جواد کیانی

یکی از بحران هایی که طی سی سال گذشته امنیت جمهوری اسلامی ایران را در سطوح مختلف امنیت داخلی و ملی تحت تأثیر قرار داده، بحران قره باغ است. وجود اشتراکات همسو نظیر مسائل سیاسی و قومی در دو سوی مرز ایران و کشورهای هم جوار در مرزهای شمال غرب از عوامل تشدید و سرایت این بحران به استان های موجود در منطقه بوده است. با توجه به این موضوع نگارندگان به دنبال تحلیل پیامدهای قومی بحران قره باغ بر امنیت استان های شمال غرب (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل) کشور هستند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع کیفی بوده که با استفاده از فن تحلیل محتوا انجام گرفته است. گردآوری داده ها با استفاده از ابزار مرسوم فیش برداری در تحلیل محتوا انجام گرفته که روایی آن به صورت صوری و پایایی آن به صورت بازبینی مجدد از طرف خبرگان و کارشناسان آشنا به موضوع مورد تائید قرار گرفته و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از فن تحلیل محتوا با رویکرد جهت دار انجام گرفته است. یافته های به دست آمده نشان داد که بحران قره باغ با داشتن پیامدهایی با رویکرد قومی در دو بعد، با شکل گیری جرائم مرتبط به امور امنیتی و جرائم مرتبط به امور مرزی دارای پیامدهای امنیتی در شمال غرب کشور بوده است که از میان سه استان شمال غرب کشور (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل) آذربایجان شرقی دارای بیشترین و استان اردبیل دارای کمترین پیامدهای امنیتی بوده است.  با در نظر داشتن این موضوع که بحران قره باغ هنوز به صورت کامل مرتفع نشده است و با مدنظر قراردادن تجربیات گذشته در خصوص این گونه بحران های قومی دارای رویکرد آتش زیرخاکستر، نیاز است تدابیر سیاسی و راهبردهای امنیتی متناسبی نسبت به این بحران از طرف مسئولین سیاسی و سیاست گذاران پیش بینی شود تا در مواقع این چنینی با اعلام سیاست های متناسب با آن بحران، پیشگیری لازم از به وجود آمدن چالش های امنیتی در بین اقوام هم سو در دو سوی مرز صورت پذیرد.

یکی از ابعاد مهم امنیت حوزه امنیت عمومی، قومیت ها در کشور می باشد. این پژوهش با بررسی مخاطرات امنیتی مسائل قومیتی متأثر از قومیت، به تهیه یک چارچوب کلی برای تصمیم سازی و اولویت بندی راهبردهایی در مدیریت مسائل مربوط به قومیت ها در راستای کاهش اثرات قوم گرایی افراطی عربی(پان عربیسم) بر امنیت ملی پرداخته است. در این راستا در ابتدا با بررسی و مطالعه منطقه و نظرسنجی از متخصصان حوزه های قومیت و امنیت، به شناخت شرایط راهبردی اعراب استان خوزستان در قالب مدل تدوین راهبرد SWOT پرداخته شده است. جامعه اماری مشتمل بر چهار گروه از نخبه ها، اساتید، مدیران و فرماندهان داخل (18نفر) و بیرون (12نفر) از ناجا بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند تا اشباع نظری 30 نفر انتخاب شدند. پس از مصاحبه های مختلف چالش ها ابتدا در چهار محور نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت دسته بندی شده، سپس هر محور در چهار بعد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و سیاسی تقسیم، انگاه ذیل هر یک از ابعاد چهار گانه مهم ترین نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت در قالب گویه های قابل پرسش (احصاء شده از مصاحبه با نمونه ها) آورده شده و در انتها با استفاده از مدل سوات و ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمّی (QSPM)، هشت راهبرد تدافعی استخراج و اولویت بندی شد. نتایج بدست آمده نشان داد، راهبرد «راهبرد رسیدگی به مشکلات اقوام علی الخصوص قوم عرب در حوزه رفع محرومیت ها» به عنوان مهم ترین راهبرد در استان خوزستان به دست امد. تایج بدست آمده نشان داد، راهبرد «راهبرد رسیدگی به مشکلات اقوام علی الخصوص قوم عرب در حوزه رفع محرومیت ها» به-عنوان مهم ترین راهبرد در استان خوزستان به دست امد.

مقدمه : کلانتریها به سبب جایگاه حساسی که در عرضه خدمات انتظامی پلیسی به شهروندان دارند، نقشی مهم در ارتقای رضایت عمومی از عملکرد ناجا ایفا می کنند. پژوهش با هدف دستیابی به الگویی مطلوب از نظارت بر کلانتریها در چارچوب طرح تحول کوپ انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از زمره پژوهشهای کیفی است. در این پژوهش از روش تحلیل روایت مضمونی برای تحلیل داده ها استفاده شد. جامعه آماری، تمام کارشناسان حوزه نظارت سازمانی در کلانتری های شهر سنندج بودند که حجم نمونه بیست نفر با روش نمونه گیری گلوله برفی به دست آمد. تحلیل داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته ها و براساس کدگذاری سه مرحله ای عمده، محوری و باز انجام گرفت. یافته ها: داده ها در قالب 12 مقوله محوری، ذیل شش مقوله عمده ارتقای بسترهای ارتباطی و مخابراتی، دگردیسی در ساختارهای نظارت، همه جانبه گرایی در نظارتها، بازخوردگیری از نظارتها، نظارت آموزش محور، تقویت مقوله خود نظارتی و اخلاق مداری در نظارتها کدگذاری شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که الگوی مطلوب نظارت در کلانتریها در چارچوب طرح تحول کوپ باید دارای مؤلفه هایی چون هوشمندسازی نظارتها و استفاده حداکثری از تجهیزات کنترل از راه دور، مسئول کردن فرماندهان در برابر عملکرد کارکنان، در نظر گرفتن نمودار سازمانی برای رده های نظارتی در کلانتریها، نهادینه سازی فرهنگ خودنظارتی، توجه به اصل آگاهسازی و ارشاد کارکنان در نظارتها، پرهیز از رفع تکلیف گرایی در نظارتها، اعتماد افزایی و ایجاد اطمینان در میان ناظران و نظارت شوندگان طی فرایند نظارت و ایجاد ضمانت اجرایی برای نتایج بازدیدها است.

هدف اصلی این پژوهش بازخوانی تحقیق شناسایی میزان تأثیر شایعات مربوط به گروه های تکفیری داعش بر احساس امنیت شهروندان استان ایلام (با تاکید بر میزان ترس و وحشت، سرمایه اجتماعی، توانمندی نیروهای مسلح، مهاجرت و امنیت روانی) است. روش تحقیق کیفی از نوع نشست خبرگی و تحلیل مضمون است که طی آن نظرات کارشناسان از طریق مصاحبه ها استخراج و تحلیل گردید. جامعه آماری شامل: کارشناسان نیروی انتظامی بویژه رسته اطلاعات(10 نفر)، معلمان آموزش پرورش(8 نفر) و اعضای هیأت علمی و دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه ایلام(9 نفر) و مسئولین عالی رتبه (8 نفر) شهرایلام می باشد، که به صورت هدفمند با بالاترین تنوع گروهها تا اشباع نظری انتخاب شدند. علت انتخاب این 35 نفر این بود که آنها بیشترین اطلاعات را در خصوص موضوع تحقیق داشتند. روش گردآوری اطلاعات، میدانی و ابزار آن مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته می باشد. روایی و پایایی داده های این پژوهش از معیارهای مقبولیت، همسانی، تعیین و انتقال پذیری بروان و کلارک (2006) بدست آمد.  یافته ها در بازخوانی تاثیر شایعات داعش بر احساس امنیت به سبب نابودی هسته های تیمی گروه های سلفی و تکفیری که از لحاظ خوانش فکری و اعتقادی هم رده داعش بودند، مشخص گردید در حال حاضر احساس امنیت در خصوص پنج حوزه تحقیق افزایش یافته و به نظر نمی رسد که احساس امنیت از خلال پدیده داعش و شایعه سازی آنها چندان اثری در احساس امنیت روانی، ترس و وحشت، مهاجرت، سرمایه اجتماعی و توانمندی نیروهای مسلح در شهر ایلام داشته باشد.

زمینه و هدف: برقراری نظم و امنیت در جوامع پیچیده و گسترده امروزی، نیازمند مدیریت و برنامه ریزی متناسب با آن جوامع است که در این میان پلیس، یکی از مهمترین مولفه های اصلی در برنامه ریزی یادشده است. در این رابطه داشتن آمادگی و توان رزمی بالا یکی از مهمترین عواملی است که فرماندهان و مدیران عالی نیروهای امنیتی در پی تقویت آن هستند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل عوامل عملیاتی موثر بر توان رزمی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی انجام شد. روش : پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی است که براساس جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است و در پژوهش حاضر برای بررسی روایی ابزار، از روش روایی صوری استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش معادل ساختاری در نرم افزار اسمارت پی. ال. اس استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که در فرایند ارتقاء توان رزمی کارکنان فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی تعداد 3 بعد، 10 مولفه و 57 شاخص (مفهوم) تأثیرگذار است.یافته های پژوهش نشان می دهد که عوامل غیرفیزیکی با ضریب مسیر 786/0 بیشترین تاثیر را در ارتقای توان رزمی دارد عوامل برتری ساز با ضریب مسیر 532/0 در رتبه دوم و عوامل فیزیکی با ضریب مسیر 494/0 در رتبه سوم تاثیرگذاری بر توان رزمی قرار دارد. نتایج: نتایج نشان داد ابعاد موثر در ارتقاء توان رزمی کارکنان فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی می تواند سه بعد توان فیزیکی، توان غیرفیزیکی و عوامل برتری ساز باشد. خروجی پژوهش منجر به ارائه مدل عوامل عملیاتی موثر بر توان رزم فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی شد.

مسئله نظام سیاسی یا حکومت در اسلام یکی از اساسی ترین و هیجان انگیزترین مسائل امروز جهان اسلام و حتی جهان غیر مسلمان است. اسلام آنگاه که با سیاست و حکومت مطرح  شود و در صحنه زندگی و کار و پیکار اجتماعی حضور داشته باشد، برای معتقدینش جالب و شور انگیز و حماسه آفرین و برعکس برای دشمنان بسیار خطرناک و هراس انگیز است. تشکیل نظام سیاسی مطلوب در کشورهای اسلامی نیازمند بررسی اندیشه رهبران و اندیشمندان تاثیر گذار در این کشورها می باشد، لذا هدف از تحریر این مقاله بررسی نظام سیاسی مطلوب در اندیشه امام خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران است. در این مقاله با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی به تحلیل نظام سیاسی مطلوب درمنظومه فکری امام خامنه ای خواهیم پرداخت و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای- اسنادی است. در تبیین و تحلیل متون علمی و دانشگاهی، اسناد، سخنرانی ها و بیانات مطرح شده در جلسات مختلف از طرف امام خامنه ای با اقشار مختلف مردم ایران اسلامی نظام سیاسی مطلوب ارائه شده از طرف ایشان برای کشورهای اسلامی دارای شاخص هایی است که از سه بعد «حاکم و رهبر»، «مسئولان و کارگزاران» و «مردم» تشکیل شده است که ایشان از این نظام به عنوان نظام ولایی یاد می کند.

هدف این پژوهش آن است که تعیین نماید مطالبات (چهارگانه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی) قوم کرد تا چه اندازه در امنیت عمومی استان کردستان تأثیر دارد. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی است. روش گردآوری اطلاعات میدانی و ابزار آن پرسشنامه محقق ساخته است. روایی پرسشنامه از طریق روش منطقی و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (که ضریب کل ۸۶/۰ بود) به دست آمد. جامعه آماری کلیه کارکنان یگان های پاوا، آگاهی، موادمخدر و فتای استان با جایگاه (۱۵) به بالا و نیز با سابقه خدمتی (۱۰) سال می باشند که حسب مأموریت های محوله دخیل در تأمین امنیت استان کردستان بودند، به عنوان نمونه جامعه آماری که روی هم رفته (۱۹۰) نفر بودند و بر اساس جدول مورگان (۱۲۷) نفر به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. کلیه فرضیه های چهارگانه که میان امنیت عمومی و مطالبات (فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی) رابطه برقرار می کردند، پذیرفته شدند. تحلیل رگرسیونی (با بتای ۷۸۱/۰) و هم مدل نهایی پژوهش نشان داد که مطالبات سیاسی، سپس مطالبات اقتصادی به ترتیب با (۹۲۴/۰) و (۹۲۰/۰) بالاترین ضریب را در تحلیل مسیر، مطالبات فرهنگی با ضریب (۸۹۱/۰) و تحلیل مسیر (۰۳۹/۰) از کمترین اهمیت برخوردار بودند

هدف از این پژوهش بررسی تأثیرگذاری اصول پدافند غیرعامل در ساماندهی مؤلفه های بحران ساز حمل ونقل جاده ای است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر و برای تدوین راهبردهای آمایشی مدیریت بحران در این مسیرها از برنامه ریزی راهبردی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد عدم توجه به اصل مکان یابی در دسترسی به خدمات و امکانات رفاهی بین جاده ای و عدم توجه به اصل پراکندگی مطلوب در ایجاد پارکینگ های کنار جاده ها اغلب عامل اصلی افزایش تصادفات جاده ای در طول محورهای مورد بررسی بوده اند. بررسی مؤلفه های مدیریت بحران نشان می دهد در مسیرهای موردمطالعه ضعف ها و قوت ها با ضرایب (۸٫۵۳) و (۷٫۴۱) بیشترین میزان را به خود اختصاص داده اند که در این زمینه راهبرد غلبه کردن با رویکردهای آمایشی مانند تجهیز و نصب علائم ایمنی، روشنایی و تجهیزات، شناسایی، اولویت بندی، کاهش نقاط و مقاطع پرحادثه و ایجاد پارکینگ های کنار جاده ای با رعایت فاصله استاندارد به ویژه در مسیرهای پرشیب می تواند به آمایش حمل ونقل جاده ای و کاهش ضعف ها و تهدیدات کمک کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تفکر آیت الله نائینی در مشروطه به عنوان زیربنای نظری حکومت اسلامی می باشد. چراکه ایشان نظام سیاسی مطلوب را فقط از نوع دینی آن می داند. آیت الله نائینی در زمان مصادره مشروطیت به حمایت از مشروطه می پردازد. ایشان معتقد است مشروطه، استبداد را محدود و حق حاکمیت مردم را افزایش می دهد. به این جهت تلاش برای قطعیت مشروطه می نماید. براین اساس این تحقیق با روش توصیفی و رویکرد تحلیل اسنادی به بررسی این موضوع می پردازد که چه رابطه ای بین اندیشه سیاسی آیت الله نائینی و شکل گیری حکومت اسلامی وجود داشته است؟ و اما پاسخی که نویسندگان برای این سؤال در نظر گرفته اند این است که آیت الله نائینی نظام سیاسی امامت شیعی را به عنوان نظام مطلوب سیاسی به جای سلطنت پادشاهی معرفی و نوع حکومت و حاکم را در دوران غیبت که حکومت اسلامی به دست ولی فقیه باشد را معرفی نمود.

زمینه و هدف: ورود مهاجران داخلی و خارجی از یک سو و همچنین توسعه شهر از سوی دیگر، باعث گسترش محله های حاشیه نشین در شهر بندرعباس شده اند. این عوامل باعث گردید تا محلات شهر بندرعباس پایداری خود را از دست بدهند و به محلات مسئله دار شهری تبدیل شوند. چنین شرایطی زمینه را برای جرایم مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی از جمله سرقت مهیا کرده است. روش شناسی: روش پژوهش به صورت پیمایش، از نوع همبستگی است و از روش کتابخانه ای و بازخوانی پرونده های وقوع سرقت های شایع در سال 94 در شهرستان بندرعباس انجام شده است. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان از بین پرونده های سرقت محاسبه گردید که تعداد 351 پرونده های سرقت مورد برآورد و محاسبه گردید. برای ارزیابی روایی داده ها از فن تحلیل عاملی استفاده شده است. یافته ها: با توجه به مقادیر به دست آمده از ضریب همبستگی پیرسون، با سطح معناداری ( 001/0) و با احتمال صحت 9/99درصد ارتباط بسیار قوی بین «سرقت در شهرستان بندرعباس» و متغیر مستقل مؤلفه های اجتماعی تأثیرگذار وجود دارد. همچنین یافته های به دست آمده از آزمون رگرسیون چندگانه، نشان دهنده این واقعیت است، تأثیر گروه همسالان، خانواده، فقر و بیکاری، مهاجرت، محله زندگی و تحصیلات» به ترتیب تأثیرگذاری با مقدار بتا (45./)، (31./)، (20./)، (16./)، (15./)، (13./) در سطح عالی با (احتمال صحت 9/99 درصد) بیشترین میزان جرم سرقت را تبیین نمودند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که  فقر فرهنگی، نقش اساسی در ایجاد جرم دارد و غالب مجرمان بی سواد بوده و در اثر فقدان امکانات رشد فکری، برای پیشرفت و ترقی خود از شیوه های دیگر فرهنگی مانند توانمندی های جسمی بهره جسته اند. وجود بیکاری و فقر باعث ایجاد یک رابطه معنادار بین شرایط اقتصادی فرد مرتکب به سرقت شده است. نتایج نشان داد هر چه خاستگاه سارق، آلوده تر و جرم خیزتر باشد، احتمال انجام سرقت توسط وی بیشتر است.

کشور یمن از ابتدای شکل گیری، دائماً دچار بحران های داخلی و منطقه ای بوده است که می توان به جنگ های 1994 بین یمن شمالی و جنوبی و نیز تجاوز نیروی نظامی جمال عبدالناصر و سرکوب شیعیان این کشور در سال 1962 اشاره داشت. از آنجایی که یمن در جنوب عربستان، غرب عمان، شرق دریای سرخ و در شمال خلیج عدن واقع است اهمیت آن را دوچندان کرده و این کشور به تنگه استراتژیک باب المندب تسلط دارد که رگ حیاتی کشورهای شاخ آفریقا، عربستان و خصوصاً کشور مصر در انتقال انرژی هست. مردم یمن از دیرباز دارای گرایش های مذهبی ازجمله تشیع و اهل سنت بوده که در حال حاضر مردم یمن اهل سنت شافعی و شیعه زیدی هستند. مذاهب اسماعیلیه و صوفی هم در ردیف های بعدی وجود دارند. مذهب اثناعشری یمن که عمدتاً از جوانان این کشور هستند. در این مقاله به روش توصیفی_ تحلیلی درصدد پاسخ به این سؤال اصلی هستیم؛ ریشه بحران یمن تحت تأثیر چه عواملی است که منجر به گسترش دامنه بحران گردید؟ به نظر می رسد موقعیت ژئوپلیتیک یمن و مجموع آشوب های داخلی دامنه این بحران ژئوپلیتیکی را در سطح بین المللی گسترش داده است.