۱.
کلید واژه ها:
دوماهنامه آینه پژوهش مجله نقد کتاب دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم فرهنگ اسلامی
دوماهنامه آینه پژوهش مجله ای پیرامون نقد کتاب و کتابشناسی و اطلاع رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی است که به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر می شود. بیستم اسفندماه 1393 به همت مؤسسه خانه کتاب، نخستین جلسه از سلسله نشست های عصر کتاب به مناسبت ربع قرن انتشار مداوم آینه پژوهش، به گرامیداشت این مجله اختصاص داشت. در نشست یادشده سید فرید قاسمی به ایراد سخن پرداخت. نوشته حاضر پیاده سازی سخنرانی ضبط شده ایشان است.
۲.
کلید واژه ها:
سنتگرایان سنتگرایی نوگرایی نوگرایان سنت مدرنیته محافظه کاری اصلاح طلبی گذشته گرایی
نزاع قدیم و جدید، و یا سنتگرایی و نوگرایی، و یا محافظه کاری و اصلاح طلبی، نزاعی جدید نیست و پیشینه اش به قرن ها پیش از نزاع سنت و مدرنیته برمی گردد. نزاع اخیر را هم شاید بتوان ادامه همان صف آرایی دانست. نویسنده در نوشتار حاضر سنتگرایی و نوگرایی و عقاید هر یک را مورد مداقه قرار داده است. به زعم نویسنده، سنت (میراث گذشتگان)، ثمره علم و عقل نسل های پیاپی است که از آزمایشگاه تاریخ سرافراز بیرون آمده است. شرط پاسداری از این میراث، محافظه کاری است، و شرط افزودن بر آن، اصلاح طلبی.هر دو این ها لازم هستند. بنابراین، باید اجازه داد تا محافظه کاران و اصلاح طلبان با یکدیگر زورآزمایی کنند. حاصل این زورآزمایی میان دیروز و امروز، فردای پربارتر است.
۳.
کلید واژه ها:
اندیشه های فلسفی ابن سینا گرایش فکری مسائل وجودی علوم اعتباری مسائل عرفانی مسائل دینی بوعلی سینا
ابن سینا در بسیاری از مسائل وجودی و علوم اعتباری، یقین قطعی نداشته است. این مسئله نه از ضعف اوست بلکه کمال انصاف و تواضع علمی او را می رساند. دیدگاه وی در مسائل عمده دینی از جمله معاد نیز حکایت از حقیقت پژوهی خالی از گزافه پردازی او دارد. بعلاوه، پیرامون مسائل عرفانی نیز مواظب است که در مسائل علمی و فلسفی، دچار گرایش ایده آلیستی نشود. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد بر این نکته تأکید کند که بوعلی حتی در فلسفیدن، علمی می اندیشد و احتیاط و تواضع خردمندانه را به کار می گیرد. نویسنده در انتها، به دو اثر بوعلی به نام های الانصاف و قسمت اعظم کتاب حکمه المشرقیین که گم شده است، اشاره می نماید.
۴.
۵.
۶.
کلید واژه ها:
دیوان شمس الدین (جلال الدین) ورکانی جواد بشری مجموعه متون ایرانی اسماعیل شموشکی تصحیح اشعار نقد کتاب
سومین دفتر از مجموعه «متون ایرانی» در سال 1391 به کوشش جواد بشری توسط انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به زیور طبع آراسته شده است. این دفتر شامل دو بخش است که بخش نخست آن دربرگیرنده ده متن تصحیح شده است. دومین متنی که در بخش نخست این دفتر آمده، حدود هزار بیت از اشعار شمس الدین (جلال الدین) ورکانی، شاعر سده های ششم و هفتم می باشد که توسط اسماعیل شموشکی، تصحیح شده است. در این کار، دو نسخه از خلاصه الاشعار مورد استفاده مصحح بوده که یکی متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی و دیگری نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. نویسنده در نوشتار حاضر، ملاحظات خویش را در باب تصحیح اشعار شمس الدین ورکانی به رشته تحریر درآورده است. در راستای این نقد، با ارائه شاهد مثال هایی از متن، به خطای کاتب یا غلط خوانی مصحح و تصحیح های قیاسی وی اشاره می کند. نویسنده در انتها، حدسیات خود را در جهت رفع اشکال ابیاتی که برای مصحح مبهم بوده است، بیان می دارد.
۷.
کلید واژه ها:
دیوان شعر دستنویس ملانظام معمایی استرآبادی شاعر عهد تیموری دیوان قاضی نظام الدین هروی
دستنویس شماره 2190 (ردیف 500) کتابخانه کاخ گلستان که در فهرست آنجا به نادرست با عنوان «دیوان قاضی نظام الدین هروی» شناسانده شده است، کهن ترین دستنویس از دیوان ملا نظام معمایی استرآبادی است که دربردارنده شمار قابل توجهی از اشعار این سراینده عهد تیموری است که در دیگر دستنویس های این دیوان و بالتبع در صورت چاپی که توسط انتشارات مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی در سال 1392 به زیور طبع آراسته شده است، به چشم نمی خورند. نویسنده در نوشتار حاضر، محتوای کهن ترین دستنویس دیوان ملا نظام استرآبادی را مورد کنکاش قرار داده و آن را با نسخه چاپی اش مقایسه نموده است.
۸.
کلید واژه ها:
باستان شناسی اسلامی سبک معماری اسلامی مطالعات اسلامی اسلام شناسی
یکی از حوزه های مطالعات اسلامی که بستری مناسب برای پژوهش های بین رشته ای انگاشته می شود، باستان شناسی اسلامی است. نویسنده در نوشتار حاضر، محتوای چهار اثر پژوهشی در حوزه باستان شناسی اسلامی را مورد معرفی و کاوش قرار می دهد: اثر اول، به هویت، ماهیت و هدف باستان شناسی اسلامی اشاره دارد. اثر دوم، مربوط به مقاله ایلکا لیندشتات است که در اثر خود، چهار کتیبه متقدم عربی که به خط کوفی و به تازگی در اردن یافت شده است را بررسی و تحلیل کرده است. اثر سوم در ارتباط با تحلیل و تفسیر حلقه انگشتری اسلامی (عربی) از عصر وایکینگ ها در شهر بیرکا (سوئد) می باشد. و در نهایت، آخرین اثر که مربوط به رساله دکتری عصام عبدالرحمن بوده که در آن، تأثیر حدیث بر معماری نخستین مساجد اسلامی را مورد مداقه قرار داده است.
۹.
کلید واژه ها:
فدک کتابشناسی
پژوهشگران اسلامی به ویژه مورخان، درباره فدک و مسائل مربوط به آن، کتاب ها، رسائل و مقالات متعددی به نگارش درآورده اند و هر یک با نگاه خود، به تحلیل ماجرای این باغ پرداخته اند. نویسنده در نوشتار حاضر، گزارشی از آثار منتشر شده در زمینه فدک، به رشته تحریر درآورده و آن ها را در چهار بخش کتب، مقالات، پایان نامه ها و نسخ خطی، ارائه نموده است.
