۱.
کلید واژه ها:
معنای واژه امیدوار مرجو راجی رجامند سعدی شیرازی شعر سعدی
واژه امیدوار از واژگان پرکاربرد زبان فارسی است؛ لیک نه در همه کاربردهایش. یعنی پاره ای از کاربردهای این واژه وجود دارد که در نخستین نگاه هویدا نمی شود. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد یکی از کاربردهای واژه امیدوار را در بیتی از سعدی شیرازی مورد دقت نظر قرار دهد. همچنین، کاربرد واژه امیدوار را در معنای مرجوّ در بعضی از دیگر متون قدیم و شاهنامه فردوسی متذکر می شود.
۲.
کلید واژه ها:
تاریخ علم ایران کتاب قانون ابوعلی سینا شرح کتاب قانون پزشکی پژوهی تحفه سعدیه قطب الدین شیرازی
قطب الدین شیرازی از معدود دانشمندان ایرانی است که در جامعیت علوم عقلی و نیز تلفیق پزشکی پژوهی با فلسفه توانسته است به جایگاه بوعلی سینا نزدیک شود. کتاب عربی نگاشت تحفه سعدیه گزارشی از دریافت های او از خوانش شروح قانون، مباحثه با استادان و دانشمندان معاصرش و باریک اندیشی های فراوان خود اوست. او در تحفه سعدیه، نخست قطعه ای کوتاه از متن اصلی قانون را آورده و سپس دیدگاه های مختلف و به ویژه آنانکه در تفسیر آن لغزش داشته اند را یادآور شده است. سپس دیدگاه خود را ارائه می دهد. گاهی او با نظر یک یا چند شارح موافق است و گاهی همه را مردود شمرده و نظر نهایی را خود می دهد. نویسنده در نوشتار حاضر کوشیده است بر اساس متن تحفه سعدیه بویژه مقدمه آن، خواننده را از شیوه پژوهشگری های قطب الدین شیرازی و به ویژه پزشکی پژوهی اش آگاه سازد. وی در راستای این هدف، نخست چکیده ای سال شمارانه از زندگی قطب الدین شیرازی ارائه و شماری از ویژگی های رفتاری وی را بیان می دارد. در ادامه، چرایی گزینش کتاب قانون بوعلی سینا را توسط قطب الدین جهت شرح، مورد مداقه قرار می دهد. نگاهی به ویژگی های کتاب قانون بوعلی و شروح دیگر آن پس از تحفه سعدیه، از دیگر مباحث بحث شده است. در نهایت نویسنده، نوشتار را با ارائه دورنمایی از تحفه سعدیه به پایان می رساند
۳.
کلید واژه ها:
نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون
نویسنده در نوشتار حاضر متن چند نسخه در زمینه های مختلف را مورد بازخوانی قرار داده است. برخی از این متون بدین شرح اند: - متنی از قرن یازدهم از زبان طلبه ای که از مدرسه بیرونش کرده اند . - خبر محاصره مشهد در سال 1265 در انجامه کتاب سرورالعارفین - یادداشتی درباره وضع دانش نجوم در دوره تیموری - ماده تاریخ های سلطنت سلاطین صفوی و .. . - اشاره به زمان چند واقعه تاریخی در دوره اخیر صفوی - تاریخ ولادت، جلوس و درگذشت برخی از شاهان صفوی و ...
۴.
کلید واژه ها:
اسناد الکترونیکی مدیریت اسناد الکترونیکی اسناد رقمی
با ظهور فناوری های جدید، تعداد اسنادی که به شکل الکترونیکی تولید می شوند، به شدت افزایش یافته است. با توجه به افزایش حجم اسناد الکترونیکی، مسائل مربوط به سازمان دهی، حفظ و نگهداری، پردازش و مدیریت آن ها به عنوان مسئله ای مهم مطرح می شود. نویسنده در نوشتار حاضر، خواننده را با ویژگی ها، مزایا، و چالش های مدیریت اسناد الکترونیکی آشنا می سازد.
۵.
کلید واژه ها:
کتاب الوشیعه فی نقد عقاید الشیعه ردّیه رد شیعه عقاید شیعه موسی جارالله نقد شیعه مسائل جارالله ردیه های شیعه
ردیه های دانشمندان شیعه بر دو کتاب مسائل جارالله و الوشیعه موسی جارلله بر دو دسته تقسیم می شود. دسته ای مربوط به یک مورد از موارد مطرح شده در دو کتاب مذکور است. دسته ای دیگر از ردیه ها عهده دار پاسخ به بیش از یک موضوع یا بیشتر موضوعات مطرح شده در مسائل جارلله و الوشیعه است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد گزارشی از محتوای برخی از این ردیه ها را ارائه نماید. وی در راستای این هدف، نخست برخی از آگاهی های بدست آمده درباره موسی جارلله و نیز توجه او به شیعه و باورهای آنان تا قبل از نگارش نقد بر شیعه مرور می کند. در ادامه، به معرفی مسائل جارلله و الوشیعه پرداخته و چاپ های مختلف الوشیعه را برمی شمارد. در انتها، ردیه های دانشمندان شیعه بر مسائل جارالله و الوشیعه را معرفی می کند.
۶.
کلید واژه ها:
نقد کتاب حافظ اشعار حافظ شرح اشعار حافظ کتاب شرح تحقیقی حافظ کتاب حافظ پیدا و پنهان زندگی رستگار فسائی حافظ پژوهی
نویسنده در نوشتار حاضر در دو بخش کتاب های رستگار فسائی در حوزه شرح اشعار حافظ را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. در بخش نخست، به صورت گذرا نقدی محتوایی و نگارشی بر کتاب حافظ پیدا و پنهان زندگی داشته و مواردی از قبیل تسامح در نقل اشعار، آشفتگی های نگارشی و ویرایشی و ... را با ارائه شاهد مثال هایی از متن برمی شمرد. سپس، بخش دوم را به نقد و بررسی کتاب شرح تحقیقی حافظ اختصاص داده و نکاتی درخصوص مقدمه و روش کتاب، ضبط اشتباه اشعار، ارجاعات و چگونگی شرح، اشکالات ظاهری و تایپی و ... را خاطر نشان می سازد
۷.
کلید واژه ها:
تاریخ فرهنگ ادبیات بررسی متون
نویسنده در نوشتار حاضر محتوای برخی آثار در حوزه تاریخ، فرهنگ و ادبیات را به طور بسیار اجمالی مورد مداقه قرار داده است. برخی از این موارد بدین شرح اند: - اشاره به پاره ای باورهای عامیانه درکتاب البصائر و الذخائر توحیدی - احتمالی درباره ریشه ایرانی مثل عربی «با دست دیگران مار می گیرد » - نکاتی درباره نحسی چهارشنبه و... .
۸.
کلید واژه ها:
کتاب عقیده الشیعه محمدرضا انصاری قمی کلام شیعه اصول اعتقادی شیعه نقد کتاب رساله کلامی عقاید شیعه
کتاب عقیده الشیعه مجموعه ای است از هفتاد رساله کلامی مختصر در باب اصول اعتقادی پنج گانه شیعه که چندی پیش، با تدوین و تحقیق محمدرضا انصاری قمی در دو مجلد منتشر شد. هدف نامبرده از تدوین مجموعه حاضر، گردآوری و عرضه اعتقادنامه های شاخصی است که از قرن دوم تا دهم هجری قمری نگاشته شده و در آنها عقیده شیعه دوازده امامی درباره توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد تبیین شده است. شمار قابل توجهی از رساله های نشریافته در این مجموعه، قبل از این، در صورتهای مختلف بر دست آقای انصاری قمی یا دیگر مصححان، به طبع رسیده اند و هم اکنون در کتاب عقیده الشیعه به ادعای طابع با تصحیح تازه ای بازچاپ شده اند. تعداد زیادی از آن ها نیز برای نخستین بار در این کتاب به زیور طبع آراسته شده اند. نویسنده در نوشتار حاضر مباحث انتقادی خود پیرامون کیفیت نامطبوع و نامقبول رساله های مذکور در این مجموعه در قالب سلسله مطالبی ارائه داده است. در این جستار، وی تنها به ارزیابی تصحیح و طبع یکی از رساله های آن مجموعه یعنی رساله الأبحاث المفیده فی تحصیل العقیده تألیف علامه حلی که در صفحات 614 تا 650 از جلد دوم کتاب مذکور چاپ شده، پرداخته است.
۹.
کلید واژه ها:
الأبحاث المفیده فی تحصیل العقیده رساله کلامی علامه حلی آثار کلامی کلام امامیه اعتقادات امامیه اعتقادات شیعه عقاید شیعه
علامه حلی از برجسته ترین متکلمان امامی حوزه حله بشمار می آید که با نگارش آثار کلامی پرشمار در موضوعات مختلف عقیدتی، نقش مهمی در تبیین کلام امامیه در عصر خودش ایفا نمود. نگاشته های کلامی علامه از حیث هدف نگارش، حجم و سطح طرح مباحث و مخاطبان گوناگون اند. پاره ای از آنها همچون الأبحاث المفیده فی تحصیل العقیده رساله های کم حجمی هستند که علامه در آنها از حد طرح اصل عقیده فراتر رفته و ضمن بیان مختصر اقوال مشهور در هر مسأله، به نقل عقیده مختار و ادله منتخب خود پرداخته است. نویسنده در نوشتار حاضر به معرفی رساله کلامی به نسبت مختصر علامه حلی موسوم به الأبحاث المفیده فی تحصیل العقیده پرداخته و برخی از ویژگی های آن را برمی شمارد. وی مطالب شایان توجه پیرامون این رساله را در قالب چند مبحث ارائه می نماید: نام و صحت انتساب رساله، نسخ خطی، شروح، چاپ ها، ارزیابی چاپ های اثر، ساختار و محتوای رساله.
۱۰.
کلید واژه ها:
قرآن شکل گیری امت اسلامی آنگلیکا نویورت کتاب متن مقدس شعر و شکل گیری جامعه اسلامی مطالعات قرآنی در غرب معرفی کتاب
کتاب متن مقدس، شعر و شکل گیری جامعه اسلامی )نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2014 ( ایده های اصلی آنگلیکا نویورت پیرامون قرآن را در اختیار علاقمندان قرار می دهد. این کتاب فشرده ای از پژوهش های قرآنی در غرب است و احتمالا تنها کتاب در این حوزه است که می توان ادعا کرد جای تاریخ قرآن نلدکه را گرفته است. در این کتاب ترجمه انگلیسی چهارده مقاله از آنگلیکا نویورت که بین سال های 1990 و 2012 منتشر شده بودند و تاکنون تنها به زبان آلمانی در دسترس بودند، یکجا گرد آمده است. در مقاله های این مجموعه ایده های متنوعی عرضه شده که انتشار آنها فرصت تأملی جامع در روش ها، اصول تفسیری و نتایج اصلی نویورت را فراهم می آورد. نوشتار حاضر ترجمه ای از مقاله مروری دون استوارت است که در سال 2016 در مجله مطالعات قرآنی منتشر شده است. نویسنده مقاله مذکور به معرفی و بیان محتوای این اثر همت گمارده است.
۱۱.
کلید واژه ها:
جوادعلی زندگی نامه آثار مکتب تاریخ پژوهی عراق دوران پیش از اسلام تاریخ عرب تاریخ عراق ابحاث فی التاریخ نصیر الکعبی الآثار العربیه فی الحضاره و التاریخ حامد الظالمی
جوادعلی اثرگذارترین فرد در شکل گیری مکتب تاریخ پژوهی عراق بود که بر مکتب مصر و سایر مکتب های عربی هم اثر گذاشت. ظاهرا او نخستین کسی است که یهودی نبود اما علاوه بر انگلیسی و آلمانی و یونانی و لاتین، زبان های بابل باستان و بسیاری از زبان های موسوم به سامی را آموخت. و بیش از نیم قرن درباره تاریخ عراق و شامات و جزیره العرب در دوران پیش از اسلام و صدر اسلام به پژوهش دقیق و روشمند پرداخت. نیز، احتمالا او نخستین کسی است که در دانشگاهی غربی از پایان نامه ای با موضوعی شیعی و اثنی عشری دفاع کرد. به تازگی سه گزیده از آثار او و مقالات راجع به او به زبان عربی منتشر شده است. نویسنده به بهانه این موضوع در نوشتار حاضر می کوشد پیرامون احواال و آثار او قلم فرسایی کند. وی در راستای این هدف، نخست نگاهی به زندگی علمی و شخصی جوادعلی و فعالیت های اجتماعی و سیاسی وی دارد. در ادامه، محتوای سه اثری را که راجع به جوادعلی و آثار او منتشر شده، مورد مداقه قرار می دهد. این آثار عبارتند از: 1. ابحاث فی التاریخ به کوشش نصیر الکعبی؛ 2. الآثار العربیه، چاپ اسکندریه، با مقدمه بشار عواد، 1914 ؛ 3. فی الحضاره و التاریخ، به کوشش حامد الظالمی، .1916
۱۲.
کلید واژه ها:
مأخذشناسی آموزش زبان زبان عربی آموزش زبان عربی آموزش عربی یادگیری زبان ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی
آشنایی با پیشینه پژوهش در زمینه آموزش زبان عربی در ایران راهگشای پژوهش های آتی خواهد بود و زمینه را برای ارائه انواع راهکارها و نیز رویکردها و روش های جدید یادگیری و آموزشی در حوزه زبان شناسی کاربردی فراهم می آورد. از این رو، نویسنده در پژوهش حاضر در دو بخش مقالات و پایان نامه ها و با شیوه کتابخانه ای بنیادی به معرفی پژوهش هایی که تاکنون در زمینه آموزش عربی در ایران صورت گرفته، می پردازد.
