نگارش مقالة حاضر بررسی رابطة میان سواد رسانه ای با رضایت مندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق از اخبار شبکه های سراسری و شبکه های ماهواره ای است.  جامعه آماری پژوهش شامل کلیة دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران شرق است که تعداد این افراد، 10610 نفر و نمونه آماری طبق فرمول کوکران 371 نفر است. جهت سنجش متغیرهای تحقیق از پرسشنامه ای با طیف 5 گزینه ای لیکرت که مشتمل بر 6 سؤال مربوط به رضایت مندی و 35 سؤال مربوط به ابعاد سواد رسانه ای و دارای دو بخش شبکه های داخلی و شبکه های ماهواره ای است، استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از پرسش نامه ها، ضریب همبستگی پیرسون (اسپیرمن) و روش رگرسیون خطی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که  میان سواد رسانه ای با میزان رضایت مندی مخاطبان دانشجوی دانشگاه آزاد واحد تهران شرق از اخبار شبکه های سراسری و ماهواره ای رابطة مثبت و معنادار وجود دارد.

گفت وگو از ” گفت“ و ”گو“ (dialogue) برآمده و این چنین ناظر بر دو یا چند نفر است که به تبادل اندیشه یا دیدگاه خود می پردازند. این گونة گفتاری به دلیل تبادلی که از آن انتظار می رود ابتدایی ترین و البته مهم ترین نوع ارتباط بشری است، چراکه پیش از شکل گیری رسانه های دیگر وجود داشته و خود به عنوان رسانه ای شفاهی به شیوه ای صمیمی و رودررو (face to face) پیام ها را میان افراد منتقل کرده است. همین مهم همچنان موجب می شود که این شیوة ارتباطی به عنوان روشی پر کاربرد در رسانه های گوناگون مورد استفاده قرار گیرد که سهم تلویزیون در این میان قابل توجه است. این مقالة پژوهشی با تمرکز بر بنیان های گفت وگو سعی دارد ابعاد ”محتوایی“ و ” شکلی“ گفت وگو را در قالب یک برنامة تلویزیونی بازشناسد. اسناد موجود و مصاحبه با 15 تن از کارشناسان حوزة ارتباطات و تولید تلویزیونی، منابع گردآوری داده ها در این مقاله را فراهم آورده اند. نتایج نشان می دهد که نقطة ثقل ”محتوا“ در این برنامه ها متنی است چند بُعدی که دیدگاه های متناظر را بازتاباند و صیرورت آن در ذهن مخاطب، نکته های دیگری را روشن کند. اما ”شکل“ گفت وگو تابعی از متن است که باید بیش از همه در خدمت معنای گفت وگو قرار گیرد و هماهنگ با آن باشد

مقالة حاضر با هدف نشانه شناسی تبلیغات کودکان، آگهی های تجاری که کودکان را مخاطبان هدف خود قرار داده اند، مورد خوانش قرار می دهد. تکنیک های به کار رفته و همچنین ارزش های مورد تبلیغ در این آگهی ها از اهداف پژوهش حاضر است. نمونه های مورد بررسی پنج آگهی تجاری پخش شده در سال های دهة 90 از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران است. نتایج نشان می دهد که آگهی های تجاری که مخاطب هدف آنان کودکان هستند از جاذبه هایی نظیر طنز و احساسات و تکنیک هایی همچون رؤیاپردازی، رتوسکوپ، انیمیشن، موزیکال و ... بهره جسته اند. همچنین در این آگهی ها، سازندگان عمدتاً با تأکید بر قوه تخیل کودکان، روایتی داستان گونه را بیان می کنند که در آن کودک به راحتی نمی تواند به اهداف سازندگان کالاها پی ببرد. در همه آگهی های مورد خوانش، کالا عمدتاً رهایی بخش، جبرانی برای کسالت ها و سردرگمی ها و کمبودهای فردی و اجتماعی و  هویت بخش معرفی می شوند

فردگرایی پدیده ای برآمده از لیبرالیسم و نظام سرمایه داری است ؛ نظامی که بر پایة رقابت ایجاد شده است که در آن تنها دغدغ ة افراد، رفاه و آسایش، از طریق مصرف کالای بیشتر است. در مطالعات فرهنگی، مصرف تبدیل به موضوعی فرهنگی شده است که جنبة نمادین دارد، به طوری که فرد برای رفع نیاز خود دیگر مصرف نمی کند بلکه با مصرف کردن، میل به نمایش خود دارد و در حقیقت از این طریق هویت خویش را می سازد. از طرف دیگر کلیشه های جنسیتی مربوط به زنان و مردان در جامعه، افراد را به گونه ای متفاوت تعریف می کند، برای مثال زنان را افرادی ضعیف، وابسته، عاطفی و مردان را افرادی قوی، مستقل و جدی نشان می دهد. اما این کلیشه ها در پویانمایی ” باب اسفنجی“ در جهت تشدید فردگرایی تغییر کرده و صفات مختص به زنان و مردان جایشان عوض شده است. مقالة حاضر در صدد است به رابطة بین تغییر کلیشه های جنسیتی در این پویانمایی با لیبرالیسم فرهنگی و اقتصادی و به تبع آن فردگرایی و سرمایه داری بپردازد. بازنمایی تغییر کلیشه ها در این سریال، از وجود رابطه ای نزدیک بین این کلیشه ها و تفکر لیبرالیسم خبر می دهد. از آنجا که سرمایه سالاری از ارکان بلافصل لیبرالیسم است، در نتیجه مصرف گرایی و خودشیفتگی حاصل از آن، دلیل اصلی بازنمایی تغییر کلیشه های جنسیتی در این سریال خواهد بود.