درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۲۲۱ تا ۳٬۲۴۰ مورد از کل ۷۳٬۸۶۰ مورد.
۳۲۲۱.

سیمای حبیب بن مظاهر در «حماسه کربلاء» سروده سعید العُسَیلی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 79 - 92

کلید واژه ها: حبیب بن مظاهر حماسه کربلاء سعید العسیلی عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۱۱
در دیوان شعر عاشورایی، وصف یاران امام حسین(ع) گستره وسیعی را به خود اختصاص داده و چکامه های بسیاری در شعر پارسی و عربی به مدح، ثنا و توصیف این بزرگواران اختصاص دارد. یکی از این دلاورمردان، حبیب بن مظاهر است که وصف او در منظومه «حماسه کربلاء» جلوه ویژه ای یافته است. این منظومه سروده سعید العسیلی (1348-1414ق)، شاعر معاصر لبنانی است که در بیش از 6000 بیت به سیره امام حسین(ع) و یارانش پرداخته و حماسه آفرینی امام(ع) و اهل بیت(ع) و اصحابش را به زیبایی ترسیم کرده است. در مقاله حاضر سیمای حبیب بن مظاهر در این حماسه سترگ واکاوی و تبیین شده است. شایان ذکر است که شاعر در هفت چکامه و با تعابیری ادبی و آمیخته با زیبایی های بلاغی و تصاویر شعری به مهمترین اوصاف حبیب چون محبوبیت نزد پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، زهد و پارسایی، بینش و بصیرت، شجاعت و فداکاری پرداخته است.
۳۲۲۲.

مبانی فقهی و حقوقی معاملات فضولی در بورس اوراق بهادار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 67 - 83

کلید واژه ها: معامله فضولی اجازه رد تنفیذ اوراق بهادار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۱۴۰
زمینه و هدف: بر اساس معیارهای فقهی و حقوقی ، معاملات فضولی اوراق بهادار با سایر معاملات وجوه تمایز بسیاری دارند. رابطه کارگزار با مشتری تحت هر عنوانی که تحلیل شود، ذات آن رابطه، نمایندگی خواهد بود و کارگزار باید در حیطه اختیارات داده شده عمل کند، خروج از حیطه اختیارات سبب وقوع معاملات فضولی اوراق بهادار خواهد شد. مواد و روش ها : این پژوهش از نوع نظری با روش توصیفی و تحلیلی است و گردآوری اطلاعات آن با شیوه کتابخانه ای اسنادی صورت پذیرفته است. ملاحظات اخلاقی:در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت محتوا، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته ها: از آنجا که منشأ فقهی معامله فضولی نه تنها روایات و احادیث بلکه توجه به اقتضائات تجاری معامله است. با توجه به تفاوت معاملات اوراق بهادار با معاملات سنتی، مبنای صحت این گونه معاملات منبعث از امارات موجود خواهد بود. نتیجه: در خصوص صحت معامله فضولی اوراق بهادار، در معامله های فضولی، نمی توان یک ضابطه کلی صادر کرد که در همه موارد قابل پذیرش باشد. بلکه در هر مورد با توجه به اماراتی که با معاملات سایر اموال متفاوت است، باید ضابطه موردی در نظر گرفته شود.
۳۲۲۳.

مقایسه تطبیقی دیدگاه امام خمینی(ره) و عارفان پیشین درباره مقام سلوکی فنا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 35-48

