اسارت

از مهم ترین مباحث مطرح در بین فلاسفه و عرفای اسلامی، اندیشه هبوط انسان از عالم ملکوت به عالم ملک و جهان ماده است. اندیشه هبوط انسان بر این اساس استوار است که انسان نخست در عالم برین در جوار رحمت حق بوده است و به خاطر گناهی، از بهشت عدن الهی به جهان ماده تبعید شده است. نگارنده در این مقاله حدوث و قدم روح و تجرد و بساطت آن را، از بن مایه های اصلی فلسفی اندیشه هبوط تلقی کرده و معتقد است فلاسفه و عرفای بزرگ در تبیین حدوث و قدم روح انسانی دچار نوعی تردید و سرگردانی بوده و در تحلیل آن دچار مشکل شده اند. نگارنده، این حیرت و سرگردانی را در کلام ابن سینا، و مولانا به اجمال مورد بررسی قرار داده و مسأله چگونگی آفرینش روح و تجرد آن را اساس اندیشه هبوط انسان دانسته است.

یکی از شایع ترین اختلالاتی که در افراد دارای تجربة اسارت جنگی مشاهده می شود، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)است. در این مطالعه که با هدف بررسی وضعیت روان شناختی آزادگان شهر مشهد و ارزیابی ""مولفه های بنیادین سازش یافتگی"" در آنان انجام شد،۱۱۰نفر آزاده به صورت نمونه در دسترس و با استفاده از فرمول پیشنهادی بُرگ و گال(۱۹۸۹)انتخاب گردیدند. پس از مطالعه ای مقدماتی بر روی ۳۰ نفر از آزادگان جنگ تحمیلی، آزمون استرس پس آسیبی(RIES) و تست حمایت اجتماعی (S.S.S) بر روی نمونه اصلی انجام و با هدف تشخیص افتراقی، همراه با پرسشنامه ها، مصاحبه تشخیصی انجام شد. داده ها با استفاده از روش های آماری همبستگی و تحلیل واریانس (ANOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش، رابطه ای معکوس میان طول مدت اسارت و اختلالات روانی – رفتاری آزادگان را نشان داد. یافته های پژوهش حاضر، همسو با پژوهش های داخلی و ناهمخوان با پژوهش های خارجی است. پایبندی مذهبی، مکان نگهداری اسرا، ایمان و پایداری، صبر بر مشکلات در طول مدت اسارت، از عوامل اثرگذار در کاهش علائم اختلالات روانی– رفتاری معمول درآزادگان است.

یکی از موضوعات محوری در مطالعات ژئومورفیک، بررسی چگونگی روند تغییرات در اشکال سطح زمین است. امروزه ماهیت مطالعات ژئومورفولوژی را تبیین و تحلیل فرم و فرایندهای ژئومورفیک موجود در سطح زمین تشکیل می دهد. در دیدگاه سیستمی، تحلیل های ژئومورفیک بر اساس رابطه میان فرم و فرایند صورت می گیرد. آستانه های ژئومورفیک به این علّت که شرایط مرزی در وقوع تغییرات را نشان می دهند و نیز به منظور درک تغییرات زمانی، یکی از مفاهیم اساسی در تئوری سیستمی است، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی در حیطه آستانه ها و تعادل در راستای تحلیل سیستمی است تلاش دارد آستانه ها و طبقه بندی آن را در حوضه قزل اوزن موردمطالعه قرار دهد. بر همین اساس در سه محور مختلف، درونی، بیرونی و ترکیبی،تجزیه وتحلیل مجازی فرم و فرایندهای حوضه با کمک نقشه های توپوگرافی، لیتولوژی، شیب، خشکسالی (با کمک شاخص SPIو Moran)، ژئونرون های حوضه (با کمک نقشه های هم دما و هم بارش و استفاده از روش جاستین )، ردیابی دریاچه های قدیمی و سطوح فرسایشی، شواهد ژئومورفولوژیکی اسارت و انحرافانجام شده است.نتایج نشان داد که در قسمت جنوب حوضه نوعی تعادل ژئومورفیک حاصل شده و دلیل آن را می توان تخلیه تدریجی چاله بیجار و شکل گیری سطوح فرسایشی آن دانست. با تخلیه این سطوح رودخانه های مهمی همچون انگوران-چای و سجاس رود تغییر مسیر داده و با انحرافی که به دست آورده اند در شرایط کنونی در جای دیگری به قزل اوزن می ریزند. بررسی ژئونرون های منطقه نیز نشان داد که پایاب زنجان رود و میانه تحلیل برنده بوده و مقدار آبی که دریافتی بسیار کم تر از آبی است که از آن ها خارج می شود و اگر رودخانه هایی همچون انگوران چای، قلعه چای و قرنقو چای در مسیر به قزل اوزن نمی پیوست، چه بسا رودخانه کاملاً خشک می شد. این در حالی است که اکثر زیرحوضه های منطقه (سرآب و پایاب) جزء تقویت کننده ها بوده و همین امر سبب شده رودخانه قزل اوزن در این مناطق به دلیل وارد شدن مادّه و انرژی از زیرحوضه ها، همچنان پویا بماند و از تعادل ژئومورفیک خود دور شود.

اسارت از جمله پدیده های استرس زای جنگ است که آسیب های قابل توجهی را بر ساختارهای درون فردی و بین فردی اسیر و نهایتا میزان کیفیت زندگی زناشویی وی تحمیل می کند. هدف از پژوهش حاضر واکاوی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی زناشویی زوجین آزاده با استفاده از روش پژوهش پدیدار شناسی بود. 65 زوج مشارکت کننده با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با رعایت تنوع و همگونی انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل داده ها از تحلیل موضوعی استفاده شد. یافته ها در زمینه عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی زناشویی آزادگان، دربرگیرنده ی 25 موضوع فرعی بود که در 5 موضوع اصلی طبقه بندی شدند که عبارتند از: تعاملات آسیب زای بین فردی ؛ اختلالات روانشناختی فردی؛ عوامل اقتصادی-اجتماعی؛ عوامل معنوی-اعتقادی؛ و عوامل آسیب زای جسمانی. واکاوی ساختار تجارب زیسته ی زوجین آزاده نشان داد که مفهوم کیفیت زندگی زناشویی در این جامعه، یک ساختار چند علیتی هم افزا می باشد که در سطوح پیشگیری و درمان نیازمند رویکردی بین رشته ای و جامع در مداخله های کاربردی و پژوهش های نظری است.

بر پایه فلسفه مند بودن احکام شرعی، هدف از وضع و جعل شرایع و قوانین الهی، هموار ساختن مسیر رشد و کمال انسان هاست. از دیدگاه قرآن و اهل بیتعلیهم السلام، جهاد نیز به عنوان یکی از احکام اصلی دین و دفاعی همه جانبه از کیان آن، دفع حملات دشمنان و رفع موانع هدایت، دارای فلسفه و حکمت خاصی است و بر این مبنا، به هیچ وجه حکم جهاد را نمی توان امری ضد بشری دانست. به همین ترتیب، اسیرکردن دشمن حربی نیز که به تبع جنگ رخ می دهد، از منظر قرآن و سیره اهل بیتعلیهم السلام، برخاسته از اهداف دنیایی نیست بلکه با اهدافی چون رفع موانع رشد انسان ها، شکستن شوکت دشمنان، عزت بخشیدن به مسلمانان، عبرت آموختن به معاندان و حامیان آنان، فرصت یافتن اسیر، همراه با امکان حضور او در فضای جامعه اسلامی به جهت آشنایی با معارف اسلام و قوانین آن، مبادله اسرای دشمن با اسیران مسلمان و دیگر انگیزه های الهی صورت می گیرد.

یکی از موضوعات و مضامین مکرر در مجموعه متون عرفانی جهانی، تبیین راه و راه های رهایی انسان از ماده و تبیین دلایل و عوامل هبوط و اسارت انسان در جهان زیرین است. این موضوع، مورد توجه مکتب سانکهیه در سنت دینی، عرفانی هندوئیسم بوده و در متون مختلف این مکتب بازتاب یافته است، البته این امر، اندیشه مشترک همه مکاتب هند است. این موضوع، در آثار مولوی نیز مطرح و او نیز اسارت و رهایی انسان را به عنوان مهم ترین تم های اصلی خود قرار داده است. میان این دو نگرش، تقارب های قابل توجهی وجود دارد؛ زیرا در سانکهیه برای رهایی انسان، بیشتر بر کوشش های انسان تأکید می شود. درحالی که در اندیشه مولوی، خدا جایگاه ویژه ای در رهایی دارد. در باب تشابه های آن دو باید گفت: در هر دو اسارت انسان امری جهانی و انسان شناختی است؛ زیرا سرشت انسان و جهان زیست او قرین غفلت اند. همین امر موجب اسارت او می شود. راهزنی گونة پرکریتی و معرفت خیالی، دچار شدن به جهل و پیروی از هوا و هوس، به عنوان عوامل عینی این اسارت و ریاضت، برای کسب معرفت از راه های رهایی در سانکهیه اند. سلوک برای رهایی در هر دو مطرح است، اما در مثنوی با کلی نگری و در سانکهیه، با برنامه معین مانند یوگا مواجه هستیم.

خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد (إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَال)؛ لذا حضرات معصومین در مناجات شعبانیه به این دعای شریف، مترنم بوده اند: وَ أَنْتَ لَمْ تُوَلِّنِی [تُولِنِی] إِلّا الْجَمِیلَ فِی حَیَاتِی (تو در تمام عمرم جز نیکی و زیبایی با من رفتار نکردی.) از این نقطه نظر، آنچه در عاشورا بر امام حسین و اهل بیت ایشان گذشت، زیبا بود و همین دیدگاه بود که خاستگاه جمله ماندگار حضرت زینب کبری گردید (مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا). در این پژوهش که از نوع تاریخی است در مرحله گردآوری، به روش کتابخانه ای و در مرحله تبیین به شیوه توصیفی- تحلیلی، تجلیات زیبایی در اندیشه و گفتار و رفتار عاشورایی حضرت زینب کبری مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که زینب کبری اندیشه عرفانی زیبای خود را با گفتار و رفتار زیبای حماسی در هم آمیخته و شهسوار جاده های غربت و اسیری شد و با عزت و اقتدار در رفتار و گفتار خود، پیام خون امام حسین و یارانش را تا ابد، جاودانه ساخت.

غییرات سطوح اساس از مهم ترین عوامل ناتعادلی فرم ها و فرایندهای در حوضه های آبریز است. حوضه آبریز قزل اوزن از زیرحوضه های دریای خزر، در طی کواترنری به شدت تحت تأثیر نوسانات سطح اساس بوده است. برای بررسی ژئومورفولوژیکی این اثرات در سراب قزل اوزن، با استفاده از نرم افزار GIS و نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی آبراهه ها و لیتولوژی رقومی گردید و با توجه به شواهد تغییرات سطح اساس (اسارت و انحراف رودخانه ها و آبراهه های شعاعی همگرا) محدوده ی ژئونرون بیجار شناسایی شد. با استفاده از تئوری هندسه فراکتال و روش رتبه بندی هورتن- استرالر، نسبت انشعاب، طول آبراهه ها و بعد فرکتالی زیرحوضه ها محاسبه گردید. آثار تغییرات سطوح اساس محلی، به صورت سطوح تراکمی در 6 زیرحوضه انگوران چای، حسن آباد یاسوکند، یول کشتی، قروه و دهگلان، گرماب و سجاس رود شناسایی و تجزیه وتحلیل شد. در اطراف چاله بیجار 3 تراس دریاچه ای در ارتفاع 1561، 1540 و 1515 متری مشاهده گردید درحالی که در مرکز چاله فرایند کاوشی غلبه دارد. عدد 12/2 بعد آشوبناکی (فرکتالی) حوضه ی آبریز بیجار، دال بر شرایط تقریباً متعادل شبکه ی آبراهه ای در کل حوضه است که نشان دهنده متوقف شدن فرسایش قهقرایی در سرشاخه های رتبه ی یک است. در دو زیرحوضه یول کشتی و قروه دهگلان با بعد فرکتالی کمتر از 2 دال بر ضریب انشعاب بیشتر نسبت به مساحت حوضه است؛ در سر آب زیرحوضه های انگوران چای، سجاس رود و گرماب سرشاخه ها قادر به شکل گیری و عقب نشینی هستند. زیرحوضه حسن آباد یاسوکند با بیشترین عدد فرکتالی در بین زیرحوضه ها (25/3) به بیشترین حد تعادل خود رسیده و کمترین فرسایش قهقرایی در سرشاخه های آن مسلط است. بررسی رابطه ی بین بعد فراکتال نسبت انشعاب با مساحت حوضه های موردمطالعه دال بر یک رابطه ی معکوس و منفی است.

