سارا عابدی کوشکی

هدف اصلی این مقاله واکاوی پیامدهای استقرار مدیریت موفق در مدارس شهر تهران است. روش پژوهش آمیخته اکتشافی و جامعه آماری شامل همه استادان رشته مدیریت آموزشی و نیزکلیه مدیران مدارس برتر در سال تحصیلی 1399-1398 شهر تهران بود. 8 نفر از استادان و 7 نفر از مدیران مدارس برتر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و از آن ها مصاحبه هایی نیمه ساختار یافته به عمل آمد. محققین با انتخاب این تعداد از افراد، به اشباع نظری در جمع آوری اطلاعات در مرحله مصاحبه رسیدند؛ جهت تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل موضوعی (تم) استفاده شد. برای اطمینان از روایی پژوهش، از بررسی توسط اعضاء (مصاحبه) و روش چند سویه نگری منابع داده ها و برای محاسبه پایاییِ کدگذاری های انجام شده، از روش های پایایی باز آزمون و پایایی توافق درون موضوعی (توافق بین دو کد گذار) استفاده گردید. در نتیجه این مطالعه؛ پیامدهای استقرار مدیریت موفق در مدارس شهر تهران شامل شامل ابعاد: ارتقاء علمی، فرهنگی و اجتماعی جامعه؛ ارتقاء منزلت نظام آموزشی و مدیریت آن؛ تربیت شهروند مطلوب؛کاهش آسیب ها و معضلات؛ موفقیت مدرسه؛ احساس موفقیت و رضایت اولیاء، معلمان،کارکنان و دانش آموزان از عملکرد درست و منطقی مدرسه؛ پیشرفت و موفقیت تحصیلی و آموزشی و جلب حمایت از مدرسه می باشند. در مرحله کمی، چارچوبه شناسایی شده پیامدهای استقرار مدیریت موفق در مدارس مجددا در نمونه مصاحبه شده اجرا و پیامدهای شناسایی شده مورد تایید قرار گرفت.

مقدمه: پروژه ISSPP در سال 2001 به اجرا درآمد و همچنان به دنبال درک ویژگی ها، گرایشات و خصوصیات مدیران موفق مدارس موفق هستند. نتایج مطالعه موردی در کشورهای مختلف نشان می دهد که مدیران آموزشی موفق دارای خصوصیات برجسته ای هستند. هدف پژوهش حاضر شناسایی ویژگی های مدیران مدارس موفق بر اساس پژوهش های انجام شده در پروژه ISSPPو ارائه الگوی مدیریت مدارس موفق با منطق پارادایمی است. روش ها: روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل متخصصان و صاحب نظران آموزش و پرورش و اساتید دانشگاهی بودند که تعداد 15 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش مقالات انتشاریافته در پایگاه رسمی اینترنتی ISSPP در دانشگاه ناتینگهام انگلستان و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. تعداد کل مقالات منتشر شده در این پایگاه تا پایان سال 2019 بالغ بر یکصد مقاله بود که این پژوهش به بررسی 36 مقاله مرتبط با ویژگی های مدیر مدارس موفق پرداخته است. تحلیل این داده ها با روش داده بنیاد و کد گذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته ها: از تحلیل مصاحبه ها و مقالات در مرحله کد گذاری از 393 مفهوم، در مرحله کد گذاری محوری 40 مقوله فرعی و در کد گذاری انتخابی پنج مقوله اصلی دسته بندی شد. نتیجه گیری: در نهایت مدل پارادایمی در قالب پدیده محوری(فلسفه، بینش و ارزش ها)، شرایط علّی(الگوی رهبری)، شرایط زمینه ای(رفتارها و خصوصیات شخصیتی)، شرایط مداخله ای(مداخلات سازمانی)، راهبرد ها(روابط) و پیامدها(موفقیت) تدوین شد.

