حکومت های ایرانی- اسلامی

نمایش ۴۶۱ تا ۴۸۰ مورد از کل ۱۱٬۸۶۹ مورد.

۴۶۱.

نقش روسپیان شهر نو در کودتای 28 مرداد 1332(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی لعل شاطری هادی وکیلی

منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱)

کلیدواژه‌ها: شهر نو کودتای 28 مرداد1332 ملکه اعتضادی پری آژدان قزی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۷۵۹ تعداد دانلود : ۱۵۹۸

هدف: این مقاله به بررسی نقش و تأثیر قشری از زنان رانده شده از جامعه در یکی از وقایع سرنوشت ساز تاریخ معاصر ایران می پردازد. بر این اساس، تلاش می شود ابتدا به پیشینة تحرکات سیاسی این گروه از زنان تا قبل از کودتای 28 مرداد1332 پرداخته شود و سپس با اشاره به شرایط اجتماعی حاکم بر محل اسکان آنها باعنوان شهر نو(قلعة زاهدی)، نقش این زنان و سرپرستان آنها(خانم رئیس ها) در جریانِ کودتا مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی با اتکا به اسناد و منابع کتابخانه ای می باشد. یافته ها/نتایج پژوهش: از اواخر دورة قاجار و مقارن با انقلاب مشروطه، در کنار گروه های اراذل و اوباش، گروه جدیدی از زنان که در مراکز فحشا و فساد به سر می بردند، به ارکان تحرکات سیاسی و نظامی اضافه شد، تا آنجا که حضور این گروه از زنان در دورة پهلوی دوم -که به ساکنان شهرِ نو معروف شده بودند- فعال تر و گسترده تر شد. این زنان، از طریق برخی واسطه ها و رابطان به برخی عناصر دستگاه حکومت مرتبط و به ابزاری برای آنها مبدل شدند. از این رو، در کودتای 28 مرداد 1332 به سرکردگی تعدادی از خانم رئیس های این مراکز همچون ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی، در کنار عناصری همچون شعبان جعفری، با انگیزة کسب منافع اقتصادی و وجاهت و پایگاه اجتماعی وارد صحنه شده و نقش مؤثری را در راستای اهداف محرکان خود برعهده داشتند.

۴۶۲.

بررسی وضعیت کشاورزی خراسان و ماورالنهر در دوره تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهرام فرحناکی جمشید نوروزی هوشنگ خسروبیگی شهرام یوسفی فر

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تیموری اقتصادی

تعداد بازدید : ۱۱۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۷۶

۴۶۳.

تجلی حماسه ی عاشورا در نقاشی های قهوه خانه ایدوره ی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله کاظم نژادی دادخدا خدایار علیرضا طاهری زهرا حسین آبادی

منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: قاجار امام حسین (ع) قهوه خانه حماسه ی عاشورا هنر نقاشی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۶۹۷

قیام امام حسین (ع) یکی از وقایع بسیار مهم در تاریخ اسلام است. این واقعه که یکی از حوادث محوری تاریخ تشیع می باشد تأثیرات عمیقی بر فرهنگ ایران داشته است؛ از جمله ادبیات و هنر که نشانه های آن به ویژه درهنر نقاشی قهوه خانه ای ظهور کرده است. هدف این پژوهش یافتن تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم حماسه عاشورا در خلق نقاشی های قهوه خانه ای است. امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) و همراهان آنها بعنوان نماد انسان های مؤمن حقیقی و شهادت طلب در این تابلو ها به تصویر کشیده شده اند و در مقابل، لشکریان اعداء به عنوان عناصر ضد اخلاق و اسلام معرفی شده اند. چنین نقاشی هایی از قداست مذهبی و معنوی برخوردار بوده و بر اساس فرهنگ عاشورایی تولید شده اند. روش تحقیق توصیفی-تفسیری است و بر اساس مطالعه کتابخانه ای و مشاهدات مستقیم و غیر مستقیم آثار نقاشی صورت گرفته است.

۴۶۴.

تبیین موقعیت ناهمگون هنرمندان و صنعت گران در جامعه عصر تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه سمایی دستجردی وحید عابدین پور جوشقانی فریدون اللهیاری

منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: موقعیت اجتماعی تیموریان ه‍ن‍رم‍ن‍دان صنعت گران

