اندازه گیری تربیتی

هدف: هدف اصلی مقاله، معرفی نظریه تعمیم پذیری و همچنین کاربرد آن برای برآورد پایایی داده های تحلیل شغل بود. روش: بیست نفر از کارکنان خبره شغل کارشناس امور اداری یکی از بانک های دولتی به صورت تصادفی ساده از بین کارکنان خبره انتخاب شدند و پس از آموزش لازم، پرسشنامه مهارت های شغلی در اختیار آنها گذاشته شد تا میزان اهمیت هر یک از مهارت ها را برای شغل کارشناس امور اداری تعیین نمایند. یافته ها: برای برآورد پایایی داده های تحلیل شغل در چارچوب نظریه تعمیم پذیری، یک رویکرد پنج مرحله ای معرفی شد که می تواند برای برآورد پایایی داده های تحلیل شغل مورد استفاده قرار بگیرد. این مراحل عبارتند از:1-تعیین هدف اندازه گیری،2-تعیین وجه های اندازه گیری، 3-شناسایی طرح مناسب اندازه گیری، 4- برآورد مؤلفه های واریانس و تفسیر آنها و 5- تعیین نوع تصمیم گیری. نتیجه گیری: آشکار شد که نظریه تعمیم پذیری برای برآورد پایایی مطالعات تحلیل شغل بسیار مفید است و برای تحلیلگر شغل این امکان را فراهم می کند که در موقعیت های مختلف اندازه گیری سهم هر یک از منابع خطای منظم، مانند سابقه شغلی، محل خدمت و سن ارزیابان را برآورد نماید و برای دستیابی به پایایی مورد نظر، اقدامات مورد نیاز را انجام دهد.

زمینه: خانواده گرایی یکی از مهمترین ارزش های وابسته به هر فرهنگی که به الگویی از سازمان اجتماعی اشاره می کند و به عنوان بخشی از یک نگاه سنتی جامعه است که بر نگرش های وفاداری، اعتماد و همکاری در بین گروه خانواده تاکید می کند. هدف: این پژوهش با هدف بررسی پایایی و روایی مقیاس خانواده گرایی در دانشجویان دوره کارشناسی مراکز تربیت معلم اهواز انجام گرفت. روش: 332 دانشجو (156 مرد و 176 زن) از میان مراکز تربیت معلم شهر اهواز با روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس خانواده گرایی و 16 ماده خرده مقیاس پیوستگی مقیاس ارزیابی پیوستگی و انطباق پذیری خانواده (2FACES-) را تکمیل نمودند. یافته ها: تحلیل عاملی به روش تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش متعامد (واریماکس) سه عامل (حمایت خانوادگی، افتخار و شرافت خانوادگی و مطیع خانواده بودن) را نشان داد. ضرایب آلفای کرونباخ کل مقیاس 73/0، برای عامل های سه گانه از 55/0 تا 85/0 و ضریب روایی همزمان آن با مقیاس پیوستگی و انطباق پذیری خانواده 21/0 (001/0>p) محاسبه شد. به علاوه، تحلیل عاملی تأییدی مدل سه عاملی را با یک شاخص اصلاح مورد تأیید قرار داد. بحث و نتیجه گیری: در نهایت، مقیاس خانواده گرایی را می توان به عنوان یک ابزار روا و پایا در اندازه گرایی ابعاد خانواده گرایی در جامعه ی دانشجویی استفاده کرد.

زمینه: یکی از جدیدترین رویکردهای شناختی-اجتماعی مطرح شده در حوزه انگیزش تحصیلی، نظریه ضمنی هوش (باورهای هوشی)است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی روایی و پایایی مقیاس 14 ماده ای نظریه ضمنی هوش (ITIS-14) (عبدالفتاح و ییتس، 2006) در جامعه دانشجویی ایرانی است. این ابزار جهت سنجش نظریه های افزایشی و ذاتی هوش به کار می رود. روش: نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 350 دانشجوی کارشناسی دو دانشگاه آزاد اسلامی مسجدسلیمان و اهواز بودند. تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری تحلیل عامل تأییدی، تحلیل عامل اکتشافی، ضرایب آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون انجام گرفت. یافته ها: ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس نظریه افزایشی هوش 82/0 و برای خرده مقیاس نظریه ذاتی هوش 74/0 محاسبه شد. برای برآورد روایی ملاکی از مقیاس نظریه های ضمنی هوش دوپیرات و مارین (2005) استفاده شد که ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس های نظریه افزایشی و نظریه ذاتی هوش در دو ابزار محاسبه شد که در سطح 001/0 معنی دار بود. برای محاسبه روایی سازه مقیاس، از تحلیل عامل تأییدی و اکتشافی استفاده شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی مؤید آن است که ساختار مقیاس برازش قابل قبولی با داده ها دارد و کلیه شاخص های برازندگی نیز برازش مدل را تأیید می کنند. به علاوه، تحلیل عامل اکتشافی منجر به استخراج دو خرده مقیاس نظریه افزایشی و نظریه ذاتی هوش گردید. نتیجه گیری: با توجه به شاخص های روان سنجی محاسبه شده، مقیاس مورد نظر می تواند برای ارزیابی نظریه های ضمنی هوش (باورهای هوشی) در جامعه دانشجویی مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد.