کلید واژه ها: امام خمینی (ره) فنا سیر و سلوک عرفان عملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۸
اگرچه امام خمینی(ره) مباحث فراوانی درباره «فنا» با رویکرد هستی شناسانه در عرفان نظری مطرح ساخته ، اما ایشان همچون دیگر عارفان بزرگ، برای منزل سلوکی «فنا» در نظام مقامات عرفان عملی جایگاه ویژه ای قائل است. مهم ترین نکته در تعریف منزل «فنا» از دیدگاه امام خمینی(ره)، گذار سالک فانی از تمام حجاب ها، حتی حجاب نفس و انانیت است. حضرت امام با اشاره به دقیق و دور از دسترس بودن مباحث پیچیده توحیدی درباره فنا بر این مطلب تأکید می کند که فنا به چشیدن است، نه به شنیدن. ایشان توضیح می دهد که این منزل غایت القصوای سلوک الی الله و پایان بخش سفر اول و نقطه آغاز سفر دوم از اسفار اربعه سلوکی است. امام خمینی(ره) نگران انکار کسانی است که دستشان از فهم این معارف متعالی کوتاه است. ازاین رو ضمن مخالفت صریح با آنان، بر این نکته تأکید می کند که سخن عارفان درباره فنا، ریشه در آموزه های دینی دارد و آیات و روایات فراوانی ما را به سوی این منزل عرفانی فرامی خوانند. پژوهش پیش رو که به روش تحلیلی اسنادی سامان یافته است، همه نکات مزبور را افزون بر دیدگاه امام خمینی(ره)، از نگاه عارفان پیشین نیز بررسی کرده و در نهایت، به این نتیجه رسیده که دیدگاه امام خمینی(ره) در این زمینه، ادامه رویکرد عارفان بزرگ مسلمان است.
۳۲۲۴.

جایگاه شناسی «عرفان اجتماعی» در حوزه علمیه قم در سده اخیر (1300 140ش)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 149-174

کلید واژه ها: عرفان اسلامی عرفان اجتماعی حوزه علمیه قم مکتب امام گام دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۶۱
ابعاد گوناگون عرفان اسلامی در روندی متکامل در متن سنت فکری فرهنگی اسلامی بروز یافته که از جمله مهم ترین آنها «عرفان اجتماعی» است که به معنای واقعی، در سده اخیر و از متن حوزه علمیه قم و به طور خاص تر، در بستر مکتب امام شکل گرفته و موجب آثار فرهنگی تمدنی بسیاری شده است. عرفان اجتماعی ظرفیت های بالفعل و بالقوه فراوانی دارد که می توانند تحولات بسیاری را در سنت حِکمی و عرفانی و نیز در فرایند تحقق اهداف گام دوم انقلاب رقم بزنند. با این حال، چنان که شایسته است بدان ها توجه نمی شود. واکاوی عرفان اجتماعی می تواند زمینه بهره گیری صحیح تر، افزون تر و عمیق تر از ظرفیت های انبوه آن را فراهم سازد؛ چنان که از افتادن در دام برخی آسیب ها و انحراف ها جلوگیری می کند؛ مانند دوری از هویت ناب آن، یعنی «معنویت توحیدی عقلانی، شریعت محور و فقاهتی» یا بستر صحیحی که مکتب امام برای عرفان اجتماعی فراهم آورد. ازاین رو نوشتار حاضر، با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی، به جایگاه شناسی عرفان اجتماعی در مهد اصلی پدیدآیی و ظرف اصیل استمرار آن، یعنی حوزه قم در سده اخیر می پردازد.
۳۲۲۵.

واکاوی نگرش ملاصدرا و اسپینوزا دربارۀ جاودانگی، سرشت و سرنوشت نفس انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 69 - 86

کلید واژه ها: نفس جاودانگی ملاصدرا اسپینوزا نفس مجرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۶
جاودانگی نفس یکی از مهم ترین مسائل فلسفی است که با انسان و سرنوشت او ارتباط تنگاتنگ دارد. روشن شدن چگونگی تحقق جاودانگی، بر مسیر و روش زندگی انسان تأثیر ژرف و مستقیم دارد. فیلسوفان و دیگر اندیشمندان که در خصوص انسان و شناخت او، سرشت و سرنوشت او اندیشیده اند، مسئله جاودانگی همواره ذهن و ضمیر آنان را به خود مشغول ساخته است. در این نوشتار تلاش شده است تا نگرش دو فیلسوف برجسته، یعنی صدرالمتألهین و اسپینوزا که درباره نفس و جاودانگی و سرنوشت انسان اندیشیده اند و دیدگاه بدیع و متفاوتی عرضه کرده اند، با یکدیگر مقایسه و نکته سنجی های آنان واکاوی شود. صدرالمتألهین با توجه به روش خاصی که در فلسفه دارد؛ یعنی استفاده از برهان، وحی و شهود به تبیین نفس و جاودانگی پرداخته و در نهایت پاسخی عقلانی بر پایه براهین منطقی ارائه می کند که به نظریه «حدوث جسمانی و بقاء روحانی» نفس انجامیده است. اسپینوزا نیز به عنوان فیلسوفی عقل گرا در خصوص نفس و جاودانگی دیدگاه بدیع و منحصربه فردی دارد که با نگرش دیگر فیلسوفان متفاوت و متمایز است. او در بسیاری از آثار خویش به بررسی مسئله نفس و ماهیت آن و چگونگی تبیین جاودانگی پرداخته است. وی با تکیه بر «تصورات تام» جاودانگی نفس را به گونه ای دیگر توجیه و تبیین می کند. در این پژوهش با نگاهی تحلیلی- تطبیقی به دیدگاه اسپینوزا و ملاصدرا درباره مسئله نفس و جاودانگی آن پرداخته شده است.
۳۲۲۶.

