تحقیق حاضر در صدد بر آمده است تا اثربخشی روش های شناخت درمانی، حساسیت زدایی تدریجی و آموزش شیوه های صحیح مطالعه را در کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر پایه سوم دبیرستان شهر سقز مورد مقایسه قرار دهد. بدین منظور 160 نفر به شیوه ی تصادفی از آموزش و پرورش شهرستان سقز انتخاب شدند. از طریق آزمون اضطراب امتحان اشپیلبرگر و مصاحبه بالینی 43 نفر مضطرب شدید شناخته شدند. سپس40 نفر از این تعداد به شیوه ی تصادفی در گروه های آزمایشی (سه گروه) و کنترل (یک گروه) قرار گرفـتند. گروه اول شناخت درمانی، گروه دوم حساسیت زدایی تدریجی و گروه سوم آموزش شیوه های صحیح مطالعه را به مدت ده جلسه یک و نیم ساعته تجربه کردند و گروه چهارم، گروه کنترل را تشکیل داد. سپس آزمون اضطراب امتحان برای چهار گروه اجرا شد. نتایج تحلیل واریانس یکطرفه بر تفاضل نمرات پیش و پس آزمون و تحلیل کواریانس نشان داد که بین گروه های آزمایشی و کنترل در میزان کاهش اضطراب امتحان تفاوت معنی داری وجود دارد. آزمون تعقیبی توکی نشان داد اضطراب امتحان در گروه های شناخت درمانی و آموزش شیوه های صحیح مطالعه در مقایسه با گروه حساسیت زدائی تدریجی کاهش بیشتری داشته است. همچنین نتایج تحلیل واریانس یکطرفه در پس آزمون عملکرد تحصیلی، تفاوت معنی داری را بین گروه های آزمایشی و گروه کنترل نشان داد.
بنابراین می توان نتیجه گـرفت که شناخت درمانی، حساسیت زدایی تدریجی و آموزش شیوه های صحیح مطالعه روش مؤثری برای کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر به حساب می آیند و به نظر می رسد که شناخت درمانی و آموزش شیوه های صحیح مطالعه تأثیر بارزتری دارند.
