درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۴۱ تا ۳٬۵۶۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۳۵۴۱.

مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی با رویکرد قواعد فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 45 - 65

کلید واژه ها: مسئولیت دولت امواج الکترومغناطیسی قاعده لاضرر قاعده اتلاف رابطه سببیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۸۳
زمینه و هدف: ارسال امواج مغناطیسی و تأثیر آن بر سلامت مردم از موضوعات مهم مرتبط با حق بر سلامت شهروندان بوده است. در این مقاله تلاش شده مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی با رویکرد قواعد فقهی بررسی شود. مواد و روش ها: مقاله توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: منع ورود ضرر و زیان به دیگران از منظر فقهی مورد تأکید است. قاعده مشهور لاضرر و لاضرار فی الاسلام و اتلاف از جمله مستندات متقن فقهی منع ضرر به دیگران است. بر این اساس ارسال امواج الکترومغناطیسی از منظر فقهی و حقوقی فقهی مسئولیت دارد و دولت در این خصوص ضامن است. نتیجه گیری: علی رغم مستندات فقهی و حقوقی در مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی، اثبات ضرر، احراز رابطه سببیت به خصوص در شرایط تعدد و اجتماع اسباب سبب شده است بحث مسئولیت دولت در این خصوص با دشواری مواجه بوده و جبران خسارت از سوی دولت دشوار و شاید غیرممکن به نظر برسد
۳۵۴۲.

سازوکارهای حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در حقوق ایران و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 221 - 243

کلید واژه ها: مالکیت فکری مالکیت صنعتی مالکیت ادبی و هنری حبس جزای نقدی حمایت کیفری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۵
زمینه و هدف: حمایت از حقوق مالکیت فکری از عوامل مهم رشد و توسعه علم و فناوری در جامعه است. در این مقاله تلاش شده به بررسی سازوکارهای حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در حقوق ایران و مصر پرداخته شود. مواد و روش ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه ای استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: یافته ها بر این امر دلالت دارد هم در حقوق ایران و هم در حقوق مصر مالکیت فکری مورد حمایت کیفری قرارگرفته است. البته در حقوق ایران در خصوص برخی مصادیق مالکیت صنعتی مانند اسرار تجاری نارسایی هایی در زمینه تقنین وجود دارد. به منظور حمایت از مالکیت فکری در حقوق ایران، مجازات هایی چون جبران خسارت، جزای نقدی، شلاق و حبس برای نقض حقوق مالکیت فکری تعیین شده است. در حقوق مصر نیز نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی با مجازات هایی چون جریمه و حبس همراه است با این تفاوت که مجازات حبس کمتر از جزای نقدی پیش بینی شده و عمدتاً مجازات ها به صورت جریمه است. نتیجه گیری: مجازات حبس برای نقض حقوق مالکیت فکری نه تنها باعث جبران خسارت وارده بر پدیدآورنده و صاحب اثر نمی شود که در مغایرت با حبس زدایی است. بنابراین افزایش و جایگزین شدن جزای نقدی در مجازات های کیفری و توسل به سازوکارهای مدنی از موضوعات مهمی است که در حمایت از حقوق مالکیت فکری نیازمند توجه قانون گذار است.
۳۵۴۳.

تأملی در وقف اسکناس جهت عقود تملیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 283 - 307

کلید واژه ها: اسکناس وقف مصرف شدنی عقد بی نام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰
مشروعیت وقف اسکناس با امعان به تحولات اقتصادی، دارای فوایدی بوده که جامعه محتاج به آن است. مقنن در ماده 58 قانون مدنی که از پیشینه فقهی برخوردار می باشد، موضوع وقف را عین غیر مصرف شدنی می داند. پول از اموال مصرف شدنی است و صحت و بطلان وقف آن به منظور استفاده متعارف و انتقال مالکیت، محل اختلاف نظر می باشد. ادله ای برای صحت چنین وقفی اقامه شده که برخی از آن ها توسط طیفی از مراجع تقلید پذیرفته شده است؛ طیف اخیر بر این نظر هستند که چنانچه آن عقد به عنوان وقف هم صحیح نباشد، به عنوان عقدی مستقل مشروع می باشد. آن نظر نیز نزد برخی دیگر از مراجع صحیح است. ماهیت پول کاغذی، مشروعیت وقف اسکناس و ماهیت آن قرارداد، پرسش هایی است که در مقام پاسخ به آن ها هستیم. وقف دانستن آن عمل حقوقی با امعان به ضعف ادّله، اجتهاد در برابر نص است، اما وقف مذکور با عنوان عقدی بی نام با عنایت به پذیرش اصل آزادی قراردادی در فقه و حقوق موضوعه، وحدت ملاک ماده 758 قانون مدنی با ماده 10 آن قانون، اصول صحت، اباحه، لزوم و عدم، می تواند صحیح باشد. 
۳۵۴۴.

تحلیل و ارزیابی کاربرد نفس در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 120 - 145

کلید واژه ها: قرآن نفس روح ذات شیء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
واژه نفس دارای معانی لغوی گوناگونی نظیر روح، خون، پیکر، چشم، جسد، نزد، حقیقت چیزی، غیب و... است. دیدگاه های متفاوتی درباره ریشه اصلی واژه نفس وجود دارد. براساس پژوهش صورت گرفته در این مقاله، ریشه اصلی واژه نفس، ذات و حقیقت هر شیء است و سایر معانی نفس برخی مجازی اند و برخی دیگر نیز قابل تأویل به این معنا هستند. واژه نفس با مشتقات آن بارها در قرآن به کار رفته است و تبیین جایگاه آن در فهم آیات قرآنی تأثیر اساسی دارد. در منابع تفسیری معانی نفس عبارت اند از: ذات شیء، روح، خون، چشم زخم، بزرگی و بخشش. گفته اند یکی از کاربردهای نفس در قرآن روح است و برای اثبات این ادعا به آیاتی از قرآن تمسک کرده اند. در این مقاله ضمن اشاره به آیات مذکور، در سه محور به نقد و بررسی دیدگاه مفسران پرداخته شده است: محور اول که یکی از مباحث مهم این پژوهش است، مناقشه در دلالت نفس بر روح است. براساس این دیدگاه به نظر می رسد در قرآن واژه نفس با همه استعمالات فراوان آن درباره انسان، در هیچ یک از موارد به معنای روح به کار نرفته است و نفس در قرآن به معنای ذات انسانی همراه با احوال و اوصاف مختلف به کار رفته است؛ محور دوم ارجاع معانی متعدد نفس به معنای ذات است و محور سوم منشأ خلط مفهوم نفس با روح است.
۳۵۴۵.

مرثیه سرایی بانوان اهل بیت(ع) در شهادت امام حسین(ع) با تأکید بر اشعار ام لقمان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 47 - 68

کلید واژه ها: امام حسین (ع) ام لقمان شعر عاشورایی مرثیه سرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
بانوان اهل بیت(ع)، با مرثیه سرایی، عزاداری و سرودن اشعار، نقش بسزایی در حفظ یاد شهدای کربلا داشتند. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که کدام یک از زنان هاشمی بعد از آگاهی و اطلاع از شهادت امام حسین(ع) در مدینه با سرودن اشعار به عزاداری پرداختند؟ بر این اساس مقاله حاضر معرفی مرثیه سرایی ام سلمه، ام البنین و دختران عقیل بن ابی طالب مانند اسماء، زینب، رمله، فاطمه، ام لقمان و بررسی اشعار ام لقمان پرداخته است. بیشتر مورخان و محدثان اشعار ام لقمان را ذکر کرده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که دو عنصر انتخاب مکان شعر گفتن و توجه به زبان بدن موجب اهمیت اشعار او و سبب همراهی زنان هاشمی و دیگر مردم مدینه با ام لقمان شده است.
۳۵۴۶.

فرص وتحدّیات التَّعلیم الافتراضیّ للحوزات العلمیّه فی حقبه کورونا

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ خریف و شتاء ۲۰۲۲ العدد ۳ (ملفّ العدد: الدین و الدیانة فی المجال الافتراضی) 143 - 159

کلید واژه ها: التعلیم الافتراضی الحوزات العلمیه الفرص التحدیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۳
ترمی هذه الدراسه إلى التّعرّف على فرص التعلیم الافتراضی وتحدّیاته فی عصر کورونا للحوزات العلمیّه، والمنهج المتّبع فی الدراسه هو المنهج الوصفیّ التحلیلیّ. لقد أظهرت النتائج أنّ التعلیم الافتراضی فی عصر کورونا، على الرغم من وجود عدد من الفرص والقدرات الإیجابیّه کالتدریب الشَّبکی، والمرونه فی اختیار زَمَکان التدریب، وتوفیر التکالیف ومدّه التعلیم، وعدم الحاجه إلى الحضور الفیزیائی للطلاب، وإزاله قیود تسجیل الطلاب، قد واجه أیضًا عددًا من المشکلات والموانع، من جملتها: عدم وجود تفاعل وجهًا لوجه (بشکل مباشر) بین الأستاذ والطالب، والاعتماد المفرط على التکنولوجیا، ونقص الموظفین الإداریین المتخصصین، وانعزال الطلاب وعدم وجود المنافسه بینهم، وحذف البرامج التربویه وعدم الرقابه علی برامج الطلاب وتعامل بعضهم مع بعض، وأخیرًا ثمّه اقتراحات لتفادی هذه المشکلات قدر الإمکان لتجنّب المخاطر وتقلیل العواقب المحتمله فی فتره ما بعد کورونا.
۳۵۴۷.

چالش های اخلاقی در مشاوره و حل آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۲) 163 - 201

کلید واژه ها: چالش اخلاقی مشاوره حل موازنه متفکرانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۷۳
این تحقیق چالش های اخلاقی مشاوره و راه های حل آن را بررسی می کند. چالش اخلاقی مشاور؛ موقعیتی بالینی است که هیچ گزینه ای برای آن رضایت بخش به نظر نمی رسد، و مشاور به عنوان فاعل اخلاقی هم زمان دو یا چند وظیفه اخلاقی نسبت به مراجع دارد که هر کدام به تنهایی وظیفه او است، ولی به دلیل هم زمانی نمی تواند همه آن ها را انجام دهد. روش تحقیق شامل دو رویکرد رعایت اصول و نظریه های اخلاقی و در نظر گرفتن همه ابعاد در یک مورد جزیی است که آن موازنه متفکرانه نامیدند. بر اساس یافته های تحقیق؛ حل یک چالش اخلاقی در مشاوره شامل شش گام است. این روش برای حل ده نوع چالش اخلاقی زیر در مشاوره به کار گرفته شد: پذیرش یک مراجع یا ادامه مشاوره با او، مسایل جنسی، دینداری، اختلالات روانی و آزمون ها مسایل قانونی، مشاوره ازدواج، زوج درمانی، خیانت، طلاق و مشاوره کودک.
۳۵۴۸.

پژوهشی پیرامون گونه های ناهمگونی پاسخ معصوم با پرسش پرسشگر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی تا اجتهاد سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱ 75 - 100

کلید واژه ها: حکم ظاهری و واقعی حکم تکلیفی و وضعی تعلیم قواعد عمومی تقیه استنباط علت حکم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۲
بخش وسیعی از روایات احکام، در پاسخ به پرسش هایی است که راویان یا حاضران از معصومین( پرسیده اند. این واقعیت به جهت کارکردی که در استنباط حکم شرعی دارد همواره مورد توجه فقها و اصولیان بوده است؛ اما مسئله ناهمگونی پاسخ معصوم با پرسش پرسشگر، هیچ گاه مورد بحث قرار نگرفته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی می کوشد تا به اتکای مراجعه به کتب روایی، فقهی و اصولی و گردآوری اسناد کتابخانه ای، نخست، گونه های ناهمگونی پاسخ معصوم و پرسش پرسشگر را مورد نقد و بررسی قرار دهد و در ادامه به علل رخداد این ناهمگونی اشاره کند. ناهمگونی در توسعه و تضییق حکم، تکلیفی و وضعی بودن حکم و ظاهری و واقعی بودن آن، نمونه هایی از ناهمگونی پرسش و پاسخ است. تعلیم قواعد عمومی، اعتماد به اجتهاد و استنباط پرسشگر، اشاره به علت حکم، اشاره به معیار و ملاک حکم، عدم قابلیت پرسش، دانش معصوم به هدف پرسشگر، عدم قابلیت پرسشگر و تقیه از جمله علل صدور پاسخ ناهمگون با پرسش می باشد.
۳۵۴۹.

جمالیّه التهجین وآلیاته فی روایه "عشر صلوات للجسد" لوفاء عبد الرزاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الربیع و الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۶) 94-125

کلید واژه ها: التهجین الجمالیِه وفاء عبدالرزاق روایه عشر صلوات للجسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۶۳
إنّ التهجین بمعنى الإدماج والتنویع والخلط بین اللغات والأسالیب والخطابات والحوارات والأنواع الأدبیّه ضمن ملفوظ نصی واحد ویُعدّ من أهم المفاهیم النقدیّه فی دراسه الروایات والقصص. یُعتبر التهجین من وجهه نظر میخائیل باختین والشکلانیین الروس، أسلوباً فنیّاً، یدلّ على عبقریه الروائی وإتقانه فی کتابه الروایه البولیفونیّه. فتبرز أهمیّه البحث فی الکشف عن مکوّنات الروایات الجدیده للروائین من خلال الاستعانه بظاهره التهجین، وبالإضافه إلى ذلک إنّ دراسه هذه الظاهره تتیح للنقاد قدرات تحلیلیه تتخطى التحلیل التقلیدی الشائع. فالروایه المفضّله والممیّزه هی روایه مهجنه، منها روایه عشر صلوات للجسد لوفاء عبد الرزاق، فأحاط التهجین مکوّناتها؛ نحو الشخصیّه والفضاء الزمکانی وصوره اللغه والأسلوب. فأهمیّه ظاهره التهجین فی النقد التحلیلی للروایات الجدیده بالإضافه إلى أهمیه هذه الروایه التی تُعّدّ من الروایات التراثیه، دفعنا إلى اختیار هذا الموضوع. تسعى هذه الدراسه إلى استجلاء أسلوب توظیف التهجین فی روایه عشر صلوات للجسد لوفاء عبد الرزاق وکیفیّه امتصاصها للتهجین على أساس المنهج الوصفی-التحلیلی. من خلال هذه الروایه تبیّن لنا أنّ الروائیّه قد افتتحت روایتها على أجناس أدبیّه نحو الشعر والسیره الذاتیّه واستفادت من تقنیات هذه الأجناس بما یخدم نصوصها ویهبها دینامیّه جمالیّه. کما التجأت إلى تهجین الشخصیّات والأصوات والفضاءات الزمکانیّه. یتجلّى التهجین فی تعدّد الأمکنه والأزمنه بالانتقال من الماضی إلى الحاضر أو من مکان إلى آخر وکذلک تهجین الأطاریح الفکریّه مثل المزج بین الآراء والأفکار حول المرأه فی مختلف البلدان، فکلّ واحده من النساء تعبّر عن ألم مشترک مقابل تلک الآراء والأفکار الناشئه عن الأدیان والثقافات المختلفه فیما یتعلّق بهویه المرأه ومکانتها الاجتماعیه.
۳۵۵۰.

بازخوانی تحلیلی انتقادی نظریه «مباینت وجودی تشکیک در مراتب با تشکیک در مظاهر» با تاکید بر اصل «نامتناهی بودن حقیقت وجود»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۴ 51 - 70

کلید واژه ها: نامتناهی بودن حقیقت وجود تشکیک در مراتب تشکیک در مظاهر وحدت اتصالی وجود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۵۲
هدف این نوشتار آن است که با تأکید بر اصل «نامتناهی بودن حقیقت وجود»، نوعی «وحدت اتصالی» را در ساحت هستی به اثبات برساند. وحدتی که در پرتو آن «انفصال»، «تباین»، «مرزبندی» و «مرتبه بندی» حقیقی در ساحت هستی نفی گردد. اثبات این هدف طبق «وحدت شخصی وجود» و وقوع تشکیک در مظاهر حقیقت وجود، چندان دشوار نیست؛ لکن اثبات آن طبق «وحدت تشکیکی وجود» و وقوع تشکیک در مراتب حقیقت وجود، از جهاتی نظیر «مقید شدن واجب تعالی»، «انفصال میان مراتب حقیقت وجود» و «مصداق وجود بودن کثرات» مورد مناقشه قرار گرفته است؛ به نحوی که عده ای نسبت میان «تشکیک در مراتب» و «تشکیک در مظاهر» را تباین دانسته اند. لکن عمده این مناقشات ناشی از غفلت در هستی شناسی «مرتبه»، خلط میان «اعتبارات وجود» و مهم تر از همه اعتقاد به عدم امکان اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» طبق «وحدت تشکیکی مراتبی» است. براین اساس نگارنده معتقد است که با اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» در «وحدت تشکیکی مراتبی» می توان «وحدت اتصالی» وجود و عدم مباینت «تشکیک در مراتب» با «تشکیک در مظاهر» را نتیجه گرفت.
۳۵۵۱.