تبیین سیر ادراکی در مساجد عصر صفوی، از ماده تا معنا مبتنی بر آرای ملاصدرا (موردپژوهی: مسجد امام و مسجد شیخ لطف الله)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 163 - 178

کلید واژه ها: سیر معنوی ملاصدرا مراتب ادراکی حرکت جوهری مساجد صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۹
عصر صفوی دوره طلایی اندیشه شیعی است که فرصت بروز در معماری آن عصر را پیدا کرده است. سیر در مراتب مختلف ادراکی یکی از موضوعات، تأمل برانگیز در اندیشه فلاسفه شیعی عصر صفوی ازجمله ملاصدرا است که تعین آن را می توان در مساجد، به عنوان شاخص ترین معماری عصر صفوی مشاهده کرد. اگرچه ملاصدرا ادراک را بالاتر از ساحت مادی می داند، اما در سیری معنوی متکی بر نظریه حرکتی جوهری، کالبد مساجد عصر صفوی می تواند زمینه ارتقای ادراک را فراهم کند. این پژوهش، بین رشته ای و از نوع توصیفی-تحلیلی و موردپژوهی است. هدف این پژوهش این است که با واکاوی مراتب ادراکی ملاصدرا، سیر ادراک از ماده به معنا را در مساجد عصرصفوی مورد بررسی قرار دهد. پرسش کلیدی پژوهش این است که سیر در مراتب مختلف ادراکی مساجد صفوی، چگونه باعث ارتقای ادراک، از ماده به معنا می شود؟ در این پژوهش، با عنایت سیر معنوی در مراتب ادراکی ملاصدرا، برای ادراک در مساجد عصر صفوی در چهار رکن سکون، حرکت، وصل و وحدت تعریف شده است. بعد از رکن سکون، در هر رکنی به دلیلی، زمینه ارتقای ادراک در مخاطب فراهم می شود؛ در رکن حرکت، از طریق تداعی معانی و حرکت جوهری؛ در رکن وصل، به مدد شفافیت و حضور نور؛ در نهایت در رکن وحدت، به واسطه اتحاد ناظر با فضا. ناظر با طی کردن این ارکان، مستعد ارتقای ادراک از سطح حسی به خیالی و سپس عقلی می شود.
۳۲۲۷.

نقد و بررسی نظریه «ماده منتسبه» محقق نائینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اصولی سال نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 11 - 36

کلید واژه ها: ماده منتسبه جملات شرطیه ماده هیئت محقق نائینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۷
بحث «ماده منتسبه» در جملات شرطیه یعنی رجوع شرط به ماده یا هیئت یکی از مهم ترین مباحث در مسیر استنباط حکم است که از جایگاه ویژه ای در سرفصل های بنیادین اصول فقه نیز برخوردار است. با این همه، جغرافیای گسترده این بحث با توجه به اینکه درباره دیدگاه عالمی بزرگ همچون محقق نائینی می باشد، چندان که شایسته است کاوش و بررسی دقیق نشده است. این پژوهش به شیوه توصیفی، تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای در پی بررسی دیدگاه محقق نائینی در باره رجوع شرط به ماده یا هیئت و محتملات دیگر و ثمرات مترتب بر آن می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد محقق نائینی درباره اینکه در جملات شرطیه، رجوع شرط به هیئت یا به مادّه و یا به امر دیگری است به تفصیل بحث کرده است. وی شش احتمال ثبوتی را مطرح کرده و با نفی پنج احتمال از آنها، احتمال ششم را دیدگاه مختار خود در مرجع شرط پذیرفته است. ما در این نوشتار با رویکردی اجتهادی در صدد اثبات احتمال مد نظر محقق نائینی و ابطال بقیه احتمالات مورد نظر هستیم. واژگان کلیدی: ماده منتسبه ، جملات شرطیه ، ماده، هیئت، محقق نائینی
۳۲۳۰.

تحلیل اصول تعلیمی برآمده از قصه ی حضرت موسی و خضر

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری آلاءالرحمن سال ۱ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 113 - 126

کلید واژه ها: حضرت موسی حضرت خضر معلم متعلم اصول تعلیمی مشترک اصول تعلیمی خاص معلم اصول تعلیمی خاص متعلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۴۰
بی تردید، بهره گیری از اصول تعلیم و تربیت قرآنی به عنوان یکی از زمینه های ارتقای معنویت و راه کاری مقابله با سبک زندگی غربی دارای اهمیت است. قرآن کریم در خلال قصه های مختلف، بار ها از اصول تعلیمی سخن به میان آورده؛ از جمله در قصه ی همراهی حضرت موسی با حضرت خضر. این داستان، حاوی اصول تعلیمی ارزشمندی است که در نظام آموزشی بسیار کاربرد دارد. این نوشتار که با هدف دستیابی به اصول تعلیمی برآمده از این قصه و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی تدوین یافت، در پی پاسخ به پرسش است که: اصول تعلیمی برآمده از داستان حضرت خضر و موسی  چیست؟ مهم ترین نتیجه ای که از انجام این پژوهش به دست آمده این است که این قصه، آمیخته با اصول تعلیمی متعددی همچون: اصل آمادگی، اعتماد؛ اطاعت پذیری، قانون مداری، حق پذیری، تدریج، مداومت، تشویق و تنبیه می باشد؛ و این اصول به سه دسته قابل تقسیم می باشند: اصول تعلیمی مشترک بین معلّم و متعلّم، اصول تعلیمی خاص متعلّم، و اصول تعلیمی خاص معلّم.
۳۲۳۱.

مقایسه تطبیقی وجوه شباهت فی مابین «طلب» در ساحت معنوی (دعا) با «تقاضا» در ساحت مادی (دیزاین)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 17 - 38

کلید واژه ها: دعا دیزاین حاجت نیاز تقاضا طلب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۶۶
نیازهای انسانی به عنوان بن مایه و بستر اندیشه برای برنامه ریزی و حیات، همواره از اهمیتی گریزناپذیر برخوردار بوده اند. از این رو نیاز را می توان، به مثابه نیروی محرکه یک سیستم تشبیه کرد که نقطه شروع فرایند مطالبه و درخواست بشر، رکن اصلی و وجه مشترک در دعا و دیزاین می باشد. در ایدئولوژی اسلامی، سبک زندگی مومنانه، دارای یکپارچگی در ساحت مادی و معنوی است و از این رو دارای شباهت هایی قابل تطبیق با فرایندهای تفکر طراحی می باشد. نیاز و تقاضا به عنوان ارکان اصلی دعا و دیزاین، عدم قطعیت و تحمل ابهام، طی دوره نهفتگی و صبر فعال، فرایندی بودن و بداعت در طراحی، از مهم ترین وجوه اشتراک در قیاس تطبیقی دعا و دیزاین است. فرایند طراحی، فرایندی خلاقه و در راستای پاسخ به نیاز و تقاضای کاربر است. خلاقیت از صفات ربوبی بوده و خلق کردن امری قدسی تلقی می گردد. استجابت دعا و یافتن راه حل خلاقانه در مسائل طراحی، بر پایه نیاز دعا کننده و کاربر، نیازمند برنامه ریزی و طراحی در ساحت معنویت است که طی فرایندی در ساحت مادی نمود می یابد و موید تاثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفتی است.
۳۲۳۲.

