مطالب مرتبط با کلیدواژه

جسم

۱.

عقده حقارت و راهکارهای درمان آن در منابع اسلامی

نویسنده: حبیب الله طاهری

منبع: پژوهش های دینی ۱۳۸۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: اسلام درمان احساس کهتری عقده حقارت احساس حقارت جسم روان سلامت بیماری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول

تعداد بازدید : ۵۱۹۲ تعداد دانلود : ۲۱۵۰

در دیدگاه الهی، انسان موجودی دوبعدی است و مرکب از جسم و روان و مسأله سلامت و بیماری برای هر دو بعد انسان مطرح است .همان‌طور که جسم انسان به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌‏گردد، روح او نیز چنین است. یکی از امراض روانی که انسان عصر حاضر در جوامع بشری به آن مبتلا‌ست، احساس حقارت و خودکم بینی است که به رغم شیوع آن متأسفانه از دیدگاه اسلام کم تر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . در مقدمه این مقاله به تعریف و تبیین احساس حقارت پرداخته شده است، سپس در متن مقاله به علل و عوامل و آثار و تبعات آن اشاره کرده‏ایم و در قسمت آخر به راهبردهای درمان آن در منابع اسلامی پرداخته‌ایم .

۲.

انسان در نگاه اسلام و اومانیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله ابراهیم زاده آملی

منبع: قبسات ۱۳۸۶ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: اومانیسم اسلام حقوق انسان جسم روح آزادى‌ها

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق

تعداد بازدید : ۶۰۱۶ تعداد دانلود : ۲۸۸۷

هم مکاتب مادّى و بشرى و در رأس آن‌ها اومانیسم، از حقوق و آزادى‌هاى انسان سخن مى گویند و هدف خود را تعالى و تکریم او و رساندنش به حقوق و منزلت‌هاى والاى انسانى اعلام مى کنند و هم ادیان و مکاتب آسمانى و الاهى و در رأس آن‌ها، مکتب آسمانى اسلام؛ اما این که کدام‌یک از این دو مکتب انسانى و الاهى در ادعاى خود راستگوترند، به بررسى واقع بینانه و دور از پیش داورى نیازمند است. انسان دو بعد جسمى و روحى است ولى اصالت او با روح مجرد است؛ انسان داراى ویژگى‌هاى فراوانى از جمله، قوه عاقله، قدرت تفکر، توانایى نطق و تکلم، فطرت و گرایش‌هاى درونى دیگر است. او در تفکر اومانیستى، محور هستى، جایگزین خدا و دین، محصور در دنیا و اهداف دنیایى است و آزادى و اختیار کنترل نشده اى دارد؛ اما انسان در اسلام، داراى روح خدایى، کرامت ذاتى و برخوردار از حقوق و آزادى‌هاى مدنى در چارچوب تعیین شده دین، و حقوق و آزادی‌هاى او به بعد مادى و جسمى او محدود نمى‌شود و از آزادى معنوى و حیات آخرتى نیز بهره‌مند است. اهداف او به دنیا محدود نمی‌شود و مسؤولیت پذیر و متعهد به اصول انسانى و اخلاقى است.

۳.

مبادی علوم طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا محمدزاده

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۷۸ شماره ۶۶

کلیدواژه‌ها: نفس مزاج صورت جسم طبیعت ماده مبادی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۶۶ تعداد دانلود : ۷۴۲

یکی از ویژگیهای فلسفه به معنای خاص کلمه آن است که مبادی تصوری و تصدیقی سایر علوم در آن مورد بحث قرار میگیرد و این نکته ای است که بویژه از عهد شیخ الرئیس بر آن تأکید فراوان شده و به همین جهت فلسفه را مادر و مرجع سایر علوم دانسته اند. در این مقاله سعی شده است در حد اختصار، دیدگاههای ابن سینا و صدرالمتألهین در این باب توضیح داده شود و مواردی از قبیل طبیعت، موضوع علوم طبیعی، کیفیت ترکب جسم طبیعی، بحث مزاج و ارتباط آن با بحث ماده و صورت مطرح گردد.

۴.