هدف: امروزه منابع انسانی، مهمترین و ارزشمندترین سرمایه های سازمانی هستند که بر موفقیت و بالندگی سازمانها تاثیر میگذارند. توانمند سازی معلمان به دلیل نقش و اهمیتی که در فرآیند تعلیم و تربیت دارند، می تواند نقش بسزایی در بهبود بخشی فعالیت های نظام آموزشی داشته باشد و باعث شکل گیری نظام آموزشی موثر، باداوام و با کیفیت شود، لذا پژوﻫﺶ حاضر ﺑﺎ ﻫﺪف تدوین مدل ﺳﺎﺧﺘﺎری مهارت های تدریس معلمان بر اساس رفتار شهروند سازمانی با میانجی گری توانمند سازی اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. روش: پژوهش حاضر با توجه به هدف، کاربردی و از نوع تحقیقات توصیفی-همبستگی است. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ 380 معلم شاغل در دبیرستان های کلان شهر کرج در سال تحصیلی 98-1397 بودند که به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مهارت های تدریس حاجی زاده(1390)، توانمند سازی اسپریتزر(2012) و رفتار شهروندی سازمانی دیپائولا و همکاران(2004) استفاده شد. با به کارگیری نرم افزارهای PASW و LISRE از تحلیل مدل معادلات ساختاری برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که مدل از برازش مناسبی با داده ها برخوردار است و مهارت های تدریس با میانجیگری توانمند سازی اثر غیر مستقیم و معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی دارد. همچنین غیر از مؤلفه تکنولوژی آموزشی بقیه ابعاد مهارت های تدریس، اثر مستقیمی بر توانمند سازی معلمان دارند. نتیجه گیری : با توجه با یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که برای رشد رفتار شهروندی سازمانی در معلمان باید به توانمند سازی آنها توجه داشت و برای رشد توانمند سازی باید مهارت هایی مانند طراحی، ارزشیابی و روش تدریس را تقویت نمود.

نرخ بالای ترک تحصیل، نمرات پایین آزمون ها و افزایش اختلالات اجتماعی در مدارس، شاخص های برجسته ای هستند که نشان می دهند آموزش وپرورش باید برمبنای این شاخص ها تغییر کند و مدیریت باید به منزله راه حلی برای این مشکلات به کار گرفته شود. در این مقاله، ادبیات مدیریت مدارس موفق بررسی می شود. درواقع، تمرکز اصلی این مقاله بر ادبیات بین المللی مدارس موفق، به ویژه، یافته های طرح ISSPP است. هدف اصلی بررسی و خلاصه کردن اصلی ترین یافته هایی است که از مطالعه تجربی در زمینه مدیریت مدارس موفق به دست آمده است. برخی از این یافته ها بر آن دسته از ویژگی های مدیران مدارس موفق تأکید دارد که باعث افزایش میزان اشتراک این ویژگی ها بین مدیران مدارس موفق شده است. این یافته ها در قالب چند اصل مهم دسته بندی شده اند که همه آن ها را شواهد تجربی بسیار محکمی پشتیبانی می کند. با بررسی مقالات مربوط به ویژگی های مدیران موفق، مشخص شد دو اصل اول (مدیریت مدرسه دومین عامل تأثیرگذار در یادگیری دانش آموزان است و تقریباً همه مدیران مدارس موفق از همان شیوه های رهبری پایه استفاده می کنند) بیشترین شواهد را به خود اختصاص داده اند. نتایج مطالعات مروری نشان می دهد که ما نیاز داریم ویژگی های مدیران مدارس موفق در کشورمان و روش آن ها برای رسیدن به موفقیت ها و پیشرفت های تحصیلی دانش آموزان را بازتعریف کنیم.

ریشه تئوری تعادل نقطه ای به نظریه تکامل انواع گونه ها بازمی گردد. تکامل موجودات، فرآیندی آهسته و زمانبر است که در مدت زمان طولانی ادامه یافته است. در الگوی تعادل نقطه ای ممکن است در ابتدا در پاسخ به شرایط محیطی یک تغییر بنیادی و یکباره رخ دهد و سپس در طول زمان تغییرات تدریجی در بخش های مختلف سازمان برای تطابق و سازگاری بیشتر رخ دهد. گاهی نیز دیگر تغییرات فزاینده در سازمان پاسخگو نیستند و سازمان از طریق این تغییرات کوچک به خروجی و نتایج مورد نظر خود نمی رسد. در این حالت است که سازمان نیاز به تغییرات رادیکالی را احساس می کند. از آنجا که هدف اصلی این تحقیق بررسی سیاست گذاری بر اساس مدل تعادل نقطه ای است، ابتدا به بررسی مقدمات، مبانی نظری و چگونگی پیدایش تعادل نقطه ای پرداخته و نظریات دانشمندان در این باره تحلیل خواهد شد. سپس سیاست گذاری هایی که بر اساس مدل تعادل نقطه ای در سازمان های آموزشی انجام پذیرفته، ذکر و نتایج آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در نهایت برخی محدودیت های پیش روی تحقیقات تعادل نقطه ای در فرآیندهای تصمیمات سازمانی به طور مختصر ذکر خواهد شد.

