رسول جعفریان

رسول جعفریان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۰۹ مورد.
۱.

نقد و واکاوی نام اَرمینیه در چهار قرن نخست هجری بر اساس منابع اسلامی- ارمنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹۳) 63 - 92

کلید واژه ها: ارمینیه قفقاز جنوبی جغرافیای جهان اسلام منابع اسلامی منابع ارمنی تاریخ نگاری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 485 تعداد دانلود : 973
مسلمانان در اواخر سال (19 ق/640 م) برای نخستین بار پا به قفقاز جنوبی گذاشتند و پس از انجام نبردها، یورش ها و کشمکش های فراوان سرانجام توانستند ارمنستان، اران و گرجستان را تسخیر نمایند و میراث دار ساسانیان در این منطقه گردند. ورود نیروی جدید به قفقاز باعث زایش نام ارمینیه در منابع اسلامی برای اشاره هم به ارمنستان و هم به تمامی قفقاز جنوبی شد. استفاده از این نام تنها برای ارمنستان، ایرادی نداشت اما این نوشتار درصدد واکاوی این مسئله است که آیا کاربرد آن برای اشاره به تمامی قفقاز جنوبی به همراه تقسیمات داخلی آن - ارمن اول، دوم، سوم و چهارم - موضوعی رسمی و درباری بوده یا اشتباه جغرافی دانان و مورخان مسلمان قرن سوم؟ این بررسی با روش تحقیق تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی در عرصه مطالعات تاریخ اسلام و قفقازشناسی صورت گرفته و گردآوری اطلاعات با مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است. نتایج بررسی نشان می دهد کاربرد نام ارمینیه برای اشاره به کل قفقاز جنوبی، موضوعی رسمی و درباری نبوده است بلکه ابداع اشتباه مؤلفان قرن سوم هجری بود و تقسیمات داخلی آن نیز الگوبرداری از تقسیمات داخلی ارمنستان بیزانس بوده است؛ زیرا این موضوع می توانست باعث اعتراض و واکنش ارانی ها و گرجی ها بشود که ازلحاظ سیاسی و اجتماعی هم شأن و مستقل از ارمنستان بودند و هرکدام اسقف اعظم و پایتخت خود را داشتند
۲.

نسخه خوانی (33)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۹۹) 7 - 30

کلید واژه ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 257 تعداد دانلود : 319
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب بیست و نهمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند: یادداشتی از میرزا جلال الدین طهرانی روی یک نسخه سندی درباره تقبیح فرستادن فرزندان برای تحصیل در استانبول برخی تواریخ حاکمان گیلان میان 1264 تا 1290 وفات چند نفر از علمای خاندان دشتکی تاریخ ظهور و طلوع نیر اعظم شاهنشاهی بر اوج سماء دولت پادشاهی سفرنامه چند خطی به عتبات تاریخ درگذشت شیخ مرتضی انصاری هجوم ملخ ها در سال 1254 ق در کربلا و 1267ق در شیراز از زبان یک شاهد عینی «عدالت ظاهریه فرنگی ها» از علایم ظهور کتابی به خط احسایی در خانه سیدکاظم رشتی تاریخ درگذشت محمدشاه قاجار یادداشتی از ابوالقاسم طغری یغمایی استکتاب برای رفع غم و غصه از سال 1264ق نامه احمد بن حنبل در دفاع از مردم اردبیل علیه بابک خرمدین  
۳.

نسخه خوانی (29)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۹۳) 51 - 77

کلید واژه ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 852 تعداد دانلود : 843
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب بیست و نهمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند:   یا که اندر عبارت ترکی / بش یوز آلتون دویست دینار است! اعتنای حاکمان خراسان دوره قاجار به تاریخ بیهقی یادداشتی از یک جرجانی در باره اورنگ زیب و اورنگ آباد در سال 1054 پزشکی سنتی حیوانی: خواص پزشکی اجزاء بدن شیر زندگینامه خودنوشت استاد محمود شهابی خراسانی تواریخ زندگی شیخ ابراهیم زنجانی گواهی فقیر بودن یک شخص و درخواست کمک از مومنان برای او تجربه همکاری و همراهی روحانیت با فتحعلی شاه قاجار
۴.

نسخه خوانی (32): رساله در اثبات سلامت قرآن از تحریف از سال 1125 ق

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ بهمن و اسفند ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۹۸) 165 - 188

کلید واژه ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 274 تعداد دانلود : 137
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب سی و دومین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن یک نسخه کلامی در یک مجموعه صفوی از سال 1125 قمری با موضوع اثبات سلامت قرآن از تحریف  را بررسی کرده است.  
۵.

من چون قصابی موشان نکرده ام، چه دانم؟ فارسیات م ختصر فواید الرستفغنی از قرن چهارم هجری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مرداد و شهریور ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۹۵) 213 - 224

کلید واژه ها: فوائد رستفغنی ماوراءالنهر مذهب حنفی فقه فارسی المجموع من الحوادث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 678 تعداد دانلود : 839
زبان فارسی دری، زبان رسمی مردمان ماوراء النهر در قرون نخستین اسلامی است. این زبان، مواجه با زبان عربی شد که پس از آمدن اسلام، زبان دین و اعراب مهاجر بود. به تدریج متون دینی عربی به این زبان نوشته شد، اما همچنان در تألیف از زبان فارسی استفاده می شد. آنچه مورد نظر است این که در مواردی، در متن های عربی، بویژه در متون فقهی، از کلمات که توسط » فوائد « و جملات فارسی استفاده می شد .کتاب مولفی از قرن چهارم هجری پدید آمده، حاوی تعداد قابل توجهی عبارات فارسی است. در مقاله حاضر، این کلمات استخراج شده و به علاوه، از اهمیت این کتاب فقهی  استفتائی در روشن کردن پاره ای از نکات کلامی و تمدنی سخن به میان آمده است .
۶.

مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب «شیعه در اسلام» از موسی سبط الشیخ

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 223 - 250

کلید واژه ها: تشیع شیعه در اسلام مکتب تشیع شیعیگری سید موسی سبط تاریخ تشیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 489 تعداد دانلود : 783
مطالعات شیعه شناسی در ایران به معنای نگارش از تاریخ و فرهنگ شیعه، پدیده ای نوظهور است که پس از مشروطه و تدریجاً ایجاد شد. بخشی از آن به دنبال انتقادهایی است که در ادبیات جدید از گذشته تشیع مطرح شد و اوج آن در نوشته کسروی و حکمی زاده بود. با توزیع کتاب شیعیگری، بسیاری از علما شیعه تلاش کردند خارج از روال سنتی و کلامی، به تحقیق درباره شیعه بپردازند. به همین دلیل کتاب هایی تحت عنوان تاریخ شیعه و عناوین مشابه در ایران و عراق نوشته شد. برخی از آنها متأثر از جریان های فکری تاریخی جهان عرب بود؛ اما در ایران به ویژه آثار ناظر به انتقادهایی بود که رواج یافته بود. کتابی در دو جلد با عنوان «شیعه در اسلام» در سال های 1328 1329 منتشر شد که در نقد کسروی بود. علامه طباطبایی هم با نگارش «شیعه در اسلام» این مطالعات را عمومی تر کرد و ترجمه آن به انگلیسی به سبب فراگیرشدن این مطالعات شد. در این مقاله به سیر این نگارش ها پرداخته شده است.
۸.

از نابته/ناصبه تا حشویه: بر اساس گزارش ها و تحلیل های تاریخی ابوعمرو جاحظ

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۹۳) 27 - 49

کلید واژه ها: نابته ناصبه حشویه مروانیه اهل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 236 تعداد دانلود : 883
با توجه به دوران تسلط بنی امیه از سال 41 تا 132 هجری، آن هم در طول سه نسل، و این که اصولا اسلام در این دوره، پایه ای ترین مراحل را در شکل دهی به تاریخ تفکر پشت سر می گذاشت، شناخت جریان های فکری مذهبی بسیار اهمیت دارد. این کار در قالب تأسیس فرقه نابته ناصبه شکل گرفت و بعدها، بهترین تبیین را جاحظ از این مرام بدست داد. برخی از معتزله هم مانند ابوجعفر اسکافی نقش مهمی در تبیین آن داشتند، اما به نظر می رسد، همچنان اهمیت تاریخی با تأکید بر موقعیت حلقه ای آن برای شناخت تفکر اسلامی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اینجا سعی خواهیم کرد بر اساس داده های منابع مختلف و با تأکید بر آنچه جاحظ در این باره آورده، گزارشی از آرای نابته و تصوری که از این جریان در میان مسلمانان بوده، بدست دهیم.
۹.

