۱.
کلید واژه ها:
نگارش اخلاقی اخلاق نگارش رویکرد فضیلت گرایانه در نوشتن فضایل قلمی فضایل اخلاقی نگارش فضایل نگارشی اخلاق نوشتن اخلاق نگارش فضیلت گرایانه
مقبولیت نوشته، افزون بر رعایت مسائل فنی و ساختاری نگارش، در گرو رعایت اصول اخلاقی است. به این معنا که اخلاق نگارش بخشی ناگسستنی از فرآیند نوشتن است. برای بررسی اخلاق نگارش می توان از رهیافت های مختلفی چون پیامدگرایانه، تکلیف گرایانه، و فضیلت گرایانه سود جست. با این حال، نویسنده در نوشتار حاضر اخلاق نگارش را از منظر فضیلت گرایانه به بحث می گذارد. به زعم نویسنده، صداقت، حدشناسی، شجاعت، و شفافیت، از جمله آشکارترین فضایل قلمی است که بدون آن ها هر نوشته ای فاقد صلاحیت اخلاقی خواهد بود. از این رو، وی هر کدام از صفات و ویژگی های مذکور را در امر نگارش اخلاقی به طور مبسوط تشریح می نماید. در خلال بحث، نویسنده با ارائه شاهدمثال هایی از بی فضیلتی های رایج در عرصه نگارش و به خصوص یاوه نویسی، می کوشد تا طرحواره ای از اخلاق نگارش فضیلت گرایانه به دست دهد و اخلاق نگارش را نه به مثابه ضوابط و اصول، بلکه چونان فضایل مَنِشی فکری و رفتاری بازشناسد.
۲.
کلید واژه ها:
حوزه های علمیه لبنان حوزه های علمیه شیعه معرفی حوزه های علمیه
در طول تاریخ، حوزه های علمیه پاسداری از فرهنگ و اندیشه شیعه را بر عهده داشته اند. بعد از دو حوزه علمیه قم و نجف، حوزه های علمیه شیعه در لبنان حائز اهمیت هستند. نویسنده در نوشتار حاضر به معرفی حوزه های علمیه لبنان، مؤسسان، نظام آموزشی و اهداف آن ها، اقدام نموده است. وی با برشمردن نقطه ضعف های این حوزه ها و ارائه راهکارهایی برای رشد آن ها، نوشتار خویش را به پایان می رساند.
۳.
کلید واژه ها:
فلسفه سیاسی شیعه فقه سیاسی شیعه عقل از دیدگاه اندیشمندان اسلامی نقل از دیدگاه اندیشمندان اسلامی فلسفه سیاسی اندیشه سیاسی کلام سیاسی فقه سیاسی ارتباط عقل و نقل
یکی از مباحث مهم در حوزه اندیشه سیاسی که جنبه کبروی دارد، ارتباط فلسفه سیاسی با فقه سیاسی است. نویسنده در نوشتار حاضر، تمرکز بحث را مقایسه فلسفه سیاسی شیعه و فقه سیاسی شیعه قرار داده است. و در پی پاسخ به این سؤالات است که چگونه نتایج این دو رشته علمی قابل مقایسه اند؟ آیا هر دو نتایجی یقینی ارائه می کنند؟ و اینکه تقدم و تأخر اعتبار آن ها چگونه است؟ وی در راستای این هدف، ابتدا مقصود خود را از فلسفه سیاسی و فقه سیاسی روشن می سازد. و سپس به ارتباط عقل و نقل از دیدگاه اندیشمندان اسلامی اشاره خواهد نمود. به این ترتیب، زمینه را برای پرداختن دقیق تر به رابطه فلسفه سیاسی شیعه و فقه سیاسی شیعه آماده می سازد.
۴.
کلید واژه ها:
امامزادگان قم لغزش در معرفی امامزادگان تاریخ قم
کم توجهی پژوهشگران به امام زادگان، زمینه ساز بروز خلاف واقع ها و لغزش ها در معرفی امام زادگان شده است. نویسنده در نوشتار حاضر سعی دارد لغزش هایی را که در معرفی امام زادگان قم مشاهده کرده، بیان دارد. به اعتقاد وی منشأ اصلی بخشی از اشتباه ها، لغزش در بعضی نسخه های تاریخ قم است. از این رو، نویسنده ابتدا اشتباهات مربوط به حضرت معصومه (س) و امام زادگان بی واسطه و سپس لغزش ها درخصوص امام زادگان باواسطه را ذکر می کند.
۵.
کلید واژه ها:
مهاجرت علمای جبل عامل سیاست دینی صفویه محقق کرکی اندرو نیومن علمای شیعه جبل عامل روحانیت شیعه جبل عامل مقاله مهاجرت علمای جبل عامل به ایران عهد صفوی تشیع صفوی
علمای جبل عامل نقش قابل توجهی در تحکیم مبانی مشروعیت دولت صفویه، ترویج شعائر دینی و پیگیری سیاست مذهبی صفویه داشته اند. از برجسته ترین دانشوران مهاجر از لبنان، محقق کرکی بود که او را مروج شیعه در سده 10 ه.ق. خوانده اند. تاریخ پژوه معاصر، اندرو نیومن در مقاله ای با ذکر دلایلی ادعا نموده است که مهاجرت علمای جبل عامل بیشتر به افسانه می ماند. نویسنده در نوشتار حاضر تلاش نموده است با برگردان بخش اصلی از مقاله نویسنده مذکور، به طرح پرسشگری و نقد ادعاهای نیومن اقدام کند. وی بخش های مختلف مقاله که ناظر بر موضوعاتی از قبیل: ردیه بر تشیع صفویان، اعتراض به محقق کرکی، ناسازگاری شیعیان غیر ایرانی با تشیع صفوی، پاسخ جبل عاملیان به تشیع صفوی، دوران شاه تهماسب یکم و ... به طور مبسوط تشریح می نماید. نتایج تحقیق نویسنده نشان می دهد که ادله نیومن صرفاً بر پایه ی استدلال های ضعیفی چون: تضاد رویه دینی علمای شیعی با تشیع صفوی، بی علاقگی عاملیان به مشارکت سیاسی و نارضایتی علما از پیوند دیانت و سیاست قرار داشته و از وجاهت اسنادی وکافی برخوردار نیست.
۶.
کلید واژه ها:
رشید رضا آرا محمد رشید رضا فی قضایا السنه النبویه من خلال مجله المنار معرفی کتاب سنت مجله المنار
کتاب آراء محمد رشید رضا فی قضایا السنه النبویه من خلال مجله المنار، گزارش و تحلیل مواضع مختلف رشید رضا پیرامون سنت است. مطالب بر اساس مقالات رشید رضا در مجله المنار و مطالب مهمی است که در ضمن تحریر درس گفتارهای تفسیر رشید رضا و مرادش شیخ محمد عبده و نیز مطالب تفسیری مستقل خودش مطرح کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر با هدف معرفی کتاب مذکور، پس از ارائه خلاصه ای از زندگی نامه رشید رضا، محتوای بخش های کتاب را مورد مداقه قرار می دهد.
۷.
کلید واژه ها:
کتاب ماجرای فکر فلسفی تاریخ فلسفه ابراهیمی دینانی فلسفه اسلامی اندیشه های صدرالمتألهین ملاصدرا قاضی سعید شیخ احسایی نقد و بررسی کتاب
کتاب ماجرای فکر فلسفی اثر دکتر ابراهیمی دینانی از جمله آثاری است که در دهه ی اخیر مورد توجه اصحاب معقول، محققین و حتی ناقدین متون فلسفی قرار گرفته است. اگر صاحب نظران این اثر را تاریخ فلسفه ندانند، لااقل این ادعا را می پذیرند که این مجموعه، تاریخ فلسفه ای تحلیلی است؛ چرا که مؤلف به گونه ای خاص، از آراء هر فیلسوف یا نحله ی فلسفی گزارش و در هر مورد خود نیز نقطه نظراتی ارائه می دهد. نویسنده در نوشتار حاضر بر مباحث مطرح شده در مجلد سوم این کتاب تمرکز نموده و شاکله ی کلی این مجلد از مجموعه مذکور را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی ضمن نقد محتوایی و بیان کاستی های این اثر، تلاش نموده با ارائه پیشنهاداتی راجع به تصنیف این گونه آثار، برخی منابع مغفول مانده پیرامون مکاتب فلسفی متأخر از صدرا را معرفی کند.
۸.
کلید واژه ها:
دیوان عارف مهدی نورمحمدی نقد و بررسی کتاب
دیوان عارف تاکنون بارها توسط اشخاص مختلف به چاپ رسیده است. واپسین چاپ آن به کوشش مهدی نورمحمدی گردآوری شده که مدعی است جامع ترین، کامل ترین و منسجم ترین چاپ دیوان عارف را فراهم آورده است. نویسنده در نوشتار حاضر در نه بخش، لغزش هایی که در چاپ مذکور راه یافته است را با ارائه شاهدمثال هایی از کتاب، در بوته نقد و بررسی قرار می دهد. این نه بخش مشتمل بر موارد ذیل است: شعر دیگر شاعران در دیوان عارف، چند سروده دیگر از عارف، اختلاف با چاپ برلین، لغزش های گردآورنده، بدخوانی، لغزش های چاپی، لغزش املایی، حذف و افتادگی، و نکته های ویرایشی و نگارشی.
۹.
کلید واژه ها:
فرهنگ نگارش نقد و بررسی کتاب
مخاطبان انتظار دارند که هر کتاب، بخش ها و عناصر مشخصی داشته باشد و از قواعدی پیروی کند. شاید بتوان گفت نویسنده در صورتی حرفه ای محسوب می شود که به اقتضائات فرهنگ نگارش پایبند باشد. نویسنده در نوشتار حاضر شش جلد از مجموعه «فرهنگ نگارش» که به همت انجمن قلم حوزه و کانون نویسندگان قم منتشر شده را مورد مداقه قرار داده است. کتاب های مورد بحث از این قرارند: 1. از کتاب تا کلمه اثر محمدرضا حکیمی، 2. با اهل قلم اثر جواد محدثی، 3. اخلاق نگارش اثر محمد اسفندیاری، 4. نوشتن در جزایر پراکنده: جستارهایی در اخلاق پژوهش اثر حسن اسلامی، 5. پژوهش و نگارش: جستارهایی در نقد کتاب و آسیب شناسی پژوهش های دینی اثر رضا مختاری، و 6. آیین قلم: جستارها و گفتارهایی درباره نگارش علمی اثر رضا بابایی. نویسنده به اختصار کتاب های مذکور را از حیث: الف. عنوان (اطلاع دهندگی، تناسب با محتوا)، ب. پیش از متن (کارکرد مقدمه، اشاره به سابقه مطالب، و قدردانی)، ج. تعامل با جامعه علمی (استفاده از آثار دیگران، و کتابنامه)، بررسی می نماید.
۱۰.
کلید واژه ها:
کتاب قزلباش و هزاره در لابلای تاریخ افغانستان قزلباشان شیعیان در افغانستان نقد و بررسی کتاب
کتاب قزلباش و هزاره در لابلای تاریخ افغانستان اثر احمدعلی محبی، از معدود پژوهش هایی است که به قزلباشان و پیشینه آنان در افغانستان توجه نموده است. این کتاب می تواند برای مطالعه جامعه شیعیان افغانستان که قزلباشان بخشی از آن هستند و همچنین ریشه یابی اقوام ایرانی در افغانستان مفید باشد. نویسنده در نوشتار حاضر در راستای نقد و بررسی کتاب مذکور، ابتدا به معرفی کتاب همت گماشته است. از این رو، نخست به اجمال محتوای 21 فصل کتاب را بیان می دارد. سپس در ادامه به نقد صوری و نقد محتوایی کتاب، اقدام نموده است.
۱۱.
۱۲.
کلید واژه ها:
کتاب الشواهد الربوبیه ملاصدرا علی بابایی نقد و بررسی کتاب
کتاب الشواهد الربوبیه اثر صدرالمتألهین ملاصدرای شیرازی، یکی از متون فلسفی است که ملاصدرا در آن آخرین آراء خویش را بیان کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر با هدف نقد و بررسی ترجمه علی بابایی از کتاب مذکور، ابتدا کتاب الشواهد الربوبیه را معرفی و محتوای مشاهد پنج گانه و اهمیت و جایگاه آن را تشریح می نماید. سپس به اختصار ضرورت ترجمه و شرح کتاب را اظهار و در انتها، با ارائه شاهدمثال هایی از ترجمه کتاب، ترجمه پیشنهادی خود را بیان نموده است.
۱۳.
نوشتار حاضر مشتمل بر معرفی برخی مقالات لاتین در حوزه مطالعات اسلامی است که تاکنون ترجمه و منتشر نشده اند. نویسنده در نوشتار حاضر تلاش دارد در راستای معرفی مقالات، به اختصار محتوای هر یک از مقالات را مورد مداقه قرار دهد. برخی از عناوین مقالات معرفی شده بدین شرح اند: 1- مهدی (عج) و گنج طالقان 2- احیاگری اسلامی و بریتانیای کبیر : تصویر محمد رشید رضا چنانکه در نشریه المنار انعکاس یافته 3- رویکرد پسااستعماری به تاریخ اسلام در قرن چهارم هجری/دهم میلادی 4- نزاع با خلیفه؛ تصویر عثمان بن عفان در سه متن تاریخ نگاری عهد عباسی 5- کتاب فتوح الشام قدامی به مثابه مورد پژوهشی درباب انتقال حدیث درباب فتح شامات
۱۴.
کلید واژه ها:
کتیبه های اسلامی سنگ قبرهای اسلامی سنگ نوشته های اسلامی مأخذشناسی فارسی
نویسنده در نوشتار حاضر کوشیده است فهرستی از کتاب ها و مقالاتی که در موضوع کتیبه ها، سنگ قبرها و سایر سنگ نوشته های اسلامی به زبان فارسی نگارش یافته اند، ارائه نماید. بعلاوه، عناوین مقاله هایی که موضوع آن ها معرفی کتاب های منتشره در موضوعات مذکور می باشد نیز در نوشته حاضر درج شده اند. فهرست حاضر همچنین دربرگیرنده عناوین برخی کتاب ها و مقالاتی است که موضوع اصلی آن ها کتیبه ها و سنگ قبرهای اسلامی نیست اما ممکن است فصلی از آن ها به این موضوعات اختصاص داده شده یا حاوی داده های منحصربه فردی در این زمینه باشد. منابع معرفی شده از آغاز تحقیقات نوین در ایران در اوایل قرن شمسی حاضر تا پایان سال 1390 شمسی منتشر شده اند. در این نوشتار، تنها کتیبه هایی مد نظر نویسنده بوده است که به عنوان عناصر معماری در بناهای تاریخی به کار رفته است. از این رو، شامل کتیبه های سنگی، آجری، گچی، کاشی، صندوقچه ها و محراب های چوبی می شود.