زمینه: روان شناسی گفتمانی حوزه مطالعاتی جدیدی است که تا حدود زیادی با روان شناسی اجتماعی زبان همپوشانی دارد. در این حوزه جدید مسائلی مطرح است که روان شناسی اجتماعی زبان کمتر به آن می پردازد، مسائلی که در قلمرو ساختارها و راهبردهای ویژه گفتمان که از منظر تحلیل گفتمان قابل مطالعه است. روان شناسی گفتمانی رشته ای علمی است که از همگرایی رشته های متنوعی چون نشانه شناسی، زبان شناسی، قوم نگاری، روان شناسی شناختی و هوش مصنوعی، حول محور زبان و با عطف توجه به ماهیت اجتماعی آن پدید آمده است. روش: تحلیل گفتمان ریشه در علم هرمنوتیک دارد؛ اما به عنوان رشته ای مستقل در علوم انسانی و اجتماعی از اواسط دهه شصت پدیدار گشته است. تحلیل گفتمان به منزله روش بررسی روان شناسی گفتمانی در بستر فهم و مفاهمه اجتماعی به کمک گفتگو می شتابد تا مسئله فهم و انتقال معنا را در چارچوب مطالعه زبانی مورد واکاوی قرار دهد. نتایج: پیشرفت های اخیر در علوم انسانی، منجر به ظهور شکل جدیدی از روان شناسی به نام «روان شناسی گفتمانی» شده است؛ به طوری که راه های مختلفی را برای فهم پدیده های روان شناختی مانند: شناخت، عاطفه، باورها، هویت، ادراکات و انگیزه ها فراهم ساخته است. چارچوب های روان شناختی، در گستره علوم اجتماعی-فرهنگی، بیش از چارچوب های جامعه شناختی در هدایت و پیشبرد فرضیه سازی و اجرای موضوعات پژوهشی نقش داشته اند. روان شناسی گفتمانی از جمله چارچوب هایی محسوب می شود که به فهم پدیده های روان شناختی در بستر اجتماعی- فرهنگی کمک می کند. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که هر موضوع علمی روش بررسی و تحلیل خود را می طلبد، روان شناسی گفتمانی رویدادهای روان شناختی را از منظر و چشم انداز رویدادی اجتماعی و فرهنگی برآمده از زبان مورد بررسی قرار داده است و زبان را به منزله پراکسیس به کار گرفته است، و تحلیل گفتمان را به عنوان روش مطالعه زبان شناسانه انتخاب کرده است. تحلیل گفتمان مبتنی بر طیف وسیعی از منابع فکری، شامل تحلیل گفتگو، روش قوم نگاری، فلسفه اخیر ویتگنشتاین، روانکاوی و تحلیل انتقادی ایدئولوژی است. این رویکرد با اجتناب از فرایندهای روان شناختی درونی به مطالعه مضامین روانی- اجتماعی در روان شناسی مرسوم می پردازد.

