۱.
کلید واژه ها:
شب پره شپره شب پره چشم گلستان سعدی سعدی شیرازی حکایات گلستان
نویسنده در نوشتار پیش رو، این بیت از حکایتی در گلستان سعدی را مورد دقت نظر قرار داده است: گر نبیند به روز شپره چشم/ چشمه آفتاب را چه گناه؟! و سعدی دارد معنای واژه شب پره و شب پره چشم را استنتاج نماید. وی چنین بیان می کند که واژه شپره/ شب پره و ریخت های دیگر آن، در معنای خفاش از دیرباز در زبان ها و ادبیات ایرانی رواج داشته است. با این حال، دیده می شود که در زمان حاضر، این معنای شب پره اندک اندک مهجور شده و معنی )معانی( تازه ای از جمله پروانه یافته است و مصادیقی در تأیید این کلام ارائه می دهد. در ادامه، رسم الخط واژه شب پره و شپره و نیز ساختار دستوری بیت را بررسی می کند. در نهایت، خوانش امید مجد از این بیت گلستان سعدی را مطرح می نماید.
۲.
کلید واژه ها:
نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب دوازدهمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند: نگار خانم دختر عباس میرزا، چه شعری روی سنگ مزار ابوعلی سینا نوشت؟ شرح حال خودنوشت سعید نفیسی در سال 1326 شبکه تلگراف ظل السلطان و مناطق اطراف اصفهان یادداشتی از عصر ظل السلطان درباره مدرسه نوریه خاطره ای از علی آباد و حسن آباد راه قم تهران یادداشت هایی مهم از وضعیت مسجدالحرام و برخی از کتیبه های آن اطلاعاتی درباره شاهان صفوی در یک نسخه بیتی از شاه عباس اول
۳.
کلید واژه ها:
دین پژوهی معادل گزینی معادل های پارسی معادل یابی مطالعات ادیان اصطلاحات غربی دین شناسی اصطلاحات تخصصی معادل سازی
هر علمی مجموعه اصطلاحات تخصصی دارد که کاربرد درست آنها موجب انتقال آسان تر و سریع تر مفاهیم پیچیده می شود. در حوزه دین پژوهی به نظر می رسد تا کنون تاش قابل توجهی برای گزینش معادل های دقیق و مبتنی بر اصول علمی در برابر اصطلاحات تخصصی رایج در متون غربی انجام نشده است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد معادل های پارسی جدیدی برای شش اصطاح پرکاربرد انگلیسی در متون تخصصی مربوط به دین پژوهی پیشنهاد کند. وی در راستای این هدف، ابتدا توضیحاتی درباره تعریف و کاربردهای هر اصطاح در زبان انگلیسی و معادل هایی که پیش از این برای آنها به کار رفته، بیان میکند. سپس، معادل پیشنهادی خود را با ذکر ادله و شواهد ارائه می نماید. نویسنده در نوشتار پیش رو، معادل های «کراسه « ،» بایبل « ،» ربنی « ،» راست پندارانه « ،» دگراندیشانه »، و «مسیهودی » را به ترتیب برای اصطلاحات Scripture, Bible, Rabbinic, Orthodox, Heterodox, Jew ish-Christianity پیشنهاد داده است.
۴.
کلید واژه ها:
مل شمسا گیلانی خَفری شرح تجرید نقد
به تازگی ویراستی آشفته و مغلوط از حاشیه ماّ شمسا گیلانی بر تعلیقه خَفری بر الهیّات شرح تجرید قوشچی از سوی مؤسّسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و در ضمن سلسله منشورات «همایش مکتب فلسفی اصفهان » انتشار یافته است که تنها بخش مختصّ به مباحث قدرت و علم الهی از این اثر را شامل م یشود. مقاله پیش رو با برشماری برخی از نادرستی ها و نابسامان یهای بسیارِ این تصحیح از جمله: ) 1( خطاهای حرو فنگاشتی، ) 2( ضبط های نادرست، ) 3( استفاده ناصحیح از علائم ویرایشی، ) 4( تقطیع ها و بندبند یهای غلط، ) 5( عدم تنظیم و ارائه ارجاعات لازم و ) 6( افتادگ یهای خُرد و کلان، به نقد این ویراست پرداخته است. یادآوری این خطاها نشان می دهد که ویراست یادشده فاقد فائده و اعتبار مورد انتظار است و حاشیه ماّ شمسا گیلانی بر تعلیقات خَفری باید از نو به نحو کامل و استوار تصحیح و منتشر شود.
۵.
کلید واژه ها:
تاریخ ادبیات متن شناسی نسخه شناسی
نوشتار حاضر، سیزدهمین شماره از سلسله انتشاراتی است که بر یافته های تاریخ ادبیاتی، متن شناسی و نسخه شناسی تمرکز دارد. برخی از منابع معرفی شده و مطالب مطروحه در این شماره به شرح ذیل است: دستنویسی کهن از تاج التراجم در کتابخانه قلی چعل یپاشا تکمیل رباعی ای درباره سفینه ها و جریده های کهن حاوی خطوط علما و فضلا تفکیک رساله نزهه الکتّاب حسام خویی از جنگ یا جنگ های شعری متقدّم دو دستنویس دیگر از دیوان جلال الدین عتیقی زندگی خودنوشت حسین دانش اصفهانی )پدرام( توضیح رجالی علامه قزوینی درباره درگذشت مارکوارت استاد مینوی و دورانی با علامه قزوینی ستایش دکتر قاسم غنی از کتابخانه سعید نفیسی در نامه ای به علامه قزوینی دیوان حافظ تصحیح شده علامه قزوینی در دانشکده ادبیات
۶.
۷.
کلید واژه ها:
مصاحف قرآنی قرائات قرآنی ابوعمرو بن عاء کتابت قرآن منافقون: آیه 10
این مقاله ضمن اشاره ای کوتاه به اختاف قرائت موجود در آیه 10 سوره منافقون وأ کُنْ/ وأ کونَ می کوشد نشان دهد که قرائت دوم )وأ کونَ( که از آنِ ابوعمرو، و منسوب به برخی از صحابه و تابعین است، در کتابت برخی نسخ ههای قرآنی در فاصله قرون چهارم تا دوازدهم هجری به جا مانده است، گواینکه گاه مصححان، برخی از این مصاحف و نسخه ها را به قرائت معروفتر وأ کنْ تغییر داد هاند. بخش پایانی مقاله، حاوی جدولی از اطلاعات این نسخ هها و تصاویری از صفحات این مصاحف قرآنی است.
۸.
کلید واژه ها:
دیباج الأسماء فرهنگ جامع زبان فارسی فرهنگ نویسی فرهنگ های عربی به فارسی
نویسنده براساس فرهنگ لغت عربی به فارسی دیبا جالأسماء )کتابت در 719 (، ابتدا برخی لغات را که در فرهنگ جامع زبان فارسی وجود ندارند، به دست داد هاست: «آ باندازک، آبچِک، آب سن گزده، آرایش پاره، آریج ». در ادامه، برخی لغات را که در فرهنگ جامع زبان فارسی مدخل شده، ولی شاهدی از قرن هشتم ندارند، مشخص کرده است: «آب خواره، آب دستان، آب دستگاه، آب روش، آب روِشن، آَتنگ، آدَرم، آردهاله، آزَخ، آسوخته، آسوده، آ کَنده، آمیزه، آمیز همو، ابریشم گزار ». آنچه از این مقاله اثبات م یشود، اهمیت فرهن گهای عربی به فارسی و لغات فارس یای است که در برابر کلمات عربی آمد هاند؛ لغاتی که بعضاً در هیچ متن منظوم یا منثور دیگری دیده نم یشود
۹.
کلید واژه ها:
شیخ صدوق شیخ مفید دین الامامیه تصحیح الاعتقاد
ردّی هنویسی و نقد و نقض آراء رقیبان فکری، همواره سنّتی پذیرفته شده و مورد استقبال در جامعه اسامی بوده است. گواه روشن این سخن، حجم انبوه آثاری است که در کتب رجال و تراجم در این زمینه گزارش شده است. این نقد و ردها تنها مربوط به مخالفان و دیگر مذاهب نبوده و گاه عالمی از یک مذهب به مصاف آراء شیخ و استاد خویش نیز رفته است. تصحیح الاعتقا د شیخ مفید، از نمون ههای معروف این امر است که در آن، آراء شیخ صدوق در کتاب دین الامامیه به سختی به چالش کشیده شده است. با وجود شهرت گسترده امروزی این کتاب که کم از آوازه مؤلف آن ندارد، راقم این سطور بر این عقیده است که دلایلی وجود دارد که نه تنها انتساب این اثر به مفید را تضعیف می کند که با دقت و تأمل در آنها بهتر است دیگر با انتساب این کتاب به آن رکن نامدار شیعه امامیه خداحافظی کرد. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی انتقادی به وا کاوی آن دلایل و شواهد می پردازد و م یکوشد تا نادرستی آن انتساب را نشان دهد.
۱۰.
کلید واژه ها:
جامع الحکایات نصرالله بن شهرالله ترمذی نسخ خطی نسخه های خطی معرفی کتاب
جامع الحکایات حاوی دویست حکایت در احوال پارسایان، اثر نصرالله بن شهرالله ترمذی از جمله نفایس نسخه های خطی منحصر به فرد کتابخانه مجلس شورای اسامی است که با گزینش و تصحیح علیرضا ذکاوتی قرا گزلو در سال 1396 توسط انتشارات حقیقت به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در نوشتار پیش رو در راستای معرفی کتاب مذکور، نخست، باب های کتاب را فهرست وار بیان داشته و برخی حکایات آن را ذکر می کند و سپس، پاره ای غلط های راه یافته به کتاب را همراه با شماره صفحه متذکر می شود.