تقییم مدى تناسب "شرط عدم الضرر فی الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر" مع "حرکه الإمام الحسین علیه السلام" (بالتأکید على نظریّه الإمام الخمینی)

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۳ ربیع و صیف ۲۰۲۲ العدد ۴ (الإمام الحسین علیه السلام و ملحمة عاشوراء) 135 - 153

کلید واژه ها: الإمام الحسين (ع) الأهمية الضرر الأمر بالمعروف النهي عن المنکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۵۳
لقد اعتبر الفقهاء أنَّ (عدم المفسده والضرر) شرط من شروط الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر، لکنَّ الإمام الحسین علیه السلام لم یلتزم بهذا الشرط حیث خرج لإقامه الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر عالمًا باستشهاده، وقد قدّم الفقهاء وفی توجیه عمل الإمام الحسین علیه السلام احتمالات مثل (عدم القطع بالشهاده)، و(انحصار الطریق فی الشهاده)، و(جواز الصلح مع العدو دون وجوبه)، و(غموض ماهیه حرکه الإمام علیه السلام)، و(سقوط شرط عدم الضرر مقابل أهمیّه الوجوب)، بید أنَّ الإمام الخمینی من خلال تنظیر احتمالٍ آخر، قد حوّله إلى نظریّه ومن ثمّ طبّقها فی مقام العمل.
۳۵۵۲.

The Tools for Correct Comprehension of the Holy Qur’an from the Viewpoint of Imam Khomeini (RA) and Allameh Tabātabā’ī (RA)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۴, February ۲۰۲۲ 122 - 135

کلید واژه ها: tools of Quranic comprehension Imam Khomeini professor Tabatabayee

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۲
One of the important issues in enjoying Quranic verses, is the fact that which instruments can be used to understand Quran better and which obstacles should be removed to achieve this goal without any mistakes.Imam Khomeini and Professor Tabatabaee who are among the greatest thinkers and philosophers of Shi’a world believed that comprehension of Quran has outstanding significance .Thus, in this study, aiming at defining instruments and obstacles of comprehension of Quran , the viewpoints of the mentioned remarkable thinkers were discussed and finally the research led to the point that both Quran interpreters attempted to define related effective tools and indicated the obstacles on the way. The mentioned tools instruments can be categorized into two groups:Intercontextual and out_of_ context: some of the most important tools are as follows: paying attention to Arabic syntax and morphology compotability of verses, conceptual and structural coherence (regarding similar and definite verses),unique goal of the whole Surah. Enjoying virtue and inner purification, reflection and meditation in Quran, attention to interpretations and acquaintance with holy Quran
۳۵۵۳.

وضعیت آثار مالی طلاق در شرایط ابتلای زوج به بیماری مشرف به موت در فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 35 - 50

کلید واژه ها: ارث نکاح طلاق زوجیت حقوق مالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۹۳
زمینه و هدف: افراد می توانند از مقررات حقوقی که ابزار تنظیم روابط مردم هستند، در جهت تعرض به حقوق دیگران استفاده کنند. نهاد طلاق نیز یکی از این ابزارها می باشد. چنان چه زوج مبتلا به بیماری مشرف به موت باشد، این امکان وجود دارد که به قصد محروم ساختن زوجه از ارث، وی را طلاق دهد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی این وضعیت می باشد. مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری بوده روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می باشد و روش جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که در فضای فقه امامیه و حقوق ایران، چنانچه مردی که مبتلا به بیماری مشرف به موت باشد، به دلیل بیم سوءاستفاده از حق، در صورت طلاق همسر، با وجود شرایطی، زوجه از وی ارث می برد. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت-داری رعایت شده است. نتیجه گیری: ارث بردن زوجه در شرایط ابتلای زوج به یک بیماری مشرف به موت، از نظر فقهی و حقوقی یک وضعیت استثنائی محسوب نمی شود؛ بلکه باید آن را در قالب یک قاعده ی کلی در نظر گرفت.
۳۵۵۴.