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۴۴ تعداد دانلود : ۶۵۹

در بررسی تحولات تاریخی ایران همواره بر نقش و جایگاه اقشاری همچون سیاست مداران، نظامیان و روحانیون تأکید شده است؛ اما در این میان اقشاری چون هنرمندان و صنعت گران نیز وجود داشتند که در طی ادوار مختلف از جمله دوره حاکمیت تیموریان بر ایران (913-771ق) نقش و سهم قابل توجهی را در شکل گیری این تحولات ایفا نمودند. شکوفایی و فراگیر شدن هنر و صنعت در این دوره و کارآمدی هنرمندان و صنعت گران در عرصه های مختلف سبب شد تا این گروه از جایگاه و موقعیت متفاوتی نسبت به دیگر ادوار برخوردار شوند. از یک سو توجه و اشتغال به هنر و صنعت در بین طبقات مختلف از بالاترین سطوح اجتماعی تا افرادی با خاستگاه غلا می مانع از قرار گرفتن هنرمندان و صنعت گران این دوره در یک مرتبه اجتماعی معین گردید. از سوی دیگر تفاوت در ملّیّت، خاستگاه اجتماعی، سطح رفاهی و معیشتی، نگرش های اعتقادی و اخلاقی، قابلیت ها و توانمندی های علمی و فنی آنان و همچنین میزان شهرت ایشان در بین مردم، ناهمگونی و عدم ثبات در موقعیت اجتماعی این قشر را شدت بخشیدند. تحقیق حاضر با هدف بازنمایی زوایای مختلف زندگی فردی و اجتماع ی هنرمن دان و صنعت گران در جامع ه تی موری بررسی موارد مذکور می پردازد. نتایج این بررسی از لحاظ مطالعات تاریخ اجتماعی ایران و شناسایی جایگاه این قشر در نظام اجتماعی این دوره با توجه به کمبود اطلاعات تاریخی در این زمینه حائ ز اهمیت است. در همین راستا روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای سه دسته منابع و اسناد تاریخی، اجتماعی و هنری است.

۴۶۵.

کیفیت بازنمایی اندیشه ایرانشهری در سنت تاریخ نگاری عصر صفوی (مبانی تکوین دگرباره امر سیاسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی حسینی زاده امیر رضایی پناه

منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: امر سیاسی در عصر صفوی سنت ایرانشهری تاریخ نویسی عصر صفوی شاه آرمانی ایرانی پادشاه صفوی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۸۹

عصر صفوی دوره ای مهم در صورتبندی گفتمان هویت سیاسی- اجتماعی ایران است. در این دوران، پس از سال ها فترت، حکومتی مستقل، فراگیر، انحصاری، قدرتمند و دارای ایدئولوژی ویژه سیاسی شکل گرفته و با کاربست سخت و نرم افزارهای قدرت جامعه را همسو با خویش متحول نمود. مدارهای سازنده سیاست و امر سیاسی در عصر صفوی دستخوش بازاندیشی و مفصل بندی دگرباره گردید. در این دوره اندیشه و عمل سیاسی- اجتماعی ایرانیان، صورتی آمیزه ای و درهم پیچیده یافت. از دید نگارندگان، اندیشه و کنش سیاسی صفویان، از پنج کیان تصوف، تشیع، ایران بودگی (بازیابی مفهوم ایران و سنت شاهی آرمانی ایرانی)، سنت خلافت اسلامی و موج نوپدید مدرنیته و تمدن غرب سازمان یافته بود. نوشتار پیش رو با به پرسش گرفتن این مبنای نوین حکومت داری، به دنبال فهم کیفیت احیای سنت ایرانشهری در اندیشه سیاسی دوران صفوی است. در این راستا و بر پایه فرضیه نوشتار، در عصر صفوی در پارادایمی ترکیبی، گونه ای خاص از امر سیاسی، هویت سیاسی- اجتماعی و مبنایی نوین برای مشروعیت سیاسی بنیاد نهاده شده که در سنت تاریخ نگاری آن نمود جدی یافته و متضمن احیا و بازتولید اندیشه سیاسی ایرانشهری یا شاه آرمانی ایرانی گردید. برای تدقیق بیشتر و یافتن پیکره ای قابل احصا، تمرکز بر روی سه اثر مهم عالم آرای عباسی، نقاوه الآثار و عالم آرای شاه اسماعیل است. چارچوب نظری نوشتار مبتنی بر رهیافت تحلیل گفتمان (انتقادی) به ویژه خوانشی است که نورمن فرکلاف از آن ارائه می دهد.

۴۶۶.

بررسی علل و پیامدهای سرکوب کردهای برادوست و فتح قلعه دم دم در دوران حکومت شاه عباس اول صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن زندیه آرش قنبری

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: شاه عباس اول ایلات امیرخان برادوست قلعه دمدم کردهای برادوست

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۵۰

در دوران صفویان ایلات و طوایف کرد نقش مهمی در فعالیتهای سیاسی ایفاء میکردند و میتوان گفت این نقش در دوران حکمرانی شاه عباس اول اهمیت بیشتری داشت. یکی از این ایلات، کردهای برادوست بودند که در مناطق شمالغربی ایران و در نواحی ارومیه و اشنویه سکونت داشتند؛ این در حالی بود که پیش از شاه عباس اول قلمرو ایلیاتی کردهای برادوست در سرزمین عثمانی قرار داشت. کردهای برادوست در دوران حکومت شاه عباس اول به اوج شهرت رسیدند، چرا که در این زمان حاکم آنها، امیرخان برادوست، از حکام مورد احترام شاه عباس محسوب میشد. امیرخان برادوست در یکی از نبردهای صفویان علیه دشمنان آسیب دید و از آن پس به امیر چلاق برادوست معروف شد. وی قلعهای قدیمی و مشهور را که قلعه دمدم نام داشت، به عنوان مقر حکومتی خود برگزید و پس از مدتی علیه حکومت مرکزی عصیان کرد و به جنگ با نیروهای صفوی پرداخت که درنهایت به دستور شاه عباس و بعد از مدتی طولانی سرکوب گردید. مقاله حاضر در نظر دارد به بررسی علل سرکشی کردهای برادوست و چگونگی سرکوب آنها در دوران شاه عباس اول بپردازد.

۴۶۷.

چالشهای انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی و مواضع امام خمینی

نویسنده: حمید بصیرت منش مینا آونج

منبع: ژرفاپژوه سال سوم تابستان و پاییز ۱۳۹۵ شماره ۸ و ۹

کلیدواژه‌ها: مشارکت سیاسی امام خمینی شورای نگهبان انتخابات مجلس دوم شورای اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۳۵ تعداد دانلود : ۱۱۷۵

انتخابات مجلس دوم شورای اسلامی در شرایطی متفاوت با دوره نخست برگزار شد. با کناره گیری تدریجی نیروهای ملّی - مذهبی از ساختار سیاسی نظام، انتخابات این دوره از مجلس، منحصراً صحنه رقابت نیروهای موسوم به خط امام و یا مکتبی بود؛ بنابراین برخی با خوشبینی تصور می کردند که یک دست بودن داوطلبین نمایندگی مجلس، فضای سیاسی کشور را از هرگونه چالش مصون می دارد، اما شرایط به گونه ای دیگر رقم خورد. مدتی پیش از آغاز انتخابات، بذر اختلاف نظر و چالش در میان نیروهای مکتبی پاشیده شده بود. به تدریج، دو جناح معروف به «چپ» و «راست»، از دل نیروهای مکتبی سربرآورد، که بدیهی بود انتخابات نمی توانست بدون هیچگونه چالشی برگزار شود. یکی از ویژگی های انتخابات این دوره مجلس، حضور هدایت گرانه امام خمینی بود. ایشان به درستی متوجه جوّ حاکم بر انتخابات و شکل گیری منازعات جدید شدند، بنابراین به طرق مختلف تلاش نمود دسته بندی ها و جناح بندی های سیاسی، حق انتخاب را از مردم سلب ننماید. از آن جایی که ایشان اهمیت و ارزش ویژه ای برای جنبه مردم سالارانه، نظام جمهوری اسلامی قائل بود، در شرایط و موقعیت های مختلف، کاندیداهای مجلس را از درگیری های جناحی و گروهی برحذر می داشت. این مقاله درصدد است تا با رویکردی توصیفی به بررسی و شناسایی مواضع امام خمینی در باب چالش ها و منازعات سیاسی انتخابات این دوره از مجلس بپردازد. مسئله اصلی این است که در آستانه برگزاری انتخابات مجلس دوم شورای اسلامی، چه چالش ها و منازعاتی در درون حاکمیت سیاسی جمهوری اسلامی ایجاد شد و مواضع امام خمینی به عنوان رهبر نظام در جهت دهی انتخابات و هدایت جریان های سیاسی چگونه بود؟

۴۶۸.

بررسی عملکرد شرکت نفت ایران و انگلیس در مقابل نیروی کار بومی (از ابتدا تا ملی شدن نفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا علم سکینه کاشانی

منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: شرکت نفت ایران و انگلیس کارگران ایرانی اتحادیه های کارگری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم نهضت نفت

تعداد بازدید : ۱۳۷۲ تعداد دانلود : ۷۳۰

اکتشاف نفت در اوایل قرن بیستم در خوزستان، سرآغاز دوره جدیدی در تاریخ ایران بوده است. دوره ای که با حضور انگلیسی ها و شرکت نفت ایران و انگلیس همراه بود. پس از اعطای امتیاز نفت جنوب به ویلیام ناکس دارسی در 1280 ش. /1901 م. که به شکل گیری شرکت نفت ایران و انگلیس منجر شد، این شرکت بنا بر نیاز خود در حوزه عملیات نفتی شروع به استخدام کارگران ایرانی کرد. به تدریج و با استخدام نیروی کاری که از دیگر مناطق ایران به خوزستان مهاجرت کردند و نیز توسعه تأسیسات نفتی، کارگران مناطق نفت خیز با مطالبات جدی شرکت را وارد چالش بزرگی نمودند. تمرکز هزاران کارگر در این مناطق در شرایط بد اقتصادی و معیشتی، سرانجام به متشکل شدن آنها و اعتصابات کارگری انجامید که مقابله جدی شرکت نفت ایران و انگلیس را نیز به دنبال داشت. کارگران خواهان افزایش دستمزد، مسکن و امکانات بهداشتی بودند؛ اما به نظر می رسید آنچه برای شرکت اولویت داشت، صرفه جویی و بهره وری عملیات نفتی بود. پژوهش حاضر با توجه به اسناد آن دوره و گذری کوتاه بر وضعیت نیروی کار شرکت نفت ایران و انگلیس به بررسی عملکرد این شرکت در پاسخگویی به مطالبات کارگری می پردازد.

۴۶۹.

سیاستهای انگلیس و آلمان در فارس در طی جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله عطایی داوود نوری

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: آلمان انگلستان فارس جنگ جهانی اول

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۶۸۸ تعداد دانلود : ۱۱۰۴

در هنگام جنگ جهانی اول، ایران مورد هجوم کشورهای انگلیس و آلمان قرار گرفت و هردو کشور در راستای حفظ منافع خود وارد جنوب ایران و فارس شدند و استان فارس به بازی شطرنج این دو قدرت تبدیل شد که هردو کشور با اقداماتی سعی در مات کردن حریف داشتند . عوامل متعددی از نظر سیاسی در ایران عصر قاجار وجود داشت که زمینههای دخالت دو دولت انگلیس و آلمان را در ایران فراهم کرد که این عوامل عبارتند از: ناتوانی نظامی حکومت قاجار در حفظ تمامیت ارضی کشور، موقعیت جغرافیایی ایران، مختل شدن مسیر تجاری جنوب و اهمیت هند برای دولت انگلستان . پژوهش حاضر، با روش استقرایی و کتابخانهای، سعی در بررسی سیاستهای این دو کشور، در طی جنگ جهانی اول، در فارس دارد.

۴۷۰.

پژوهشی در نمادهای سیاسی و مذهبی سکه های سلسله نخست شاهان محلی فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیر امیری نژاد

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: سکه شاهان محلی فارس فرترکه نمادهای سیاسی و مذهبی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۰۲ تعداد دانلود : ۱۸۱۸

مطالعه تاریخ ایران در دوران بعد از اسکندر، دورانی که تحت عنوان « هلنیسم» یاد می شود، فاقد منابع دست اول مکتوب است، از این رو برای بازسازی تاریخ حکومت های محلی این دوره بخصوص پارس از منابع قابل دسترس محلی استفاده می شود؛ بدون شک مفیدترین و قابل استنادترین منابع محلی این دوره سکه های ضرب شده از سوی شاهان محلی فارس است که نشان می دهد ایالت فارس برای مدتی از استقلال داخلی برخوردار و والیان آن از حکام محلی منطقه بودند.این پژوهش محدوده زمانی220 تا 140 قبل از میلاد را با نگرشی بر سکه های گروه نخست از شاهان فارس معروف به فرترکه (Frataraka) را در برمی گیرد. مقاله پیش رو به صورت میدانی و کتابخانه ای انجام گرفته که از سکه های شاهان فارس در موزه های بانک سپه، موزه ایران باستان و موزه تماشگه پول جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفته است. ناگفته پیدا است این سکه ها در برگیرنده نمادهای سیاسی و مذهبی خاصی بوده که ریشه در گذشته والای خود دارد، نمادهای بکار رفته در سکه های فرترکه در قالب نوشته ها و اشکال مختلفی مانند درفش یا بیرق فرترکه، نیایشگر، کعبه زرتشت و... نمایان می شوند. در پس این نمادها و نشانه ها ایدئولوژی حکومت شاهان فارس بر جامعه و اجرای اهداف سیاسی آنها نهان است، هدف از این پژوهش بررسی این نمادها با روش توصیفی- تحلیلی از نظر مفاهیم و ارتباط آن با ایدئولوژی شاهان فارس برای رسیدن به اهداف سیاسی و مذهبی شان است.

۴۷۱.

نگرشی بر سیاست امنیتی پهلوی اول در کنترل ایلات و عشایر فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شمس الدین امرایی معینی رودبالی

منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: امنیت فارس مالیات ایلات و عشایر پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اقتصادی

تعداد بازدید : ۱۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۸۳

رضاشاه تحت تاثیر پیشرفت علمی و اقتصادی دول اروپایی به منطور ترقی ایران اقداماتی چون خلع سلاح،تخته قاپو(یکجانشین) نمودن ایلات و عشایر و اخذ مالیاتهای جدید را اعمال کرد. وی چون وجود عشایر و شیوه معیشت آنان را مایه سرافکندگی خود و کشور می دانستت، مبارزه با آنان را سرلوحه امور ترقی خواهانه خویش قرار داد ومأموران خود را روانه مناطق عشایرنشین کرد. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر پایه استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی بر آنست تا به بررسی سیاستهای عشایری رضاشاه(سیاست مالیاتی) در کنترل ایلات و عشایر در استان پهناور فارس(استان هفتم) بپردازد و نتایج حاصله از اقدامات ماموران حکومت رضا شاه را در اوضاع سیاسی و اقتصادی استان فارس روشن و مبرهن سازد. یافته های تحقیق حاکی از آنست که مأموران رضاشاه به تعدیات مالیاتی خود بر ایلات و عشایر فارس ادامه دادند. همچنین در این راستا اداره مالیه فارس و حکومت نظامی قشقایی برای کنترل ایلات و عشایر تأسیس گردید. این اقدامات نه تنها وصول مالیات در این استان را با مشکل مواجه ساخت؛ بلکه زمینه ساز بروز اختلاف بین اداره مالیه قشقایی و حکومت نظامی قشقایی و تحمیل فشار بر ایلات و عشایر فارس و سرانجام نارضایتی و شورش آنها در این استان شد.

۴۷۲.

اصلاح نظام اداری ایران در عصر قاجار با تاکید بر قانون استخدام کشوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی جعفری مرتضی دهقان نژاد فریدون اللهیاری

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۹ (پیاپی ۱۱۹)

کلیدواژه‌ها: قاجار نظام اداری قانون استخدام کشوری مجلس چهارم شورای ملی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۲ تعداد دانلود : ۱۳۲۵

در طول تاریخِ چند هزار ساله ایران، نظام اداری کشور تابع نظم و ترتیب خاصی نبود و بسیاری از افراد متنفذ با روش های گوناگون همچون خرید و فروش، رشوه و پارتی بازی برای رسیدن به اهداف شخصی؛ وارد دستگاه اداری می شدند. این روند تا اواخر حکومت قاجار نیز تا حدودی ادامه داشت ولی پس از انقلاب مشروطه و به دلیل تغییر و تحولاتی که در ساختار سیاسی ایران رخ داد نظام اداری کشور نیز تحت الشعاع این اتفاق مهم قرار گرفت. به رغم تشکیل مجلس شورای ملی در عصرمشروطه، به دلیل چالش ها و مشکلات فروان؛ مجالس اول تا سوم شورای ملی کارآیی لازم در راستای اصلاح نظام اداری نداشتند ولی با تشکیل مجلس چهارم شورای ملی(1300تا 1302 ش) که از مهم ترین و تأثیرگذارترین مجالس دوره قاجار بود، «قانون استخدام کشوری» با وجود موانع زیاد؛ برای سروسامان دادن به نظام اداری ایران و شرایط ورود به دستگاه دولتی وضع گردید. بنابراین هدف از این مقاله بررسی چگونگی اصلاح نظام اداری ایران در عصر قاجار با تاکید بر قانون استخدام کشوری؛ می باشد که با روش توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای و آرشیوی نگاشته خواهد شد.

۴۷۳.

نقش علماء در ترویج عزاداری عصر صفوی و جلوگیری از بدعتهای آن

نویسنده: علی روحانی قوچانی کریم فرجی

منبع: تاریخ نو بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: علما عزاداری واکنش ترویج صفویان بدعت ها

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۸ تعداد دانلود : ۲۴۴۹

در طول تاریخ ایران اسلامی با رسمیت یافتن مذهب تشیع در عصر صفوی، بسیاری از مجتهدان و علما برای انجام امورات حکومت و مأموریتهایی چون صدر، شیخ الاسلام و سایر مقامات قضایی (به عنوان نماینده تام الاختیار شاه در اجرای حقوق عمومی و کیفری و بسیاری از امور) نقش مهمی ایفا نمودند. این علما و فقهای دین نقش بسیار قابل توجهی در حفظ و ترویج مذهب و مسایل مربوط به آن داشته اند که باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند. بنابراین در ابتدا این سوالات را طرح می کنیم که آیا علما در ترویج یا تأیید یا حتی مقابله با عزاداری و بدعتهای آن نقشی داشته اند؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ چگونه و با چه سیاستی این نقش را ایفا می نمودند؟ تلاش شده است با نگاهی تاریخی دیدگاه و نگرش روحانیون را به برگزاری این مراسم مذهبی بر اساس آثار به جا مانده از آنها بررسی شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد این علما در ترویج و تأیید سبک های عزاداری و واکنش نسبت به تحریف ها و آسیب های بوجود آمده در برهه هایی از دوران صفویان نقش های متفاوتی ایفاء نموده اند.

