مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
معنا شناسی
رویکرد معنا شناختی به اطلاعات و اطلاع رسانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اطلاعات و اطلاع رسانی از جمله مباحثی است که با نشانه شناسی و معنا شناسی ارتباط می یابد معنا شناسی نیز به عنوان مطالعها ی کاملا رفتاری در ابعاد اجتماعی زبان تمرکز می یابد از آنجا که علم اطلاع رسانی با انتقال اطلاعات جامعه زبانی شبکه های ارتباطی مفاد و محتوای متن و تعاملات انسانی سر و کار دارد مقله حاضر بر آن است تا با استفاده ا ز نظریات و رویکرد های موجود اطلاعات را از لحاظ معنایی و نیز نحوه انتقال آن را در هر یک از موارد پیشگفته مورد بررسی قرار دهد|
نقش استعاره در « اصالت وجود » ؛ بررسی معناشناختی
حوزه های تخصصی:
در نگاه به معنا ، معناشناسی ، دو نوع رهیافت را مورد شناسایی و تامل قرار داده است : رهیافت ارجاعی و رهیافت بازنمودی ؛ به این نتیجه رسیده است که رهیافت ارجاعی ، رهیافتی صوری و سیاه و سفید به معناست ، چنان که گویی مضیق و تنگ نظر است ؛ در سوی دیگر ، رهیافت بازنمودی ، رهیافتی است که معنا را با وسعت بیش تری می نگرد . این نوشتار بر آن است تا از رهیافت بازنمودی ، نگاهی به مساله « اصالت وجود » در فلسفه ی اسلامی بیندازد ؛ در این رهیافت ، بر نقش استعاره ، تکیه شده است ؟ از این رو ، استعاره هایی که در اندیشه ی اصالت وجود ایفای نقش کرده اند ، شناسایی شده و چگونگی تاثیر آن ها ردیابی شده است ...
هاله معنایی و زاویه دید، دو مفهوم نزدیک به هم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هاله معنایی و زاویه دید، دو مفهوم نزدیک به هم مرضیه اطهاری نیک عزم استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز mani1390@yahoo.com (1388/10/ 1388 ، تاریخ تصویب: 16 /6/ (تاریخ دریافت: 24 چکیده در این مقاله ابتدا بطور اجمال به تاریخچه ""هاله معنایی"" و کاربردی که برای منطقیون و زبانشناسان پیش از یمسلف داشته میپردازیم؛ و خواهیم دید که هریک از نظریه پردازان چگونه آن را به شیوه خود تحلیل کرده است. سپس این مفهوم را در حوزه نشانه شناسی در آثار یمسلف، بارت و گرماس مورد بررسی قرار میدهیم و ملاحظه خواهیم کرد که نظام هاله معنایی، یکی از نظامهای تولید و ساخت معناست ولی باید با مکانیسمهای دیگری کامل گردد. بالاخره این واژه را در حوزه معناشناسی مورد تحلیل قرارداده و در این زمینه از تئوری ""معناشناسی دیدگاه"" که توسط پیر- ایو راکا مطرح شده استفاده مینماییم. این تئوری جدید در واقع نتیجه ""تئوری برهان آوری در زبان"" میباشد که بر اساس آن واژگان به کار رفته در جملات، زوایای دید را تحت تاثیر قرار میدهند. در قسمت نتیجه گیری، ما نیز تعریف خود را از هاله معنایی ارائه داده و در نهایت ملاحظه خواهیم کرد که مفاهیم ""هاله معنایی"" و ""زاویه دید"" به صورت تنگاتنگی به هم مرتبطند. واژگان کلیدی: هاله معنایی، معنا شناسی، نشانه شناسی، زاویه دید، برهان آوری در زبان، توپوس، توپوی.
معنا شناسی واژه «أمر» و تعیین مصادیق آن در قرآن کریم
حوزه های تخصصی:
معناشناسی یکی از شاخه های زبان شناسی است که پیشینه ای کهن ندارد؛ اما برخی مباحث و اندیشه های آن قابل طرح و بحث است. این نظریه که از اواسط قرن نوزدهم پا به عرصه زبان شناسی نوین گذاشت، به بررسی معنا در ساختار کلام می پردازد. بنیانگذاران نخستین آن ماکس مولر و میشل بریل بودند. چند معنایی یکی از شاخه هایی است که دانش معناشناسی به آن می-پردازد. این جستار در پی آن است تا با استخراج معانی لغوی و سیر تحول معنای واژه «أمر» در قرآن کریم وجوه متعدد معنایی آن را مورد واکاوی قرار دهد و بیان کند که از نظر دانش معناشناسی این واژه ساختار چند معنایی دارد. در این تحلیل معنایی آیات، مشخص شد که واژه «أمر» معانی متعددی چون دین اسلام، وحی، سخن، گناه و ... را با توجه به بافت موضوعی آیات در برمی گیرد.
معنا شناسی اسماء و صفات الهی در اندیشه ی علوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مسأله اسماء و صفات الهی در رابطه انسان با خدا در جنبه های چون عقاید و راز و نیاز با معبود هستی اهمیت شایانی دارد. بعد معنا شناسی این مسأله هم اکنون در فلسفه دین بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این جنبه از اسماء و صفات به این پرسش پاسخ می دهد که چگونه می توان درباره صفات خداوند سخن گفت و این صفات چه نسبتی با صفات انسان دارند؟ قرآن کریم واحادیث اهل بیت(ع)مضامین بلندپایه و ره گشایی در حل چالش های فر اروی این بحث دارند. نوشتار پیش رو به روش تحلیل گزاره ای رهیافت قرآن و حضرت علی(ع) را درباره مسأله اسماء و صفات الهی می کاود. در نگاه قرآن و احادیثِ حضرت علی (ع) این بحث معطوف به دو حد نفی تعطیل و نفی تشبیه است؛ در بعد نفی تعطیل به وسیله خلقت به وجود آفریدگار رهنمون می شویم و پروردگار به روش قلبی–فطری خویش را به انسان معرفی و از طریق افعال و سلب کاستی ها خود را توصیف می کند. در بعد نفی تشبیه به دلیل تباین آفریدگار و آفریدگان و به تصور در نیامدن پروردگار هرگونه توصیف از طرف آفریدگان پذیرفته نیست چرا که لوازم باطلی از قبیل احاطه بر خداوند، جزءداشتن، به شمارش آوردن، محدود کردن، شباهت و به تصور درآمدن حق تعالی را به دنبال خواهد داشت.
معنا شناسی واژه «عذاب» در قرآن کریم با تکیه بر روابط هم نشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های ادبی - قرآنی سال ششم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)
155 - 185
حوزه های تخصصی:
دانش معنا شناسی مطالعه علمی معنا است که به تحلیل معنا ی واژه ها با توجه به نظام معنایی آن می پردازد . از مهم ترین راه هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب پژوهان واقع شده، تکیه بر روابط هم نشینی و جانشینی است؛ زیرا از طریق شبکه معنایی با بررسی واژگان در سیاق آیات می توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژه «عذاب» یکی از پر بسامد ترین واژگان قرآنی محسوب می شود. در پژوهش حاضر در پی آن هستیم به این سؤال پاسخ دهیم که مهم ترین هم نشین ها و جانشین های واژه عذاب چیست؟ با نگاهی معنا شناختی بر محور هم نشینی و جانشینی می توان گفت که این واژه در قرآن کریم بر محور هم نشینی با واژگانی چون «کفر»، «ظلم»، «کبر»، «نفاق» و ... هم نشین شده است که این عوامل زمینه ساز عذاب می شوند. در محور جانشینی نیز با واژگانی چون «خسر»، «حبط»، «عقاب»، «نار»، «جزاء» و ... دارای هم معنایی نسبی است که هرکدام به نوعی، عذاب را نشان می دهند. هدف از پژوهش حاضر بررسی واژه «عذاب» با روش توصیفی- تحلیلی، مطالعات واژه شناسانه و تحلیل از طریق هم نشینی واژه ها و جانشینی است؛ بنابراین پس از انتخاب واژه محوری «عذاب»، نخست هم نشین های پر بسامد این واژه تعیین و سپس بر اساس هم نشین ها به جانشین های این مفهوم پرداخته می شود.
ایده » بلاکیف « در کشاکش دو خوانش وجودی و مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ایدة بلاکیف نظریه ای است که دو گرایش اهل حدیپ ص و در ادامه آن ها جریان سلفیه ص و اشاعره، برای فرار از تشصبیه در مباحصپِ اسصماء و صصفات از آن بهصره گرفته اند. واژه بلاکیف هرچند میان سلفِ از اهل حدیپ، حداقلی مطرح شده اما معنا و محتیای آن، بییژه در حل مسئله صفات خبری خداوند بسصیار پصر بسصامد است. ابیالحسن اشعری، به سان احیا گر تفکر اهل حدیپ در سدة چهارم، و برخی از هیاداران تفکر او از همین ایده در حل مشکل تشبیه، استفاده کرده اند. سلفیه هم به دلیل پیرویِ روشی و محتیایی از سلف، امروزه از ایصن ایصده در تبیصین دیصدگاه خییش در تیحید اسماء و صفات خداوند بسیار سید جسته اند. اما آیا بهره برداری جریان های فیق الذکر در حل مشکل تشبیه از این ایده، تا چه اندازه یکسان است؟ این نیشته در صدد است رویکردِ سلف، اشاعره و جریان سلفی گری را نسصبت بصه کاربست ایده بلاکیف واکاوی کند.
بررسی تطبیقی کاربرد و مفاهیم واژه عهد در قرآن و عهدین
حوزه های تخصصی:
برخی لغت شناسان بر این باور هستند که ترادف در قرآن، وجود ندارد. بر این اساس، هر واژه بار معنایی در سیاق جمله دارد. از این جهت ضرورت دارد با تحقیق و تفحص در معنای صحیح کلمات، درک و فهم دقیق تری از کلام الهی داشت. یکی از واژه هایی که در قرآن کریم معانی متعددی دارد واژه "عهد" است که با مشتقات آن 46 بار در مصحف شریف و در کتاب مقدس نیز حدود 300 مرتبه به کار رفته است. در این پژوهش معنای واژه ی عهد و دایره معنایی آن در قرآن کریم با معنای آن در عهدین بررسی تطبیقی شده است. یافته های این پژوهش، نشانگر آن است که مفهوم عهد، در قرآن و عهدین، یکسان نیست؛ بلکه تفاوت معنا داری در این خصوص وجود دارد.
بررسی کاربردی معنای مرکزی و حاشیه ای در سوره یوسف
حوزه های تخصصی:
موفقیت گوینده در رساندن رسالت خود به مخاطب در حالتی انجام می گیرد که میان معنای مقصود و معنای محمول، تطابقی به وجود آمده باشد. با در نظر گرفتن این موضوع، برای اکثر کلمه ها می توان دو حالت عام در نظر گرفت که تحت عنوان های معنای مرکزی و معنای حاشیه ای مطرح می شوند. بررسی کاربردی واژگانی که این ویژگی را دارند، این امکان را فراهم می آورد تا شناختی جامع از وضعیت آن ها به دست آید. واژگان قرآن نیز به شیوه ای زیبا این دو نوع معنای مرکزی و معنای حاشیه ای را به یکدیگر پیوند داده و سبب شکل گیری مفاهیمی جدیدتر گشته اند. در این راستا، پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی در صدد است تا چگونگی تحول معنایی در واژگان سوره یوسف7 را بررسی کند و ارتباط میان معانی اصلی و معانی ضمنی واژگان را تبیین نماید. دستاورد کلی پژوهش نشان می دهد که معنای حاشیه ای و ضمنی، موضوعی است که بیش تر واژگان قرآن را در بر می گیرد، و این حاکی از آن است که واژه هایی که در قرآن به کار رفته اند معمولاً از معنایی گسترده برخوردار هستند. این موضوع سبب می شود یک واژه در آیه های مختلف دارای یک مفهوم پایه ای باشد و هم زمان به نسبت قرینه های موجود در هر آیه بر یکی از مفاهیم گسترده خود تأکیدی بیش تر ارایه دهد.
معنا شناسی توصیفی «عذاب» در قرآن کریم با تاکید بر رابطه هم نشینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از جمله مهم ترین راه هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب پژوهان واقع شده، شناخت معنای واژگان از منظر هم نشینی است؛ زیرا با بررسی واژگان در سیاق آیات می توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژه «عذاب» دلالت بر عقوبتی می کند که نتیجه طبیعی عمل فرد است ولی اشاره ای به شدت عقوبت ندارد؛ امّا هم نشینی آن با اوصافی مانند: ألیم، شدید، مهین، نکر و غیره حالت و شدت آن را بیان می کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی واژه «عذاب» با روش توصیفی- تحلیلی از طریق ارتباط هم نشینی است، تا تأثیر این اوصاف بر واژه عذاب و حد و مرز این واژه همراه اوصاف گوناگون مشخص شود و در پی آن هستیم به این سؤال پاسخ دهیم که آیا عذاب های مختلف مانند عذاب ألیم، نکر، صعد و غیره با همدیگر تفاوت دارند؟ بررسی واژه «عذاب» در کنار این اوصاف نشان می دهد که قرآن کریم برای بیان عذاب افراد اوصاف متعددی را بکار می برد به عنوان مثال عذاب ألیم نشان دهنده دردی است که به آخرین حد خود رسیده و بیشتر آیات آن مربوط به کافران است، عذاب شدید نشان دهنده عذابی سخت و محکم مانند زلزله ای که سخت است، عذاب مهین، عذابی خوار کننده و مخصوص گناهی است که رنگ استهزاء دارد و عذاب نُکر عذابی ناشناخته است؛ امّا در بین این اوصاف، «ألیم» پر بسامد ترین وصف عذاب در قرآن کریم و غالباً به عنوان صفت عذاب آخرت آمده و اشاره به این دارد که این عذاب دردناک تر و کیفر کافران دائمى است.
بررسی معناشناسی واژه زهد در آثار سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
معنی شناسی دانشی است که با آن، مفهوم واژه ها و کلمات تحلیل می شود و در فهم معنای دقیق کلمه راهگشاست. با توجه به نظام معنایی و دایره واژگانی که یک واژه در آن قرار می گیرد، مفهوم و معنای آن مشخص می شود و کاربرد و بسامد آن، اهمیت و جایگاه دقیق کلمه را برای ما مشخص می کند. بسامد بالای زهد در متون عرفانیْ آن را به یکی از مهم ترین کلیدواژه ها تبدیل کرده است. سنایی، شاعر قرن ششم هجری، نخستین بار مفاهیم عرفانی را به نظم درآورد و به زبان شعر سرود. زهد یکی از مهم ترین مفاهیم عرفانی است که سنایی آن را در اشعارش بیان کرده است؛ به گونه ای که واژه زهد یکی از واژگان کلیدی در آثار او به شمار می رود؛ ازاین رو بررسی معنی شناسی واژه زهد در آثار او اهمیت ویژه ای دارد. نویسندگان این پژوهش بر آن هستند تا با استفاده از شیوه معنی شناسی، دیدگاه سنایی را درباره زهد تبیین کنند و معنای دقیق این واژه را در آثار او نشان دهند. تحلیل معناشناختی واژه زهد نشان می دهد که سنایی واژه زهد را در معنای اصلی خود به کار نبرده و حتی معنای نسبی و جدیدی به آن بخشیده که بیانگر دیدگاه ویژه او نسبت به زهد است. او زهد را در معنایی تازه و متفاوت به کار برده است که با استفاده از شیوه معنی شناسی می توان به این معنا پی برد.
معنا شناسی وحدت در قرآن و بازشناسی ارتباط آن با بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
وحدت اسلامی یکی از مسائل بسیار مهم و در عین حال حساسی است که بالاخص در جهان اسلام حائز اهمیت است. با توجه به این که طرح یک موضوع، قبل از هرچیز نیازمند شفاف سازی درباره معناشناسی موضوع و بیان گستره ی آن است، این پژوهش در صدد است تا با روش اسنادی- کتابخانه ای و با پیمایش مراحل سه گانه توصیف، تحلیل و تبیین، واژه وحدت در قرآن کریم را مورد واکاوی قرار داده و از سوی دیگر، به دلیل تاثیرات متقابلی که بین وحدت و بیداری اسلامی وجود دارد، به کشف رابطه معناشناختی بین آن دو نیز بپردازد. بنابراین ضمن بازشناسی معنای لغوی و اصطلاحی واژه وحدت، ارتباط مفهومی این واژه با واژگان هم نشین و جانشین و ارتباط سازمان یافته آن ها مورد تحلیل قرار گرفته، و سپس با استفاده از قاعده سیاق و دقت در مقتضیات آیات، چگونگی کاربرد واژه وحدت در سراسر قرآن کریم تبیین گردیده است. یکی از نتایج مهم این بررسیِ توصیفی، آشکار شدن پیوند معناییِ عمیقِ وحدت با سایر واژگان هم حوزه در قرآن و بالاخص با بیداری اسلامی در عصر حاضر است.
بررسی علم در نهج البلاغه از منظر تقابل و هم معنایی واژگانی
حوزه های تخصصی:
یکی از راه های دست یابی به دقایق معنا و فهم مقصود اصلی گوینده متن تحلیل معنایی واژگان آن از نگاه معناشناختی است. این نوشتار باروش توصیفی و کتابخانه ای بارویکرد روابط معنایی به بررسی-معنای علم از منظر روابط مفهومی و در سطح واژگان نظام زبان و رابطه هم معنایی و تقاب ل«علم» در نهج البلاغه علی(ع) پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که حضرت واژگان « ظنّ، هوی، ضلالت، غفلت، عمی و سفاهت» را در رابطه تقابل ب ا عل م و واژه های « تدبّر، تفکّر، تعقّل، حکمت، معرفت، بصیرت، حلم، درایت و وعی» را در رابطه هم معنایی با علم در باف ت م تن به عنوان واژه جایگزین علم ب ه ک ار برده و معنای علم را از آنها استخراج نموده و ضمن توسعه ی دستگاه معنا شناختی عصرخویش، در مواردی واژگان پیشین را با جامه ای نو بازگو نموده است. در نگاه نهج البلاغه به علم، همواره حضرت به فراگیری علوم نافع دعوت و از پرداختن به علوم سوء بر حذر می دارد و به طور مکرر انسان ها را به تعلیم علم واقعی تا دست یابی به سعادت و قرب الهی دعوت می نماید.
انسجام مضمونی ومؤلفه های اصالت حزن در مرثیه "مطالعه موردی مرثیه متنبی در رثای ابوشجاع فاتک"(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه ادب غنایی سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷
113 - 134
حوزه های تخصصی:
قصیده یک مجموعه منظم معنایی و حامل پیام ها و مؤلفه هایی است که ماهیت مضمونی و روح حاکم بر بافت متن را مشخص می کند. قصیده متنبی، شاعر متمایز قرن چهارم در رثای فاتک، نمونه ای برجسته از مرثیه هایی است که اصالت حزن در آن به استناد مؤلفه های درون متنی اش قابل تحلیل و واکاوی است. اصالت حزن نکته ای است که در تمام مرثیه های متنبی به عنوان یک سؤال اساسی مطرح است. هدف مقاله که با روش تحلیل محتوا انجام شده، بازنمود و برجسته سازی مؤلفه های درون متنی و تبیین روح حاکم بر بافت قصیده به عنوان یک واحد مستقل معنایی است. نتایج تحقیق نشان می دهدکه عناصر گفتاری و محتوایی موجود در متن قصیده متضمن مؤلفه های پویایی است که نه تنها سنجش اصالت حزن را میسّر ساخته است بلکه قابلیت تعمیم واجراء برمصادیق مشابه را هم دارد. استمرار کیفی وکمّی مؤلفه ها، اقناع عقلی و معانی نهفته در الفاظ و صورتهای تعبیری قصیده را به متنی منسجم مبدل ساخته که از صمیمیت صادقانه سرشار واز شائبه تکلّف بدور است.
سیر معنایی واژه شهادت در قرآن
منبع:
مدیریت دانش اسلامی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲
97 - 136
حوزه های تخصصی:
شهادت و شهادت طلبی از موضوعات و مسائل قرآنی و حدیثی و از اصول مهم و ضروریات دین اسلام است که باید به درستی شناخته شود. بهترین منبع برای شناسایی منشأ ماهیت و ویژگی های شهادت، بررسی و کشف ابعاد و زوایای آن در قرآن و روایات است. درک رازها و راه و رسم شهادت برای نمایش طریقه شهادت طلبی ضروری و لازم است. بررسی حوزه معنایی واژه شهادت و سیر معنایی آن در متون جاهلی و قرآن، نشان دهنده آن است که واژه شهادت از نظر لغوی همان معنای اولیه است و شهادت اصطلاحی بعد از نزول قرآن از توسیع و ترفیع معنایی برخوردار شده است. بررسی مشتقات ریشه «شهادت» با مفهوم کشته شده در راه خدا نشان می دهد این واژه با حفظ معنای اساسی «حضور»، «ادراک حضور»، «مشاهده»، «شاهد» و «گواهی» و با عناصر معنایی با بار ارزشی مثبت در سیر تکامل معنایی خود وارد نظام معنایی قرآن شده است؛ به عبارت دیگر می توان گفت هرچند مفهوم مشتقات «شهد» نزد عرب آن روز کاملاً شناخته شده بود، معنای کشته شده در راه خدا را پیدا کرد که براساس متعلق آن می توانست سعادت انسان را تأمین کند. این پژوهش درصدد است تا ضمن پاسخ به سؤال سیر معنایی شهادت در قرآن کریم، در ادامه عناصر سازنده معنایی شهید و شهادت را بررسی کند.
پیوست «معنا» به «تفسیر» در متون حقوق بین الملل: نسبت معیارهای حقوقی با مفاهیم شناختی و انعکاس سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشهای حقوقی دوره ۲۰ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷
259 - 275
حوزه های تخصصی:
بررسی ها نشان می دهد که نسبت های موجود میان متن و سند (زبان) در حقوق بین الملل با مؤلفه های غیرحقوقی ممکن است تفسیر مقررات و قواعد حقوقی بین المللی را متأثر کنند. کاربردی بودن ساختارهای غیرحقوقی (به ویژه متمایل به علوم شناختی) در مطالعه تولید و تفسیر متون در حقوق بین الملل نمایان می شود و از نظر محققینی همچون فیلیمور و واهلیچ[1] در این راستا، یقیناً معنا و تفسیر متأثر از آنها می شوند. تبیین نقاط مشترک میان رویکردهای حقوقی، شناختی و زبان شناختی در تفسیر یک متن در حقوق بین الملل حائز اهمیت است که فرایند بازگرداندن «معنا»، محدود به لفظ نمی شود بلکه فراتر از آن، تابع تحولات «ترجمه ای» است و همین امر، احتمال مداخله عناصر غیرحقوقی را افزایش می دهد. نتایج حاصل از پژوهش پیشِ روی نشان می دهد که جهت دهی شناختی زبان شناختی به مقررات و قواعد حقوقی بین المللی خواه ناخواه پدیده ای است که به وقوع می پیوندد و بالطبع، تفسیر و تأویل در سند حقوقی بین المللی را نیز متأثر می کند. در مقوله کلیشه های شناختی، به طور نمونه، بررسی می شود که کلیشه شناختی یا فریم چه اثری در شکل گیری گفتمان ها در حقوق بین الملل دارد و با ذکر مصادیق، به آثار تفسیری آن پرداخته می شود.
معناشناسی غنیمت در آیه خمس از دیدگاه مذاهب اسلامی
منبع:
مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۸ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳۴
31 - 50
حوزه های تخصصی:
از مقوله های مهم و کاربردی که از دیر باز فقها را به کاوش واداشته، خمس است. عمده ترین مناقشه حل نشده در فقه فریقین، برداشت از جمله «غنمتم» است. دانش فقه و تفسیر قرآن با هدف معنا شناسی واژگان قرآن ارتباط وثیقی با معنا شناسی برقرار کرده؛ زیرا فهم دقیق معانی واژگان قرآنی تأثیر مستقیمی در فهم احکام دارد. مساله این تحقیق، معنا شناسی غنیمت در آیه خمس از دیدگاه مذاهب اسلامی است.در این مقاله با مراجعه به روایات و کلام فریقین مراد از واژه غنیمت در آیه مورد بررسی قرار گرفته است. با نقد ادله اهل سنت در انحصار خمس به غنیمت جنگی دریافتیم غنیمت در این آیه در معنای عام، یعنی هر گونه سود بکار رفته است. در منابع اهل سنت افزون بر غنائم جنگی، رکاز، مال پنهان کرده در زمین و گنج نیز به عنوان مصادیق غنیمت معرفی شده اند، بنابراین انحصار مفهوم «غنیمت» در غنائم جنگی از میان می رود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای از منابع فقهی و روایی می باشد.
معناشناسی «لسان» در قرآن به روش نوین
منبع:
مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۸ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳۴
51 - 72
حوزه های تخصصی:
یکی از راه های فهم قرآن، معناشناسی صحیح مفردات آن است. این نوشته به روش معناشناسی نوین از طریق نسبت همنشینی، به معنا شناسی واژه لسان در قرآن پرداخته است. تا به این سوال پاسخ دهد که لسان در قرآن در ارتباط با همنشین هایش چه معنایی دارد؟ در این تحقیق از خود قرآن کریم وهمچنین تفاسیر -برای تطبیق معانی پایه ای(لغوی) ومعناشناسی جدید لفظ مورد نظر- به عنوان منا بع تحقیقی استفاده شده است. دستاورد های پژوهش انجام یافته این است که «لسان» در برخی از آیات عضو بدن است، در برخی مراد فعل این عضو یعنی «سخن گفتن» است که خود این سخن گفتن دو قسم منفی و مثبت دارد مواردی مانند ممتحنه: 2؛ نور: 15 و مائده: 78 و نحل: 116 و احزاب: 19 سخن گفتن منفی و آیات شعراء: 84؛ مریم: 27؛ شعراء: 12- 13 و آیه 50 مریم (نام نیک و بلند آوازه ) سخن گفتن مثبت است و آیات شعراء: 195 و نحل: 103 اشاره به عربی بودن لغت و زبان نبی (ص) می کند، زبان نبی (ص) عربی و از نوع سخن گفتن مثبت است و لازمه این نوع سخن گفتن مطابق فرهنگ آن قوم بودن است بنابر این «لسان قوم» را «فرهنگ قوم» دانستن به عنوان لازمه معنا قابل پذیرش است. که در تطبیق بین معنای لغوی لسان و معناشناسی از طریق همنشینی به این نکته دست یافتیم که جز در "لسان قوم" که در معنای لغوی به "زبان قوم"و در همنشینی به "فرهنگ قوم" معنا شد. در بقیه موارد یکسان هستند