باورهای کلامی قاضی ابوبکر باقلانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ناصر گذشته

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۱ شماره ۷۱

کلیدواژه‌ها: علم جسم حدوث جوهر صفات عرض دانشهای نظری جزءلایتجزی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلیات مکاتب کلامی اشاعره

تعداد بازدید : ۳۴۱۷ تعداد دانلود : ۱۴۸۷

قاضی ابوبکرباقلانی ( د 403 ق در بغداد) سهم بسزایی در شکل گیری کلام اشاعره داشت. او نه تنها در علم کلام، بلکه در اصول فقه و علوم قرآن نیز صاحب تألیف و نظر بود. در این مقاله ما فقط از زاویة علم کلام به او نگریسته و اندیشه های کلامی وی را بررسی کرده ایم. دستگاه کلامی باقلانی به طور کلی همچون یک سازة هندسی طراحی شده است. به عبارت دیگر مسائلی را که او طرح می کند دارای ترتیب منطقی و استنتاجی است و قضایای قبلی پایه و مایة قضایای بعدی و قضایای بعدی نتیجه و زاییدة قضایای قبلی است. بدین سان می بینیم که باقلانی بحثهای کلامی خود را با تعریف مسأله علم و تقسیم آن به علوم بدیهی و نظری آغاز می کند و با نشان دادن انواع دانشهای بدیهی و نظری راه را برای طرح مسائل بعدی همواره می سازد. بدین سان وقتی شناسایی عقلانی معتبر دانسته شد، باقلانی با این ابزار به مطالعة طبیعت می پردازد و اجسام را ساختمانهایی می بیند که اتمهای متناهی، مصالح این ساختمانند. افزون بر اتمها (= جوهرها) و اجسام، باقلانی پدیده های دیگری را نیز در این عالم مشاهده می کند که عمرشان تنها یک لحظه است و عرض نام گرفته اند. اگر ما این عرضها را پایدار می بینیم، از آن جهت است که خداوند لحظه به لحظه آنها را می آفریند. از اینجاست که وی قاعدة علیت را مردود می انگارد. به هر حال باقلانی پس از اثبات حادث بودن اجسام و اعراض، به اثبات صانع برای عالم می پردازد و از این رهگذر، عقاید همة گروههایی را که پدیده های عالم را به کس یا کسانی جز خدا نسبت می دهند، رد می کند. او پس از اثبات یکتایی صانع، به بحث صفات خدا می رسد. عقیدة او دربارة نحوة اتصاف صفات به ذات این است که خدا از رهگذر معانی قدیم و ثابت به این صفات متصف شده و این معانی زاید بر ذات است، گرچه غیر از ذات هم نیست

۵.

نظریه اخوان الصفا درباره چگونگی پیدایش کثیر از واحد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عین الله خادمی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۳ شماره ۷۵

کلیدواژه‌ها: نفس خدا افلوطین عقل جسم طبیعت فلک اخوان الصفا فیثاغوریان نظریة فیض هیولی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی

تعداد بازدید : ۱۸۷۳ تعداد دانلود : ۹۶۷

اخوان الصفا در رسایل خود بعد از پیشینة تاریخی بحث نظام فیض، دربارة چگونگی پیدایش کثیر از واحد، دو نظریه بیان کرده اند. بر مبنای نظریة اول، مراتب طولی فیض عبارتند از: خدا= عقل فعال = عقل منفعل (نفس کلی) = هیولای اولی= جسم مطلق (هیولای ثانیه). بر مبنای نظریة دوم، بین مراتب طولی فیض و سلسلة اعداد (از 1 تا 9) تناظر وجود دارد و این سلسلة طولی عبارتند از: خدا= عقل=نفس=هیولی= طبیعت= جسم فلک=ارکان چهارگانه و طبایع چهارگانه= مولّدات سه گانه. نظریة اول، مبین وامداری اخوان الصفا از افلوطین، و نظریة دوم ترتیب منطقی بیان تاریخچة نظام فیض، مبین وامداری اخوان الصفا از فیثاغوریان است. اخوان الصفا با ایجاد تغییراتی در نظریة افلوطین وفیثاغوریان آن را پذیرفتند. بین نظریة اول و دوم آنان، از جهاتی مشابهت و از جهاتی تمایز وجود دارد. اخوان الصفا از باب تسامح و تقارب با فیلسوفان نظریة اول را مطرح کردند. نظریة دوم احتمالاً به جهت برخورداری از زبان رمزآلود و تناظر بین سلسله مراتب فیض و سلسلة اعداد و شواهد دیگر از رسائل اخوان الصفا و مجمل الحکمه، نظریة نهایی اخوان الصفا است.

۶.

نقد روش‌ شناختی‌ ادله‌ اثبات‌ هیولی‌(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید مستوفی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۵ شماره ۸۱

کلیدواژه‌ها: جسم فعل هیولی اتّصال‌ و انفصال‌ تخلخل و تکاثف قوه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی مقولات

تعداد بازدید : ۱۸۸۹

اصطلاح‌ ماده‌ و هیولی‌ تا حدّی در مباحث‌ فلسفی‌ رایج‌ است‌ که‌ به‌ یک‌ پیش¬فرض‌ مسلّم‌ تبدیل‌ شده‌ و کمتر به‌ ادلّه اثبات‌ آن‌ توجه‌ می‌شود, اما نگاه‌ منتقدانه‌ به‌ آرای گذشتگان، چند اشکال‌ جدّی را‌ در ادلّه‌ اثبات‌ هیولی‌ آشکار می‌کند. به‌ گونه¬ای که, قائلان‌ به‌ هیولی،‌ در مجموع‌ سه‌ برهانی‌ که‌ برای‌ اثبات‌ آن‌ ذکر می‌کنند (برهان ‌فصل‌ و وصل، تخلخل‌ و تکاثف‌ و برهان‌ قوّه‌ و فعل) به یک‌ اشکال‌ جدّی‌ روش‌¬شناختی‌ دچار هستند که عبارت است از این که‌ با اعتماد به‌ حواس ظاهری‌ به‌ مشاهده‌ عالم‌ طبیعت‌ پرداخته، پا را از حریم‌ متافیزیک‌ بیرون‌ نهاده‌ و به‌ سادگی، ‌مصادیق‌ مادّی‌ و تجربی‌ را پایه‌ قواعد فلسفی‌ قرار داده‌اند و با یک‌ تعریف‌ خاص‌ از حقیقت‌ "جسم‌"، به‌ تقریر ادلّه‌ای‌ پرداخته‌اند که‌ خالی‌ از اشکال‌ نیست‌. از این رو, با طرح‌ اشکالات‌ مشترک‌ هر سه‌ برهان‌ و نقدهایی‌ که‌ بر هر یک از آنها وارد است‌ باید‌ ادله اثبات‌ هیولی‌ را ناتمام‌ دانست‌ و درباره‌ هیولی‌ و همه مباحث پیرامون آن مثل‌ حرکت‌ جوهری, بازنگری‌ کرد.

۷.

اقسام جوهر از نظر صدرالمتالهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا مصطفوی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان زمستان ۱۳۸۶ شماره ۵۱

کلیدواژه‌ها: نفس عقل صورت مثال جسم ماده جوهر عرض وهم عوالم سه گانه هیولا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۲۶۱

صدرالمتالهین درباره مسائل جوهر و عرض همانند بسیاری از مسائل فلسفه اسلامی دارای نظرات خاصی است، اما در بسیاری از نوشته های خود بر اساس نظرات عام فلسفی بحث می کند و محقق را پیرامون نظر نهایی خود به اشتباه می افکند. این مقاله در صدد است تا بیان کند که در بحث اقسام جواهر نظر صدرا آن است که جوهر، جنس الاجناس نبوده، اقسام جوهر نیز هیچ کدام از قبیل ماهیات نیستند، بلکه اختلاف آنها به وجود و نحوه وجود آنها باز می گردد. ماهیات اموری هستند فارغ از آنکه جسم یا عقل یا برزخ میان آنها باشند. نفس انسانی نیز به واسطه سعه وجودی خود می تواند از عالمی به عالم دیگر قدم گذارد و با حرکت جوهری و اشتداد مرتبه وجودی خود، با محسوس و متخیل و معقول متحد شود. بنابراین، نفس نیز از سنخ ماهیات نیست. صورت جوهری نیز که عین فعلیت و هویت اشیاء است، از سنخ وجود است. هیولا تنها جوهری است که به روشنی مشخص نیست که صدرالمتالهین آن را از سنخ ماهیات می داند یا خیر. همچنین این مقاله به نظر ملاصدرا پیرامون تعریف جوهر و عرض، اقسام جوهر و میزان در تشخیص جوهر از عرض می پردازد.

۸.

عرفان شرق در پس عشق زمینی غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هدیه حسینی محمدتقی غیاثی

منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره پانزدهم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: جسم روح مولانا نظام معرفتی طوطی و بازرگان سنت فکری سالومه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۳۱ تعداد دانلود : ۸۶۷

مقالة حاضر به بررسی و معرفی سنت فکری و نظام معرفتی دو شاعر و پژوهشگر از دو جغرافیای فرهنگی متفاوت یعنی مولانا، شاعری از سنت فکری شرق، و ژاک سالومه، محققی از سنت فکری و نظام معرفتی غرب، میپردازد. آنچه منجر به این مقایسه شده، اقتباس ادبی سالومه از قصة «طوطی و بازرگان» مولانا در «قصة مرد عاشق»( (Le conte de l'homme très amoureuxاست. او از این قصه همانی را درک میکند که سنت فکری او به شکل آموزه در ذهنش گماشته است. سالومه به قصة «طوطی و بازرگان» نگاهی مغرب زمینی دارد. به این معنا که در سنت های فکری مغرب زمین چندان به مباحث ماورایی، آن گونه که ما در عرفان و فلسفة شرق (نه صرفاً ایران) به آن معتقدیم، نگریسته نمیشود. بلکه تأثیر فلاسفة انگلیسی به ویژه کسانی چون هابز، لاک و هیوم بر جریانات پس از خود، در فلسفه فرانسه محصولی به بار آورد که بیش از هر چیز نگاهی تجربه گرا و پوزیتیویستی را به همراه داشت. به این معنا که محسوسات و مشاهدات پایة اساسی اظهار نظرها و تحلیل های فکری قرار گیرد. در این مقاله، با استناد بر سابقة ادبیات عرفانی در غرب و بکارگیری تحقیقی جامع از نظرات این دو نویسنده و باتأکید برفصل مشترک عقاید تعلیمی آنان، به تحلیل تأثیر یکی ازارکان اساسی ادب عرفانی - «چگونه سخن گفتن»- توجه میگردد. این امر در شناسایی اقتدار فرهنگ و ادبیات غنی ایران در جوامع غربی سهم بسزایی دارد و بر این مدعا صحه میگذارد که ادبیات صوفیانه و تعلیمی ایران همواره مورد بهره برداری فرهنگی قرار گرفته است.

۹.

«مکان» و «خلاء» از دیدگاه ابوعلی سینا و ابوالبرکات بغدادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین رحیمی عبدالرسول عمادی

منبع: آینه معرفت بهار ۱۳۹۰ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: حرکت ارسطو جسم ابن سینا مکان خلاء ابوالبرکات بغدادی ملاء

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی

تعداد بازدید : ۲۵۵۵ تعداد دانلود : ۱۰۳۳

مکان فضایی است که جسم در آن قرار می گیرد و خلاء حالتی است که این فضا از هر گونه ماده فیزیکی خالی می شود. امروزه این دو مفهوم تقریبا بدیهی انگاشته می شوند، اگرچه در دانش جدید نیز این همانی قطعی میان دو مفهوم مکان و فضا وجود ندارد، اولی به جسم برمی گردد و دومی به محیط آن. به طور کلی دو تلقی از مکان وجود داشته است مکان به عنوان سطح خارجی جسم و مکان به عنوان ابعاد سه گانه فضایی که جسم در آن واقع می شود. ارسطو مکان را سطح داخلی جسم حاوی و یا سطح خارجی جسم محوی دانسته است. ابن سینا درصدد اثبات این نظر است که مکان هیولا، صورت بعد یا خلاء نیست، بنابراین نهایت سطح یاد شده است. او برای تثبیت این مفهوم، با انواع دلایل به رد خلاء اقدام می کند. ابوالبرکات بغدادی می گوید که به همان دلایلی که مکان می تواند سطح باشد حجم نیز می تواند باشد، بنابراین مکان همه حجمی است که جسم در آن واقع می شود. به نظر می رسد در این میان ابن سینا و ابوالبرکات هر یک نماینده یکی از دو تلقی از مکان هستند در مورد خلاء نیز که ابن سینا آن را ناممکن می شمارد ابوالبرکات به تفصیل نظر او را رد می کند و درصدد اثبات امکان خلاء است.

۱۰.

چرایی و چگونگی ورود مسائل فلسفی در علم کلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فضل الله خالقیان

منبع: تاریخ فلسفه سال اول بهار ۱۳۹۰ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: جسم جوهر عرض خلاء جزء لایتجزی احکام اجسام

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق

تعداد بازدید : ۱۶۱۷ تعداد دانلود : ۶۹۵

در این نوشتار کوشش شده است به این سؤال اساسی که چرا و چگونه مسائلی (بطور خاص، جسم و احکام و حالات آن و نیز مسئله جوهر و عرض) که بنظر میرسد ماهیت فلسفی خالص دارند، در مباحث کلامی که بطور ویژه شکل و ماهیت دینی دارند راه پیدا کرده و جزئی از مسائل آن را تشکیل دهند. پاسخگویی به این مسئله مستلزم کاوشگری در اندیشه های فیلسوفان و متکلمان در بستر تاریخی است که حاصل آن در این مقاله انعکاس یافته است. تأکید بر تبادل و تأثیر متقابل فلسفه و کلام و نحوة تسّری این اندیشه ها در حوزه های یکدیگر از جمله نتایجی است که در قالب این مقاله بازنمون شده است. در این نوشتار روشن شده است که ضرورت اثبات صانع عالم متکلمان را به بحث از جسم و حالات و احکام آن کشانده و از همین رهگذر زمینة مباحث فلسفی در کلام گسترده تر گشته و راه برای فیلسوف ـ متکلمانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی در جهت فلسفی ساختن ساختار کلام هموارتر شده است.

۱۱.

تبیین و بررسی سازگاری یا ناسازگاری اصالت وجود صدرایی و مسئله ابطال تناسخ ملکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد نجاتی

منبع: قبسات سال پانزدهم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: نفس اصالت وجود جسم تناسخ ترکیب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق

تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۰۴۵

۱۲.

جسم، روح و نفس از دیدگاه امام محمد غزالی و توماس آکویناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوسعید داورپناه سید حمیدرضا علوی عباسعلی رستمی نسب

منبع: ادیان و عرفان سال چهل و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نفس انسان شناسی غزالی خداشناسی جسم روح آکویناس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۸۷۵ تعداد دانلود : ۱۷۲۹

انسان شناسی یکی از مهمترین مباحث در مکاتب فلسفی ـ تربیتی است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی وجوه تفاوت و همانندی جسم و روح و نفس از دیدگاه غزالی و آکویناس است. روش پژوهش، تجزیه و تحلیل نظری ـ مروری و کتابخانه ای بوده است. این دو اندیشور دارای وجوه تفاوت و همانندی در زمینه ی جسم و روح و نفسند که وجوه همانندی بیش از وجوه تفاوت بوده است. از نظر هر دو، وجود انسان صرفاً مادی نبوده و ترکیبی از جسم و روح است. جسم و روح لازم و ملزوم یکدیگرند. روح جاودانه، ملکوتی و عقلانی است. سرانجام روح در روز رستاخیز به بدن باز می گردد. جسم مادی و روح غیرمادی است. نفس اصالت دارد. عقل، غضب و شهوت مهمترین نیروهای باطنی نفس هستند. بین نفس و بدن رابطه ی مستقیم وجود دارد. اما غزالی برخلاف توماس، به آفرینش مرحله ای باور دارد. تقسیم بندی نفس از نگرگاه این دو اندیشور، متفاوت است. روح از نظر غزالی برخلاف توماس، ملکوتی و حیوانی است. غزالی برخلاف توماس شناخت نفس را لازمه ی تعالی می داند. ازین رو، وجوه اشتراک می تواند مقدمه ای برای طراحی یک مدل مشترک فلسفه ی تربیتی اسلام و مسیحیت قرار گیرد.

۱۳.

مفهوم جسم در طبیعیات سینوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین رحیمی

منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: صورت جسم ابن سینا ماده طبیعیات هیأت امتداد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۹ تعداد دانلود : ۶۲۷

امروزه متخصصان و دانشجویان علوم جدید با مشکل فهم اصول و مباحث فلسفی مواجه هستند و متقابلاً اهل فلسفه و علاقمندان مطالعات فلسفی از دریافت مفاهیم و مبانی علمی باز می مانند. علت بروز این مشکل بیشتر از آن جهت است که صاحب نظران علم و فلسفه برای آشنایی مخاطبان گروه مقابل با مفاهیم تخصصی دانش خود هیچ تلاش و اقدامی نکردهاند. در این شرایط همراهی و همکاری این دو حوزه معرفتی ـ علم و فلسفه ـ در تبیین مفاهیم مشترکی مانند جسم میتواند به وضوح کاملتر این موضوعات و معانی بینجامد. هر چند مفهوم جسم طبیعی بدان گونه که در علوم تجربی مطرح می شود در عمل راهگشا است اما به لحاظ تحلیلی و عقلی حاوی نقص اساسی است. از سوی دیگر همین مفهوم در آثار فلسفی به نحوی مطرح می شود که به معنای جسم به مثابه یک واقعیت خارجی که مهم ترین موضوع مطالعه و تحقیق علم تجربی است ارتباطی ندارد. در این میان ابن سینا به عنوان فیلسوفی آشنا با مباحث علمی روزگار خود مفهوم جسم طبیعی را به گونهای طرح می کند که سازگار با هر دو ساحت معرفتی است. تلاش وی میتواند به مثابه الگوی مناسبی برای دانشپژوهان به کار گرفته شود.

۱۴.

زندان جان (پژوهشی در معنای قفس در متون شعری ادب فارسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود مهرآوران عاطفه خدایی

منبع: متن شناسی ادب فارسی سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: جسم زندان شعر فارسی تصویرسازی دنیا واژه گزینی قفس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۳۸ تعداد دانلود : ۸۶۷

شـاعران و سخنوران در انتقال پیامهای خویش، با توجه به اندیشه و توانایی خود واژگانی را بر می گزینند که هم معنایی مفید و هم قدرت القا و تصویرسازی بـالایی داشته باشد. پــژوهش حاضر به بــررسی یکی از ایـن واژه های پرکاربرد، مـؤثر، نمادین و تصـویری یعنی «قفس» مـی پردازد. بـا تحقیق در منتخب دیـوان شاعران از قرن سوم تا عصر حاضر مشخص می شود که واژه قفس که از زبـان عربی وارد فارسی شده است، پا به پای جریان های شعر فارسی و متناسب بـا مـوضوعات گوناگون در طول تاریخ شعر، معانی گوناگون زبانی و بلاغی به خود گرفته است. شاعران به تناسب موضوعات و روحیه خویش علاوه بر معنی لفظی این واژه، معانی کنایی و استعاری گوناگونی مانند دنیا، تن، جسم، وطن، جامعه و معانی دیگر از این اراده کرده اند. بیشترین استفاده از این واژه در معنی «تن و دنیا» در شعر سنتی و عرفانی به چشم می خورد و در شعر معاصر بیشتر در مفهوم زندان و جامعه به کار رفته است. در مجموع تصویری که از قفس ارائه می شود زندانی برای روح و جان انسان است.

۱۵.

ماهیت نفس از نظر سهروردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن رضازاده

منبع: انسان پژوهی دینی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: نفس علم حضوری ماهیت جسم جاودانگی نفس شناسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه اشراق

تعداد بازدید : ۲۴۴۷ تعداد دانلود : ۹۵۲

بنیانگذار حکمت اشراق بر اساس مبانی فلسفه خود مسئله نفس را تبیین کرده است. سعی شیخ اشراق آن است که هم نفس را از طریق دلایل پیشینیان با نگاهی نو معرفی کند و هم دلیلی تازه برای آن ارائه دهد. در فلسفه او نظریه علم حضوری برای اولین بار مطرح شده، از همین رو در خصوص ماهیت نفس نیز از این مبنا سود برده است. وی علم حضوری را ویژگی نفس می داند، نیز در بعضی آثار خود از کلمات و عبارات استعاری و زبان نمادین استفاده کرده و به تبیین ماهیت نفس پرداخته است. بنابراین شیخ اشراق را نیز می توان از جمله فیلسوفانی دانست که در زمینه معرفی نفس تلاش کرده و صاحب دیدگاه خاصی بوده است.

۱۶.

جستاری در چیستی و چگونگی مسخ انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی شاکر اشتیجه محمود قیوم زاده

منبع: انسان پژوهی دینی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: قرآن جسم مسخ تناسخ روح

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن

تعداد بازدید : ۱۳۴۰ تعداد دانلود : ۷۰۲

مسئله مسخ انسان ازجمله موضوعاتی است که در قرآن کریم به آن اشاره رفته است. البته مسخ مطرحشده در قرآن، تفاوتی ماهوی با تناسخ در سایر ادیان و مکاتب دارد. درخصوص تبیین چیستی مسخ و بیان چگونگی دگرگونی و تبدل - که آیا ظاهری و در صورت یا باطنی و در سیرت است - دیدگاههای متفاوتی ابراز گردیده است. مقاله حاضر با تبیین و تحلیل دادهها و یافته های مطالعاتی در این موضوع، با رویکردی توصیفی - تحلیلی پس از تبیین مسئله مسخ و انواع و چگونگی آن از نگاه قرآن و روایات، به تبیین دیدگاهها دراینخصوص میپردازد و امکان جمع میان این نظرات یا تقابل آنها را بررسی مینماید؛ همچنین زوایای مهمی از این مسئله را آشکار کرده و مجهولاتی چند در این حوزه را پاسخ گفته و به این نتیجه رسیده که مسخی که قرآن بیانگر آن است، گونهای خاص از دگرگونی است و تعارضی میان آن و مبانی عقلی و نقلی نیست و تحقق تجلی تام و کامل آن در عالم آخرت خواهد بود.

۱۷.

مقاله به زبان فرانسه: ژان ماری گوستاو لوکلزیو، بوطیقای جسم در جنوب (Jean-Marie Gustave Le Clézio : pour une poétique du corps au sud)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عزالدین نزهی

منبع: پژوهش زبان و ادبیات فرانسه دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: جسم جمعیت لوکلزیو جاذبه شمال جنوب عکاسی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۴۰ تعداد دانلود : ۷۵۵

تفکر لوکلزیو درباره جسم از تحول روشنفکری او تبعیت می کند. لوکلزیو میراث دار اگزیستانسیالیسم، در آغاز کار رمان نویسی خود مسئله فرد «پرتاب شده» در جامعه غربی را نشان میدهد تا به جمله هایدگر درباره موجود پرت شده در زمان و در فضا پاسخ دهد. اولین سوژه در چنین دیدگاهی جسم زن است که از نظر نویسنده بدترین تحولات جامعه را متحمل میشود. جسم زن قربانی نوعی دیدگاه تکنولوژیکی است که از او موجودی تابع و اسیر میسازد. آسیبهای اجتمای بر روی زن می توانند مادی باشند یا نمادین مثل نگاه حریص یک عکاس به زن. در کتاب کویر لوکلزیو، جسم زن آزاد میشود بخصوص هنگامیکه جسم روابطی با بیابان برقرار می کند. سبک خاص لوکلزیو شامل قرار دادن جسم زن در تابلوهای معروف است بی آنکه نامی از آنها برده شود. بدین ترتیب، پرتره های بعضی زنان همچون تابلوهای معروف در نظر گرفته می شوند بی آنکه کمترین نشانه ای از آنها داشته باشند. در آثار لوکله زیو، جنوب محل خاص آزادسازی جسم است.

۱۸.

ملاصدرا و تبیینی نو از مسئله مسخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی شاکر محمود قیوم زاده

منبع: فلسفه دین سال دهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: قرآن انسان جسم مسخ تناسخ باطن دگرگونی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۳ تعداد دانلود : ۶۱۷

مسئلة تناسخ یکی از موضوعات پردامنه ای است که در ادیان گوناگون به ویژه ادیان غیرابراهیمی مطرح است. از مسائل مطرح در دین اسلام مسئلة مسخ است. تبیین این مسئله و پاسخ به سؤال های پیرامون آن با توجه به مبانی فکری مختلف و درک صحیحی از تلقی ناصحیح از مسخ، زمینه ارائه دیدگاه های متفاوتی از آن را پدید آورده است. در این مقاله کوشیده شده دیدگاه صدرالمتألهین، به ویژه با توجه به نگاشته مستقل وی در تفسیر، بازبینی شود. صدرا با نگاهی نو به مسئلة مسخ، و تمایز نهادن میان تناسخ و مسخ و تفکیک تعاریف متفاوت از آن، تبیینی خاص از این مسئله ارائه می دهد و روشن کرده که مهم ترین اشکال تناسخ که رجوع دوباره نفس مجرد به عالم ماده است در مسئلة مسخ مطرح در قرآن وجود ندارد.

۱۹.

ماده طبیعى در حکمت سینوى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین رحیمى

منبع: معرفت فلسفی سال یازدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۴۳)

کلیدواژه‌ها: جرم صورت جسم ماده انرژى هیولا حکمت سینوى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۸۴ تعداد دانلود : ۵۲۳

در این مقاله ماده به منزله موضوعى مشترک براى علم و فلسفه، کانون بررسى و تحلیل قرار مى گیرد. در این مسیر، نخست به آراى برخى از فلاسفه و صاحب نظران متقدم و متأخر درباره ماده اشاره، و سپس ماده در مفاهیم ماده اولیه، ماده ثانویه و ماده تجربى و نسبت آنها با یکدیگر تحلیل مى شود. مفهوم ماده در فلسفه اسلامى طى سده هاى متمادى تغییرى نکرده و یافته هاى شگرف علمى در این باره، فیلسوفان مسلمان را متأثر و به روز نساخته است. در نتیجه این تعاریف هیچ گونه ربط و نسبتى با ماده مورد مطالعه علوم تجربى ندارد. در این مقاله نشان داده مى شود که چنانچه از منظر جدیدترى به ماده در فلسفه اسلامى بنگریم، مى توانیم ارتباط مناسبى میان ماده برهانى در فلسفه اسلامى و ماده تجربى در دانش جدید بیابیم.

۲۰.

توازن روح و جسم در مدار تربیت اسلامی: نگرشی تطبیقی با دیگر مکاتب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد شریفانی محسن قمی

منبع: اندیشه دینی دوره چهاردهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۵۲

کلیدواژه‌ها: اسلام انسان شناسی جسم روح نظام تربیتی مکاتب مادی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۶ تعداد دانلود : ۱۰۴۷

پایه ی نظام تربیتی هر مکتب اخلاقی، بر جهان بینی آن مکتب بنا شده است که مهم ترین جزء این جهان شناسی نیز، انسان شناسی آن مکتب است. مکاتب غیرالاهی بر مبنای فهم خویش از انسان، گاهی به سمت توجه تام به ارزش های مادی گرویده اند و گاهی در ورطه ی غفلت از مادیات و فرو افتادن در ماورا افتاده اند؛ گاهی نیز به نوعی تعادل - البته غیرمتکی به ارزش های الاهی- رسیده اند. در این میان، نظریه ی اخلاقی تربیتی اسلام بر انسان شناسی دوبعدی بنا می شود؛ به این بیان که انسان را مرکب از دو ساحت وجودی روح و جسم می داند و البته اهتمام ویژه را متوجه روح می کند. این مقاله به بیان بخشی از این انسان شناسی، یعنی قرار گرفتن دوگانه ی روح - جسم به عنوان موضوع و محطّ تربیت انسان و مقایسه ی آن با مکاتبی می پردازد که در این زمینه حرفی داشته اند و مورد توجه قرار گرفته اند. در پایان نیز نتیجه می گیرد که در عین دوگانگی روح و جسم و تأثیر و تأثّر متقابل این دو بر یکدیگر، اصالت با روح است و نقش کلیدی را در تربیت انسان بازی می کند.