۱.
کلید واژه ها:
شکل قرآن ساختار قرآن تدوین قرآن تثبیت قرآن مطالعات قرآنی زبان قرآن سبک قرآن گونه های ادبی قرآن سوره های قرآن ویژگی زبان شناختی قرآن ویژگی سبکی قرآن ویژگی ادبی قرآن آیات قرآن
هرگونه ارزیابی و اظهار نظر درباره شکل و ساختار قرآن به دیدگاه پژوهشگر درباره چگونگی تدوین و تثبیت آیات قرآن بستگی دارد. نویسنده در این مقاله به بررسی زبان و سبک قرآن به طور کلی پرداخته است و بر همین اساس، گونه های ادبی خاصی که در قرآن گرد آمده را به لحاظ محتوا و صورت بررسی می نماید. وی همچنین ارتباطات درون متنی، یعنی گونه های مختلف ارتباط بخش های مجزا در هر سوره را مورد واکاوی قرار می دهد. نویسنده در راستای این اهداف، نوشتار خود را با ارائه مطالبی پیرامون تدوین و تثبیت نهایی قرآن آغاز می کند. سپس بحث تدوین قرآن را مطرح و روند تثبیت نهایی متن قرآن را مورد مداقه قرار می دهد. بررسی ویژگی زبان شناختی، سبکی و ادبی قرآن از دیگر مباحث مورد توجه نویسنده می باشد. وی در ادامه، فواصل و ساختارهای آیات را به مثابه معیاری برای تاریخ نگاری تقریبی برشمرده و تناسب میان دسته های آیات را به مثابه یک معیار قلمداد می نماید. در نهایت، نوشته را با تشریح اجزای ساختمانی سوره ها به پایان می رساند.
۲.
کلید واژه ها:
زیبایی آدم (ع) روزبهان بقلی شیرازی عشق آفرینش آدم (ع) زیبایی انسان
روزبهان بقلی شیرازی دیرزمانی است که به عنوان عاشق زیبایی و مدافع استوار برای پرداختن به تصوف عاشقانه، به سبب گفتارهای گوناگونی که در ستایش عشق بدو انتساب می دهند، نامبردار است. آدم (ع) یکی از نخستین اولویت ها را در اندیشه روزبهان داراست. بطوریکه از دیدگاه وی، آدم (ع) معیار زیبایی و کمال انسانی را ارائه می کند. هدف نویسنده در نوشتار حاضر این است که با بهره گیری از نماسازی های قرآن، این مسئله را واکاوی نماید که از میان همه آفریدگان، چه چیزی آدم (ع) و زیبایی وی را تا بدین پایه در دیدگاه روزبهان، ویژه نموده است؟ نویسنده با بررسی برخی آثار روزبهان که بیشترین گفتگوهای قابل توجه درباره آدم (ع) در این آثار یافت می شود، شاکله نوشتار خود را طرح ریزی نموده است. این آثار عبارتند از: تفسیر قرآن روزبهان، عرائس البیان، شرح حدیث وی، عرائس الحدیث، عبهر العاشقین و مشرب الأرواح. مهم ترین مباحث طرح شده توسط نویسنده در نوشتار با بهره گیری از آثار روزبهان بدین شرح اند: آفرینش آدم (ع) در قرآن، تقابل آدم (ع) و فرشتگان، ارتباط زیبایی و دانش، پرستش جبری در تقابل با محبت اختیاری و ...
۳.
کلید واژه ها:
تجددنظر طلبان اعتبار متنی قرآن مطالعات اسلامی در غرب اسلام قرآن زمان اسلام منشأ اسلام
طی دو تا سه دهه گذشته، مکتبی نو از مطالعات اسلامی در غرب ظهور یافته است که طرفداران آن غالباً خود را "تجدیدنظر طلبان" می خوانند. ایده ی محوری این جریان، مورد تردید قرار دادن اعتبار گزارش های نقل شده توسط مسلمانان در رابطه با زمان و مکان منشأ اسلام است و این که آن را به مکانی شمالی ترو زمانی متأخر، نسبت دهند. در سال های اخیر به شکل فزاینده ای محور گرایش تجدید نظرطلبان به سوی مورد تردید قرار دادن اعتبار متنی قرآن و بازسازی یک نسخه ی فرضیِ قدیمی تر از کتاب مقدس مسلمانان جهت یافته است. نویسنده در نوشتار حاضر این گونه مسائل را مورد بررسی قرار داده است.
۴.
کلید واژه ها:
آئین نامه ضوابط نامه ارتقای هیأت علمی تبدیل وضعیت هیأت علمی مقالات علمی پژوهشی
آیین نامه ارتقا یا تبدیل وضعیت اعضای هیأت علمی گرچه به لحاظ تبیین و تنظیم اصول اداری مفید است؛ اما از نظر برخی مواد، مصوبات و توضیحات پیرامون کارهای پژوهشی، ناقص می باشد. نویسنده در نوشتار حاضر دو پیشنهاد درخصوص چگونگی بررسی و امتیازدهی مقالات علمی پژوهشی با ارائه مصادیقی از رشته زبان و ادبیات فارسی، مطرح می نماید. این دو پیشنهاد بدین شرح اند: 1. بررسی فنی و دقیق محتوای مقاله های چاپ شده نه مجلات آن ها؛ 2. پذیرش فقط دو مقاله مشترک از اعضای هیأت علمی متقاضی ارتقا یا تبدیل وضعیت که نام عضو و دانشجو/ دانشجویان در آن باشد.
۵.
کلید واژه ها:
نشریات جهان اسلام قرن نوزدهم مجله المنار معرفی نشریات معرفی مجلات
یکی از بخش های ترویجی و بسیار ارزشمند مجله المنار در قرن نوزدهم، معرفی مجلات و نشریات بویژه در کشورهای مسلمان تحت عنوان «المجلات و الجرائد» بود. نویسنده در نوشتار حاضر، فهرست شماری از مجلات را که در مجله المنار جلد 12 شماره 11 سال 1326 ه.ق. برابر با 1909 میلادی معرفی شده است، به همراه توضیح مختصری از آن ها، ارائه می نماید.
۶.
کلید واژه ها:
خلاصه الاشعار و زبده الافکار تذکره سخنسرایان پارسی گو میرتقی الدین کاشی شاعران شیراز نقد کتاب نفیسه ایرانی
خلاصه الاشعار و زبده الافکار، مفصل ترین تذکره سخنسرایان پارسی گو تألیف میرتقی الدین کاشی است. بخشی از تذکره که خاتمه نام دارد شامل دوازده اصل است که هر اصل به یکی از نواحی جغرافیای ایران اختصاص یافته است. اصل نهم مربوط به شاعران شیراز و نواحی آن است که توسط نفیسه ایرانی تصحیح و انتشارات میراث مکتوب آن را به چاپ رسانده است. نویسنده در نوشتار حاضر در راستای نقد تصحیح مذکور، غلط خوانی ها و سایر اشکالات راه یافته در تصحیح را با ذکر شاهد مثال هایی از متن کتاب، به تصویر می کشد.
۷.
کلید واژه ها:
جهانشاه قراقویونلو جلد 19 دایره المعارف بزرگ اسلامی سیمای تاریخی شخصیت ادبی فرمانروای شیعی شرق میانه
جدیدترین مجلات دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد نوزدهم آن است. یکی از مدخل های درج شده در این مجلد، مدخل: «جهانشاه قراقویونلو» بوده که توسط «روزبه زرین کوب» نوشته شده است. نویسنده نوشتار حاضر را با هدف مورد بازبینی و بازنویسی قرار دادن و تکمیل این مدخل در دایره المعارف به رشته تحریر درآورده است. از این رو، ابتدا نگاهی به سیمای تاریخی و شخصیت ادبی جهانشاه قراقویونلو دارد. وی با واکاوی اشعار تورکی جهانشاه و ارائه نمونه ای از اشعار وی، نوشتار را ادامه می دهد. در انتها، نسخه های خطی دیوان جهانشاه را بررسی و نامه منظوم وی به پسرش و نیز پایان کار جهانشاه را بیان می دارد.
۸.
کلید واژه ها:
کتاب رستاخیر کلمات شفیعی کدکنی فرمالیسم روس ابعاد فرمالیسم معرفی کتاب
کتاب "رستاخیز کلمات" به قلم محمدرضا شفیعی کدکنی، درس گفتارهایی پیرامون فرمالیسم روس است که توسط انتشارات سخن در سال 1391 به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در کتاب مذکور، ابعاد گوناگون "فرمالیسم" را در چهل مقاله به شکل تطبیقی با ادبیات فارسی، مورد مداقه قرار داده است. نگارندگان این سطور، به معرفی کتاب "رستاخیز کلمات" مبادرت نموده اند. در راستای این هدف، شرح مختصری از محتوای مقالات کتاب را بیان داشته اند.
۹.
کلید واژه ها:
کتاب ای خطه دلیری و دانایی عزت الله فولادوند ساختار سروده زبان اندیشه دفتر شعر معرفی کتاب
«ای خطه دلیری و دانایی» دفتری دربردارنده 62 شعر و برگزیده ای از سروده های عزت الله فولادوند است. شعرهای این دفتر در قالب های گوناگون سروده شده اند و شاعر، کتاب را بر پایه قالب های شعر از قبیل: نیمایی، غزل، قصیده، قطعه، مثنوی، و ترانه ها، فصل بندی کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر بر پایه قالب های شعر کتاب، به بررسی ساختاری سروده ها (قالب ها، وزن و قافیه، و شمار بیت ها) همت گماشته است. وی در ادامه، زبان و اندیشه شاعر را واکاوی می نماید.
۱۰.
۱۱.
کلید واژه ها:
مجموعه در ترازوی نقد نقد شعر معاصر کتاب «شعری که زندگی ست» احمد شاملو کتاب «خنیاگر میهن» عارف قزوینی معرفی کتاب نقد کتاب
مجموعه کتاب های «در ترازوی نقد» تمهیدی است برای تدوین یک رشته کتاب در حوزه نقد شعر معاصر که حاصل اندیشه جمع و گروه نخبگان این فن باشد. هر یک از کتاب های این مجموعه که به همت انتشارات سخن منتشر می شود، درباره یکی از شاعران برجسته معاصر است که همراه با مقدمه، سال شمار زندگی، گزیده اشعار و کتابشناسی شاعر، به چاپ می رسد. نویسنده در نوشتار حاضر به معرفی شماره 15 و 16 مجموعه مذکور همت گماشته است. عنوان کتاب پانزدهم از مجموعه «در ترازوی نقد»، «شعری که زندگی ست» به کوشش مجید قدمیاری می باشد که مربوط به زندگی، نقد، و تحلیل اشعار احمد شاملو است. «خنیاگر میهن: زندگی، نقد، تحلیل و گزیده اشعار عارف قزوینی»، عنوان کتاب شانزدهم از مجموعه مذکور است که توسط هما میوانی نگارش شده است. نویسنده نوشتار حاضر در راستای معرفی این دو جلد، نخست اشاره ای مختصر به محتوای فصول کتاب داشته و سپس، محسنات و کاستی های آن ها را متذکر می شود.
۱۲.
کلید واژه ها:
نقد و بررسی کتاب مجموعه آفرینندگان فرهنگ و تمدن اسلام و بوم ایران حلاج
کتاب حاضر از سوی انتشارات امیرکبیر در مجموعه کتابهای جیبی منتشر شده است. این نوشته به صورت بخش از یک طرح تحقیقاتی انجام گرفته است و آقای دکتر علی اکبر ولایتی مولف آن نام مجموعه را «آفتاب» نامیده است. کتاب حلاج یکی از کتاب های مجموعه است که چاپ اول آن در سال 1390 انجام شده است. در این نوشتار منتقد به بررسی کتاب پرداخته و اشکال های کتاب را بر نموده است.
۱۳.
۱۴.
بدون شک یکی از مهم ترین اسلام شناسان حال حاضر در غرب که نظراتش تحولات مهمی در جهت دهی به مطالعات حوزه های متعددی از اسلام شناسی موثر بوده، پاتریشیا کرونه است. نوشتار حاضر مشتمل بر پاتریشا کرونه از خلال آثار و افکار اوست و همچنین نقد برخی از دیدگاه های کرونه. برای این بررسی و شناخت افکار بیشتر روی دو کتاب کرونه به نام های هاجریسم و تجارت مکی تمرکز و افکار کرونه را در از خلال آنها بازشناسانده ایم.
۱۵.
کلید واژه ها:
شکل قرآن ساختار قرآن تدوین قرآن تثبیت قرآن مطالعات قرآنی زبان قرآن سبک قرآن گونه های ادبی قرآن سوره های قرآن ویژگی زبان شناختی قرآن ویژگی سبکی قرآن ویژگی ادبی قرآن آیات قرآن
هرگونه ارزیابی و اظهار نظر درباره شکل و ساختار قرآن به دیدگاه پژوهشگر درباره چگونگی تدوین و تثبیت آیات قرآن بستگی دارد. نویسنده در این مقاله به بررسی زبان و سبک قرآن به طور کلی پرداخته است و بر همین اساس، گونه های ادبی خاصی که در قرآن گرد آمده را به لحاظ محتوا و صورت بررسی می نماید. وی همچنین ارتباطات درون متنی، یعنی گونه های مختلف ارتباط بخش های مجزا در هر سوره را مورد واکاوی قرار می دهد. نویسنده در راستای این اهداف، نوشتار خود را با ارائه مطالبی پیرامون تدوین و تثبیت نهایی قرآن آغاز می کند. سپس بحث تدوین قرآن را مطرح و روند تثبیت نهایی متن قرآن را مورد مداقه قرار می دهد. بررسی ویژگی زبان شناختی، سبکی و ادبی قرآن از دیگر مباحث مورد توجه نویسنده می باشد. وی در ادامه، فواصل و ساختارهای آیات را به مثابه معیاری برای تاریخ نگاری تقریبی برشمرده و تناسب میان دسته های آیات را به مثابه یک معیار قلمداد می نماید. در نهایت، نوشته را با تشریح اجزای ساختمانی سوره ها به پایان می رساند.
۱۶.
کلید واژه ها:
تاریخ گذاری قرآن های کهن نسخه های خطی قرآن نسخه های خطی قرآن گروهمن
گروهمن پاپیروس شناس اتریشی است که مسئولیت مجموعه پاپیروس های شرق در کتابخانه سلطنتی اتریش را به عهده داشت. وی در مقاله ای مسئله تاریخ گذاری قرآن های کهن را به رشته تحریر درآورده است. گروهمن در مقاله مذکور با اشاره به چاپ قطعه قرآن های موجود در کتابخانه واتیکان توسط ویدا در 1947 به داغ بودن بحث تاریخ گذاری نسخه های خطی کهن قرآنی اشاره می کند. نویسنده در نوشتار حاضر مروری بر مقاله وی و محتوای آن دارد.
۱۷.
کلید واژه ها:
دانشمندان شیعه عالمان شیعه ابن میثم بحرانی کتابشناسی توصیفی آثار تألیفات
ابن میثم بحرانی از جمله دانشمندان شیعی معروف در قرن هفتم هجری است که دارای تألیفات فراوان می باشد. بیشتر آثار وی در مسائل کلامی است. به طوریکه با تسلط خاص در علم کلام، از طریق آثار علمی خویش به دفاع از مذهب تشیع پرداخت. نویسنده در نوشتار حاضر با تکیه بر منابع موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به ارائه کتابشناسی توصیفی از آثار ابن میثم همت گمارده است. وی در راستای این هدف، بر حسب حروف الفبا، تألیفات ابن میثم را نام برده و توصیفی از محتوا و نسخه های مختلف آن ها بیان می دارد. در پایان نوشتار نیز تصاویری از نسخه های خطی مؤلف درج نموده است.
۱۸.
