۶۲.
کلیدواژه‌ها:
گفتمان فرهنگ زبان تحلیل گفتمان روان شناسی گفتمانی
زمینه: روان شناسی گفتمانی حوزه مطالعاتی جدیدی است که تا حدود زیادی با روان شناسی اجتماعی زبان همپوشانی دارد. در این حوزه جدید مسائلی مطرح است که روان شناسی اجتماعی زبان کمتر به آن می پردازد، مسائلی که در قلمرو ساختارها و راهبردهای ویژه گفتمان که از منظر تحلیل گفتمان قابل مطالعه است. روان شناسی گفتمانی رشته ای علمی است که از همگرایی رشته های متنوعی چون نشانه شناسی، زبان شناسی، قوم نگاری، روان شناسی شناختی و هوش مصنوعی، حول محور زبان و با عطف توجه به ماهیت اجتماعی آن پدید آمده است. روش: تحلیل گفتمان ریشه در علم هرمنوتیک دارد؛ اما به عنوان رشته ای مستقل در علوم انسانی و اجتماعی از اواسط دهه شصت پدیدار گشته است. تحلیل گفتمان به منزله روش بررسی روان شناسی گفتمانی در بستر فهم و مفاهمه اجتماعی به کمک گفتگو می شتابد تا مسئله فهم و انتقال معنا را در چارچوب مطالعه زبانی مورد واکاوی قرار دهد. نتایج: پیشرفت های اخیر در علوم انسانی، منجر به ظهور شکل جدیدی از روان شناسی به نام «روان شناسی گفتمانی» شده است؛ به طوری که راه های مختلفی را برای فهم پدیده های روان شناختی مانند: شناخت، عاطفه، باورها، هویت، ادراکات و انگیزه ها فراهم ساخته است. چارچوب های روان شناختی، در گستره علوم اجتماعی-فرهنگی، بیش از چارچوب های جامعه شناختی در هدایت و پیشبرد فرضیه سازی و اجرای موضوعات پژوهشی نقش داشته اند. روان شناسی گفتمانی از جمله چارچوب هایی محسوب می شود که به فهم پدیده های روان شناختی در بستر اجتماعی- فرهنگی کمک می کند. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که هر موضوع علمی روش بررسی و تحلیل خود را می طلبد، روان شناسی گفتمانی رویدادهای روان شناختی را از منظر و چشم انداز رویدادی اجتماعی و فرهنگی برآمده از زبان مورد بررسی قرار داده است و زبان را به منزله پراکسیس به کار گرفته است، و تحلیل گفتمان را به عنوان روش مطالعه زبان شناسانه انتخاب کرده است. تحلیل گفتمان مبتنی بر طیف وسیعی از منابع فکری، شامل تحلیل گفتگو، روش قوم نگاری، فلسفه اخیر ویتگنشتاین، روانکاوی و تحلیل انتقادی ایدئولوژی است. این رویکرد با اجتناب از فرایندهای روان شناختی درونی به مطالعه مضامین روانی- اجتماعی در روان شناسی مرسوم می پردازد.