نسخه خوانی (30) رساله میرزا اشرف طبیب در پاسخ پرسش شاه سلیمان صفوی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۹۴) 253 - 270

کلید واژه ها: مزاج طبع غذا دوا طب سنتی عرقیات گلاب ماء اللحم ابن سینا میرزا اشرف شاه سلیمان صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 666 تعداد دانلود : 917
رساله حاضر، در پاسخ پرسشی از سوی شاه سلیمان صفوی است که از طبیب خاص خود، میرزا اشرف پرسیده است. سوال در باره تفاوت عرق گلاب با عرق گوشت یا ماءاللحم است. شاه پرسیده است چرا آب گوشت که به روش عرق گیری بدست می آید، چرب نیست، اما عرق گلاب، سرشار از مواد است. میرزا اشرف بر اساس روش طب سنتی، و مبتنی بر فیزیک یونانی، و با استفاده از مطالب ابن سینا، تلاش می کند توضیح دهد که اشیاء ترکیبی، در وقت عرق گیری، شرایط مختلف دارند. در برخی به راحتی مواد آنها جدا شده و در برخی چنین نمی شود. این رساله، به روش ساده رابطه فیزیک یونانی، و طب سنتی را با روش های درمانی رایج در استفاده از عرقیات نشان می دهد، مسائلی که از نظر علم شیمی و نیز دانش پزشکی امروز اعتباری ندارد، اما به هر حال بخشی از تاریخ علم در کشور ماست.
۱۰.

تمدن اسلام نگاری در دوره پهلوی دوم: رویکرد کتابشناختی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷) 293 - 321

کلید واژه ها: تمدن اسلامی تمدن نگاری پهلوی دوم ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 783 تعداد دانلود : 268
 پیش از این مقاله ای با عنوان «نخستین نگارشها در حوزه تمدن اسلامی» نوشتم که هدف از آن مروری بر مطالعات تمدن اسلام نگاری از آغاز ورود مباحث تمدن اسلامی به نوشته های اسلام و ریشه های آن با رویکرد کتابشناختی بود. مقاله یاد شده در آینه پژوهش شماره 184 (صص 38 17) منتشر شد. آن مقاله، مقدمه متنی است که در اینجا ملاحظه خواهید کرد. به علاوه مقاله دیگری هم با عنوان «ادبیات نقادی در حوزه قم» مکمل همین بحث است که در مجموعه دوم صد سالگی قم انتشار یافت. مقاله حاضر، مروری بر شماری کتاب و مقاله، باز هم زیر همان عنوان «تمدن اسلامی نگاری در ایران دوره پهلوی دوم» است. هدف این است تا نشان داده شود چه موضوعاتی در این کتابها دنبال می شده و چه آثاری در این موضوعات نوشته شده است.  
۱۱.

سرگذشت طوماری زیارتی از دوره شاه سلیمان صفوی سال های 1905- 1099

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مرداد و شهریور ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۹۵) 5 - 29

کلید واژه ها: طومار زیارتی درویش طاهر توحید خانه تصوف شاه سلیمان صفوی خانقاه حرم امام رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 795 تعداد دانلود : 38
مبنای این مقاله، گزارش و توضیح و تصحیح متن طوماری است که میان سالهای 1095 تا 1099 ق فراهم آمده است. بر اساس این طومار، درویش طاهر، صوفی وابسته به توحیدخانه صفوی، به زیارت حرمین شریفین، عتبات، حرم امام رضا، بقعه شیخ صفی و نیز قبر بابا طاهر عریان رفته و پس از بازگشت از مشایخ توحید خانه درخواست کرده است تا گواهی نامه زیارت برای او بنویسند. برخی به نثر و برخی به نظم، سفر زیارتی او را گواهی کرده اند. این طومار یک سند ارزشمند در باره ادبیات دینی  زیارتی صوفیان شیعه مذهب در اواخر دوره صفوی است.
۱۲.