زمینه: پژوهش حاضر یک بررسی در رابطه با ویژگی های روان شناختی نوجوانان و سطوح سازگاری آنها می باشد. با توجه به مبانی نظری در مورد روابط متقابل بین این مفاهیم از یک مدل سنتی مبتنی بر همبستگی و یک مدل نوین مبتنی بر پردازش موازی داده ها استفاده شده است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی توانمندی هر یک از مدل های یاد شده در پیش بینی سطوح سازگاری از طریق اندازه های مربوط به ویژگی های روان شناختی نوجوانان است. روش: داده های اولیه مربوط به 18 ویژگی روان شناختی و 5 سطح سازگاری از طریق اجرای آزمون های CPI و AISS بر روی 456 دانش آموز پسر دبیرستانی شهر تهران به دست آمد. از مدل های همبستگی و تحلیل عاملی به منظور استخراج مؤلفه های اصلی، به عنوان عوامل پیش بینی کننده استفاده شد. بر این اساس یک ترکیب چهار عاملی از ویژگی های روان شناختی و پنج ویژگی مستقل به عنوان ترکیب بهینه در پیش بینی سطوح سازگاری با قابلیتی معادل ترکیب اولیه هجده عاملی شناسایی شدند. همچنین با توجه به انبوه عوامل اثرگذار و پیچیدگی های موجود در روابط میان آنها از مدل شبکه های عصبی مصنوعی نیز برای پیش بینی استفاده شد و توانمندی آن با مدل رگرسیون مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که مدل شبکه های عصبی مصنوعی در پیش بینی پنج سطح سازگاری توانمندتر از مدل رگرسیون می باشد و در صورت کاهش تعداد سطوح سازگاری به سه سطح، این قابلیت به نفع مدل رگرسیون تغییر می کند (0.001α<). بحث و نتیجه گیری: بر این اساس ویژگی های منحصر به فرد شبکه های عصبی مصنوعی نظیر پردازش موازی و تشخیص الگوهای ارتباط غیرخطی و پیچیده از طریق یادگیری و تجربه و قابلیت اختصاصی مدل رگرسیون در پیش بینی بر اساس اولویت بندی نقش هر یک از عوامل پیش بینی کننده از عوامل اصلی موفقیت هر یک از آنها تلقی می شود.

زمینه: نظم جویی هیجان یکی از مؤلفه های اساسی فهم تحول هیجانی، سلامت روان شناختی و آسیب شناسی روانی است. هدف: هدف مطالعه حاضر تهیه نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان و بررسی اعتبار و روایی آن بود. روش: نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان با استفاده از تکنیک ترجمه مضاعف تدوین و روی 349 نفر (124 نفر مرد و 225 نفر زن) از دانشجویان با دامنه سنی 18 تا 32 اجرا شد.اعتبار نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرایندی نظم جویی هیجان بر اساس روش های همسانی درونی، همبستگی های مجموعه ماده و بازآزمایی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، به منظور بررسی روایی، از روش های تحلیل عاملی، همبستگی بین خرده مقیاس ها و روایی ملاکی استفاده شد. یافته ها: دامنه آلفای کرونباخ (57/0 تا 94/0) نشان داد که نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرایندی نظم جویی هیجان و خرده مقیاس های آن از همسانی درونی مطلوبی برخوردار است. همچنین، نمره های ماده و نمره های کلی خرده مقیاس های مطابق، همبستگی معناداری با یکدیگر داشتند (44/0 r= تا 72 /0r= ) و ارزش ضرایب بازآزمایی (56/0 تا 74/0) بیانگر ثبات مقیاس بود. تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی از الگوی 7 عاملی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان حمایت کرد. درجه روابط درونی بین خرده مقیاس ها نسبتاً بالا بود ( 31/0 تا 87/0). در نهایت، وجود الگوهای خاص ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس های نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان با عاطفه مثبت، عاطفه منفی و علایم افسردگی حاکی از روایی ملاکی خوب مقیاس بود. بحث و نتیجه گیری: نسخه فارسی پرسشنامه راهبردهای فرآیندی نظم جویی هیجان، خصوصیات روان سنجی رضایت بخشی در جامعه ایران دارد و در موقعیت های مختلف بالینی و پژوهشی قابل استفاده است.

زمینه: آماده سازی مقیاسی معتبر برای سنجش نیازهای بنیادین روان شناختی در جامعه ایرانی یکی از نیازهای پژوهشی محسوب می شود. هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی پایایی، روایی و تحلیل عاملی مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی در نمونه ای از دانشجویان ایرانی بود. روش: 574 دانشجو (273 پسر، 311 دختر) از دانشگاه های شهر تهران به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد مقیاس ارضای نیازهای بنیادین عمومی (BNSG-S؛ گنیه، 2003)، پرسشنامه تجدید نظر شده شخصیت آیسنک (EPQ-RS؛ آیسنک، آیسنک و بارت، 1985)، فهرست عواطف مثبت و منفی (PANAS؛ واتسون، کلارک و تلگن، 1988) و مقیاس سلامت روانی (MHI-28؛ بشارت، 1388) را تکمیل کنند. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، علاوه بر عامل کلی ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی، سه عامل خود پیروی، شایستگی و تعلق (پیوستگی) را برای مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی تأیید کرد. روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس ارضای نیازهای بنیادین عمومی از طریق محاسبه ضرایب همبستگی زیر مقیاس های آن با ابعاد برونگرایی و نوروزگرایی شخصیت، عواطف مثبت و منفی، و شاخص های سلامت روانی در مورد آزمودنی ها بررسی شد. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمره آزمودنی ها در زیر مقیاس های ارضای نیازهای بنیادین عمومی با شاخص های برونگرایی، عاطفه مثبت و بهزیستی روان شناختی همبستگی مثبت معنادار و با شاخص های نوروزگرایی، عاطفه منفی و درماندگی روان شناختی همبستگی منفی معنادار وجود دارد. این نتایج، روایی همگرا و تشخیصی مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی را تأیید می کنند. همسانی درونی مقیاس ارضای نیازهای بنیادین عمومی برحسب ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه شد و با ضرایب همبستگی از 83/0 تا 91/0 مورد تأیید قرار گرفت. پایایی بازآزمایی مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی بر اساس نتایج دو بار اجرای آزمون محاسبه شد و با ضرایب همبستگی از 67/0 تا 77/0 برای زیرمقیاس های مختلف مورد تأیید قرار گرفت. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، فرم فارسی مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی برای سنجش این سازه در نمونه های ایرانی از پایایی و روایی کافی برخوردار است.

هدف : هدف از پژوهش حاضر هنجاریابی پرسش نامه راهبردهای شناختی و فراشناختی مک اینری و داوسون (2004)بر روی دانش آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان بود. روش: روش پژوهش، توصیفی از نوع هنجاریابی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان در سال تحصیلی 89-1388 بود. حجم نمونه برابر با 350 نفر بود، که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و طبقه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسش نامه داوسون و مک اینری (2004) بود. داده های حاصله با استفاده از روش های آماری، تحلیل عاملی، ضریب همبستگی، آلفای کرونباخ، گاتمن و تنصیف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد، ضریب همبستگی سؤالات پرسش نامه با نمره کل آن بین 36/0 تا 62/0 بود. بارهای عامل (تکرار و مرور، بسط معنایی، سازماندهی، برنامه ریزی، نظارت و نظم دهی) نشان دهنده تناسب سؤالات با عوامل بود. ضریب پایایی کل پرسش نامه 92/0 بدست آمد. همچنین ضرایب پایایی خرده مقیاس ها به وسیله ی آلفای کرونباخ برای تکرار و تمرین (75/0)، بسط معنایی (76/0)، سازماندهی (77/0)، برنامه ریزی (74/0)، نظارت (79/0) و نظم دهی (80/0) بود. بحث و نتیجه گیری: در مجموع نتایج پژوهش نشان داد پرسش نامه راهبردهای شناختی و فراشناختی مک اینری و داوسون (2004) یک ابزار چند بعدی و مناسب برای سنجش راهبردهای شناختی و فراشناختی است.

با توجه به اینکه در عمده روش های کیفی از تحلیل محتوای کیفی استفاده می شود، با این حال هنوز توضیحی روشن از این روش وجود ندارد. در این مقاله روش تحلیل محتوای کیفی در بستر روش های پژوهش کیفی مورد بررسی قرار می گیرد. این روش در برابر تحلیل محتوای کمی قرار می گیرد و بیشتر از شمارش کلمات و اصطلاحات آشکار متن، با الگوها و مضامین نهان متون سر و کار دارد. به طور کلی تحلیل محتوای کیفی با واکاوی مفاهیم، اصطلاحات، و ارتباطات بین این مفاهیم سعی در استنباط و آشکار کردن الگوهای نهان در مصاحبه ها، مشاهدات و اسناد مکتوب دارد. ابتدا تعریفی از محتوا و تحلیل محتوا ارائه شده و سپس کاربردها، مراحل، رویکردها، نمونه گیری، واحد تحلیل و در انتها نحوه بررسی اعتبار نتایج (باورپذیری، وابستگی، انتقال پذیری، تائید پذیری) به دست آمده از این روش آمده است. همچنین به این سؤال جواب داده خواهد شد که تحلیل محتوا روش یا تکنیک است. به طور کلی می توان تحلیل محتوا را به دو شیوه اصلی استقرایی و قیاسی در سه گام آمادگی، سازماندهی و گزارش انجام داد.