۴۷۴.

موانع و مشکلات سفر حج ایرانیان در روزگار سلجوقیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی غفرانی زهرا نوروزی زهرا پرگزی

منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان اسماعیلیان حجاز سفر حج قبیله خفاجه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۸ تعداد دانلود : ۷۹۶

چکیده سفر حج به عنوان یک فریضه دینی، در روزگاران گذشته سفری سخت، خطرناک و گاه بی بازگشت و همراه با مشکلات بسیار بوده است. در روزگار حاکمیت سلجوقیان بر ایران (۴۲۹ ۵۹۰ ق)، از یک طرف گاه شرایط اقتصادی نامناسب در سفر حج تأثیر می گذاشت و از طرف دیگر، حاجیان با مشکلات زیادی ازجمله ناامنی ناشی از غارتگری اعراب بادیه، حمله های ناگهانی اسماعیلیان، کمبود آب و آذوقه، قحطی و بیماری های کشنده ای مانند و با روبه رو می شدند. اختلافات سیاسی در این دوره مانند اختلافات سلاطین سلجوقی، استقلال طلبی برخی امیران عراق و اختلافات امیران مکه با امیرالحاج نیز، بر مشکلات سفر حاجیان می افزود. این مقاله بر آن است تا با استفاده از گزارش های تاریخی، موانع و مشکلات سفر حج در دوره سلجوقیان را با روش توصیفی تحلیلی بررسی کند.

۴۷۵.

تقسیمات سیاسی و ساختار تشکیلاتی ایالت فارس در دوره قاجار (2121 2121 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هوشنگ خسروبیگی زهرا قلاوند

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: قاجار تشکیلات اداری تقسیمات سیاسی ایالت فارس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۷ تعداد دانلود : ۸۴۳

در دوره قاجار، اگرچه به دنبال انتخاب تهران به عنوان پایتخت و در پی آن تعیین تبریز به عنوان ولیعهدنشین، شهر شیراز اهمیت سابق خود را از دست داد؛ ولی ایالت فارس به عنوان پایتخت زندیه و محل استقرار ولیعهد در سالهای آغازین حکومت قاجار و همچنین به علت نزدیکی به خلیج فارس در دوره قاجار، دارای اهمیت فراوان بود. در این زمان این ایالت از تقسیمات داخلی و همچنین ارکان حکومتی و تشکیلاتی مختص به خود برخوردار بود که در فراز و نشیب این دوره تاریخی دچار تغییر و تحولاتی شد. با شروع حکومت محمدشاه و شورش حاکم ایالت فارس سیاستهایی در جهت کاهش قدرت حکام و همچنین تحدید قلمرو ایالت فارس اتخاذ گردید. در همین راستا حکومت مرکزی با استفاده از قدرتهای سنتی این ایالت همچون کلانتر موازنه قدرت را در این ایالت برقرار کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که - مهمترین عوامل مؤثر در تغییر حدود ایالت فارس و جایگاه آن در تقسیمات کشوری دوره قاجار چه بود و حکومت قاجاریه به منظور تثبیت قدرت در این ایالت از چه تدابیری بهره جست؟

۴۷۶.

بحثی پیرامون وضعیت مالی دوران سلجوقیان با اتکا به مسکوکات آن دوران

نویسنده: محسن سعادتی حسین ناصری صومعه

منبع: تاریخ نو زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان وضعیت اقتصادی نظام مالی مسکوکات اقطاع و واگذاری زمین دیوان استیفاء

