محمدعلی ربی پور

اسالیب شرط از نظر معنا در بر دارنده سببیّت و توقّف یکی بر دیگری می باشد که فعل شرط و جواب و ادوات شرط ارکان اساسی آن است این ادوات شانزده گانه به اول جملات شرطی که با دو فعل مضارع یا ماضی و یا یک مضارع و ماضی و یا برعکس بوده وارد می شوند و جمله دوم اکثراً متوقّف بر جمله شرط می باشد در بحث جملات شرطی و انواع ادوات متفاوت و هم چنین چرائی کاربرد نوع خاصی از افعال اهمیّت خاصی به چشم می خورد در مقاله حاضر تلاش بر این است تا ظرائف بلاغی «إن، اذا و لو» را در کاربردهای قرآن کریم آشکار نماییم بنابراین ظرائف بلاغی جملات شرطی با «اذا» از جهت حتمیت و «إن» از جهت شک و احتمال و نیز «لو» که امتناع وقوع جواب شرط به خاطر امتناع شرط است مطالعه شده است و نیز نشان داده شده است گاهی فعل شرط می تواند به معنای ماضی و حال بکار رود و «اِن» هر چند اغلب در مفهوم شک و احتمال است گاهی از آن تعبیر به قطعیت می شود و قتی که در معنای توبیخ، کنایه، تغلیب و جاهل گرفتن مخاطب عالم و تجاهل باشد و گاه در امور محال بکار می رود همین طور «لو» به صورت امتناعی و غیرامتناعی در قرآن آمده است و «اذا» غیرجازم بوده و ظرف زمان آینده است که گاه فعل شرط آن در تقدیر می باشد و در امور قطعی الوقوع بکار می رود.

مجموعه های حدیثی، گنجینه های ارزشمند منابع معرفتی اندیشه اسلامی هستند، اما استفاده از این گنجینه های گران سنگ نیازمند بهره مندی از تخصص های لازم و طی مقدماتی است که یکی از آنها شناسایی آسیب های ثبت و ضبط احادیث است تا حدیث پژوه بتواند نسبت به زدودن پیامدهای نامطلوب آن در حوزه فهم حدیث اقدام نماید. وقوع «تصحیف» در این کتب به معنای تغییر یافتن غیرعمدی بخشی از حدیث به کلمه یا عبارت دیگر، یکی از آفت های راه یافته در احادیث است که تشخیص و اصلاح آن، پژوهش های مستقلی را می طلبد. در این نوشتار تلاش شده با روش توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای، ابتدا چیستی تصحیف و گونه های آن بیان شده و سپس با مطالعه موردی کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی به عنوان یکی از مهم ترین کتب اربعه حدیثی شیعه، برخی از مصادیق وقوع تصحیف در این کتاب ارزشمند را شناسایی نموده و متن صحیح را پس از پی جویی در دیگر منابع حدیثی، معرفی نمائیم. یافته های تحقیق بیانگر آن است که دو گونه تصحیف لفظی و معنوی در این کتاب رخ داده که هر کدام انواع و مصادیق مختلفی دارد. لازم به ذکر است که ذکر مثال های متعدد از این پدیده، صرفاً جهت رفع ابهام از حدیث بوده و به هیچ عنوان ارزش والای کتاب تهذیب الاحکام و مرجعیّت علمی شیخ طوسی را خدشه دار نمی کند.

بحث و تحقیق درباره محتوا و ساختارهای لفظی و معنویِ قرآن کریم از نخستین رویکردهای علما و اندیشمندانِ مسلمان در تاریخ اسلام محسوب می شود؛ اهمّیت این رویکردها تا بحدّی است که درکِ زمینه ها و ویژگی های لفظی و بلاغی قرآن کریم را بستری برای فهم درست و صحیحِ اندیشه های وحیانی می دانند. محور همنشینی واژه «حُبّ» در هنجارهای ادبی- اجتماعی جامعه جاهلی، منحصر به عرائس شعری، محبوبه های شاعران و اَبطال، و آثار مسکن و کاشانه و دیار آنها محدود می شد و مفاهیم والا و چالش برانگیز اعتقادی، مدّنظر نبود امّا در رهیافت های معناشناختی قرآن کریم، حوزه معنایی «حُبّ» رنگ اعتقادی- اسلامی به خود گرفت و نظام دِلالی آن، از حُبّ و عشقِ زمینی، به حُبّ الهی و محبّت چندسویه و متعالی خدا- انسان تغییر جهت داد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد تغییر گفتمان جاهلی به اسلام و عرفان اسلامی، سبب شد بِساطَت و مادّی گریِ عرب جاهلی، جای خود را به تأمّل در حیات و هستی بدهد و انسانِ مسلمان، با تکیه بر تعلیمات اسلامی و تأکید بر اصالت تعابیر و معانی قرآنی، نگاه فرامادّی خود را به موضوع حُب و محبّت نیز منعطف سازد چنانکه التذاذ صرفِ مادّی در عصر جاهلی، در پرتو آموزه های قرآنی، به تعابیری همچون «ایثار»، «وُدّ»، «صفای مودّت»، «ترجیح دادن» و... تحوّل پیدا کرد.

در این مقاله ویژگی های اخلاقی مدیران در متن آیات و روایات مورد کندوکاو قرار گرفته و برای راه یابی به این هدف، در محتوای صوری و باطنی آیات و روایات از منظر موضوع دقت وافی و شافی به عمل آمده است. بر این مبنا، اخلاق مدیران و رفتار های درون و برون سازمانی و کیفیت کاربرد فنون مدیریت مانند رایزنی، فروتنی، وفای به عهد و محترم داشتن سنت های پسندیده گذشتگان و نیز تاثیر این رفتار ها بر عوامل سازمانی مورد بررسی و سنجش قرار گرفته است.

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی سیاست مدیریت و ویژگی مدیران در اسلام است مساله مدیریت و رهبری مدیران از دیدگاه منابع معتبر اسلامی و آموزه های دینی، شرایط و اصولی دارد که مدیران را در امر مدیریت برای رسیدن به اهداف مدیریتی سازمان ها یاری می کند، در این میان نهج البلاغه که از متون معتبر اسلامی در زمینه های مختلف، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و ... می باشد به شناسایی شیوه های مدیریتی مدیران در سطوح مختلف جامه می پردازد؛ این مقاله که متاثر از دیدگاه امیر مومنان علی (ع) در مورد مدیریت می باشد به بررسی صفات مدیران و تعامل آنها با مردم و همکاران پرداخته و مهمترین ویژگی مدیریتی از جمله تقوی، عدالت اجتماعی، وفاداری، سعه صدر، شایستگی مدیریتی و ... را از دیدگاه نهج البلاغه بیان می دارد.