تحول در علم کلام از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶) 7 - 34

کلید واژه ها: آیت الله مصباح یزدی(ره) تحول در علم کلام کلام سنتی کلام جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۳۳
امروزه بحث تحول در علم کلام با توجه به تحولاتی که در جامعه اسلامی رخ داده و مسائل و شبهات جدیدی که مطرح شده، به بحث مهمی در عرصه دین پژوهی تبدیل شده است. آیت الله مصباح یزدی & نیز با توجه به شناخت دقیقی که از نیازهای جامعه داشته اند، کلام سنتی را در انجام وظایفش ناتوان می دانند و ضمن ضروری قلمداد کردن تحول در علم کلام، مباحث ارزنده ای را بیان کرده اند. مسئله اصلی نوشتار حاضر این است که آیت الله مصباح یزدی& چه تبیینی از پیشینه، ضرورت و کیفیت تحول در علم کلام دارند؟ در نوشتار حاضر، با رجوع به آثار نوشتاری و گفتاری آیت الله مصباح یزدی& روشن می شود که ایشان معتقدند علم کلام از گذشته، پیوسته در حال تحول بوده و با توجه به مسائل و شبهاتی که امروزه به وجود آمده، تحول در آن ضروری است. از نگاه ایشان، مهم ترین تحولی که باید در علم کلام رخ دهد از جهت مسائل و مبانی آن است؛ کلام باید به مسائل جدید تجهیز و مسائل بدون کاربرد آن کنار گذاشته شود. از سوی دیگر، مبانی و اصول موضوعه علم کلام که سست یا گرفتار شبهات شده اند، باید در محل خودشان تقویت شوند تا علم کلام بتواند با اتکای بر آن ها از عهده انجام وظایف خویش برآید.
۳۵۵۵.

اخوت دینی مخالف در فقه امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و نهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۰) 176 - 205

کلید واژه ها: ایمان مخالف اخوت دینی اخوت مخالف تقریب مذاهب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۲
یکی از ارکان مهم نظریه تقریب مذاهب اسلامی، اعتقاد به اخوت دینی مسلمانان است. برخی محدثان و فقهای امامیه با نفی اسلام و ایمان مخالف، به دلیل انکار ولایت، به عنوان اصلی از اصول دین یا یکی از ضروریات دین، اخوت دینی را تنها برای پیروان فرقه ناجیه ثابت می دانند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیل محتوا در پی بررسی و میزان صحت ادله ارائه شده از سوی صاحبان این دیدگاه است؛ چراکه تبیین فقهی اخوت دینی، در شیوه تعامل و سبک زندگی اجتماعی مسلمانان مؤثر خواهد بود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که غالب ادله ارائه شده از سوی طرفداران نفی اخوت دینی با مخالف، یا از نظر متن و سند مخدوش است و عمل به آنها از سوی فقهای امامیه مردود دانسته شده است، و یا از جهت دلالت اخص از مدعای موردنظر است؛ چنان که غالب فقهای امامیه با اثبات اسلام و مراتبی از ایمان، اخوت دینی با مخالف را ثابت می دانند.
۳۵۵۶.

تفسیر تطبیقی آیه 54 سوره مائده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۱۸۸-۱۶۵

کلید واژه ها: آیه ۵۴ مائده تفسیر کلامی تفسیر تطبیقی یاوران حضرت مهدی (عج)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۴۰
آیه پنجاه و چهارم سوره مائده که به آیه ارتداد نامبردار است، از مهم ترین و چالش برانگیزترین آیات میان مفسران فریقین است. درباره تفسیر و تعیین مصداق «قوم» در آیه «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَه ...»، مفسران اهل سنت غالباً ابوبکر، ابوموسی اشعری و انصار را معرفی کرده و مفسران شیعه، علی×، سلمان فارسی و یارانش و حضرت مهدی# و پیروانش را مصداق آیه شریفه دانسته اند. در مقاله پیش روی، دلایل هر یک از مفسران مذکور با روش توصیفی تحلیلی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در پایان، حضرت مهدی# و یارانش به عنوان مصداق أتمّ و أکمل آیه، قول مختار و نظریه برتر شناخته شده است. البته از آنجا که این قول از باب تطبیق است، شامل تمام مؤمنان و رزمندگانی که تا زمان ظهور آن حضرت، پدید آیند و واجد اوصاف مذکور در آیه باشند، نیز می شود. واژگان کلیدی
۳۵۵۷.