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۷۶ تعداد دانلود : ۲۲۰۵

ظهور حکومت سلجوقیان(429 تا 590 ﻫ. ق)، که با اعمال حاکمیت مستقل سیاسی بر ایران پس از ساسانی توام بود، را می توان نقطه عطفی در تاریخ تحولات این سرزمین به شمار آورد. آنها برای اداره امپراتوری گسترده ای که از جیحون تا آناتولی و شام گسترش یافته بود ناگزیر به اعمال دیوانسالاری قوی مالی بودند که بخش قابل توجه آن به ضرب و توزیع مسکوکات اختصاص می یافت. علیرغم نقش تاثیرگذار سلجوقیان در تحولات سرزمینهای اسلامی و گستردگی عرصه این تحولات در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، دینی و نظامی، در پژوهش حاضر تنها تحولات مالی عصر سلاجقه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، در آغاز نظام دیوان سالاری سلجوقیان و به تبع آن به موضوع اقطاع و دیوان استیفاء پرداخته می شود و آنگاه با اتکا به شواهد سکه شناسی وضعیت نظام پرداخت مواجب و نظام پولی سلجوقیان مورد مطالعه قرار گرفت. استفاده از مسکوکات فلزی بدان سبب است که آنها را می توان از معتبر ترین اسناد در تاریخ نگاری و تحلیل تحولات تمدن های کهن به شمار آورد.این پژوهش که بر اساس روش تحلیلی، توصیفی و با بررسی نمونه هایی از سکه های فرمانروایان سلجوقی به انجام رسیده است، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش هاست که نظام مالی سلجوقیان چگونه و به چه میزان در مسکوکات فلزی آنها انعکاس یافته است؟ و علت اینکه فراوانی نسبی مسکوکات این دوران را دینار یا طلا تشکیل می دهد چیست و آیا این امر نشان دهنده این است که اقتصاد پولی این دوران از شرایط مناسبی برخوردار است؟ بر همین اساس این فرضیات مطرح می شود که در زمان سلجوقیان وضعیت نظام مالی را براساس میزان موجودی خزانه های حکومتی و تغییرات ایجاد شده در آن در گذر زمان می توان ارزیابی کرد در دوره های زمانی مختلف متغیر بوده است. در زمینه اینکه علت فراوانی نسبی مسکوکات این دوران باید اشاره کرد که90 درصد مسکوکات آن دوران از جنس طلا بوده است، این امر به خاطر این است که سلجوقیان با ذوب مسکوکات و فلزات قیمتی که از مالیات های مذکور، مصادره و غنایم فتوحات حاصل می شد، می توانستند سکه های مخصوص با عیار طلای بالایی ضرب کنند. که به نظر نمی رسد این امر نشان دهنده این باشد که وضع اقتصادی این دوران از شریط مناسبی برخوردار بوده باشد.

۴۷۷.

سیاست های زبانی پهلوی اول در کردستان و پیامدهای آن (با تأکید بر مدارس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین رسولی رضا دهقانی علیرضا کریمی

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: رضاشاه زبان فارسی کردستان یکسان سازی فرهنگی مدارس جدید

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۸۷۶

روشنفکران دوران پهلوی اول وحدت ملی را مقدمه یکپارچگی سیاسی کشور و راهکاری برای کاهش تعارضات قومی و آشوب های محلی می دانستند. تحقق این امر از دیدگاه آنان به معنای از میان بردن همه تفاوت های موجود در شیوه زندگی، لباس، زبان و... بود. در این میان، گرایش و علاقه همه اقوام ایرانی به زبان فارسی و نقش تاریخی این زبان در وحدت ملی باعث شد گسترش این زبان به عنوان یکی از محورهای اساسی سیاست یکسان سازی مورد توجه قرار گیرد. به همین منظور، دولت می کوشید با راهکارهایی چون توسعه مؤسسات معارفی، استخدام معلمان غیربومی و ممنوعیت استفاده از زبان ها و گویش های محلی زمینه را برای ترویج یک زبان واحد در جهت نیل به وحدت ملی فراهم سازد. اما به کارگیری روش های تحمیلی، دخالت نهادهایی چون ارتش، ممنوعیت استفاده از زبان کردی و تلاش در جهت تضعیف آن بر علاقه مندی و عشق دیرینه کردها به زبان و ادبیات فارسی تأثیر منفی گذاشت و زمینه را برای افزایش تمایلات قومی فراهم ساخت. بررسی اهداف، روند و پیامدهای سیاست های زبانی دولت پهلوی اول در کردستان با تکیه بر اسناد محور اصلی این پژوهش است.

۴۷۸.

بررسی مقایسه ای نقش و جایگاه حفاظت محیط زیست در برنامه های عمرانی پیش از انقلاب 1357

نویسنده: مهدی رفعتی پناه

منبع: خردنامه سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: ایران حفاظت محیط زیست برنامه های عمرانی پهلوی دوم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۳ تعداد دانلود : ۸۲۴

در دوران قبل از انقلاب1357 به منظور پیشرفت اقتصادی و توسعه کشور شش برنامه عمرانی تدوین شد، اما تا انقلاب 1357 فقط پنج برنامه آن به اجرا درآمد. در هریک از این برنامه ها نیز جهت حفظ منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست بخش هایی در نظر گرفته شده بود و اعتباراتی جهت انجام طرح های عمرانی در این زمینه تخصیص یافته بود. لذا در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی مقایسه ای سعی بر این است تا ضمن بیان نقش و جایگاه حفاظت محیط زیست در برنامه های عمرانی، نشان دهیم توجه به محیط زیست و حفاظت از آن در برنامه های عمرانی قبل از انقلاب روندی تکاملی را پیموده و در هر برنامه نسبت به برنامه های قبلی دقت نظر بیشتری صورت گرفته و نهایتاً در برنامه پنجم برخلاف برنامه های قبلی که هیچ فصل جداگانه ای جهت حفاظت محیط زیست را دارا نبودند، با گنجاندن فصلی مجزا برای این امر، ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه حفاظت محیط زیست در بین کشورهای در حال توسعه به شمار آمد.

۴۷۹.

عوامل ناکارآمدی کودتا در آستانه انقلاب اسلامی ایران

نویسنده: حسن زندیه حسین احمدی رهبریان

منبع: ژرفاپژوه سال سوم تابستان و پاییز ۱۳۹۵ شماره ۸ و ۹

کلیدواژه‌ها: امام خمینی آمریکا کودتا انقلاب اسلامی ارتش شوروی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۳۵۱

از خروج محمدرضا پهلوی از کشور تا پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357، تفکر کودتای نظامی با رهبری آمریکا و شاه و برخی از نظامیان با شرایط متفاوت به وجود آمد. این گزینه ها در شرایط متفاوت مطرح بود، اما دولت آمریکا به علت ترس از دخالت شوروی و نفوذ کمونیسم و همچنین عدم کارآمدی مستشاران نظامی آن ها در ایران، دچار سردرگمی و تردید در عملیات کودتا شد. با این حال، دولت آمریکا با ایجاد شایعه کودتا و در صورت امکان وقوع، آن را به عنوان آخرین راهکار برنامه ریزی کرد و شاه و برخی از نظامیان نیز به علت وابستگی به آمریکا و عدم اعتماد متقابل میان ارتش و شاه و دولت و عدم توجه شاه به ارتش در رده های پایین و پیوستن تدریجی آن ها به انقلاب و ترس نظامیان از عواقب عدم موفقیت کودتا، ابتکار عمل را از دست دادند. در این میان نقش امام خمینی در رهبری انقلاب اسلامی بسیار موثر بود، به طوری که هر نوع طراحی کودتا را در نطفه از بین برد. هدف این پژوهش آن است که ضمن بررسی منشا داخلی و خارجی کودتا به اهداف و شرایط کودتا گران و عوامل شکست آن در آستانه انقلاب اسلامی ایران بپردازد.

۴۸۰.

الگوها و مفاهیم تاثیرگذار در حوزه مناسباتی عصر صفوی با تکیه بر متن مکاتبات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله متولی

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۹ (پیاپی ۱۱۹)

کلیدواژه‌ها: حاکمیت صفویه نامه ها مناسبات مکاتبات

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۴۷ تعداد دانلود : ۷۸۲

صفویان در طول حکومت خود ناچار از ایجاد ارتباط با همسایگان بوده اند. این پیوندها در مواقع متعددی به لحاظ اختلافات سیاسی و مذهبی طرفین چشم اندازی دوستانه نداشته است. صفویان به منظور بقای سیاسی و دفاع از چارچوب جغرافیایی و رویکردهای مذهبی خود علاوه بر روش های نظامی در عرصه دیپلماتیک نیز روش پویا و پر تحرکی را دنبال نمودند. نامه های متعددی که از این دوره بر جای مانده است نشانگر فعال بودن عرصه های دیپلماتیک صفویان است. هدف این نوشتاردستیابی به برخی اصول و معیارهای کاربردی در مناسبات خارجی عصر صفویه با تکیه بر متن مکاتبات سیاسی است. فرضیه تحقیق بر این دیدگاه استوار است که ظاهراً صفویان درتقابل و یا تعامل با همسایگان منطقه ای خود ضمن رعایت و تاکید بر برخی اصول ثابت در مواردی از روشی تاکتیک پذیر و منعطف نیز برخوردار بودند. ماحصل این پژوهش نشان می دهد که حکومت صفویه در عرصه دیپلماتیک یک سیاست پویا و تاثیرگذار را در دستور کار خود داشته است. حجم نامه های ارسالی به مناطق مختلف موید این نگرش است. در عین حال تعمق در متن نامه ها حاکی از وجود گونه ای از رویکردهای پایدار و اصولی در مناسبات خارجی بوده است. ضمن این که متناسب با شرایط حاکم بر روابط طرفین گونه ای از انعطاف در ادبیات سیاسی نامه ها به چشم می خورد که به نوعی تامین منافع و مقاصد مورد نظر صفویان را نشان می دهد.

درخت حوزه‌های تخصصی