پدیده اسارت مولود جنگ است. اسیر، رزمنده ای است که در اثنای تخاصم مسلحانه، به دست نیروهای دشمن می افتد. در خصوص احکام و حقوق اسیران پرسشی مهم که کمتر بدان پرداخته شده است، آن است که اسارت یک حق است؟ اگر هست، حق اسیرشونده است یا اسیرگیرنده یا هردو؟ در حقیقت، ما به دنبال احکام پیشینی اسارت هستیم نه پسینی؛ یعنی اساساً آیا فقه اسلامی پدیده ای به نام «اسارت» را به رسمیت می شناسد؟ حقوق بین الملل معاصر در این خصوص، چه موضعی دارد؟ این نوشتار ضمن بررسی احتمالات مسئله، به این نتیجه رسیده است که «اسارت» برای رزمنده ناتوان، یک حق و برای نیروهای غالب، یک حکم و تکلیف است. منابع احکام، شامل کتاب، سنت، سیره عقلا، همه بر لزوم صیانت جان رزمنده ناتوان از ادامه نبرد، دلالت دارند. کنوانسیون های بین المللی نیز بر رعایت همه جانبه حقوق اسیران به ویژه حفاظت از جان آنان، تأکید ورزیده اند.

یکی از مسائل مهم جوامع بین الملل در مخاصمات مسلحانه بین المللی، گرفتن اسیر و نوع برخورد با اسرا است که در این میان قراردادهایی مانند قرار داد ژنو تاریخ 27 ژوئیه 1929 برای حقوق اسرا نوشته شده است که کشورهای امضاء کننده ملزم به انجام آن هستند. دین مبین اسلام نیز در این میان، قوانین و مقررات مهمی برای اسرا دارد. عمل نکردن به این قوانین، حکم جنایات بین المللی دارد. اما مسئله مهمی که بعضاً برای یک رزمنده درباره بحث اسارت پیش می آید، تعارضاتی است که در برخورد با یک اسیر برای یک رزمنده در حین جنگ ایجاد می شود که باید یک طرف تعارض را انتخاب کند و هر طرف را که انتخاب کند، از لحاظ اخلاقی دچار مشکل می شود. لذا وظیفه او در این موارد چیست؟ این بحثی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت و دستورات اسلام را در این تعارضات مورد بررسی قرار خواهیم داد. این مقاله، به روش کتابخانه ای انجام شده است.

هدف پژوهش حاضر، بازنمود دشمن در متن خاطرات خودنوشته یک زن از جنگ عراق با ایران است. با گذشت چند دهه از این جنگ هنوز کسانی که درگیر جنگ بوده اند تصویری از دشمن دارند که با مرزبندی های ذهنی و فرهنگی آن هایی که تجربه حضور در جنگ و برخورد با دشمن را نداشته اند، متفاوت است. از طرفی نوع نگاه یک زن به دشمن تصویری متفاوت از آن به دست می دهد. بدین منظور از میان آثاری که در رابطه با جنگ نوشته شده اند و نویسند ه خانم دارند کتاب من زنده ام اثر معصومه آباد انتخاب شد. این اثر به قلم فردی که در اسارت بوده نگاشته شده و متن تحت تأثیر احتمالی ذهنیت خاطره نگار قرار نگرفته است. به همین دلیل متن مستقیم و دست اول به شمار می آید. با به کارگیری نظریه «سپهر نشانه ای» لوتمان، نظری ه «خلق دشمن» اکو و «مربع نشانه شناختی» گریماس متن موردنظر تحلیل شد. بررسی متن نشان داد که برای بازنمود دشمن از قطبی سازی، تصویرسازی، و دشمن ایدئولوژیک استفاده شده است. شکل دشمن و میزان دشمنی در این اثر ثابت نیست. نویسنده برای هر دیگری میزان دشمنی متفاوتی قائل است؛ یعنی با پیوستاری از دشمن با درجات دشمنی متفاوت روبه روییم. در برخی موارد بنا به اقتضای شرایط مانند احساس خطر یا درماندگی، دشمن نیز خودی تلقی می شود.

با توجه به تحولات بسیاری که کشورمان ایران در سطوح داخلی و خارجی، پیش روی خود داشته است، همواره در شرایط و رویدادهایی بسیار، انسان های بی شماری بوده اند که بنابر رعایت مصالحی والاتر از مصلحت شخصی خود، نظیر حفظ خاک، حفظ دین، سربلندی میهن، سلامت و بقای سایر انسان ها و ... امنیت جسمی و جانی خود را نه تنها بر دیگران برتری نداده اند، بلکه آن را فدای تحقق این ارزش های انسانی نموده اند؛ که در اصطلاح شرع اسلام از آن به عنوان ایثار در جان یاد شده است؛ که دارای مصادیقی نظیر شهادت، جانبازی و اسارت می باشد؛ که از این میان گروه اخیر از ایثارگران مذکور، یعنی اشخاص تحت اسارت که از ایشان به عنوان آزادگان یاد می گردد، موضوع مورد مطالعه در مقاله حاضر می باشند. پس ازآنقلاب اسلامی، برخی قوانین و مصوبات، به منظور حمایت از قشر ایثارگر جامعه اعم از جانبازان، رزمندگان، خانواده های شهدا و نیز آزادگان که محور موردنظر نگارنده می باشند، بنابر رعایت حال ایشان و با توجه به آسیب های وارده بر عمر و جان و سلامت ایشان برای کشور و ملت، به تصویب رسیده اند. در مقاله حاضر به صورت خاص در پی بررسی حقوق اسرای آزاد شده یا همان آزادگان، پس از بازگشت به خاک کشور، در پرتو قانون خاص مربوط به این حوزه هستیم.

زنان، همان خواهران و مادران و دختران و همسران ما هستند که از دیدگاه ما، مردان، پاک ترین و نجیب ترین و زیباترین و دوست داشتنی ترین انسان های روی زمین اند و هیچ گونه بد گمانی یا بد اندیشی درباره ی آنها را بر نمی تابیم، امااز زمان های باستان، دیدگاه های متفاوتی درباره ی برابری حقوق و آزادی زن ومرد مطرح است. متأسفانه، بنیاد این بحث ها وداوری ها بر نوعی کج اندیشی استوار است که همان تصور نادرست برتری مرد بر زن است وچون خشت اول کج نهاده شده است، حاصل تمام این مباحث هم نادرست بوده است و اگر این تصور باطل اصلاح نشود، سخن هم به جایگاه اصیل خود بر نمی گردد. خوشبختانه درآثار ادبی ما به این مهم توجه شده است، در شاه نامه ی فردوسی، بسیاری از چهره های حماسی زنان، بر مردان پیشی می گیرند و تدبیر و چاره اندیشی آنان، شگفت انگیز و کارساز است. گروهی بی هیچ دلیلی مرد را مظهر کمال انسانیت می دانند وزنان را از لحاظ جنسی و فکری کمتر می بینند، بی آنکه به این نکته ی مهم بیندیشند: چه کسی گفته است، مرد انسان کامل است ؟! و زن نمی تواند با او برابر باشد! نظامی در دو مثنوی معروف خود، جایگاه های اجتماعی متفاوت زنان را به تصویر کشیده است. لیلی که اسیر سنت های خانوادگی و قبیله ای عرب است و شیرین که در جامعه ی نسبتاً آزاد ایران و ارمن پرورش یافته است، هر یک اصالت و نجابت  خود را به گونه ای دیگر به نمایش می گذارند.

غالب ژئومورفولوژیست ها تلاش نموده اند شکل تغییر و تحول ناهمواری ها را در روندی قابل پیش بینی تبیین کنند. با این وصف همواره مواردی در طبیعت یافت می شود که چنین نظمی را در چارچوب های تعریف شده، نقض می نمایند. مورفولوژی حوضه ها و شبکه های رودخانه ای در پاسخ به تغییرات محیطی، متحول می شود. شواهد توالی چهار ژئونرون بیجار، زنجان، میانه و طارم در حوضه قزل اوزن و اتصال آن ها به وسیله نرون های ماهنشان، هشتچین و میانه- طارم دال بر این است که هرکدام از آن ها به صورت حوضه های مستقل بوده اند. مستقل بودن هر یک از ژئونرون ها با توجه به سلول های اقلیمی، لیتولوژیکی، تکتونیکی و ژئومورفولوژیکی قابل ردیابی است. به این منظور، با استفاده از DEM 30*30 لایه توپوگرافی حوضه قزل اوزن استخراج گردید. با استناد به نقشه های 1:100000 و 1:250000 زمین شناسی، لایه های لیتولوژی و گسل و به کمک نقشه های توپوگرافی 1:50000 لایه آبراهه ها رقومی گردید. مناطق استراتژیک با ترسیم نقشه های لیتولوژی، هم بارش، هم دما، توپوگرافی، خط تعادل آب ویخ کواترنری و گسل در مسیر رودخانه اصلی مشخص گردید. از روش رایت برای برآورد ارتفاع برف مرز دائمی کواترنری استفاده شد. در منطقه بیجار، نزدیک سرچشمه قزل اوزن، 6 زیرحوضه وجود دارد که شبکه آبراهه ای همگرای سطحی دارند، چنین عملکردی نشان از ژئونروتیکی حوضه دارد که بحث داشتن سطح اساس محلی برای شبکه رودخانه های قزل اوزن را به میان می آورد. شبکه ژئونروتیکی حوضه ناشی از اثرگذاری عوامل مختلفی است که از تمرکز آن عوامل در یک مکان به عنوان سلول یادشده است. توزیع سلول های آب و هوایی بستگی به سلول های ژئومورفیکی دارد و تجدید ماده و انرژی را برای حوضه قزل اوزن به ارمغان آورده است. توزیع سلول های لیتولوژیکی و تکتونیکی بیشتر بر رفتار رودخانه اثر گذاشته و موجب فرسایش خط یا خط در سطح رودخانه شده است.

داستان هبوط روح از تمهیدات بیانی فیلسوفان، عرفا و ادبا در ادوار گذشته بوده است. بررسی قاعده مند این تمهید بیانی در آثار سهروردی، که غالباً به شکل داستان ظهور یافته، رهیافتی است که بر پیوند این تصویر ازیک سو با نظریه تذکار فلاسفه و ازدگرسو با اسطوره یاد و فراموشی صحه می گذارد. نظام فکری و هستی شناختی متفاوت سهروردی «تصویر هبوط» را به رمزی معنی واره مبدل کرده است که از رهگذر آن، حال وهوای فراموشی به منزله گشودگی برتر انسان به نمایش درآمده است. موتیف هبوط که در اکثر داستان ها در هیئت پرنده ممثل شده است سرگذشت روحِ سالکی است که از اصل نخستین خویش جدا شده و به عالم جسمانی فرو افتاده است. شخصیت های داستان های رمزی سهروردی پس از هبوط به فراموشی گرفتار می آیند و این مرحله، مقدماتی را فراهم می کند که به واسطه آن روحِ سالک به محدودیت ها و امکاناتش پی می برد و بسیاری از باورهای یقینی اش به اعتباراتی سست بدل می شود. فراموشی و هبوط در داستان های مذکور مقدماتی را فراهم می کنند تا سالک در موقعیت های مرزی قرار گیرد؛ موقعیتی که واقع شدن در آن اسباب شناخت و تعالی یا جهش را فراهم می کند. این جستار، با روش توصیفی و تحلیلی و با بررسی داستان های عقل سرخ، رساله الطیر، لغت موران و قصه غربت غربی، نشان داده است که فراموشی، نوعی پیش آگاهی یا پیش فهمی است که در تجربه موقعیت های مرزی نقشی محوری برعهده دارد.

مقدمه: در این مطالعه رابطه میان طول مدت اسارت و میزان اختلالات روانی – رفتاری در آزادگان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. روش: این مطالعه که با روش همبستگی انجام شده ، 110 نفر به صورت نمونه در دسترس و با استفاده از فرمول پیشنهادی بُرگ و گال(۱۹۸۹) انتخاب شدند. آزمون های مورد استفاده در این پژوهش را آزمون 21 DASS و تست حمایت اجتماعی (S.S.S) تشکیل داد. همچنین از مصاحبه تشخیصی، جهت تشخیص افتراقی اختلالات و معتبرسازی نتایج استفاده گردید. داده های حاصل از پژوهش، با استفاده از آزمون های همبستگی و تحلیل واریانس (ANOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین طول مدت اسارت و اختلالات روانی-رفتاری آزادگان رابطه معکوس برقرار است. همچنین میان اختلالات استرس و افسردگی با متغیر حمایت اجتماعی رابطه مثبت و معناداری مشاهده گردید. یافته های پژوهش حاضر اگرچه ناهمخوان با پژوهش های خارجی است، لکن نشان از همسویی با پژوهش های داخلی دارد. عواملی همچون مذهب و محل نگهداری اسرا در طول مدت اسارت؛ عواملی تاثیرگذار بر چنین نتیجه ای قلمداد شده اند. بحث: ارتباط معکوس بین طول مدت اسارت و اختلالات روانی از جمله افتراق هایی است که در این بین خودنمایی می کند. در واکاوی این یافته که اسیران با مدت اسارت بیشتر چرا شدت اختلال کمتری را نسبت به اسیران با مدت اسارت کمتر داشته اند، می توان به نقش هدف و اعتقادات دینی و مذهبی در کاهش اختلالات اشاره کرد.