هدف پژوهش توصیفی همبستگی حاضر، بررسی رابطه فضیلت سازمانی مدارس با رفتار شهروندی سازمانی معلمان می باشد. 403 معلم در مدارس متوسطه نواحی چهارگانه کلان شهر کرج به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه ی استاندارد فضیلت سازمانی(Cameron, Bright, & Caza, 2004) و رفتار شهروندی سازمانی(DiPaola, Tarter & Hoy, 2004) استفاده شد. پس از بررسی و تأیید پایایی و روایی سازه ابزارها، برای پاسخ به سؤالات پژوهش، از روش های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج حاکی از وجود همبستگی معنادار بین فضیلت سازمانی مدارس و رفتار شهروندی سازمانی معلمان است. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که در بین ابعاد پنج گانه فضیلت سازمانی(خوش بینی، اعتماد، شفقت، انسجام و بخشش)، صرفا خوش بینی و بخشش، تبیین معناداری از رفتار شهروندی سازمانی معلمان داشته اند. یافته های این پژوهش اهمیت تقویت خرده مقیاس های فضیلت سازمانی را در مدرسه مورد تأکید قرار می دهد.

در مدارسی که سهم بالایی از فضیلت سازمانی در آن ها وجود دارد، معلمان اشتیاق بیشتری به بروز دادن رفتارهای شهروندی سازمانی دارند، اما در این بین متغیرهای مهمی میانجیگری می کنند. این پژوهش با استفاده از پژوهش های گذشته الگوی مفروضی را با میانجیگری دو متغیر نگرش شغلی مهم تدوین و آزمون کرده است. برای آزمون این الگو 503 معلم شاغل در دبیرستان های کلان شهر کرج پرسش نامه های روا و پایای فضیلت سازمانی، رضایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی را پاسخ دادند. الگوی مفروض با استفاده از تحلیل مسیر آزمون شد. نتایج نشان داد که این الگو گرچه برازش مناسبی با داده ها دارد، اما در آن تأثیر مستقیم فضیلت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی معلمان معنادار نیست. پس از حذف این اثر، آزمون الگوی اصلاح شده نشان داد که این الگو برازش بهتری با داده ها دارد. در این الگو فضیلت سازمانی صرفاً با میانجیگری رضایت شغلی و تعهد سازمانی اثر غیرمستقیم و معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی معلمان دارد. این مقاله ضمن تأکید بر نقش مهم فضیلت سازمانی در تحریک معلمان به بروز رفتار شهروندی، نقش واسطه ای و مهم نگرش های شغلی را خاطرنشان می کند. مخاطب یافته های این پژوهش، بیشتر، مدیر مدرسه به عنوان اساسی ترین عامل در تقویت فضیلت سازمانی مدارس می باشد.  

ارزشیابی معلمان یکی از سیاست های آموزشی مهم محسوب می شود و راهبردی قوی برای بهبود آموزش در جهت رسیدن به پیشرفت تحصیلی بهتراست. ازجمله مدل های ارزشیابی برای رسیدن به این هدف، مدل «چارچوبی برای آموزش» دنیلسون است. این مدل دربرگیرنده چهار حیطه برنامه ریزی، محیط کلاسی، نحوه آموزش و مسئولیت پذیری است که هر یک به نحوی توصیف کننده ویژگی ها و رفتارهای معلمان می باشد. در روش کنونی این مدل ارزشیابی، مقادیر معیارها با اعداد ثابت سنجیده می شود. همچنین پیچیدگی فرآیند ارزشیابی، احتمال بروز خطای انسانی را از جانب ارزیاب افزایش می دهد. به عنوان راه حلی مناسب، در این مقاله، یک سیستم نرم افزاری ارزشیابی با استفاده از منطق« فازی» و درخت تصمیم گیری به عنوان پارادایم های هوش مصنوعی پیشنهاد شده است. در مدل پیشنهادی، امتیاز هر معیار از مدل دنیلسون (که پیش از این با اعداد ثابت سنجیده می شد) به صورت فازی سنجیده می شود و دسته بندی معلمان با استفاده از درخت تصمیم انجام خواهد شد. این مدل نرم افزاری، به دلیل استفاده از متغیرهای کیفی فازی، فرآیند ارزشیابی را برای ارزیاب بسیار آسان تر از روش قبل و با دقت بسیار بالایی انجام می دهد. در این پژوهش فرآیند ارزشیابی و رتبه بندی معلمان چند مدرسه از ناحیه 4 کرج، در بازه زمانی ابتدای مهر تا انتهای اسفند 93 توسط این سیستم ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفته است. درمجموع، این مدل می تواند به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری و نرم افزاری دقیق، توسط مدیران در ارزشیابی و رتبه بندی معلمان مورد استفاده قرار گیرد.