بازنمایی ادراک و تجربه خود مراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه: مطالعه ای به روش پدیدارشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۴۰-۷

کلید واژه ها: تجربه زیسته مراقبت خودمراقبتی دوره دوم متوسطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۱۷۹
هدف: یکی از بهترین رویکردها در زمینه سلامت نوجوانان، توجه به خودمراقبتی و اصول آن می باشد. هدف این پژوهش بازنمائی تجربه خودمراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه است. ˜روش: پژوهش حاضر،کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری است. جامعه پژوهش دانش آموزان دختر مدارس دوره متوسطه دوم مرند بودند که با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، تعداد 25 نفر؛ نمونه ی پژوهش را تشکیل دادند. تصمیم گیری برای پایان نمونه گیری، مبتنی بر اشباع ایده ی نظری است. از ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. مصاحبه ها ضبط شده و به روش استرابرت و کارپینتر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. به منظور صحت و استحکام داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اعتماد، تائیدپذیری و انتقال پذیری استفاده شد. ˜یافته ها: از ادراک و تجربه خود مراقبتی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه 7 مضمون اصلی شامل معنا و مفهوم خودمراقبتی، حدود و ثغور خودمراقبتی، ضرورت برنامه خودمراقبتی، آموزش خودمراقبتی، برنامه درسی خودمراقبتی، پیامدهای خودمراقبتی و راهبردهای ارتقای خودمراقبتی و 28 مضمون فرعی شناسائی شدند. ˜نتایج: علیرغم وجودآموزه های دینی جامع در باب خودمراقبتی، ادراک دانش آموزان از خودمراقبتی چندان کامل نبوده و می توان با اتخاذ رویکردهای آموزشی مناسب در ارتقای خودمراقبتی دانش آموزان، گام های خوبی را برداشت.
۳۵۵۸.

گونه شناسی دیدگاه ها پیرامون مواجهه قرآن با فرهنگ اجتماعی عصر نزول درباره حقوق زن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۱ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۴ ۱۱۱-۹۱

کلید واژه ها: قرآن فرهنگ عربی جایگاه زن عصر نزول حقوق زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۰۳
حقوق زنان در جامعه از مسائل مهم فرهنگی اجتماعی است. قرآن، متنی فرهنگی و اجتماعی است؛ در نتیجه به حقوق زن در عصر نزول توجّه داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی پاسخ این پرسش بنیادین را جستجو کرده است که در خصوص مواجهه قرآن با فرهنگ عرب عصر نزول در باره حقوق زن چه دیدگاه هایی وجود دارد؟ این تحقیق به دست داده است که عربیت زبان قرآن مورد اتفاق اندیشمندان است؛ لکن پیرامون ارتباط قرآن با فرهنگ عصر نزول دو دیدگاه کلان وجود دارد: گروهی فرهنگ قرآن را وام دار فرهنگ عربی دانسته و احکام قرآن در خصوص زنان را متأثّر از فرهنگ عربی می دانند؛ چرا که متن قرآن محصول شخصیت پیامبری است که در فرهنگ عربی تکوّن یافته است. تحقیق به دست داده که این دیدگاه با تصریح آیات مغایرت دارد و مردود انگاری شده است. گروه دوم معتقدند که فلسفه نزول قرآن، اثر گذاری بر فرهنگ هاست و نازل شده تا با عادت ها و رسوم فرسوده جاهلی عصر نزول مبارزه کند. از این منظر، قرآن نیامده تا در برابر فرهنگ جاهلی در خصوص زنان منفعل و یا اثر پذیر باشد؛ بلکه به بازسازی و اصلاح فرهنگ عرب عصر نزول در خصوص جایگاه زن پرداخته است. این دیدگاه با تصریح آیات همسویی داشته و اثبات شده است.
۳۵۵۹.

نقش «عربیت» در نقد قرائت حفص از عاصم

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 79 - 98

کلید واژه ها: اختلاف قرائت عاصم حفص عربیّت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۳
عاصم یکی از قاریان کوفه در قرن دوم و حفص یکی از راویان او است. در سده اخیر، قرائت حفص از عاصم به رایج ترین قرائت در دست عموم مسلمانان، بدل شده است. قرائت مزبور با همه اهمیت و محبوبیت، از برخی شبهات نحوی یا صرفی پیراسته نمی باشد. منصوب خواندن «بینکم» و نیز «لا نُکَذّب» در سوره انعام و «فَأَطَّلع» در سوره غافر، مجرور خواندن «قیله» در سوره زخرف، مرفوع خواندن «أَربع» در سوره نور، قرائت غایب «لایَحْسَبَنَّ» در سوره انفال و قرائت مشدد «لما» در سوره طارق، نمونه هایی از غرائب نحوی قرائت حفص از عاصم است که اعتراض جماعتی از نحویان را برانگیخته است. به همین سان، قرائت به فتح قاف «قرن» در سوره احزاب، قرائت به ضم سین «سعدوا» در سوره هود و قرائت به سکون لام «ثُمَّ لیَقطَع» در سوره حج، از منظر دانش «صرف» مورد نقد قرار گرفته است. تحقیق حاضر بر آن است تا با بررسی شواهد دهگانه فوق، از جایگاه «عربیت» در نقد پاره ای از وجوه قرائت حفص از عاصم پرده بردارد و آشکار گرداند که قرائت مزبور را نمی توان فراتر از نقد پنداشت.
۳۵۶۰.

وضعیت شناسی روشی مقیاس های روان شناسی اخلاق در ایران: مرور نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 95 - 143

کلید واژه ها: روان شناسی اخلاق مقیاس اخلاق مفاهیم اخلاقی روایی اعتبار کازمین بررسی مروری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۹۶
هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت مفهوم شناختی و روان سنجی مقیاس های حوزه اخلاق در پژوهش های ایرانیِ بازه زمانی 1350 تا 1399 بود. روش پژوهش، بررسی مروریِ نظام مند مقیاس ها بر اساس مدل «کازمین» بود که در سه شاخص روایی، اعتبار، و پاسخگویی در قالب ارزیابی 9 پارامتر روایی محتوا، همسانی درونی، مقایسه نسبی، خطای اندازه گیری، روایی ساختاری، آزمون فرضیه ها، روایی بین فرهنگی، روایی ملاکی، و پاسخگویی بوده است. داده های پژوهش در طی شش گام شناسایی و 92 مقیاس انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان داد که از کل مقیاس ها (درون فردی، 37 مقیاس؛ میان فردی، 26 مقیاس؛ و اجتماعی-سازمانی، 29 مقیاس) تنها پارامتر همسانی درونی در شاخص اعتبار توانسته در بیش از 70 درصد موارد رعایت شده، و نتایج آن مثبت باشد. پس از آن، مفهوم شناسی، روایی محتوا، و آزمون فرضیه ها در 50 درصد مقیاس ها مورد توجه قرار گرفته، و نتایج آن مثبت بوده است. دیگر پارامترها در اکثر گزارش ها محاسبه نشده، یا اطلاعات آن در اختیار نبوده، یا بررسی آن ها موضوعیت نداشته است. در پژوهش حاضر، هیچ مقیاس «مطلوب» که تمام پارامترهایِ موضوعیت دار کازمین را مورد توجه قرار داده باشد، شناسایی نشد؛ تنها 5 درصد مقیاس ها «قابل قبول» بوده، 40 درصد آن ها «نیازمند تکمیل»، 30 درصد «نیازمند به بررسی مجدد»، و 25 درصد آن ها «نیازمند ارائه اطلاعات تفصیلی» می باشند. بنابراین اگر درصد مقیاس های نیازمند به تکمیل به مقیاس های قابل قبول اضافه شود، می توان ادعا کرد که 45 درصد مقیاس های ایرانیِ حوزه اخلاق، قابلیت استفاده را داشته؛ و مابقی نیازمند بازبینی یا ارائه اطلاعات تفصیلی جهت ارزیابی و قضاوت هستند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان