مطالعات مدیریت راهبردی

امروزه برنامه های یادگیری با هدف تدارک فرصتهای تربیتی برای کارآموزان جهت کسب شایستگیهای درک و اصلاح موقعیت حرفهای ، مورد توجه جدی است. این پژوهش با هدف بهبود ساختار و فرایندهای مدیریت و برنامهریزی راهبردی مهارتها و شایستگیها برای آینده صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع نظریهپردازی داده بنیاد است و جامعه آن: ذینفعان آموزش فنی و حرفهای، مربیان، هنرآموزان، مدیران و صاحبان صنایع است. با توجه به مبانی نظری و پیشینه تحقیق و با استفاده از نرمافزار اطلس، مصاحبهها و  منابع بخش آموزش فنی و حرفهای کدگذاری شده، گزارهها و مقولات اصلی مشخص شدند. روایی ابزار و پایایی مصاحبه ها از روش توافق درون موضوعی است. لذا در گزاره «مهارت» سه راهبرد: کیفیت مهارت آموخته، بهرهوری و انعطاف پذیری؛ در گزاره «دانش» دو راهبرد: ایجاد چارچوب و متولی ملی صلاحیت حرفهای  منطبق با استانداردهای جهانی؛ در گزاره «ارزشها» سه راهبرد  ایجاد سازوکارهای اصلاح فرهنگ، ایجاد سازوکارهای اشتغال و استقلال سازمان نظام آموزش فنی و حرفهای در کنار آموزش عمومی، متوسطه و عالی؛ پیشنهاد شد.

بر اساس بررسی های انجام شده، کنترل استراتژیک منابع انسانی در هلدینگها دارای سه جز اصلی است: 1- طراحی شاخصهای کنترل استراتژیک منابع انسانی، 2- اجرای کنترل استراتژیک منابع انسانی در شرکتهای مادر و 3- الزاماتی که شرکتهای مادر به تدوین و اجرای این شاخصها در عمل، تحمیل میکند. ابزارهای طراحی شاخصهای کنترلی و استراتژیک، فراوان هستند (کارت امتیازی،  منشور عملکرد، چرخ عملکرد) اما چارچوبهایی که به پیادهسازی و اجرای این شاخصها در عمل بپردازند بسیار اندک هستند، بنابراین هدف پژوهش حاضر شناسایی عناصر مهم و کلیدی برای اجرای کنترل استراتژیک منابع انسانی در شرکتهای مادر است. روش مطالعه موردی اکتشافی در یک هلدینگ معدنی پژوهش انجام شده است. دادهها در دو مرحله جمع آوری و تحلیل شدند: مطالعه مستندات شرکتهای مادر و انجام 12 مصاحبه با مدیران عامل، مدیران طرح و برنامه و مدیران منابع انسانی هم در شرکت مادر و هم در توابع. نتایج پژوهش، 10 مقوله اصلی برای پیادهسازی کنترل استراتژیک منابع انسانی در شرکتهای مادر شناسایی کرد: کیفیت، ساختار اجرایی، رسمیت بخشیدن، مکانیزمهای انتقال، حمایت از توابع، تشکیل کمیته متولی، نظارت بر اجرا، اقدام مبتنی بر نتایج، جمعآوری و تحلیل اطلاعات و تسهیلگران- موانع اجرایی که در انتهای پژوهش این مقولات با الهام از مدل مفهومی ساندرز (2008) در قالب چارچوب پیادهسازی کاماه معرفی شدند و در انتها نیز متناسب با هر مقوله پیشنهادکاربردی برای شرکتهای مادر ارائه شده است.

بهکارگیری استراتژی عملیات در صنایع مختلف بهواسطه ارائه چارچوبی برای تصمیمگیری مناسب بسیار حائز اهمیت است. در این میان، صنایع غذایی از مهمترین زمینههایی است که شرکتهای فعال در این صنعت ملزم به اتخاذ یک استراتژی عملیات مشخص، بهخصوص در شرایط بحران اقتصادی مثل رکود تورمی هستند. در این مقاله با بهکارگیری مدل ماتریس استراتژی عملیات، چارچوبی برای تدوین استراتژی عملیات ارائه میشود. در این ماتریس، منظر بازار در قالب اهداف عملکردی (شامل کیفیت، سرعت، قابلیت اعتمادپذیری، قابلیت انعطافپذیری و هزنیه) و منظر قابلیتهای عملیات در چهار ناحیه تصمیم (شامل ظرفیت، شبکه تأمین، تکنولوژی فرآیند و توسعه و سازماندهی) با هم در نظر گرفته میشود. در این پژوهش، بر پایه رویکرد توصیفی- تحلیلی، به مطالعه و تجزیهوتحلیل پژوهشهای پیشین و ارزیابی شرایط مشابه در کشورهای دیگر پرداخته میشود. براساس تحلیلهای صورت گرفته، راهکارهایی برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک که میتواند یک برنامه راهبردی را در اختیار مدیران ارشد در شرایط رکود تورمی قرار دهد، ارائه میشود. بر این اساس مناسبترین راهکار، اتخاذ تصمیمات مرتبط با توسعه و سازماندهی است که در این راستا، کاهش هزینهها و افزایش کیفیت در یک چرخه پیوسته میتواند منجر به بهبود وضعیت رقابتی شرکت گردد.  

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و اعتبارستجی الگوی برنامهریزی راهبردی منابع انسانی مبتنی بر ریسک انجام شده است. سؤال اصلی پژوهش این است که اعتبار، مطلوبیت و تمایل بهکارگیری «مدل فرآیندی طراحی راهبردهای منابع انسانی ریسک محور» در شرکتهای برتر تولیدی ایران چگونه است؟ جامعه آماری مشتمل بر 45 نفر از متخصصین و مدیران اجرایی منابع انسانی 21 شرکت تولیدی برتر ایران، بر اساس نتایج IMI100 و با رعایت شاخصهایی به روش غیراحتمالی هدفمند سهمیهای انتخاب شدند. جمعآوری اطلاعات با پرسشنامه (19پرسش و 5 بُعد) پژوهشگر ساخته در طیف لیکرت، صورت گرفت که روایی محتوایی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 89/0 مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل دادهها با توصیف آماری و آمار استنباطی انجام شد. نتایج نشان داد فرض میانگین بیشتراز3 در تمام پرسشها و تمامی ابعاد ارزیابی شده، مورد تأیید و موافقت پاسخدهندگان قرار گرفت و بنابراین از نظر جامعه آماری صحتودرستی، کاربردی بودن (سودمندی و قابلیت کاربرد در عمل)، منطقی بودن، جامعیت و مانعیت، سهولت و نوآورانه بودن مدل تا حد قابل قبولی تصدیق گردید. پاسخهای مربوط به پرسشهای باز نیز باعث شد مدل با حفظ ساختار و اسکلتبندی، بهگونهای بازترسیم شود که ابزارهای کاربردی را دربرگرفته و فهم آن جهت اجرا سادهتر شود.

امروزه، بیمه یک ابزار اقتصادی، تبدیل به یک صنعت عمده در کشور شده است که در طبقههای مختلفی از جامعه خدمات ارائه میدهد. علاوهبر این، بیمه نقش مهمی را در تقویت قدرت اقتصادی جامعه، فراهم نمودن امنیت و اعتماد به نفس در سطح جامعه و همچنین گسترش فعالیتهای تولید و خدمات ایفا میکند. در این پژوهش فرض بر این است تأثیر استراتژیهای بازاریابی رابطهای بر ادراک مشتریان از کیفیت خدمات و حقشناسی آنان در شرکتهای بیمه خصوصی مورد بررسی قرار گیرد. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 389 نفر از مشتریان شرکتهای بیمه خصوصی تهران است که با روش نمونهگیری تصادفی انتخاب گردیدهاند. جهت جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شد. برای تجزیهوتحلیل دادههای پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری بر اساس نرمافزار لیزرل استفاده شد. بر اساس یافتههای پژوهش، بین متغیرهای روابط مالی، ساختاری و اجتماعی با درک مشتریان نسبت به کیفیت خدمات و قدردانی آنها رابطه مثبت وجود دارد. همچنین، استراتژیهای بازاریابی رابطهای بر حقشناسی مشتری و ادراک مشتری از کیفیت خدمات در شرکتهای خصوصی بیمه؛ تأثیر مثبت و معناداری دارد.

پیادهسازی تولید ناب در واحدهای صنعتی تأثیر مستقیمی در ارتقای جایگاه رقابتی آن واحدها و سودآوری آنها دارد. کاهش زمان تولید، که از طریق کاهش تلفات پنهان و آشکار و هموار کردن جریان کار اتفاق میافتد، منابع زمانی و تولیدی زیادی را در اختیار واحدهای صنعتی قرار میدهد و بهطور غیرمستقیم موجب کاهش قیمت تمام شده محصولات میگردد. تکنیک نقشه جریان ارزش، از مهمترین ابزارهای پیادهسازی تولید ناب و از تکنیکهای برنامهریزی پشتیبانی و کاربردی برای تحلیل و طراحی پیکربندی زنجیره فرآیند در بسیاری از صنایع است. هدف این پژوهش، ترسیم نقشه جریان ارزش برای شرکت سازههای فلزی طاق بیست بیرجند و تحلیل عملیات و فرآیندهای تولید آن و ارائه پیشنهادات عملی برای بهبود زنجیره ارزش بهمنظور کاهش تلفات زمان و هزینههای تولید، است. نتایج پیادهسازی تولید ناب در فرآیند تولید نشان میدهد که، زمان کل اجرای فرآیندهای تولید از 3835 ثانیه به 3480 ثانیه کاهش پیدا کرده است. همچنین، تعداد ایستگاههای خط مونتاژ از 8 به 4 تقلیل یافته است. در نتیجه، کاهش زمان تولید و تعداد ایستگاهها، موجب تبدیل سیستم تولیدی از فشاری به کششی، کاهش هزینهها و تعداد اپراتورهای خط تولید شده است.

این پژوهش با هدف طراحی مدلی برای ایجاد مزیت رقابتی با حفظ محیط، انجام گرفت. متغیرهای سیستم مدیریت محیط زیست، مزیت رقابتی پایدار سبز، مدیریت دانش و ریسک مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق چهار سوال پژوهشی و سه فرضیه، جهت و مسیر گردآوری دادهها را مشخص کردند. جامعه آماری پژوهش کسبوکارهای تولید سیمان فعال در بورس اوراق بهادار تهران است. دادههای پژوهش از طریق پرسشنامه و صورتهای مالی شرکتها گردآوری شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار smart pls نگارش 3 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین سیستم مدیریت محیط زیست و مزیت رقابتی پایدار سبز رابطه مستقیم معنادار وجود دارد. مدیریت دانش نیز با سیستم مدیریت محیط زیست رابطه مستقیم معنادار دارد و از طریق آن بر مزیت رقابتی پایدار سبز اثر غیرمستقیم میگذارد. ریسک با مزیت رقابتی پایدار سبز رابطه مستقیم دارد ولی اثر تعدیلگر آن بر رابطه بین سیستم مدیریت محیط زیست و مزیت رقابتی پایدار سبز تأیید نشد. براساس نتایج پژوهش، به شرکتهای تولیدکننده سیمان که همگی دارای استاندارد ایزو 14001 هستند پیشنهاد میشود ساختار نظاممند مدیریت دانش را ایجاد و استفاده کنند تا بتوانند در عین کسب مزیت رقابتی پایدار و تداوم بقا، به حفظ محیط زیست و پاسخگویی به خواستههای ذینفعان نیز دست یابند.

امروزه شرکتهای تولیدی، تلاش میکنند با استفاده از راهحلهای یکپارچه خدمات-محصول ترکیبی، موقعیت راهبردی خود را نزد مشتریان، بازتعریف نمایند تا از مزایای ارائه خدمات دوره عمر محصول، بهرهمند شوند. هدف پژوهش، معرفی پدیده خدمات محوری و ارائه روشی جهت شناسایی و دستهبندی چالشهای اتخاذ استراتژی خدمات محوری در صنعت تولید تجهیزات سنگین است. برای جمعآوری دادهها، از مصاحبههای نیمهساختار یافته با 13 نفر از خبرگان صنعت و جهت تحلیل دادهها و استخراج نتایج، از روش تحلیل مضمون، استفاده شده است. با توجه به ناشناخته بودن فرآیند خدمات محوری در شرکتهای داخلی و ضرورت ایجاد یک منبع دانشی غنی، یک مطالعه ساختارمند از مبانی نظری پژوهش انجام و با استفاده از روش تحلیل تم، یک ساختار اولیه از چالشها مشتمل بر373 نکته کلیدی، 41 تم فرعی و 9 تم اصلی ایجاد شد، که در مصاحبه و تحلیل نتایج، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج مصاحبهها، بیانگر الگویی با 262 نکته کلیدی، 44 تم فرعی و 10 تم اصلی از چالشهای توسعه خدمات محوری در صنعت تولید است. چالشهای اصلی شامل: فرهنگ خدمات، مدیریت مشتری، انواع محصول-خدمت قابل ارائه، ارزش، قراردادها، سیستم تحویل خدمات، شبکه تأمین، مدیریت ریسک و تغییرات محیط اقتصادی است.

سازمانهای بالغ در مقایسه با سازمانهای نوظهور از استراتژیهای متفاوتی استفاده میکنند و بر نوع خاصی از استراتژیها تمرکز داشته و عملکرد بهتری دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی تمرکز بر استراتژی در تأثیر بلوغ سازمانی بر عملکرد سازمانی اداره امور مالیاتی استان البرز انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی، بر اساس زمان گردآوری دادهها، مقطعی و از نظر نحوه گردآوری دادهها پیمایشی و از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری شامل کارکنان و مدیران سازمان امور مالیاتی استان البرز در سال 1398 به تعداد 250 نفر بود که 150 نفر نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و بهروش نمونهگیری تصادفی ساده از بین جامعه مذکور انتخاب شدند. پایایی پرسشنامهها با آلفای کرونباخ برای بلوغ سازمان (763/0)، تمرکز استراتژی (903/0) و عملکرد سازمانی (915/0) محاسبه شد. روایی پرسشنامهها با استفاده از روایی ظاهری و تحلیل عاملی تأییدی در حد مناسبی گزارش شد. تحلیل دادهها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از دو نرمافزار SPSS19 و Lisrel انجام شد. بر اساس یافتهها، تأثیر بلوغ سازمان بر تمرکز بر استراتژی (داخلی و خارجی) و عملکرد سازمان تأیید شد. همچنین تأثیر استراتژی داخلی و خارجی بر عملکرد سازمان نیز بهدست آمد. در نهایت نقش میانجی تمرکز بر استراتژی در تأثیر بلوغ سازمان بر عملکرد سازمان نیز تأیید شد.

توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در هر سازمان بهمنظور ایجاد محیط کار بدون ترس از حادثه و نیز اجتناب از بیماریهای شغلی ضروری است. حفاظت از کارگران در مقابل عوارض سوء ناشی از مواجهه با عوامل مخاطرهزا، نیازمند مداخلات اثربخش پیشگیری در محیط کار و توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. حوادث شغلی، حاصل وجود مجموعهای از موارد ناایمن شامل اعمال و شرایط ناایمن هستند که به همراه عوامل کمککننده دیگر منجر به بروز سوانح و آسیبهای شغلی میشوند. ازاینرو درک و فهم ساختار مولد حوادث شغلی با تأکید بر شناسایی روابط فیمابین اجزا به نگاهی همهجانبهنگرانه بهمنظور ایجاد مداخلات لازم ضروری است. همچنین وجود یک سیستم پشتیبان تصمیم بهمنظور ارزیابی مبتنی بر مدل اثربخشی سیاستهای بهبود سیستم، امکان توسعه اثربخش آن را فراهم مینماید. با هدف پاسخ به این نیاز، پژوهش حاضر با بهکارگیری روششناسی پویاییشناسی سیستم، برای مدل شبیهسازی حوادث شغلی و بازنمایی روابط اجزا ارائه مینماید. همچنین نتایج اجرای سه راهکار ایجاد مهندسی عوامل انسانی، ایجاد فرهنگ ایمنی و استانداردسازی محیط روی مدل شبیهسازی گردید. نتایج نشان میدهد سیاستهای ایجاد فرهنگ ایمنی و مهندسی عوامل انسانی هر دو قدرت بالایی در کاهش حوادث در کوتاهمدت دارند اما در بازه زمانی طولانیمدت، ایجاد فرهنگ ایمنی، اثربخشترین سیاست توسعه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی با ایجاد روند نزولی در رخداد حوادث شغلی است.

روندهای موجود در دنیای کسبوکار از جمله گذر به اقتصاد مبتنی بر خدمات و توسعه فناوریهای ارتباطات و اطلاعات باعث شده تا اهمیت وفاداری مبتنی بر رابطه بهصورت چشمگیری برای شرکتها افزایش یابد. هم راستا با این تحولات، در صنعت بانکداری نیز برقراری رابطه بلندمدت با مشتری به استراتژی حیاتی تبدیل شده است. هدف مقاله حاضر، ارائه مدلی جهت ارزیابی اثربخشی راهبردهای سرمایهگذاری صنعت بانکداری ایران با تأکید بر رابطهگرایی مشتری است.لذا بهدنبال پاسخ به این سؤال هستیم که میزان رابطهگرایی مشتری تا چه حد در واکنش آن به راهبردهای سرمایهگذاری در روابط مشتری تأثیر دارد. در این راستا جامعه آماری، مشتریان بانک کشاورزی در شهر تبریز  است که در حجم نمونه 417 مشتری پرسشنامه تکمیل شد. برای انتخاب نمونهها از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شد و فرضیههای پژوهش با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و نرمافزارAMOS  مورد آزمون قرار گرفتند. مطابق یافتههای پژوهش راهبردهای مالی، اجتماعی و ساختاری سرمایهگذاری در روابط مشتری بر کیفیت رابطه تأثیر مثبت دارد، کیفیت رابطه بر وفاداری مشتری، تبلیغات دهان به دهان و سهم مشتری تأثیر مثبت دارد و تأثیر راهبردهای مالی و اجتماعی بر کیفیت رابطه در مشتریان رابطهگرا و غیررابطهگرا متفاوت است ولی تأثیر راهبرد ساختاری بر کیفیت رابطه در مشتریان رابطهگرا و غیررابطهگرا یکسان است.  

افزایش خلاقیت سازمانی زمینهساز ارتقای کمیت و کیفیت خدمات، کاهش هزینهها، جلوگیری از اتلاف منابع، کاهش بوروکراسی، افزایش رقابت، افزایش کارایی و بهرهوری، ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان است، از اینرو، مطالعه پیشرو با هدف تعیین و شناسایی عوامل مؤثر بر خلاقیت سازمانی از دیدگاه دانشگاهیان دانشگاه تهران با آزمون سه فرضیه صورت پذیرفته است. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی (ماتریس کواریانس- واریانس در معادلات ساختاری) بوده که دادهها با ابزار کمّی پرسشنامه جمعآوری شده است. جامعه آماری شامل کلیه استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکدههای مدیریت و روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران به تعداد 898 نفر است. نمونه آماری بر اساس تعداد سؤالات پرسشنامه (30 سوال) 300 نفر تخمین زده شد که در نهایت یافتهها بر اساس 287 نفر محاسبه گردید. ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 8/0 محاسبه شده است. روایی محتوایی سؤالات پرسشنامه نیز توسط 5 نفر از خبرگان و اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران مورد تأیید قرار گرفت. همچنین برازش مدل به کمک نرمافزار Smart PLS از طریق آزمون معادلات ساختاری مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتهها حاکی است که مدل مفهومی دربردارنده چهار بعد اصلی خلاقیت سازمانی، عوامل فردی، گروهی و سازمانی است. لذا عوامل فردی، سازمانی و گروهی بهطور مستقیم بر خلاقیت سازمانی تأثیر میگذارند که در نهایت مدل پژوهش مورد تأیید واقع شده است.