محمدرضا ضیاء

محمدرضا ضیاء

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۳ مورد از کل ۱۳ مورد.
۱.

بررسی و معرفی کتیبه ای از موزه ی حرم حضرت شاه چراغ (ع)

کلید واژه ها: میرزا احمد متولی باشی کتیبه خطی ترکیب بند مرثیه شاه چراغ (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۸۳
سنت کتیبه نگاری پیشینه ای دیرینه دارد و از کهن ترین نگارش بشر به شمار می آید. کتیبه ها گاهی اطلاعات بنا را بیان می کنند و گاهی تزیینات بنا را تشکیل می دهند. یکی از کتیبه هایی که جنبه یادمانی دارد؛ کتیبه ای است که به شماره 00343/03/9901 در موزه ی حرم مطهر حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ (ع) ثبت و نگهداری می شود. این کتیبه از نظر ادبی و محتوایی متن از اهمیت ویژه ای برخورداراست. کتیبه ی مذکور حاوی ابیاتی از ترکیب بند 99 بیتی میرزا احمد متولی باشی، تولیت آستان حضرت شاه چراغ(ع) در عهد محمد شاه قاجار است که در مرثیه ی سرور سالار شهیدان حضرت اباعبدالله...الحسین سروده شده است. این پژوهش ابتدا به شرح حال مختصری از شاعر پرداخته و سپس ضمن بررسی ترکیب بند مذکور به معرفی این کتیبه ی خطی می پردازد.
۲.

تولیت آستانه حضرت شاه چراغ(ع) در اسناد و نسخ خطی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آستان شاه چراغ(ع) متولی باشی خاندان شریفی اسناد و نسخ خطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۵۷۷
میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ (ع) را عهده دار بوده است. اهمیت این بقعه متبرکه و به تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کرده اند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهده خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاه چراغ (ع) است. این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقف نامه میرزا حبیب الله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به عنوان مدعیان تولیت این آستان که در کتابخانه شاه چراغ (ع) ثبت و نگهداری می شود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دوره پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجه گیری کرده است.
۳.

مروری بر چند تعریف از فرهنگ

کلید واژه ها: فرهنگ تمدن تعاریف فرهنگی طبقه بندی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۰۹
فرهنگ واژه ای است چنان گسترده که تعاریف و توصیف ها و اندیشه های انسان را از آغاز تا کنون در خود جای داده می دهد.«فرهنگ بذر آن دانش و بَرِ آن خرد است». فرهنگ در واقع مجموعه ای از اندیشه های آفریده ی انسان در اعصار و قرون مختلف است. واژه ای دیرینه و کهن که هر قومی و ملتی که پیدا شده« برآن زده دامانی چند» و با رفتار و گفتار آن را شکل داده اند. بی شک فرهنگ هر قوم و ملتی شناسنامه ی ملی و هویتی آن جامعه است. اندیشمندان و فرهیختگان و صاحب نظران تعاریف و برداشت های گوناگون و مختلفی از مقوله ی فرهنگ و تمدن ارایه کرده اند. عرصه و میدان مفاهیم فرهنگی و نظریه هایی که بیان کرده اند از گستره ی فراوانی برخوردار است. این پژوهش کوشش نموده است قطره ای از دنیای تعاریف اندیشمندان و برداشت های فکری، ایده ها و اندیشه های آنان را درباره ی فرهنگ به شکل مروری ارایه دهد. امید است گامی کوچک در راستای نیاز پژوهشگران عرصه ی فرهنگ برداشته باشد.
۴.

جست و جوی تمثیل در نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی

کلید واژه ها: میرزا احمد متولی باشی فابل تمثیل فشرده اسلوب معادله تمثیل گسترده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
یکی از انواع ادبی تمثیل است. در تاریخ ادب فارسی بسیاری از شعرا و نویسندگان تمثیل را به عنوان قالبی جهت بیان افکار و عقاید خود برگزیده اند. تمثیل زاییده ی تصویرگرایی و تصویرگرایی زاییده ی تخیل قوی یک شاعر یا نویسنده و حتی یک قوم و ملت است. تمثیل در زبان فارسی از نظر ساختار به دو بخش توصیفی (کوتاه یا فشرده) و روایی (گسترده) تقسیم می شود. تمثیل روایی بیش ترشکل داستانی دارد که شامل حکایات انسانی، حیوانی، فابل و.... است و تمثیل توصیفی در برگیرنده ی یک یا چند جمله است که برخی از آن ها عبارت اند از: تشبیه تمثیلی، اسلوب معادله، کنایه و استعاره ی تمثیلی. در این مقاله ی توصیفی با واکاوی نسخه خطی دیوان اشعارمیرزا احمد متولی باشی از شعرای عصر قاجاری و دوره ی بازگشت ادبی، به جست و جوی انواع تمثیل روایی و توصیفی در اشعار وی پرداخته و چگونگی کاربرد و انواع هریک از تمثیل های به کار رفته در دیوان اشعار وی را بیان می کنیم.
۵.

معرفی و بررسی سبکی و محتوایی نسخه ی خطی فتنه سالارالدوله

کلید واژه ها: نسخه ی خطی سالارالدوله سبک شناسی بررسی محتوا صحاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۸ تعداد دانلود : ۲۹۹
در گذر زمان بخشی از میراث مکتوب این مرز و بوم از هجوم حوادث شوم مصون و در امان نمانده یا برآن گرد گمنامی نشسته و جامعه ی علمی و پژوهشی را محروم کرده است. نسخه ای خطی در مرکز پژوهش های آستان حضرت شاه چراغ(ع) موسوم به فتنه ی سالار الدوله به شماره ی243 ثبت و نگهداری می شود. این نسخه ی خطی در 12صفحه و در قالب مثنوی به نظم در آمده است . نسخه ی خطی مذکور نسخه ی منحصر به فرد از شاعری گمنام با تخلص«صحاف» است. ابوالفتح میرزا ملقب به سالارالدوله پسر سوم مظفرالدین شاه قاجار است. سالارالدوله در همدان علیه برادر خود محمدعلی شاه که تازه به سلطنت رسیده بود ؛ قیام کرد. محمدعلی شاه این سرکشی و طغیان برادر را خیلی زود سرکوب می کند. در تاریخ از این واقعه به عنوان غائله و فتنه ی سالارالدوله یاد شده است. صحاف شاعر گمنام این مثنوی این واقعه را در 84بیت به تصویرکشیده است. این مقاله می کوشد تا برای نخستین بار ضمن معرفی نسخه ی خطی مذکور به بررسی و تحلیل سبکی و محتوایی این مثنوی بپردازد . هم چنین تقلیدی یا ابتکاری بودن شاعر را نیز روشن ساخته و درپایان به نتیجه گیری می پردازد.
۶.

حضرت شاه چراغ(ع) در آیینه ی اشعار

کلید واژه ها: مدح و منقبت احمد بن موسی (ع) شاه چراغ (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۳۲۴
مرقد حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ(ع) همچون نگین قلب شهر شیراز می درخشد. وجود با برکت این امام زاده ی جلیل القدر کانون توجهات بسیاری از علما، رجال حکومتی، فضلا و شعرا بوده است. پس از پیدایش مرقد حضرت شاه چراغ(ع) برخی از شعرای مقیم شیراز به دلیل دلبستگی و علاقه ی ریشه دار و تاریخی خود و اهالی این شهر به این امام زاده ی واجب التکریم، به مدح و منقبت آن حضرت و گنبد و بارگاه متبرکه، ذکر ماده تاریخ ساخت، آیینه کاری و تزیین اماکن آن پرداخته اند. در واقع با این کار ضمن بیان ارادت قلبی به آن حضرت و خاندان اهل بیت(ع) مودت و محبت خود را به آنان اعلام و ابراز داشته اند. این مقاله برآن است تا با بررسی دیوان اشعار تعدادی از شعرای سرآمد و نامی سده ی هشتم تا عهد قاجاری مقیم شیراز، ضمن معرفی آنان، اشعاری را که به تکریم، تمجید، توصیف و بیان شخصیت، ویژگی و فضیلت های آن حضرت پرداخته اند را استخراج و به صورت توصیفی و تحلیلی بیان نماید و در نهایت به نتیجه گیری در این زمینه می پردازد.
۷.

اوراق پریشان (9)

نویسنده:

کلید واژه ها: ملازمانی فردوسی شعر فردوسی ‌حبیب یغمایی نمونه نظم و نثر فارسی مجمع الرباعیات سعدی شعر سعدی شعر حافظ سمک عیار دیوان حافظ اشتباهات تایپی چاپ اساطیر شرح دیوان حافظ مرحوم شریعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۴۲۱
نویس نده در نوش تار حاض ر در قال ب نهمی ن سلس له انتش ارات ب ا عن وان اوراق پریش ان، چندی ن مس ئله را مط رح ک رده اس ت ک ه بدی ن ش رح ان د: ش عری از ملازمان ی ش اعر معاص ر ش اه عب اس ک ه ب ه اش تباه ب ه فردوس ی نس بت داده ش ده اس ت. مطلب ی پیرام ون صفح ه آخ ر تصحی ح مرح وم حبی ب یغمای ی از س فینه ای که ن ب ه ن ام «نمون ه نظ م و نث ر فارس ی» یک رباعی نویافته از مجمع الرباعیات تصحیح بیت: «ب ر س ر خش م اس ت هن وز آن حری ف ی ا س خنی م یرود ان در رض ا» از س عدی «آیا» در شعر حافظ و سعدی و سمک عیار اشتباهات تایپی دیوان حافظ چاپ اساطیر شرح دیوان حافظ از مرحوم شریعت
۸.

اوراق پریشان 10

نویسنده:

کلید واژه ها: حافظ حافظ پژوهی کتاب فرهنگ جامع زبان فارسی کتاب شرح شوق کتاب حافظ به روایت شهریار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۴۱۸
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب نهمین سلسله انتشارات با عنوان اوراق پریشان، چندین مسئله را مطرح کرده است که بدین شرح اند: - تکرار قافیه در حافظ - حافظِ شهریار - بدین ترانه - آدمی در فرهنگ جامع زبان فارسی - این اشعار از حافظ نیست
۹.

اوراق پریشان 8

نویسنده:

کلید واژه ها: گلستان سعدی حکایت پنجم گلستان سلیم نیساری حافظ شیرازی غزل های حافظ حیدر بقال شیرازی حافظ پژوهی کتاب حافظ دل ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۶۸
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب هشتمین سلسله انتشارات با عنوان اوراق پریشان، چندین مسئله را مطرح کرده است که بدین شرح اند: - نکته ای در باب حکایت پنجم گلستان سعدی )باب عشق و جوانی( - نکته ای کوتاه پیرامون کتاب سلیم نیساری در زمینه گزارش غزل های حافظ شیرازی - اصلاح غلط رایج در غزل منسوب به حافظ - مداقه ای کوتاه بر کتاب حافظ دل ها به قلم محمدمهدی فولادوند در حوزه حافظ پژوهی - رسم الخط نادرست بیتی از حافظ.
۱۰.

اوراق پریشان 7 در کنار «پیر پرنیان اندیش »

نویسنده:

کلید واژه ها: کتاب پیر پرنیان اندیش هوشنگ ابتهاج سایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۳۱۲
پیر پرنیان اندیش کتابی است که در سال ۱۳۹۱ منتشر شد و هوشنگ ابتهاج در دهه نهم از عمر خود، خاطراتش را در گفتگو با میاد عظیمی و عاطفه طیه در آن عنوان کرد. نویسنده در نوشتار حاضر بعضی ملاحظات در حواشی کتاب مذکور بیان کرده است و در پایان نوشتار برخی یافت هها و نکات را درباره برخی مباحث ادبی آورده است.
۱۱.

شرح تحقیقی حافظ، یا کشکولِ رستگار؟!

نویسنده:

کلید واژه ها: نقد کتاب حافظ اشعار حافظ شرح اشعار حافظ کتاب شرح تحقیقی حافظ کتاب حافظ پیدا و پنهان زندگی رستگار فسائی حافظ پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۴۷۵
نویسنده در نوشتار حاضر در دو بخش کتاب های رستگار فسائی در حوزه شرح اشعار حافظ را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. در بخش نخست، به صورت گذرا نقدی محتوایی و نگارشی بر کتاب حافظ پیدا و پنهان زندگی داشته و مواردی از قبیل تسامح در نقل اشعار، آشفتگی های نگارشی و ویرایشی و ... را با ارائه شاهد مثال هایی از متن برمی شمرد. سپس، بخش دوم را به نقد و بررسی کتاب شرح تحقیقی حافظ اختصاص داده و نکاتی درخصوص مقدمه و روش کتاب، ضبط اشتباه اشعار، ارجاعات و چگونگی شرح، اشکالات ظاهری و تایپی و ... را خاطر نشان می سازد
۱۲.

تداعی معانی و آفات آن در مثنوی مولوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلید واژه ها: مثنوی تداعی معانی مولوی منطق حکایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۴۹۰
مثنوی مولوی دارای شیوه های مختلف بیانی است، که ما در ابتدای مقاله بعضی از آن ها را بررسی می کنیم. یکی از اصلی ترین این شیوه ها، تداعی معانی است. در این شیوه بسط سخن به گونه ای است که مؤلف با یادآوری موضوعات جدید به صورت سلسله وار به دنبال آن ها می رود. درباره محاسن این شیوه در کتاب هائی که درباره مثنوی نوشته شده، صحبت شده است، ولی ما در این نوشته می کوشیم نشان دهیم که گاه این شیوه به یکدستی منطقی کلام مولوی آسیب رسانده و او را از محتوای بحث اصلی اش دور نموده و گاه رشته سخن را گسسته و در مواردی به پریشانی منطقی در مثنوی انجامیده است.
۱۳.

اشعار نویافته کمال اسماعیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۰۱
منظور ما از «اشعار نویافته» در این مقاله، مواردی است که در برخی منابع به نام کمال اسماعیل آمده، ولی در تنها چاپ معتبر دیوان او به تصحیح مرحوم بحرالعلومی نیامده است. اشعاری که مصححان این مجموعه ها در باره وجودشان در دیوان صحبت کرده اند، از این قاعده مستثنا هستند، (مواردی مثل نزهه المجالس و ...) چون دیگر نیازی به تکرار آن مطالب در اینجا نیست. پیشتر نیز حسن عاطفی تعدادی از این قبیل اشعار را معرفی کرده است. البته بر آن نیستیم که همه این موارد قطعاً از کمال هستند، ولی به هر روی در چاپ مجدد دیوان او این اشعار هم باید لحاظ شوند. اکثر این اشعار در قالب رباعی است. آنچه در پی می آید همه شعرهای منسوب به او نیست و احتمالاً اشعار دیگری نیز از او در منابع دیگر هست. امید است این اشعار به روشن تر شدن چهره کمال اسماعیل یاری برساند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان