۱.
کلید واژه ها:
سعدی شیرازی غزل سعدی سنت کتابت معنای شعر شرح شعر رسم الخط حرف گ کتابت حرف گ
نویسنده در نوشتار پیش رو بیت «آن بر سر گنجست که چون نقطه به کنجی بنشیند و سرگشته چو پرگار نباشد » از سعدی شیرازی را مورد مداقه قرار داده است. از این رو، نخست دیدگاه شارحان پیرامون این بیت را بیان داشته و سپس، نظر خود را در شرح بیت اظهار می نماید. به زعم وی، سعدی در بیت مذکور گوشه چشم شاعرانه ای به یک سنت کتابتی و رسم الخطی روزگار خویش داشته و با تکیه بر آن، در کنار معنای اصلی، تصویر هنرمندانه دیگری را به ذهن القا کرده است. آن تصویر، به شیوه کتابت حرف گاف بازمی گشت که در آن روزگاران، شایع بود که بسیاری از کاتبان، برای نشان دادن تفاوت کاف و گاف، گاف را به ریخت همان کاف می نوشتند و آنگاه نقطه یا نقطه هایی روی آن می نهادند تا از کاف متمایز شود. اعتقاد نویسنده بر آن است که در کنار آن معنای اصلی بیت که کم و بیش مورد نظر شارحان است، این تصویر را به ذهن می آورد که وقتی نقطه بر سر کاف می نشیند، آن را گاف می کند. یعنی هر گاه نقطه بر سر کنج بنشیند، آن را گنج می گرداند. درواقع، نقطه ای که بر سر کنج نشسته است، بر سر گنج نشسته؛ درست چونان کسی که نقطه وار و کناره جویانه و خلوت گزینانه به کنجی می نشیند، چنین کسی هم بر سر گنج نشسته است.
۲.
کلید واژه ها:
نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب چهارمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند: - متنی پیرامون تاریخ چند طاعون و زلزله در منطقه آذربایجان و شهر مراغه در فاصله سال های 1194 تا 1261 ق. - یادداشتی درباره قحطی، سیل و مرگ و میر از سال 1247 ق و حوالی آن. - صفحه ای مربوط به مقایسه جنایات و کشتار چنگیز با دیگر حوادث خونبار تاریخ و بیان واقعه مغول به عنوان بدترین واقعه تاریخ. -گزارش یک منشی دوره قاجاری در مقدمه کتابی با عنوان چاره ساز در شرح برخی از فرمایشات امام علی ع و ارائه نکاتی درباره وضع منشی گری و منشیان دوره قاجاری -خاطره ای از علامه مجلسی درباره آمدن یکی از مرتاضان هندی به اصفهان -مطلبی درخصوص زمان حاجت روا شدن خواسته ها با نگاهی به نفوذ منجمان در میان سیاستمداران صفوی در کتاب حل المسائل اثر قطب الدین لاری -متن وقف نامه دو جلد یک کتاب مصباح از سال 1118 ق. توسط حاجی نسیم.
۳.
کلید واژه ها:
تاریخ فرهنگ ادبیات نحسی سمت چپ مبارکی سمت راست تعطیلی مدارس آدینه گورستان
نویسنده در نوشتار پیش رو در قالب سلسله انتشاراتی پیرامون تاریخ، فرهنگ و ادبیات، به ارائه مطالبی به شرح ذیل پرداخته است : -نکاتی درباره نحسی سمت چپ و مبارکی سمت راست در بین برخی فرهنگ ها؛ -سابقه تعطیلی مدارس در آدینه ؛ -ترجمه غلط مثل ثأطه مدت بماء ؛ -شباهت معنایی جالب درباره لغت گورستان در عربی، انگلیسی و فارسی.
۴.
کلید واژه ها:
مراکز آرشیوی مراکز اسنادی ایران معرفی مراکز
آشنایی با مراکز آرشیوی در سطح هر کشور و دنیا، لازمه آشنایی با آرشیو است. چنانچه شیوه عملکرد و نحوه ارائه خدمات آن مشخص باشد، علاقه مندان می توانند به هنگام نیاز به آن مراکز مراجعه کنند. دست کم اطلاع از وجود این مراکز بسیار ضروری است. از این رو، نویسندگان در نوشتار حاضر که ششمین اثر از سلسله مقالات درخصوص اسناد محسوب می شود، تلاش کرده اند با توجه به اهمیت آشنایی با مراکز اسنادی و آرشیوی کشور، با ارائه اطلاعات کلی و وب سایت 17 مرکز آرشیوی ایران، آن ها را به پژوهشگران معرفی کنند
۵.
کلید واژه ها:
کتاب زهرالربیع نعمت الله جزایری
کتاب زهرالبیع از آثار معروف سید نعمت الله جزایری عالم شیعی قرن یازدهم و دوازدهم هجری قمری و از شاگردان مجلسی دوم است. او عالمی ذوفنون بوده و در ادبیات هم دست داشته است. لذا کتاب جنگ مانندش سرشار از لطایف ادبی است. نویسنده در نوشتار حاضر برخی نکات کتاب را به خوانندگان عرضه می نماید.
۶.
کلید واژه ها:
کتاب بانگ نی مثنوی سرایی شعر پارسی امیرهوشنگ ابتهاج سایه
کتاب بانگ نی دربردارنده یک مثنوی بلند سروده امیرهوشنگ ابتهاج )سایه( است که بر وزن مثنوی معنوی مولوی سروده شده است. شاعر نماد نی را نیز از مولوی گرفته و به شیوه خود آن را در رمزگانی تازه با مفاهیمی امروزین پیوند زده است. سایه در بانگ نی توانسته با قالبی کهن باورها، دردها و آرما نهای انسان امروزی را بازگوید و در این راه از زبانی آراسته و پیراسته بهره برده است. قافی هسازی هنری و آرایه پردازی گسترده سایه که بیشتر در موسیقی شعر نمود یافته، نغز و نهفته با تاروپود بافت سخن درآمیخته و هرگز ساختگی نمی نماید. نگارنده در نوشتار پیش رو، به بررسی بنیاد دیگرسانی بانگ نی با شعر کهن به ویژه مثنوی معنوی و بخشی از باورهای بازتاب یافته در آن، همراه با گزارش زیبای یشناسانه برخی بیت ها، پرداخته است.
۷.
کلید واژه ها:
کتاب مسائل اخلاقی فناوری اطلاعات در روایات اسلامی اخلاق فناوری اطلاعات روایات اسلامی فناوری اطلاعات نقد کتاب معرفی کتاب نقد روش شناسانه نقد حدیث شناسانه نقد نگارشی نقد ویرایشی نقد ترجمه ای
فناوری اطلاعات مهم ترین عامل اثرگذار در زندگی امروز انسان ها است. بواسطه تحولات شتابناکی که در اثر آن پدید آمده، مسائل اخلاقی خاصی در دو حوزه کاربردی و نظری پیش می آید که تاکنون مطرح نبوده است. از سوی دیگر ضرورت و داعیه بومی شدن علوم انسانی و اسلامی اقتضائاتی دارد که باید دریافت و بدان رسید. از جمله زمینه نظری اخلاق حرفه ای فناوری اطلاعات. دبیرخانه شورای اطلاع رسانی یک سلسله مطالعات و پژوهش ها در زمینه های مختلف مربوط سامان داده و برخی را منتشر کرده است. کتاب «مسائل اخلاق فناوری اطلاعات در روایات اسلامی » یکی از این سلسله آثار است. نویسنده در نوشتار حاضر نقدهای وارد بر کتاب مذکور را در چند گروه 1. نقدهای روش شناسانه، 2. نقدهای حدیث شناسانه، 3. نقدهای ترجمه ای، نگارشی و ویرایشی، دسته بندی و ارائه می نماید.
۸.
کلید واژه ها:
تفسیر کتاب مقدس کتاب مصباح الظلمات فی تفسیر التورات تورات تفسیر تورات زین العابدین بن محمد عتباتی معرفی کتاب
زین العابدین بن محمد عتباتی مؤلف رساله مصباح الظلمات فی تفسیر التورات در حدود 200 سال قبل با استفاده از متون درجه اول یهودی مانند تلمود، عین یعقوب و ... به معرفی تورات پرداخته است. طبق تصریح نویسنده، این رساله تنها درآمدی بر تفسیر مفصل او بر تورات بوده، اما ظاهرا موفق به نگارش آن نشده و یا به دست ما نرسیده است. با وجود اینکه عتباتی در تألیف خود مبتکر بوده و رساله حاضر متضمن نوآوری های خوبی در مطالعات تطبیقی می باشد، با همه این توصیف ها رویکرد وی کاملا انتقادی است و این اثر نیز جزء میراث ادبیات ردیه نویسی به شمار می رود. نگارنده سطور ذیل به معرفی کتاب مذکور همت گمارده است. وی در راستای این هدف، نخست به معرفی مؤلف، جایگاه علمی و آثار وی پرداخته و سپس مشخصات ظاهری نسخه مصباح الظلمات را بررسی کرده است. ارائه فهرست مطالب و اسلوب و محتوای رساله از دیگر مباحث مطرح شده در نوشتار است
۹.
۱۰.
کلید واژه ها:
کتاب این حله تنیده ز دل عزت الله فولادوند قصیده معاصر جنگ شعر نقد کتاب برگزیده شعر
کتاب این حله تنیده ز دل جنگی از قصید ههای معاصر و دربردارنده 191 قصیده از 85 شاعر است که با گزینش و گزارش و پژوهش عزت الله فولادوند در دو جلد به چاپ رسیده است. جلد نخست دربردارنده 43 قصیده برگزیده از 11 شاعر و نگاهی کوتاه به زندگ ینامه شاعران و گزارش کوتاه هنری و ادبی سروده هایشان است. جلد دوم تنها دربردارنده شعرهای برگزیده بوده و 148 قصیده از 74 شاعر در این جلد گنجیده است. در جستار پیش رو، نویسنده پس از شناساندن کتاب و ویژگ یهایش، آن را در پنج بخش از چند دید در بوته نقد و بررسی قرار داده است: گزینش سرایندگان و سروده ها، پژوهش درباره سرایندگان و سروده ها، خرده گیری بر سرایندگان، لغزش در نقل سرود هها، کاستی ها و لغز شهای چاپی.
۱۱.
کلید واژه ها:
نگارشهای کلامی الرساله السعدیه السعدیه علامه حلی اصول اعتقادات اصول فقه اصول کلام معرفی رساله عبدالحسین محمدعلی بقال آثار علامه حلّی آثار کلامی
یکی از تألیفات ارزشمند علامه حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی، اثری است چنددانشی و در عین حال نسبتاً مختصر به نام «الرساله السعدیه » که گاه آن را «السعدیه » نیز خواند هاند. این رساله با بیان مقدماتی از دانش اصول فقه آغاز م یشود و پس از آن، فصلی در باب اصول پن جگانه اعتقادی آمده که همراه آن، چند موضوع فقهی نیز مطرح شده است. در نهایت، رساله، با دو فصل کوتاه در خصوص ترغیب به انجام برخی از اعمال عبادی و اخلاقی و تحذیر از ارتکاب پار های از منکرات خاتمه م ییابد. بدی نسان، رساله سعدیه مشتمل است بر مباحثی چند از علوم اصول فقه و کلام و فقه و اخلاق. علامه، چنانکه در دو موضع از مقدمه رساله تصریح کرده، این اثر را برای سعدالدین محمد بن علی ساوجی (آوجی) نگاشته و ثواب نگارش آن را به همو تقدیم کرده است. نا مگرفتن رساله مزبور به عنوان «سعدیه » نیز طبعاً به همین مناسبت است. نویسنده، نوشتار حاضر را با هدف معرفی رساله مذکور و بیان برخی از ویژگی ها و مختصات نگارشی آن، به رشته تحریر درآورده است. وی در راستای این هدف، نخست مسئله انتساب رساله سعدیه به علامه حلی و تاریخ نگارش آن را مورد دقت نظر قرار داده است. در ادامه، مباحث مربوط به ساختار، محتوا، نسخه ها، ترجمه ها، شروح و منتخبات، و چاپ ها را مطرح می نماید. در نهایت، ویراست دوم تصحیح عبدالحسین محمدعلی بقال از رساله سعدیه را در بوته نقد و بررسی قرار داده و با ارائه شاهد مثال هایی، نمونه هایی از این اغلاط را بازگو می کند.
۱۲.
کلید واژه ها:
کتابشناسی قرآن کریم علم قرائت علوم قرآنی مراتب قرائت
در علم قرائت، مباحث مختلفی از جمله مراحل شکل گیری علم قرائت، اقسام قرائت از جهت موافقت با زبان عربی و مطابقت با رسم و سند، اختلاف قرائات و دلایل و فواید آن و انواع قرائات و تجوید و ... بررسی می شود و از جمله آن مباحث، بحث در انواع قرائت به لحاظ سرعت است. دانشمندان اسلامی در ضمن دیگر مباحث علوم قرآنی، به این مهم توجه کرده و به بررسی آن همت گماشته اند. نویسنده در نوشتار حاضر با فهرست نمودن کتاب هایی که پیرامون این موضوع مطالبی ذکر کرده اند، به توضیح مختصری که در این کتاب ها آمده، پرداخته است.
