مرور نظام مند و فراتحلیل کیفی نقش استرس در سبب شناسی دیابت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

استرس روان شناختی در بسیاری از بیماری های مزمن شایع است و شواهد قابل ملاحظه ای حاکی از نقش آن به عنوان یک عامل خطر آفرین جدی در سبب شناسی و سیر بیماری دیابت است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند و فراتحلیل کیفی نقش استرس در سبب شناسی دیابت نوع یک و دو انجام شد. جامعه پژوهش در این فراتحلیل کیفی و مرور سیستماتیک تمامی مقالات و پایان نامه ها مرتبط با کلید واژه ها و در راستای اهدف پژوهش بود. جستجو در پایگاه های اطلاعاتی ( ERIC ، MEDLINE ، PubMed ، ProQuest ، SAGE ، Science Direct ، Springer ، مگیران، نورمگز و اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی) بین سال های 2010 تا 19 20 با کلید واژه های استرس، دیابت نوع یک و دو و همچنین جستجو بر اساس میزان استنادات مقالات پژوهشگران بنام این حوزه انجام شد. کلیه پژوهش هایی که در این پژوهش مورد واکاوی و ارزیابی قرار گرفتند درمجموع 35 پژوهش بود که دراین بین 32 پژوهش (28/ 94 درصد) مقاله و دو پژوهش (71/5 درصد) نیز پایان نامه بودند. یافته های پژوهش نشان داد که 57/68 درصد از پزوهش های انجام شده در بازه ی زمانی 2019-2016 انجام شده است. نتایج حاصل از فراتحلیل حاضر حاکی از آن بود که استرس و دیابت از طریق سیستم های شناختی، رفتاری، فیزیولوژیکی و زیست- شیمیایی با یکدیگر در تعامل بوده اند و می توانند تعامل دوطرفه داشته باشند. استرس می تواند با تاثیر بر خود تنظیم گری و خود کنترلی باعث نوسان در کنترل رفتارهای مرتبط با خوردن و رژیم خوراکی در بیماران مبتلا به دیابت شود که نتیجه آن عدم کنترل قند خون و تشدید مشکلات جسمی و روانی در این بیماران است. همچنین، استرس می تواند با بی نظمی در خواب، عدم تحرک و پرخوری به تشدید مشکلات بیماران دیابتی منجر شود. در واقع رابطه بین استرس و دیابت یک رابطه دوسویه است که هر کدام می توانند باعث دیگری شده و کنترل اوضاع را از دست بیمار خارج کرده و آسیب های مخرب جسمی و روانی در پی داشته باشند. یافته های به دست از پژوهش حاضر می تواند در بحث آموزش و طراحی پروتکل های درمانی مناسب جهت کاهش پیامدهای منفی بیماری دیابت، این فرصت را در اختیار روان شناسان، مشاوران و متخصصین سلامت روان آن ها قرار می دهد تا انتخاب های بیشتری برای درمان انواع مختلف اختلال های شناختی و روان شناختی این بیماران در اختیار داشته باشند.