رابطه وجود و ماهیت در مکتب نومشائی حکیم رجب علی تبریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۸ 91 - 117

کلید واژه ها: ابن سینا حکیم تبریزی ماهیت من حیث هی هی وجود وصفی جعل بالذات ماهیت عروض وجود بر ماهیت ترکب انضمامی وجود و ماهیت اصالت ماهیت و فرعیت وجود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۸۴
رجب علی تبریزی سومین حکیم نظام ساز پس از میرداماد و ملاصدرا در مکتب فلسفی اصفهان به شمار می آید. او با تقریری نو از برخی مبانی فکری مشائیان و بازخوانی اصطلاحات آنان، مکتبی نومشائی را بنیان نهاد، درخصوص مسائل بنیادین عصر خود همچون مسئله پراُفت وخیز «رابطه وجود و ماهیت» تأمل و نظریه پردازی کرد و با تکیه بر تلقی خاص از «ماهیت من حیث هی هی» و «وجود وصفی»، نافیِ دیدگاه های میرداماد و ملاصدرا شد. وی با اعتباری خواندن هیچ یک از زوج مفاهیم وجود و ماهیت، موافق نبود و به جعل بالذات ماهیت به عُروض وجود بر آن باور داشت. ثمره چنین نگاهی ترکیب انضمامی اشیا از وجود و ماهیت است. از آنجا که ایده یادشده در معدود پژوهش هایی که معاصران درباره آن انجام داده اند، به درستی تبیین نشده است، در مقاله پیشِ روی کوشش می شود با تتبع درباره پیشینه دیدگاه تبریزی درخصوص فلسفه سینوی و تحلیل دقیق تر مبادی تصوری او درباره مسئله موردنزاع، نقاط ابهام آن نظریه روشن شود و بدین منظور، به برخی پرسش های مقدر ازجمله ارتباط قاعده فرعیت با عروض خارجیِ وجود بر ماهیت و بهره مندیِ شاگردان حکیم از «اصل و فرع» به جای «اصیل و اعتباری» پاسخ داده خواهد شد. تطبیق سه معنای عام، خاص و اخص مفاهیم متمم «اصیل» و «اعتباری» با دیدگاه تبریزی درباره وجود و ماهیت، مطلب پایانیِ پژوهش پیشِ روی است.
۳۲۳۳.

فلسفه معنویت در اندیشه و آثار استاد شهید مطهری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 17-33

کلید واژه ها: معنویت فلسفه معنویت معنویتِ اجتماعی عبودیت عقلانیت عدالت شریعت ولایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۶۷
تبیین جامعِ معنویت در اندیشه و آثار استاد شهید مرتضی مطهری به صورت منظومه ای، از اهمیت، حساسیت و در عین حال ضرورت خاصی برخوردار است، تا معنویت جزیره ای، جریانی و بریده از حقایق ملکوتی و غیرتمدنی یا تمدن سوز در متن جامعه به ویژه برای نسل جوان و نیز معنویت دنیوی و فردگرایانه با بن مایه های انسان گرایی و مادی گرایی یا معنویت متدانی به جای معنویت متعالی ترویج نشود. معنویت متعالی دارای هندسه معرفتی پویا و پایا در ساحت های بینشی، گرایشی و کنشی است؛ معنویتی که در ساحتِ بینشی نگرشی و منظر هستی شناختی مبتنی بر اعتقاد به عالم غیب و غیب عالم با فصل مقوّم «ایمان به غیب»، در ساحت گرایشی منشی و منظر انسان شناختی متقوم بر اصل «فطرت» با گرایش های عالی و ارتباط وجودی با خدا، و در ساحت کنشی روشی و منظر دین شناختی متکی بر «شریعت حقه محمدی» است و درواقع معنویت مکتبی مسلکی به شمار می رود و نقشه راه جامع آن در قالب اصول «نبوت»، «امامت» و «ولایت» تنظیم شده است. بدین روی در منظومه معرفتی استاد مطهری، معنویتی الف) توحیدی، عبودی، ولایی؛ ب) شریعتی، اجتماعی، تمدنی؛ ج) زندگی ساز، آرامش زا و امنیت بخش است که فطرت دروازه معنویت، ولایت حامل معنویت، عقلانیت حامی معنویت، شریعت جامع معنویت، عبودیت جلوه معنویت، عدالت شاخص معنویت، سیاست عین معنویت، توحید غایت معنویت و تمدن نوین اسلامی نشانه معنویت است و همه این حقایق الهی در واژه قرآنی «حیات طیبه» متجلی است. بنابراین مسئله محوری این نوشتار ساحات و سطوح معنویت متعالی در اندیشه و آثار استاد مطهری و روش آن «ترکیبی (نقلی عقلی)» است.
۳۲۳۴.

تحلیل محتوای کیفی کتاب «نقد قرآن» دکتر سها (با تاکید بر مبانی فکری مؤلف)

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 85 - 113

کلید واژه ها: نقدقرآن سها تحلیل محتوا مبانی شبهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۴۶
کتاب «نقد قرآن» نوشته دکتر سهاست که در سال های اخیر در فضای مجازی منتشر شده است. نه نویسنده کتاب شناخته شده است و نه معلوم است که یک شخص است یا یک لجنه و مسلمان است یا غیرمسلمان. به هر روی به زعم نگارنده یا نگارندگان شبهاتی به قرآن وارد است. این مساله ضرورت توجه به نقد این کتاب را روشن می سازد. در این میان بیش از پاسخِ موردی به شبهات، شناسایی مبانی فکری نگارنده یا نگارندگان این کتاب که بنیان های شبهات را شکل می دهند و نقد آنها ضروری می نماید. در این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد عرفی، تم ها یا همان مضامین نهفته و ناپیدای دال بر مبانی فکری شکل دهنده شبهات، آشکار می شود. یافته های تحقیق نشان می دهد 7 مقوله بهره گیری از منابع غیر معتبر، تحمیل دیدگاه های شخصی، طرح اعتقادات کفر آمیز، نفی اصول اعتقادی، علم زدگی و ساینتیزم، عدم ارائه مستندات علمی و متقن و عدم آشنایی با قواعد علوم قرآن و تفسیر، حاصل ترکیب مفاهیمی14گانه است. این مفاهیم از نشانه ها منتج شدند. از پیوند نشانه ها، مفاهیم و مقولات، تم های اصلی یعنی تفسیر به رای، ارتداد، عقلانیت صوری دنیای مدرن و فقدان استانداردهای علمی تفسیر بدست می آید. با استناد به مقولات و تم های بدست آمده می-توان به صورت مشترک به بسیاری از شبهات پاسخ داد.
۳۲۳۵.

تحلیل گفتمان حاکم بر عزاداری در سیره نبوی

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 9 - 30

کلید واژه ها: رسول خدا (ص) سیره نبوی سوگواری عزاداری نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۴۲
فرهنگ سوگواری، از جمله خرده فرهنگ های عرب جاهلی به شمار می رود که مانند بسیاری از مسائل فرهنگی دیگر پس از اسلام، نیازمند تغییر بود. با توجه به اینکه مسلمانان با تکیه بر نص قرآن، به الگوگیری از پیامبر اسلام(ص) رهنمون شده اند، درباره عزاداری نیز باید روش و رفتار ایشان به عنوان مبنا تلقی گردد. در این پژوهش، تلاش شده است با رویکردی تاریخی و روشی توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، گفتمان حاکم بر عزاداری در سیره رسول خدا(ص) با استفاده از نظریه لاکلا و موفه تبیین گردد. به نظر می رسد پیامبر اسلام(ص) با برجسته سازی اموری همچون گریستن، شرکت در مرثیه سرایی، مشارکت در مراسم کفن و دفن، دلداری به صاحبان عزا و اقامه نماز میت و به حاشیه راندن کارهایی همانند نوحه گری و سرکوب عزاداران، سعی در نهادینه کردن سوگواری مشروع داشت. بنابراین، کنش ها و واکنش های رسول خدا(ص) در امر عزاداری، با دالّ مرکزی «عدم مخالفت با شریعت» شکل می گیرد.
۳۲۳۶.

بررسی نقش زنان صدر اسلام در تبیین جانشینی و افضیلت امیر المومنین علی بن ابی طالب(ع) با تاکید بر نقش چهار خواهر لبابه، میمونه، سلمی و اسماء

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 121 - 144

کلید واژه ها: امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) نقش زنان لبابه میمونه سلمی اسماء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۴۴
در تاریخ صدر اسلام شخصیت های زیادی از زنان و مردان وجود دارند که دلداده آموزه های اسلام شده و به رسول خدا (ص) ایمان داشتند و در موارد اختلاف امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) را معیار دانسته و از ایشان حمایت و تبعیت می کردند. لبابه و میمونه دختران حارث بن حزن هلالی و نیز سلما و اسماء دختران عمیس خثعمی خواهران چهارگانه ای بودند از یک مادر به نام هند دختر عوف کنانیه(حمیریه). این مقاله از طریق توصیف و تحلیل گزاره های تاریخی و روایات مرتبط، درصدد تبیین اقدامات و نقش این خواهران در حمایت از اهل بیت (ع) بویژه امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع) بعد از رسول خداست. 
۳۲۳۷.

هندسه فرکتال در فازی شناسی و نقش آن در الگوسازی فهم زبان قرآن؛ مطالعه موردی آیات 32 سوره مائده و 262 سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: زبان قرآن منطق فازی برخال فرکتالیتی فازی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۷۶
ناکارآمدی هندسه اقلیدسی در مدل سازی طبیعت، ماندلبروت را برآن داشت که هندسه هستی را هندسه ای با ساختارهای خودمتشابه معرفی نماید. او این ساختارها را که در درجات مختلف هستی خودنمایی می کنند، فرکتال نامید. فرکتالیتی یا هم برخگی در مطالعه فازی نمایی پدیده های هستی به عنوان یکی از اصول سه گانه معرفی گردید. الگوی فرکتال، در بازطراحی جهانبینی، فهم و تفسیر ما از هستی می تواند نقش آفرین و الهام بخش دانسته شده است. این نوشتار به دنبال بهره گیری از این الگو در مدل سازی فهم معنا و زبان قرآن است. از این رو ابتدا مبانی هندسه فرکتال و جریان یابی آن در نظام فکری فازی با ابزار کتابخانه ای تشریح گردید. همچنین با روشی توصیفی (تحلیل محتوا) رهاوردی را که اصل فرکتالیتی در فازی شناسی می تواند در فهم زبان ارائه نماید؛ بیان گردید. به عنوان مطالعه موردی آیات 32 سوره مائده و 262 سوره بقره مورد بررسی قرار گرفت. برابر نتایج این پژوهش، مدل استفاده شده در این آیات، تناسب و هماهنگی قابل توجهی را با مدل هندسه فرکتالی از خود نشان داده و مدل سازی فرکتال در فهم این آیات می تواند رهاوردهای متعددی را برای پژوهشگران داشته باشد.
۳۲۳۸.

مرجعیت سیاسی در یهودیت تا قبل از پیدایش صهیونیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 103-120

کلید واژه ها: مرجعیت سیاسی یهودیت تئوکراسی صهیونیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۱۶۶
سخن از مرجعیت سیاسی در حیات یک جامعه انسانی، درواقع وارسی صاحبان حاکمیت و اقتدار در آن جامعه است. در جامعه یهودی، هرچند پیدایش صهیونیسم و جعل دولتی با نماد حاکمیت یهود، فصل جدیدی فراروی این جامعه، به ویژه در خصوص مرجعیت سیاسی البته با روبند سکولایزم گشود، اما پرسش مهم آن است که در متن سنتی یهود، حقیقت مرجعیت سیاسی از حیث منشأ حقانیت و حدود اقتدار آن چگونه است؟ و در این بین نقش مردم چیست؟ این نوشتار با جستاری اسنادی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال ها سامان یافته و این حقیقت را روشن ساخته است که دین یهود حاکمیت اصیل و ذاتی را از آن خداوند می داند، به گونه ای که بی اذن خداوند هیچ مرجعیتی دارای مشروعیت و حقانیت نیست. از این نگاه، خداوند انبیا و سپس اوصیای آنها را برای رهبری مذهبی و سیاسی برگزید تا اقتدار الهی را در میان مردم به ظهور رساند و سپس عالمان با اصناف گوناگون، سلسله مأذونان الهی در اعمال اقتدار در جامعه یهود را استمرار بخشیدند. از نظر اندیشه سیاسی یهود، نقش مردم، نه ایجاد مشروعیت، بلکه عینیت بخشیدن به حاکمیت مأذونان الهی بوده است.
۳۲۳۹.

تحلیل و انتقاد پنج دلیل از ادله بطلان تسلسل بینهایت علل فاعلی در أسفار أربعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 39 - 50

کلید واژه ها: علیت تسلسل بینهایت علل فاعلی برهان طرف و وسط برهان تطبیق برهان اسد اخصر برهان تضایف اسفار اربعه ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۹۲
در این نوشتار پنج دلیل از دلایل اصلی و مهم ملاصدرا برای بطلان تسلسل بینهایت علل فاعلی مورد بررسی و نقد قرار میگیرد. نظر به اینکه بسیاری از فلاسفه از این اصل بمنظور اثبات واجب الوجود بهره برده اند، بررسی اشکالات وارد بر دلایل آن، بلحاظ ارتباط با اثبات وجود خدا، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به این منظور، چهار دلیل بطور مستقل تقریر و نقد شده و دلیل پنجم، از نظر محتوا و شیوه» نقد، بدلیل چهارم بازگردانده شده است. این دلایل عبارتند از: «برهان طرف و وسط»، «ب ره ان تط بیق»، «ب رهان اس د و اخص ر»، «ب ره ان تضایف»، «برهان تضایف». اشکالات وارد بر ادله بطلان تسلسل و اهمیتی که بطلان تسلسل علل فاعلی در برخی از دلایل اثبات ذات الهی داشته ، فلاسفه اعم از اسلامی و غربی را واداشته تا بدنبال ادله یی دیگر برای اثبات وجود خدا باشند که بر ابطال تسلسل علل متکی نباشد، و در این راه موفقیتهایی بدست آورده اند. در پایان این مقاله، بدون ورود به بحث درباره» آن دلایل، ضمن جمعبندی و نتیجه گیری، به دو دلیل مشهور اشاره شده که عبارتند از: «برهان صدیقین ملاصدرا در فلسفه اسلامی» و «برهان وجودی آنسلم در فلسفه غرب»؛ این دو دلیل، شبه لمی و تحلیلی میباشند و ویژگی ادعا شده درباره دلایل مزبور اینست که متکی بر هیچ مقدمه یی که نیازمند اثبات باشد، نیستند.
۳۲۴۰.

نسبت شعر با اعتبار و حقیقت بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 81 - 98

کلید واژه ها: نظریه اعتباریات شعر اعتبار هنر حقیقت زبان علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۷۳
از دیدگاه علامه طباطبایی شعر و ادراکات اعتباری ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند تا جایی که وی در کتاب اصول فلسفه و روش رئالسیم، توصیف ادراکات اعتباری را بمدد تشبیه و تمثیل و استعاره در شعر آغاز میکند. در تحقیق پیش رو با استناد به آثاری مختلف از علامه که نظریه» اعتباریات در آنها آمده، نسبت شعر با ادراکات اعتباری مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت این نسبت از آن جهت است که با تحلیل ا رتباط میان شعر و اعتباریات در متنهای مختلف فلسفی، عرفانی و تفسیری علامه، میتوان به پرسش از نسبت شعر و اعتبار با حقیقت نفس الامری پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که ادراکات اعتباری نگاه شاعرانه انسان به جهان است و همانند چشمی است که انسان همه چیز را با آن میبیند. این جهان شاعرانه در عین غیرمنطقی و غیراستدلالی بودن میتواند به زبان اشارت خبر از حقیقت بدهد. از اینرو میتوان گفت نظریه» ادراکات اعتباری در حکمت اسلامی، برای شناخت حقیقت بابی نو گشوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان