نظارت و بازرسی

زمینه و هدف : شایستگی مدیران بویژه در سطوح ارشد، زمینه ساز موفقیت شرکتها و توسعه کشور است. حاکمیت شرکتی نیز به عنوان مجموعه ای از اصول، الزامات و فرایندها برای نظارت و راهبری شرکت توسط مراجع ذی ربط به شرکتهای دولتی ابلاغ شده است و مجری آن، مدیران ارشد (اعضای هیأت مدیره) هستند؛ لذا طراحی الگوی شایستگی مدیران ارشد با توجه به نقش آنان در اجرای مطلوب حاکمیت شرکتی هدف این پژوهش است. روش : این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای و از لحاظ نوع داده و روش تحلیل آن، آمیخته (کیفی- کمی) است. در بخش کیفی با مطالعه پیشینه و مبانی نظری، ابعاد شایستگی و ابعاد و مؤلفه های حاکمیت شرکتی شناسایی شد. با یازده نفر از اعضای هیأت مدیره شرکتهای دولتی در حوزه های مختلف تولیدی، خدماتی و سرمایه گذاری و خبرگان دانشگاهی منتخب، مصاحبه و با روش تحلیل مضمون، مضمونها در سه سطح پایه، سازماندهنده و فراگیر مشخص شد. در بخش کمی با الگوسازی ساختاری-تفسیری، سطح بندی و تعیین روابط مؤلفه ها و ابعاد الگو انجام شد. یافته ها : یافته های بخش کیفی با تلفیق مطالعات نظری و تحلیل مضمون مصاحبه ها، 55 مضمون پایه (شاخص)، یازده مضمون سازماندهنده (مؤلفه) و سه مضمون فراگیر (بعد) به دست آمد. ابعاد الگو شامل دانشها، مهارتها و منش است.   نتیجه گیری : بر اساس نتیجه تحلیل کمی پژوهش، مؤلفه های اصلی الگوی شایستگی در چهار سطح طبقه بندی می شود. مؤلفه های بعد منش (شامل فضایل اخلاقی، ویژگیهای فردی و ارزشها) مؤثرترین عوامل الگو و هادی دیگر مؤلفه ها است. تمام مؤلفه های اصلی، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری همزمان بر یکدیگر دارد. خروجی پژوهش به طراحی الگوی شایستگی مدیران ارشد شرکتهای دولتی با رویکرد حاکمیت شرکتی منجر شد.

مقدمه : کلانتریها به سبب جایگاه حساسی که در عرضه خدمات انتظامی پلیسی به شهروندان دارند، نقشی مهم در ارتقای رضایت عمومی از عملکرد ناجا ایفا می کنند. پژوهش با هدف دستیابی به الگویی مطلوب از نظارت بر کلانتریها در چارچوب طرح تحول کوپ انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از زمره پژوهشهای کیفی است. در این پژوهش از روش تحلیل روایت مضمونی برای تحلیل داده ها استفاده شد. جامعه آماری، تمام کارشناسان حوزه نظارت سازمانی در کلانتری های شهر سنندج بودند که حجم نمونه بیست نفر با روش نمونه گیری گلوله برفی به دست آمد. تحلیل داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته ها و براساس کدگذاری سه مرحله ای عمده، محوری و باز انجام گرفت. یافته ها: داده ها در قالب 12 مقوله محوری، ذیل شش مقوله عمده ارتقای بسترهای ارتباطی و مخابراتی، دگردیسی در ساختارهای نظارت، همه جانبه گرایی در نظارتها، بازخوردگیری از نظارتها، نظارت آموزش محور، تقویت مقوله خود نظارتی و اخلاق مداری در نظارتها کدگذاری شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که الگوی مطلوب نظارت در کلانتریها در چارچوب طرح تحول کوپ باید دارای مؤلفه هایی چون هوشمندسازی نظارتها و استفاده حداکثری از تجهیزات کنترل از راه دور، مسئول کردن فرماندهان در برابر عملکرد کارکنان، در نظر گرفتن نمودار سازمانی برای رده های نظارتی در کلانتریها، نهادینه سازی فرهنگ خودنظارتی، توجه به اصل آگاهسازی و ارشاد کارکنان در نظارتها، پرهیز از رفع تکلیف گرایی در نظارتها، اعتماد افزایی و ایجاد اطمینان در میان ناظران و نظارت شوندگان طی فرایند نظارت و ایجاد ضمانت اجرایی برای نتایج بازدیدها است.

زمینه و هدف : سبک رهبری با انتخاب و عملکرد خود تمامی سطوح سازمانی را تحت تأثیر قرار می دهد به شکلی که می توان گفت سبک رهبری هر سازمان میزان موفقیت آن را رقم می زند؛ از این رو این مطالعه با هدف شناسایی نقش رهبری خردمند بر توانمندی، تاب آوری اخلاقی و حفظ و نگهداری کارکنان با نقش میانجی چابکی سازمانی در وضعیت بحرانی کرونا انجام شده است. روش: پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، و از لحاظ شیوه اجرا جزء تحقیقات توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری شامل تمام فرماندهان و نیروهای نظامی مشغول به کار در نیروی هوایی ارتش همدان بودند. به دلیل احتمال ریزش نمونه آن در وضعیت بحرانی کرونا و کمبود وقت نیروهای نظامی220 نفر به روش در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های رهبری خردمند نوناک و تامکیوشی (2011)، توانمندی اخلاقی، تاب آوری اخلاقی نعمتی و همکاران (1399)، حفظ و نگهداری کارکنان لانگو و مورا (2011)، چابکی سازمانی شریفی و ژانگ (1999) است که روایی محتوایی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای رهبری خردمند، توانمندی اخلاقی، تاب آوری اخلاقی، حفظ و نگهداری، چابکی سازمانی به ترتیب 0/91، 0/90، 0/92، 0/89و 0/93 گزارش شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزارهای SPSS و LISREL استفاده شد. یافته ها: نتایج حاکی بود که رهبری خردمند می تواند به عنوان متغیر سازمانی مهم بر میزان توانمندی، تاب آوری اخلاقی، نگهداری کارکنان با همراهی متغیر چابکی سازمانی اثرگذار باشد. نتیجه گیری: سازمانها باید برای موفقیت در زمینه ارتقای توانمندی، تاب آوری اخلاقی، نگهداری کارکنان، چابکی سازمانی سبک رهبری خردمند را مدنظر داشته باشند.

زمینه و هدف : یکی از کارآمدترین شیوه های مبارزه با فساد، گسترش فرهنگ برملاسازی است. سازمان شفافیت بین الملل نهادی بین الملل است که اصولی راهنما برای تصویب قوانین مربوط به افشاگران پیشنهاد کرده است. هدف این پژوهش ابتدا بررسی مهمترین قوانین پیشنهادی سازمان شفافیت بین الملل، مقایسه آن با طرح حمایت از افشاگران فساد مجلس شورای اسلامی و در نهایت احراز نقاط ضعف و کاربردی این طرح است. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر نوع پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از منابع کتابخانه ای به روش اسنادی مورد تحلیل قرار گرفته و جمع آوری اطلاعات به صورت فیشبرداری بوده است؛ بدین صورت که پس از مأخذیابی کتابها، مجلات و اسناد مربوط به موضوع، فهرست موقت از مطالب مورد نیاز تهیه، و سپس با آماده سازی فیشها، مرحله فیشبرداری شروع و مطالب تنظیم شده است. یافته ها: قویترین ساز و کاری که مورد استفاده بسیاری از کشورهای پیشگام در حوزه مبارزه با فساد است، ساز و کار گزارشدهی فساد توسط مردم است. از مزایای استفاده از عموم مردم برای کشف و برخورد با جرائم می توان به افزایش احتمال کشف فساد، افزایش سرعت کشف فساد، تقویت سرمایه اجتماعی، هزینه های اجرایی نزدیک به صفر، کاهش بار مالی و اجرایی دستگاه های اجرایی و کاهش امنیت برای مفسدان نام برد. نتیجه گیری: از مقایسه طرح حمایت از افشاگران فساد مجلس و مهمترین اصول سازمان شفافیت بین الملل نتیجه می شود که طرح مجلس در غالب موارد از اصول شفافیت بین الملل پیروی نکرده و دارای خلأها و ایرادهای بسیاری است؛ لذا در پایان پس از ذکر نقاط ضعف و قوت، یک ماده واحده با 4 تبصره برای جایگزینی آن طرح پیشنهاد شده است.  

زمینه و هدف : سیر مطالعات نظامهای مختلف در زمانها و مکانهای مختلف، حاکی از تلاش برای وضع علوم ثبوتی و کوشش برای به کرسی نشاندن علوم اثباتی برای مسالمت و همزیستی انساندوستانه است. این مهم، همواره دغدغه حقوقدانان و جامعه شناسان در سراسر کره زمین بوده است. هدف این مقاله، الهام از اصول بنیادین بشری همچون "انصاف" است که با تلألؤ حسن نیات انساندوستانه در ایران و نقش بسیار فزاینده ای که در حل و فصل دعاوی مدنی در فرانسه تحت عنوان، "اصل کدخدامنشانه" دارد، تلفیقی زیبنده خواهد شد. روش: پژوهش با روش توصیفی تحلیلی با مطالعه و تطبیق متون و نصوص مشترک دو کشور ایران و فرانسه و بررسی سوابق قضایی مورد امعان نظر قرار گرفته است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که این اصل بر مبنای اعطای اختیارات ویژه از سوی طرفین دعوی به دادرس است تا براساس میزان توافق آنان، قاضی بتواند تا حدّ امکان، دعوی را به طریق مصالحه، پایان بخشد و از ادامه دعوی، جلوگیری به عمل آورد. از مهمترین ویژگیهای این اصل، حق توصیف و بلکه تفسیر موضوع دعوی توسط قاضی در راستای هدف اصلی "اصل کدخدامنشی" و اجرای عملی "اصل انصاف" است. در ترازوی مطالعه تطبیقی، دو نهاد داوری و شوراهای حل اختلاف، مشابه اصل کدخدامنشی است؛ چون داوری طبق آیین دادرسی مدنی ایران، نهادی توافق محور و فلسفه ایجاد شوراهای حل اختلاف، اعطای ایجاد صلح و سازش و صلاحیت رسیدگی به برخی اختلافات جزئی و صدور رأی است. از این رو مطالعه ماهوی اصول کدخدامنشانه در دادرسی فرانسه، اختیارات قاضی در دادگاه، تحلیل موارد قانون دادرسی فرانسه و مقایسه با داوری و شوراهای حل اختلاف آیین دادرسی مدنی ایران از محورهای اصلی این مقاله است و با این پرسش اصلی که  آیا اصول کدخدامنشانه در آیین دادرسی مدنی می تواند نقش مثبتی در فرایند دادرسی و اهداف حاکم بر آن داشته باشد، قوام می یابد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که اصل کدخدامنشانه برمحور رضایت طرفین، نقش بسیار ویژه ای در جلوگیری از اطاله دادرسی و تعدد پرونده های قضایی و تکاپو برای حل پرونده مطرح شده با تکیه بر عدالت و انصاف ایفا می کند که با عنایت به نقش مهم داده های تقنینی در سیر تکامل علوم اثباتی، می تواند به نتایجی مقبول برسد و دادرسی منصفانه در لوای چنین تمهیداتی، روحی تازه بیاید.

زمینه و هدف : توجه به صیانت و سلامت کارکنان در هر سازمانی از جمله اولویتهای نظارتی مدیران است. بازرسی کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در این راستا از سال 1396 به ابلاغ دستور العمل اجرایی "طرح سفیران صیانت" اقدام کرده است. لذا، هدف این پژوهش بررسی تأثیر اجرای طرح سفیر صیانت بر کاهش ارتکاب جرائم کارکنان فرماندهی انتظامی استان فارس بود. روش: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، و از نظر شیوه بررسی از نوع پژوهشهای توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل کارکنان پایور یازده شهرستان تابع استان فارس است که حجم نمونه بر اساس جدول مورگان و به روش تصادفی ساده، 275 نفر تعیین شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از محاسبه روایی (توسط استادان و افراد خبره) و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ، 92/0 بدست آمد. یافته ها: یافته ها با استفاده از آزمون آماری همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل و مشخص شد که هدفمندی کلاسهای آگاهسازی طرح سفیران صیانت، کیفیت و چگونگی اجرای آموزش از سوی گروه سفیران صیانت و حضور آنها در یگانهای دوردست و برقراری ارتباط نزدیک با کارکنان بر کاهش جرائم کارکنان تأثیرگذار است و این تأثیر به صورت معکوس است. نتیجه گیری: اجرای طرح سفیر صیانت فرماندهی انتظامی استان فارس در سطوح واکنش دارای تأثیر مثبت بوده است و با اتکا به هدفمندی و ارتقای سطوح کیفی و شیوه های آموزشی می توان تأثیرات مطلوبی را در آینده از اجرای این طرح انتظار داشت.

زمینه و هدف: امروزه با تمام کوششی که مسئولان و متخصصان به منظور اصلاح وضع سازمانهای کشور مبذول می دارند، آنچه هنوز نتوانسته است کارایی و اثربخشی آنها را افزایش دهد و اوضاع را بهبود بخشد نبود چارچوب نظری مناسب مدیریت بهبود بر مبنای ارزشهای فرهنگی جامعه ماست؛ لذا هدف پژوهش تبیین گرایش سازمانهای فرهنگی در جهت ایجاد بهبود سازمانی است؛ بدین منظور از الگوی چارچوب ارزشهای رقابتی کوئین و کمرون در این تحقیق استفاده شده است. روش: تحقیق از نظر هدف، کاربردی، و از نظر رویکرد، ترکیبی، و بر حسب گرداوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری را تمام کارکنان فرماندهی انتظامی استان سیستان و بلوچستان تشکیل می دهند که 384 نمونه در بخش عام (کارکنان بخشهای انتظامی) و 44 نفر در بخش خاص (کارکنان عقیدتی سیاسی) انتخاب شدند. برای بررسی روایی محتوا به شکل کمی از دو ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) و برای پایایی تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. هم چنین در تحلیل داده ها از تحلیل توصیفی و استنباطی بهره گرفته است. یافته ها: آزمون ضریب همبستگی و رگرسیون نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری بین متغیرهای پژوهش برقرار است؛ به این معنی که الگوی مفهومی پژوهش با اطمینان 95% معنی دار، و بر اساس داده ها، الگو قادر به بیان تغییرات است. نتایج: تحقیقات نشان می دهد که در بخش عام فرهنگ عقلایی و در بخش خاص فرهنگ ادهوکراسی فرهنگهای غالب سازمانی است. وجه اشتراک دو بخش عام و خاص این است که هر دو بخش، اعم از عام و خاص به محیط بیرونی تمرکز می کند با این تفاوت که بخش عام به ثبات و یکنواختی تأکید، و بخش خاص به انعطاف پذیری و غیریکنواختی تأکید می کند. هم چنین در بخش عام و خاص، بیشترین اثربخشی به ترتیب به متغیر دولت الکترونیک و متغیر خلاقیت و نوآوری مربوط است.