نظارت و بازرسی

حق نظارت مردم بر کارکرد حاکمیت و نهادهای وابسته به آن، که در متون دینی امر به معروف و نهی از منکر نامیده میشود از اصول اولیه مردمسالاری به شمار میرود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان سند رسمی مردم سالاری دینی ضمن به رسمیت شناختن این حق، تلاش کرده است تا ساز و کارهای متفاوتی برای تضمین اجرای آن پیشبینی کند. این مقاله با اشاره به ساز و کارهای مورد نظر به تحلیل مفاد اصل هشتم میپردازد که بنیادیترین اصل قانون اساسی در این باره است. طبق این اصل، مردم صاحبان اصلی حکومت و حاکمان نماینده و امین آنان در اداره امور عمومی جامعه هستند و به همین دلیل حق، و بلکه وظیفه همگان است که مراقب روند امور باشند و با هدف اصلاح (و نه مچگیری) از موضع برتر، انتقاد و امر و نهی کنند. اما این همه نیازمند تصویب قانون یا قوانین عادی در مجلس شورای اسلامی است که متأسفانه هنوز هم انجام نشده است

فساد پلیس، نگرانی جدی و همیشگی بیشتر جوامع است. پلیس به عنوان محسوسترین و مقتدرترین نماینده دولتی با ملت توافق کرده است که آرامش، نظم و حفاظت از زندگی آنها را فراهم و عادلانه و طبق قانون عمل کند. اما با وجود این انتظارات، شیوع پدیده فساد بین کارکنان پلیس باعث پایین آمدن شأن، منزلت و جایگاه پلیس و بی اعتمادی جامعه به آن می شود. در این مقاله، ضمن تشریح فساد و انواع آن، سعی بر آن است که عوامل مؤثر بر گرایش مأموران پلیس به فساد شناسایی شود و مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در پایان پیشنهادها و راه حلهای کاربردی به منظور ایجاد زمینه و بستر مناسب برای جلوگیری از بروز فساد در سازمان پلیس ارائه می شود.

سلامت پلیس و دوری از فساد آنان به دلیل نقش این سازمان در حفظ نظم و امنیت جامعه از اهمیت بسیاری برخوردار است. نیروهای این سازمان هم به دلیل ارتباط با مجرمان و وظیفه اجرای قوانین در جامعه، شاید بیشتر از کارکنان دیگر سازمانها در معرض جرائم و تخلفات اداری قرار گیرند یا به آنان پیشنهادهای خلاف قانون داده شود؛ آنگونهکه تحقیقات نشان میدهد در همه کشورها فساد پلیس در سطح نسبتاً زیادی وجود دارد. این مقاله با بررسی نظری و کتابخانهای جرائم یقهسفیدان و نظریههای مرتبط با فساد پلیس، افزایش سرمایهاجتماعی بویژه سرمایه اجتماعی دینی را بهعنوان یکی از راههای پیشگیری از جرائم پلیس معرفی، و پیشنهاد میکند که سازمان، زمینههای همکاری، رفاقت و تعامل بیشتر بین کارکنان و خانوادههای آنان را فراهم کند و همچنین در افزایش سرمایهاجتماعی دینی آنها تلاش شود تا بدینوسیله بتوانند با همکاری نیروها و همکاران با یکدیگر از جرائم کارکنان پیشگیری کنند.

احساس امنیت، پدیدهای در حوزه روانشناسی اجتماعی است. هر احساس مشترک توسط شهروندان نسبت به تهدیدات و روش برخورد با آنها پدیدهای است که احساس امنیت را مورد مطالعه قرار میدهد. تقویت احساس امنیت شهروندان، نتیجه توانمندیهای پلیس در عرصه اجتماع نیز به شمار میرود؛ لذا شناسایی توانمندیهای پلیس در افزایش احساس امنیت، هدف اصلی این تحقیق است که عوامل آن با استفاده از روش تطبیقی از دیدگاه شهروندان مورد مطالعه قرار گرفته است. جامعه آماری در این پژوهش، افراد بالای 16 سال ساکن مناطق مختلف تهران هستند که شامل 980 نفر است. روش نمونهگیری در این تحقیق، نمونهگیری خوشهای با شیوه تصادفی ساده است. سپس با استفاده از نرمافزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت. یافتههای تحقیق نشان میدهد که توانمندی پلیس در تقویت احساس امنیت مردم به ترتیب اولویت، شامل 9 عامل است: 1- قانونمند بودن در اجرای وظایف 2- حضور فعالانه در سطح جامعه 3- دارا بودن تجهیزات پیشرفته پلیسی 4- دقت، نظم و حساسیت نسبت به عملکرد پلیسی 5- داشتن تخصصها و آموزشهای پلیسی 6- توجه به خواستهها و انتقادات شهروندان 7- دارا بودن توانمندیهای فردی پلیس 8- تعامل با مردم و حمایت از آنها 9- فعالیت در مراکز تحقیقاتی و علمی کشور .

حوادث زیانباری که ضابطان دادگستری موجب آن میشوند یا از طریق انجام دادن فعل همراه با تقصیر یا انجام دادن فعل بدون تفصیر ویا ترک فعل تحقق مییابد. در موردی که فعل موجب مسئولیت مدنی میشود، ممکن است فعل بلاواسطه موجب خسارت شود. یا ممکن است فعل با واسطه موجب حادثه زیانبار گردد. گاهی نیز ترک فعل مبنای مسئولیت ضابطان میشود. در این مقاله تلاش گردیده تا در هر مورد ضمن تبیین مبانی آن، مصادیق وقایع زیانبار از نظر حقوقی مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. در پایان معافیت ضابطان از مسئولیت مدنی تحت عناوین قاعده تحذیر، اضطرار، پذیرش خطر توسط زیاندیده، اعمال حاکمیت، اجرای دستورهای قضایی اشتباه یا نادرست و دفاع مشروع مورد بررسی قرار گرفته است. ضمناً در اغلب موارد با مطالعه تطبیقی، راه حلهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته و راه حل مناسب انتخاب شده است.

هدف اصلی این تحقیق تعیین رابطه بین طی دوره آموزشی دافوس کوتاه مدت ناجا با عملکرد کارکنان این نیرو ست که موفق به گذراندن این دوره آموزشی شدهاند. فرضیه اصلی این پژوهش این است که بین برگزاری دوره دافوس کوتاهمدت با عملکرد کارکنان(فراگیران) رابطه معناداری وجود دارد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی – پیمایشی انجام شده، و محدوده زمانی این تحقیق بعد از پایان دورههای اول و دوم دافوس کوتاه مدت و شروع به کار فراگیران در سطح نیروی انتظامی یعنی در نیمه اول سال 1387 بوده، و جامعه آماری آن 109 نفر فارغ التحصیلان این دورهها است. دادهها از طریق پرسشنامهای حاوی 24 سؤال بسته با پایایی و روایی لازم بدون نمونهگیری و بهصورت تمام شماری (تعداد 105 پرسشنامه) جمعآوری و تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاکی از وجود رابطه معنادار بین طی دوره دافوس کوتاه مدت با عملکرد کارکنان (فراگیران) بویژه عوامل توانایی، تعهد سازمانی، انگیزش و شناخت شغلی آنان بوده است.

نظارت و بازرسی در سازمانها ابزاری است که مدیران و فرماندهان را قادر میسازد از طریق مراقبت از چگونگی پیشرفت عملیات و تغییر و اصلاح لازم در آن، مانع انحراف از تحقق هدفهای سازمان شوند؛ به عبارت دیگر صحت جهتگیری فعالیتها را برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده تأیید میکند. این ترجمه ضمن تأکید بر ارزش عقل سلیم در فعالیتهای مدیریتی پلیس، که شامل تجربههای زندگی، قضاوت درست، احتیاط و توانایی تعقل و تصمیم گیری منطقی است با مدیریت فرد هوشمند در یافتن راه حلهای مؤثر برای مشکلاتی که در مدیریت کادر پلیس با آنها روبهروست به وی یاری میرساند. به هر حال وظایف مدیر در مقام ارزیاب، مسلماً وظیفهای چند جانبه است؛ زیرا باید شاهدی تیزبین، گزارشگری منصف و دقیق و فرماندهی صبور و زیرک باشد و ضمن ارائه گزارشهای مؤثر در تحلیلهای نهایی خود، مدارک و مثالهایی محکم فراهم کند؛ لذا باید همواره به موضوع مطرح شده بپردازد و از آن منحرف نشود.