دهه تمدن اسلام نگاری (1345- 1356 خورشیدی): نگاهی به چهار کتاب از سید حسین نصر، عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا حکیمی و سید محمدباقر نجفی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷) 323 - 368

کلید واژه ها: تمدن اسلامی تمدن نگاری پهلوی دوم ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 777 تعداد دانلود : 727
در فاصله سالهای 1345 تا 1356 گفتمانی بر محور «علم و تمدن در اسلام» شکل گرفت. این مساله پیشینه داشت که در مقالات دیگری به آن پرداخته ام، و در اینجا خواسته ام، روی چهار کتاب تمرکز کنم. این چهار اثر از چهار نویسنده معروف، سید حسین نصر، عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا حکیمی و سید محمد باقر نجفی است. گفتمان «تمدن اسلامی» غیر مستقیم روی انقلاب اسلامی سال 1357 موثر بود. می شود گفت به صورت پنهانی ایده ای وجود داشت که امکان انعقاد تمدن جدیدی تحت لوای اسلام در مقابل تمدن غرب وجود دارد. در اینجا سعی کرده ام، اصول کلی این گفتمان را در سایه این چهار کتاب توضیح دهم.      
۱۴.

از مدینه تا شیراز: شرحی در باب خاندان زرندی انصاری و کتاب الإعلام بسیره النبی(ص) از شمس الدین محمد بن یوسف زرندی (693- 747)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ بهمن و اسفند ۱۴۰۱ شماره ۶ (پیاپی ۱۹۸) 5 - 49

کلید واژه ها: خاندان زرندی کتاب الإعلام بسیره النبی(ص) بغداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 966 تعداد دانلود : 386
زمانی که ایران توسط اعراب فتح شد، بسیاری از قبایل و طوایف عرب، در شهرها و روستاهای ایران اقامت کردند. فهرستی از آنها را یعقوبی در البلدان آورده است. میان آنان شماری از مردمان انصار از اوس و خزرج هم بودند و گروهی از ایشان در زرند اقامت کردند. شاید چند قرن بعد، فردی با نام یوسف از این جماعت، برای تحصیل به بغداد رفت، از آنجا عازم حرمین شد و در مدینه اقامت دائم گزید؛ نسل او در این شهر بسیار زیاد شد و همه به زرندی شهرت یافتند. فرزند وی شمس الدین محمد سال 745 به شیراز آمد و سه سال بعد درگذشت. در این فاصله آثاری نوشت که دو مورد در فضایل اهل بیت (ع) و یک مورد سیره نبوی و تاریخ خلفا بود. گزارشی که خواهید خواند، درباره تاریخ این خاندان، کتاب سیره شمس الدین محمد زرندی و شماری دیگر از آثار اوست. وی در شیراز درگذشت و همان جا مدفون شد.  
۱۵.

نسخه خوانی (31)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 5 - 26

کلید واژه ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 207 تعداد دانلود : 205
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب سی و یکمین سلسله انتشارات با عنوان نسخه خوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند: حکایتی عبرت آموز از شیخ علی خان زنگنه وزیر قدرتمند صفوی دو حکایت دیگر در همان باب از میرزا حبیب الله صدر و سلطان حسین بایقرا دو نامه به مدیره و معلمه مدرسه دخترانه از سال 1335 گزارش و سفرنامه حج از سال 1124 نامه فرهاد میرزا در باره کشتی کهنه ای که به حج رفته بوده و باقی ماجرا مطایبه خاقان خلد آشیان با جناب میرزا اعلی الله مقامهما » رستم خان « اندر هجو یکی از فرماندهان سپاه شاه سلطان حسین شاه طهماسب و فرمان برای تکثیر نسخ آثار محقق کرکی دو سند در باره زخمی شدن ملاآقا دربندی توسط بابیه سندی از کارگزاری ایران در بغداد از سال 1277 ق یادداشت های روی نسخه ای از ملل و نحل
۱۶.

زندگی با شاعران: مروری بر فضای تاریخی در زندگی شاعران اهل ری و استرآباد در سده دهم و یازدهم

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۹۴) 5 - 26

کلید واژه ها: خلاصه الاشعار سفر حج مشاغل تصوف علم آموزی ماده تاریخ هجویات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 944 تعداد دانلود : 965
میرتقی الدین کاشانی (زنده در 1016) یکی از درازدامن ترین تذکره های شاعران روزگار خویش را نوشت. او هر مجلدی را به یک یا دو شهر اختصاص داد و ضمن بیان شرح حال اشخاص، گزارشی از زندگی آنها و بهترین نمونه اشعار آنان از قصیده و غزل و رباعی و .. را آورد. این تذکره، منبع مهمی برای تاریخ اجتماعی ایران در اواخر قرن دهم و اوائل قرن یازدهم هجری است. در این مقاله تلاش شده است از یکی از مجلدات تازه نشر شده این کتاب که اختصاص به استرآباد و ری دارد، گزیده داده هایی که به کار تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران این دوره می آید استخراج و عرضه شود. مشاغل شاعران، مسافرت ها، ارتباط با دستگاه حاکم، علائق صوفیانه، و موضوعای از این درست در این گزارش پیگیری شده است.
۱۸.

درآمدی بر عوامل تحول روشهای سیرهنگاری در شبهقاره هند در قرن های نوزدهم و بیستم میلادی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۰) 113 - 144

کلید واژه ها: سیره نگاری تاریخ نگاری اسلامی شبه قاره هند مبلغان مسیحی فرق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 696 تعداد دانلود : 735
پس از استقرار مسلمانان در شبه قاره هند، سیره نگاری به تدریج در این منطقه مورد توجه قرار گرفت و متأثر از تحولات تاریخی، دگرگونی هایی به خود دید. پژوهش پیش رو، با روش وصفی تحلیلی در پی بررسی عوامل دگرگونی های سیره نگاری در قرن های نوزده و بیستم میلادی در شبه قاره هند است. یافته های پژوهش، نشان دهنده آن است که ضمن رشد قابل توجه سیره نگاری در شبه قاره هند در این دوره، عوامل خارجی از جمله مبلّغان مسیحی، و عوامل داخلی از جمله فرقه های انحرافی، تأثیرات قابل توجهی بر روش های آن به جا گذاشته است.
۲۰.

از یک سند تا یک کتاب: گزارشی از کتاب ایضاح المشکلات عبدالعلی خان سدید السلطنه نوری مستوفی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ آذر و دی ۱۴۰۱ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۷) 5 - 13

کلید واژه ها: ایضاح المشکلات مطالعات تطبیقی تورات انجیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 530 تعداد دانلود : 515
دامنه فعالیت علمی مسلمانان در باره اهل کتاب به زمان آغازین ظهور اسلام باز می گردد. در قرآن به فراوانی به آنان اشاره شده، و بعدها نیز طی قرون، مکرر به صورت تطبیقی یا غیر تطبیقی (با اسلام) به اهل کتاب، تورات و انجیل و عقاید مسیحیت و یهودیت پرداخته شده است. این مطالعات در دوره صفوی و قاجاری توسعه یافته و بویژه در دوره اخیر قاجاری، بیشتر محل توجه بوده بوده است. کتاب ایضاح المشکلات، کاری تطبیقی بین تورات و انجیل و اسلام انجام شده است. نویسنده، با شگفتی، تلاش کرده است تا اخبار تاریخی مربوط به اسلام را در آن دو کتاب بیابد. این تصور بر پایه برخی از باورهای قدیمی در این باره بوده که آن دو کتاب، حاوی پیشگویی های در باره آینده است. در این مقاله، بیشتر به معرفی این کتاب پرداخته شده است.    

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان