درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۸۱ تا ۳٬۶۰۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۳۵۸۱.

بررسی اسلوب قرآنی تکرار و گونه ها و کارکردهای آن در تفسیر ابوالفتوح رازی (بررسی موردی سوره کافرون)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 1141 - 161

کلید واژه ها: سوره کافرون تفسیر رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان ابوالفتوح رازی تکرار علم معانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان فی تفسیر القرآن اثر ابوالفتوح رازی از مهم ترین تفسیرهای سده ششم هجری است که درباره جنبه های گوناگون آن پژوهش شده است. اما مباحث بلاغی به ویژه، علم معانی و نظم قرآنی در این تفسیر چندان محل توجه پژوهشگران نبوده است. «تکرار» که یکی از اسلوب های مهم قرآنی و از مباحث علم معانی به شمار می رود، موضوع مقاله حاضر است. نویسندگان در این مقاله کوشیده اند با شیوه تحلیلی_توصیفی، اسلوب «تکرار» را در این تفسیر بررسی و تبیین کنند. بر این اساس، پس از معرفی لغوی و اصطلاحی و ذکر انواع مختلف «تکرار» و بررسی انواع و کارکردهای آن در تفسیر ابوالفتوح، آیات سوره کافرون را در این تفسیر بررسی کرده و دریافته اند که ابوالفتوح رازی بدین اسلوب اهتمام داشته و به تبیین کارکردها و دلیل کاربردهایش در قرآن کریم پرداخته که می تواند زمینه ای برای پژوهش های نوین درباره دیدگاه ها و اندیشه های بلاغی این مفسر باشد.
۳۵۸۲.

واکاوی مبانی و رویکردهای رجالی آیت الله میرزا جواد تبریزی

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 179-200

کلید واژه ها: مبانی رجالی میرزا جواد تبریزی رجال سند توثیقات عام توثیقات خاص وثاقت سندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۹۳
از جمله پیش نیازهای لازم برای فهم روش علمی یک فقیه، دستیابی به مبانی وی در علوم مختلف، از جمله علم رجال است. در این میان بازیابی مبانی و رویکرد رجالی میرزا جواد تبریزی، از آن جهت که ایشان میراث دار محقق خویی در قم، و از استادان صاحب سبک در دانش های فقه، اصول و رجال به شمار می آمد، مهم می نماید. مقاله پیش رو، با بهره گیری از تقریرات، آثار فقهی، اصولی و رجالی ایشان، روشن می سازد که ایشان در پذیرش خبر واحد، به وثاقت سندی باور داشته، و تضعیف یک راوی را در سند روایت، موجب تضعیف روایت می داند. همچنین حجیت قول رجالی را از باب شهادت و اخبار می پذیرد و بر این باور است که مخبرِ به وثاقت، باید ثقه و شهادتش حسی باشد. ایشان در مبانی رجالی خود به میزان چشمگیری متأثر از محقق خویی است. همچنین برخی توثیقات عام را همچون قاعده توثیق مشایخ نجاشی پذیرفته، و برخی را مانند توثیق مشایخ اصحاب اجماع قابل پذیرش نمی داند. نیز نسبت به برخی کتب حدیث و رجال، ملاحظاتی ویژه داشته و در بعضی موارد، انتساب آنها را به مؤلف مورد تردید قرار می دهد. در این مقاله همچنین به برخی فوائد رجالی در نوشته های ایشان اشاره شده است.
۳۵۸۳.

واکاوی کاربردهای اصل عملی استصحاب در دانش رجال

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اصول فقه اسلامی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 165-186

کلید واژه ها: استصحاب وثاقت تضعیف اصاله العداله ثقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۶
اصل استصحاب از پرکاربردترین اصول عملی است. علاوه بر دانش فقه، جایگاه و کاربرد استصحاب در دانش رجال نیز درخور توجه و چشمگیر است. دراین خصوص لزوم وجود اثر شرعی برای مستصحب، نقش کلیدی داشته و می تواند کاربست استصحاب را در رجال، تحت تأثیر قرار دهد. هدف مقاله حاضر، بررسی تأثیر استصحاب برای فهم معنای ثقه، حالات شخصی راویان، وثاقت و تضعیف راویان، نظریه اصاله العداله، استصحاب باورهای رجالی فقیهان و استصحاب وثاقت یا ضعف در فرض تعارض دو سخنِ یک رجالی است. غفلت از ضرورت توجه به تأثیر مستقیم استصحاب در موارد یادشده، گاهی باعث خطای فقیه و رجالی در نتیجه گیری می شود.
۳۵۸۴.

واکاوی ترجمه های فارسی واژگان قرآنی: مطالعه موردی واژه «اَسَاوِر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۷ 169-143

کلید واژه ها: ترجمه فارسی قرآن کریم اَسَاوِر زیورآلات نعم بهشتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۳۳
ازآنجاکه قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است ، فهم دقیق واژگان و ترجمه آن همواره برای غیر عرب زبانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. توجه به معنای دقیق واژگان مهم ترین گام در ترجمه صحیح و رعایت امانت داری به شمار می رود. در این میان، واژه «اساور» که چهار بار در قرآن به کار رفته وبه عنوان یکی از نعم بهشتی معرفی شده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با بهره جستن از روش توصیفی- تحلیلی طی مراحلی به بررسی معانی واژه قرآنی «اساور» و واکاوی ترجمه های فارسی آن پرداخته است. در وهله نخست، واژه اساور از جهت معنایی مورد تحلیل لغوی، سیاقی و بررسی آراء مفسران و تاریخ شناسان قرار گرفت. نتیجه بررسی ها در این مرحله نشان داد که اساور جمع سوار به معنای هر زیوری است که مربوط به دست بوده و آن را مانند حلقه احاطه می کند. در مرحله بعد،ترجمه های قرآن به زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفت. نتائج در این خصوص حاکی از آن است همه مترجمان متاثر از نتیجه مرحله اول بوده اند. نکته مهم آن که هیچ یک از لغویان، مفسران و مترجمان به ماهیت آخرتی بودن مفهوم اساور توجهی نکرده و آن را هم تراز واژه اسوره که در یک آیه و برای زینت دنیایی استفاده شده، قرار داده اند.
۳۵۸۵.

نمود نقش رمزواره در خلق معانی بدیع در شعر سعدی یوسف با تکیه بر نظریه آگاهی دنیل چندلر (مطالعه موردی دیوان «السّاعه الاخیره»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۲ بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 297 - 334

کلید واژه ها: شعر معاصر نظریه آگاهی رمزواره رمزگان سعدی یوسف دنیل چندلر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
با در نظر داشتن ظرفیت معناگستری رمز، دنیل چندلر با اعتقاد به لزوم برخورداری یک پژوهشگر ادبی از دانش کیفی و تشخیصی، نظریه آگاهی را مبنی بر نمایش نحوه و میزان تأثیرگذاری عناصر گوناگون اجتماعی و فرهنگی در یک اثر منظوم یا منثور با تکیه بر نقش زبانی و ادبی عناصر کلام پایه ریزی کرده است؛ یعنی صاحب سخن هر قدر از این عناصر بهره جویی آگاهانه تری کرده باشد، به طبع مفهوم مطلوب خود را پخته تر و ارزنده تر ساخته است؛ مفهومی که از نظر چندلر بیش از هر موضع دیگری در ساختار رمز ادبی و تبدیل شدن آن به رمزگان یعنی ساختار تفصیل شده بر اساس عوامل تأثیرگذار نامبرده حاضر می گردد. پژوهش حاضر درصدد است تا با روش مطالعه کتابخانه ای و با رویکردی توصیفی - تحلیلی و در کار بستن رمزواره یعنی کشف مفاد نظریه آگاهی در شعر سعدی یوسف - شاعری عراقی که همواره وطن خویش را از پنجره کوچک غربت نگریسته و وصف نموده است- و نمود نقش هر یک در آفرینش رمزگان اشاره کرده و مدعای خویش را به یاری عناصر درون زا یعنی ادبی، زبانی، ساختاری و گاه نگارشی به اثبات برساند؛ از مهمترین دستاوردهای رمزواره در این نوشتار تبیین روشن بهره برداری هوشمندانه سراینده از موارد مذکور در راستای تعمیق معانی فرهنگی و اجتماعی پنهان شده در پس هر رمزگان است؛ زیرا شاعر هیچگاه به برشماری عیان مزایا یا معایب اکتفا نکرده و همواره سیاق سخن خود را به گونه ای ترتیب داده است که ابتدا کل کلام، معنای مدّ نظر او را تصدیق کرده و سپس جزء جزء سخن با تأکید آن به واسطه ابزار های گوناگون زبانی و ادبی از جمله الفاظ، تعابیر، افعال، قیود، روایتگری و دیگر وسائط، مقصود اصلی را به گوش مخاطب برساند.
۳۵۸۶.

میزان کارآمدی دفاعیه «علم ناقص انسان» در پاسخ به مسأله ی منطقی شر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۴ 101 - 120

کلید واژه ها: مسأله منطقی شر علم ناقص انسان مسأله قرینه ای شر خداباوری شکاکانه شر و خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۹۱
چکیده یکی از پاسخ های مشهور به مسأله منطقی شر، دفاعیه علم ناقص انسان یا محدودیت قوای شناختی انسان در تشخیص خیر و شر امور نام دارد. بر اساس این دفاعیه، از آنجایی که اساسا اثبات وجود شرِ گزاف در عالم ناممکن است، لذا صورت مسأله منطقی شر معتبر نیست. نوشتار حاضر با تأمل در حدود کارآمدی نظریه علم ناقض، به این نتیجه رسیده است که اگر منظور از شر در صورت مسأله منطقی شر، شر گزاف باشد، این دفاعیه به شرحی که در متن نوشتار توضیح داده خواهد شد، میتواند نامعتبر بودن صورت مسأله مزبور را نشان دهد. اما اگر منظور از شر، مطلق درد و رنج باشد، پاسخ مورد اشاره نمیتواند کامل و همه جانبه باشد و برای ردّ کامل و همه جانبه مسأله منطقی شر، گریزی از ورود به بحث درباره مفهوم قدرت مطلق الهی نیست. بعلاوه، این پاسخ حتی اگر پاسخی همه جانبه باشد، نهایتا وجود خدا را محتمل میسازد و نمیتواند مدعای حداقلی برهان منطقی شر مبنی بر مشکوک بودن وجود خدا را ردّ کند و برای نفی این تردید باید از پاسخهای دیگر به مسأله شر کمک گرفت. البته این سخن بدان معنا نیست که «احتمال عدم وجود خدا» بر «احتمال وجود خدا» رجحان دارد. بلکه اتفاقا دفاعیه علم ناقص میتواند این مدعای مسأله قرینهای شر را نیز منتفی سازد.
۳۵۸۷.

وضعیت توثیق و تضعیف قائلان به بی ایمانی ابوطالب علیه السلام

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال پنجم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 101-118
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۷۱
از جمله ایرادهایی که برخی تحریفگران در حق حضرت ابوطالب علیه السلام روا داشتهاند این است که ایشان با حالت کفر از دنیا رفته و در سراسر عمرش به اسلام و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ایمان نیاورده است! این افراد برای اثبات ادّعایشان به روایات و تفاسیری استناد کردهاند که احوال رجال این احادیث نیازمند بررسی و نقد است؛ چراکه برخی از این رجال محکوم به ضعفند. درباره این موضوع، پژوهشی به ثبت نرسیده و در کتب مرتبط با شخصیت ابوطالب به برخی از راویان حدیث درباره ایشان اشاره شده است؛ از این رو نگارنده با روش تحلیلی توصیفی و استفاده از منابع کتاب خانهای، وثاقت و ضعف قائلان به بی ایمانی ابوطالب علیه السلام را بررسی کرده است.
۳۵۸۸.

بررسی تطبیقی حدیث «داخل فی الأشیاء...» و قاعده فلسفی «بسیط الحقیقه...» از دیدگاه حکمت متعالیه و عرفان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 169 - 193

کلید واژه ها: داخل فی الأشیاء خارج عن الأشیاء قاعده بسیط الحقیقه حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۸۰
توانایی عقل در استنباط، تبیین، استدلال و دفاع از برخی معارف، امری مسلم و انکارناپذیر است. در کتب روایی، کلامی، فلسفی و عرفانی به نقل از حضرت علیu ، روایتی در نحوه ارتباط حق تعالی با اشیاء با این مضمون نقل شده است که خداوند «داخل فی الأشیاء لا کدخول شیء فی شیء وخارج عن الأشیاء لا کخروج شیء عن شیء». بی شک این کلام از سنخ معما و رمز نبوده و معنایی فهم پذیر برای مخاطب دارد. مسئله تحقیق این است که منظور از داخل بودن یا خارج بودن خداوند از اشیاء چیست؟ آیا تفسیر آن با استفاده از مبانی فلسفی ممکن است یا باید فهم آن را به زمان حضور و مواجهه با معصومu واگذار نمود؟ در این مقاله ضمن بررسی سندی و دلالی حدیث و بیان اقوال و برداشت های مختلف، به ذکر شواهدی از آیات و روایات پرداخته، نشان داده ایم که با تبیین قاعده فلسفی «بسیط الحقیقه کلّ الأشیاء...» می توان معنایی معقول از این حدیث ارائه کرد و نشان داد که خداوند بسیط الحقیقه و بی نهایتی است که فراگیر همه اشیاء و کمالات آن ها بوده و هیچ کدام خارج از او نیستند؛ در عین حال، هیچ یک از محدودیت های امکانی در او راه ندارد.
۳۵۸۹.

تأثیر دعا در مدیریت و کنترل ذهن (با نگاهی نو به مسئله استجابت دعا)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 172 - 187

کلید واژه ها: کنترل ذهن انسانِ هویت فکری دعا استجابت دعا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۵۹
امروزه مبحث ذهن، مدیریت و کنترل آن، از مباحث مهمی است که مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است و برای در اختیار گرفتن آن، راه کارهای مختلفی ارائه شده است. دعا، یکی از راه کارهای دین برای برون رفت از قالب های فکری است که انسانِ هویت فکری گرفتار آن است. انسانِ هویت فکری، انسانی است که اسیر من های متضادی است که بر اثر تربیت خانوادگی و اجتماعی، ذهن به عنوان «ارزش» به او تحمیل می کند. در صورتی که آنها مبنای واقعی نداشته و بر پایه برداشت فرد از واقعیت و بر اساس توهم و پندار در ذهن وی شکل گرفته است. رابطه دعا و ذهن، یک رابطه متقابل و دوطرفه است و همین امر، ضرورت این پژوهش را بیش از پیش روشن می سازد. در این مقاله، ضمن تبیین مباحث کنترل ذهن بر اساس کتاب «تفکر زائد» از محمدجعفر مصفا تلاش شده است تا به با رویکردی توصیفی - تحلیلی نشان دهد که به وسیله دعا می توان با واقعیت پدیده های هستی رو به رو شد و آنها را آن گونه که هستند به نظاره نشست و با توجه و تمرکز بر قدرت مرکزی عالم هستی یعنی، قدرت خداوند می توان ذهن را از تشتت و پراکندگی رها ساخت؛ پس از رها شدن ذهن است که می توان شرایط استجابت دعا همچون انقطاع الی الله و مقام رضا را نیز در قلب به وجود آورد.
۳۵۹۰.

شرایط و موانع تحقق جهادکبیر در عرصه اقتصادی با تکیه بر قرآن کریم و بیانات مقام معظم رهبری

نویسنده:
منبع: قرآن و عترت سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ 59 - 89

کلید واژه ها: جهاد کبیر دشمن شناسی اقتصاد مقاومتی قرآن کریم مقام معظم رهبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۷۲
جهادکبیر، یکی از مفاهیم مقاومتی است که خاستگاه قرآنی دارد و به عدم تبعیت از دشمن تقسیر شده است. جهاد فرهنگی، جهاد اقتصادی، جهاد سیاسی و جهاد علمی، مهم ترین عرصه های جهاد کبیر است که دشمن می تواند با دور کردن امت اسلامی از این عرصه ها، جامعه اسلامی را به اطاعت از خود وادار نماید. این نوشتار که با روش تحقیق کتابخانه ای سامان یافته و پردازش اطلاعات در آن با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی است، می کوشد شرایط و موانع تحقق جهادکبیر در عرصه اقتصادی را با تکیه بر قرآن کریم و بیانات مقام معظم رهبری روشن سازد. یافته های پژوهش نشان می دهد جهاد کبیر در عرصه اقتصادی، اقتصاد مقاومتی است و شرایط تحقق آن شامل شناسایی و تمرکز بر فعالیت های اقتصادی مزیت دار کشور ، زنده کردن تولید داخلی ، پرهیز از واردات تضعیف کننده ی تولید داخلی ، مدیریت منابع مالی وارداتی، دانش بنیان شدن بخش های خصوصی، احیاء بخش هایی که قبلاً سرمایه گذاری شده، انتقال فناوری در معاملات خارجی، مبارزه جدّی با مفاسد اقتصادی، ارتقای بهره وری از انرژی، نگاه ویژه به صنایع کوچک و متوسط و استقلال اقتصادی است. اسراف، عدم برنامه ریزی مدوّن و انهزام روحی، از جمله موانع تحقق جهاد کبیر در عرصه اقتصادی با تکیه بر آیات وحی و بیانات مقام معظم رهبری است.
۳۵۹۱.

تأثیر فرهنگ انتظار در تربیت دینی فرزندان با تأکید بر نقش نهاد خانواده(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال شانزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۴ 167 - 183

کلید واژه ها: انتظار تربیت مهدویت خانواده فرزند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
خانواده نهادی است فطری و الهی؛ زیرا که با فطرت و سرشت آدمی از نظر اشتیاق و احتیاج مطابقت دارد دارای منزلت و شأن حساسی است که در تاریخ و فرهنگ و تمدن انسانی و در پرورش و شکوفایی استعدادهای مادی و معنوی فرزندان نقش مهمی دارد؛ از آن جا که پایه های تربیتی فرد در خانه نهاده شده است؛ و اساس صحت اخلاقی فرد را درخانواده بنیان گذاری می شود و ارزش های اخلاقی فرزند را نهادینه می سازد، باور به مهدویت و به تبع آن فرهنگ انتظار از امتیازاتی برخوردار است که می تواند در تحکیم بنیان های خانواده تأثیرگذار و آرامش آن مؤثر باشد. برخی از مهم ترین این ویژگی ها عبارتند از: تربیت فرزندان بر محور امید به آینده درخشان و انتظار ظهور امام زمان؟ع؟، باور و یقین به وجود حجت خدا در زمین و عرضه اعمال مردم بر وی و... این آموزه ها قادر است در تحکیم و تعالی روحی و معنوی فرزندان دارای نقش و در لایه های مختلف باوری و ارزشی و هنجاری رفتاری، تأثیرگذار باشد. نوشتار پیش رو به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی _ تحلیلی، به تبیین «کارکردهای فرهنگ انتظار درتربیت دینی فرزندان» می پردازد از مهم ترین یافته ها و نوآوری های این تحقیق تبیین کارکردهای فرهنگ انتظار در سه ساحت باورها و ارزش ها و هنجارهای رفتاری است. در بعد باورها با تأکید بر تقویت ایمان و تحکیم شناخت امامت، و در بعد ارزش ها تأکید بر ویژگی های اخلاقی منتظران و در نهایت می توان گفت اتصال قلب و دل فرزند به حضرت مهدی؟عج؟ می تواند او را از بداخلاقی و ناهنجاری رفتاری دور نماید.
۳۵۹۲.

رویکرد الگومدارانه به سیره اهل بیت(ع): پیشینه و پیامد

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۵ 39 - 52

کلید واژه ها: اهل بیت (ع) سنت سیره پژوهی سیره شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۶۸
مطالعه و تحقیق درباره سیره اهل بیت:، نیازمند شناخت رویکردها و رهیافت های گوناگون به سیره اهل بیت(ع) است. چرا که با شناخت این رویکردها به سیره اهل بیت(ع) می توان آرای مرتبط را رصد و مقایسه کرد تا امکان رویارویی منطقی با چالش های پیش رو فراهم شود. یکی از رویکردهای شاخص درباره سیره اهل بیت(ع)، رویکرد الگومدارانه است. در این رویکرد، سیره به مثابه اسوه و الگوی زندگی نگریسته می شود و با هدف شناخت روش صحیح زیستن مورد بررسی قرار می گیرد. مقاله حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ داده است که رویکرد الگومدارانه به سیره اهل بیت(ع)، چه پیشینه تاریخی دارد و پیامدهای نظری آن چیست؟ نتایج این تحقیق نشان می دهد که رویکرد الگومدارانه، دارای سه مرحله تأسیس، تبیین و توسعه است و در دو بخش مفهوم سیره و قلمرو سیره پژوهی اثربخشی دارد.
۳۵۹۳.

علل عدم قیام امام علی(ع) پس از رحلت پیامبر(ص)

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۵ 53 - 66

کلید واژه ها: ارتداد امام علی (ع) پیامبران دروغین جانشینی پیامبر (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۶۶
امام علی(ع) به عنوان جانشین منصوص رسول خدا پس از روی کار آمدن ابوبکر، به رغم همه اعتراضاتی که در این زمینه داشت، دست به قیام مسلحانه نزد و صبر کرد. آیا آن حضرت از همان ابتدا قصد قیام نداشت و رسول خدا ایشان را در هر حال مأمور به صبر کرده بود، یا آن حضرت با ارزیابی شرایط، به این نتیجه رسیده بود که اکنون وقت قیام مسلحانه نیست؟ این پژوهش با بررسی منابع متقدم تاریخی و حدیثی به ویژه نهج البلاغه و با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی نشان داده است که هرچند رسول خدا، امیرالمؤمنین(ع) را مأمور به صبر کرده بود، اما به طور مطلق آن حضرت را از قیام باز نداشته بود. در حقیقت امام علی(ع) مأمور بود در صورت داشتن قدرت و بدون اینکه خطری اسلام را تهدید کند، قیام کرده و حق خویش را پس بگیرد؛ اما وضع خاص جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص)، نبود مقبولیت مردمی، نداشتن حامیان جدّی و کافی و خطرات گوناگونی که جامعه نوپای اسلامی را تهدید می کرد، امام(ع) را از قیام بازداشته بود.
۳۵۹۴.

بررسی تطبیقی دین و دنیا در آیین بودیسم و اسلام

نویسنده:
منبع: کلام حکمت سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ 9 - 28

کلید واژه ها: بودیسم اسلام دین دنیا نجات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۹۲
رابطه دین و دنیا از مباحث مورد علاقه میان همه ادیان است. این رابطه در دین اسلام به صورت ارتباطی دوسویه و هماهنگ با یکدیگر تعبیر شده است. بدین معنا که دین، زمینه رستگاری انسان را فراهم می کند و ازطرف دیگر دنیا محل ابتلا و بستر کمال و ساخته شدن انسان معرفی شده است یا به عبارتی، دنیا در خدمت متحول ساختن انسان است. ازاین رو دین، برنامه ای جامع برای تمام مراحل زندگی انسان دارد، اما این رابطه در ادیانی مانند بودیسم به شکل دیگری ظهور و تجلی کرده است به طوری که بسیاری از آیین های دینی و مذهبی در تنش جدی با دنیا هستند. مکتب بودیسم با ندای تارکان دنیا پای به عرصه وجود گذاشت. ارتباط دین و دنیا در این دو آیین باعث به وجود آمدن نوع خاصی از زندگی شده است. علاوه بر آنکه این دو آیین با انکار آن جهان، رستگاری را این جهانی می دانند.
۳۵۹۵.

وفای مُشَکّک در فلسفه مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 5 - 30

کلید واژه ها: اصل تشکیک وفا حکمت اسلامی مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۷۱
اندیشه مولانا دارای نظامِ معرفتیِ منسجمی است که از ویژگی های کلیِ یک نظامِ معرفتی برخوردار است و نظمِ معنویِ خاصی را تداعی می کند؛ این نظام با همه تفاوت ها، در امهاتِ مباحث با آموزه های بسیاری از حکمای اسلامی در موضوعاتِ مختلف هماهنگی دارد و یا دست کم قابلِ تطبیق است ؛ یکی از اصل های مهمِ مشترک در میانِ آموزه های حکمت اسلامی و عرفان مولوی، اصلِ تشکیک و لازمه های آن مانندِ مراتبی بودنِ هستی و معرفت است. تحققِ تشکیکی هریک از شاخه های وجود و معرفت، وجودِ نظمِ شگفت انگیزی از معانی در عالمِ معنا را جلوه گر می سازد. ویژگی کلی نظامِ معرفتی مطرح در عالم اسلام این است که بر سه گانه های «مجردِ محض، برزخ و مادی محض» مبتنی است؛ و سه گانه های مختلفی در حوزه های مختلفِ وجودی و معرفتی بر اساسِ این اصلِ کلی قابلِ طرح است. شئون سه گانه حق تعالی، مراتب سه گانه عالم، مراتب سه گانه نیروهای انسان، و نیز مراتبِ سه گانه حالاتِ انسانی یعنی بیداری، خواب و مرگ، با موضوعِ حاضر ارتباطی وثیق و عمیق دارد. حال موضوعِ مهمِ «وفا» نیز باید نسبتی با این نظامِ وجودی و معرفتی داشته باشد و جایگاهی در منظومه معرفتی مولانا به خود اختصاص دهد. ما ضمنِ اشاره به جایگاهِ وفا در نظامِ اندیشه مولانا در قالبِ نموداری، جوانبِ این موضوع را بررسی می کنیم.
۳۵۹۶.

کنش های آرای اخباریان بر دو قاعده تفسیری «ضرورت استناد به احکام عقلی و علوم تجربی قطعی» و بررسی تطبیقی آن با مناظر مفسران عقل گرای شیعه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 59 - 84

کلید واژه ها: تأثیرگذاری آرای اخباریان حکم عقلی علوم تجربی تفسیر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۶۰
گرایش اخباری و حدیث گرایانه، رویکردی در معرفت دینی و دانش های شیعی است که نه فقط در حوزه فقه، بلکه در تفسیر، اخلاق و جز این ها، یکی از جریان های فعال، باسابقه و تأثیرگذار ارزیابی می شود. پرسش اساسی تحقیق حاضر که به روش توصیفی، تحلیلی، نقلی و بنیادین نگارش یافته، چگونگی کنش های آرای اخباریان بر دو قاعده تفسیریِ «ضرورت استناد تفسیر به معرفت های بدیهی و احکام عقلی» و «دستاوردهای قطعی علوم تجربی» (اعم از علوم طبیعی و علوم انسانی) است؛ دستاورد مقاله عبارت است از: پذیرش حجیت ادراکات بدیهی عقلی (عقل فطری) در حوزه برون دینی؛ انکار احکام نظری عقلی؛ انکار حکم عقل در مبادی غیرحسی، قیاس اولویت، قیاس منصوص العله و تنقیح مناط قطعی عقلی؛ انکار ملازمه بین حکم عقل و شرع؛ ترجیح دلیل نقلی بر عقلی در موارد تعارض؛ توقیفی دانستن تفسیر آیات الاحکام؛ انکار منبعیت علوم تجربی قطعی در تفسیر قرآن، از منظر اخباریان شیعه.
۳۵۹۹.

چاپ نوشت (3): طومارهای زیارتی چاپ سنگی از هونولولو تا قم

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 119 - 150

کلید واژه ها: طومارهای زیارتی چاپ سنگی حج کربلا نجف کاظمین سامرا گواهی حج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۸۱
مقاله حاضر ضمن معرفی مختصری از پیشینه و تصویرسازی اماکن مقدس شیعی به صورت طومارهای افقی و عمودی به معرفی یکی از طومارهای نویافته چاپ سنگی در این موضوع می پردازد که طی آن تصاویر اماکن مقدس شیعی از مکه تا مشهد مقدس به تصویر کشیده است و با اشعار چاووشی به صورت کتیبه هایی در اطراف آن سیر زیارت های شیعیان را در شهرهای مکه، مدینه، نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، قم و مشهد روایت می کند.
۳۶۰۰.

یادداشت های شاهنامه 2: مسائل لغوی و بعضی مفاهیم شاهنامه

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 151 - 163

کلید واژه ها: شاهنامه مباحث دستوری ریشه شناسی ادبیات زردشتی ادبیات مانوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۰
در دومین شماره از «یادداشت های شاهنامه» درباره لغات براه و گنداور و سابقه دو تعبیر «مرغ بپر» و «خروشی خروشیدم» بحث خواهیم کرد و اشاراتی نیز خواهیم نمود به معانی رمزی جامه سپید سیاوش در هنگام عبور او از آتش.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان