مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
تصحیح متون
منبع:
ادب پژوهی ۱۳۸۸ شماره ۶
هرچند بسیاری از متون ادبی ما به کوشش استادان و محققان و به شیوه علمی و انتقادی تصحیح شده¬اند، امّا هنوز مجموعهای از آثار قدما را می¬شناسیم که به طبع انتقادی نرسیده¬اند و صورت کاملاً قابل اعتمادی از آنها عرضه نشده است. از جمله این متون، دیوان کمالالدّین محمودبن علی مشهور به خواجوی کرمانی (م: 750) است که علاوه بر داشتن ارزشهای فراوان مستقل فرهنگی و ادبی، واسطه پیوند غزل سعدی و حافظ هم هست و بنابراین تصحیح دقیق و عرضه مطلوب آن فواید مضاعف دارد. نوشته حاضر نشان میدهد که کوششهای انجام گرفته در تصحیح دیوان (غزلهای) خواجو تنها در حکم کاری مقدماتی است و کاستیها و خطاهای بسیاری در آن راه یافته است که غالباً ناشی از شیوه تصحیح و نقص احتمالی نسخه¬هاست. گذشته از آن که فراوانی خطا¬خوانیها و غلطهای چاپی هم از میزان صحّت و اعتبار کار مصحح کاسته است.
پژوهش در گویش تاتی شمال خراسان و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گویش تاتی رایج در شمال خراسان از سلسله گویشهای ایرانی قدیم است که با گونه های دیگر خود به لحاظ ساختاری تفاوتهایی دارد. وجود واژگان مشترک با گویشهای تاتی سایر نقاط از جمله آذربایجان و قزوین بیانگر این واقعیت است که این گویش نیز همچون سایر گونه های تاتی حسب نظر محققان از گویشهای پیش از ظهور اسلام و مربوط به دوران حکومت مادها بوده است. وجود واژگان مشترک این گویش با متون کهن ادب فارسی و کاربرد معنایی هر یک از این کلمات در عرصه تصحیح و تفسیر شعر و نثر پیشینیان ضرورت توجه به گویش را توجیه می کند، بدون شک در آثار تحقیقی بسیاری از محققان و مفسران متون کهن فارسی به نکاتی بر می خوریم که درک مفهوم عبارت، بدون بهره گیری از کاربرد لغوی واژگان گویشهای مختلف زبان فارسی دشوار و بعضا غیر ممکن می شود (در متن مقاله به نمونه های پراکنده ای از لغات نادر موجود در آثار متقدمان اشاره شده است). عدم توجه به معنای گویش پاره ای از لغات، بعضی از شارحان و مصححان و محققان را به اشتباه افکنده و این اشتباه در تصحیح متون و شرح ابیات موثر اخلال ایجاد کرده است. گویش تاتی رایج در شمال خراسان از جمله گویشهایی است که لغات مشترک فراوانی از آن را می توان در متون کهن فارسی یافت و از این طریق بسیاری از دشواریهای معنایی و رسم الخطی متون گذشته را حل کرد. در این مقاله به نمونه هایی از این موارد پرداخته شده است. توجه شارحان و محققان بدین نکته رهگشاست.
نقد و تحلیل شیوه سعید نفیسی در تصحیح متون ادبی کلاسیک فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
احیای آثار مکتوب هر جامعه، راهی برای شناخت بهتر فرهنگ و تمدن آن جامعه است. دانش نقد و تصحیح متون در نظر دارد با بررسی نسخه های خطی گذشتگان، غبار تحریف و دگرگونی را ـ که به واسطه گذشت روزگار بر چهره آن ها نشسته ـ فرو نشاند. سعید نفیسی از محققان پیشرویی است که در این راه گام نهاد و متونی را برای نخستین بار به شیوه انتقادی تصحیح کرد. نفیسی در برهه ای از زندگی در تصحیح متون، شیوه های انتقادی معمول خاورشناسان را به کاربرد، اما در سال های بعد، این روش را کافی ندانست و شیوه خاص دیگری برگزید. این متون نسبت به متون قبل از خود، به عنوان نخستین تصحیحات انتقادی مطرح شدند و با وجود تصحیحات جدیدتری بر روی متون تصحیح شده نفیسی، برخی از آثار نفیسی جایگاه خود را حفظ کرده اند. در این جستار با بررسی ده متن از متون مصحح به وسیله ایشان، شامل شش اثر منظوم (دیوان انوری، دیوان عطار، دیوان عمعق، دیوان رشید و طواط، رباعیات بابا افضل، کلیات عراقی) و چهار اثر منثور (تاریخ بیهقی، گشایش و رهایش، لباب الالباب، رساله فریدون سپهسالار)، با توجه به برخی ملاک ها که در تصحیح یک متن لازم است، شیوه ها و دیدگاه های انتقادی وی بررسی شده است.
ضرورت توجه به نسخه های خطی و فهرست های آنها ، و گزارشی از مجموعه های فهرست شده و فهرست ناشده در جهان
نخستین گام در تصحیح هر متنی نسخه جویی آن است ، یعنی مصحح باید تمام نسخه های خطی متن مورد نظر را از طریق جستجو در فهرست های نسخه های خطی بیابد و نسخه اصح و اقدم را تشخیص دهد . مسائل دیگری نیز همچون بررسی های رسم الخطی و زبانی ، تهیه مواد برای نگارش تاریخ ادبیات ، علوم و ... پژوهشگر را متوجه نسخه های خطی و فهرست های آن ها می کند . از سوی دیگر ، مصحح باید مجموعه های خطی جهان و فهرست های آنها را بشناسد . از این رو گزارشی نیز از شمار نسخه های خطی فارسی و میزان فهرست شده و فهرست ناشده آنها ارائه شده است ...
غمز، غمزه، نعره، نغمه(تصحیح بیتی از حافظ)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یا رب چه غمزه کرد صراحی که خون خم با نعـره های قلقلـش اندر گلـو بـبست این بیت معروف حافظ، بنا بر اختیار علامه قزوینی چنین است. بعضی از نسخ خطی دیوان خواجه در مصراع نخست، به جای «غمزه»، «غمز، نعره و نغمه» و در مصراع دوم به جای «نعره»، «نغمه» آورده اند. در این مقاله، پس از طرح فضای معنایی غزل و گزارش مفهوم کلی(عاشقانه ـ عارفانه) آن، با عرضه دلایل کافی و طرح شیوه ای که در تصحیح متون فارسی معمول و بایسته است، برای مصراع نخست «نغمه» و برای مصراع دوم «نعره» پیشنهاد، و انتخاب و رأی بعضی از محققان تأیید شده است.
نقش تذکره ها و فرهنگ ها در تصحیح متون (مورد مطالعه دیوان مسعود سعد سلمان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تصحیح متون کهن از شاخه های مهم و در عین حال دشوار پژوهش های ادبی به شمار می آید. روش های گوناگونی برای تصحیح متون وجود دارد که در بیشتر آنها «اقدم نسخ» جایگاهی ویژه در گزینش ضبط درست دارد. در موارد بسیاری میان تاریخ پدید آمدن متن و کهن ترین نسخه موجود، فاصله زمانی فراوانی وجود دارد؛ در حالی که ممکن است، شواهدی از همان متن در تذکره ها یا فرهنگ های لغت که تاریخی کهن تر نسبت به نسخه موجود دارند، وارد شده باشد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که آیا منابع واسطه ای، یعنی تذکره ها، جُنگ ها و فرهنگ های لغت را می توان مکمّل نسخه های خطّی در تصحیح متون قلمداد کرد یا خیر؟ برای رسیدن به پاسخ با انتخاب دیوان مسعود سعد سلمان به عنوان منبع مورد مطالعه، ملاحظه شد که در بسیاری از موارد با بهره گیری از شواهد شعری این شاعر در فرهنگ های لغت و تذکره ها می توان به حلّ بسیاری از دشواری های تصحیح متون کمک کرد.
ضبط های متفاوتی از شش قصیده منوچهری در دو جنگ و یک تذکره(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نسخه های دیوان منوچهری همه در دو سه قرن اخیر کتابت شده اند. تنها یک نسخه از این دیوان در دست است که تاریخ کتابت آن 1051 است. کاتبان این نسخه ها ضبط های قدیمی اشعار را غالباً تغییر داده و آن ها را مطابق کاربردهای روز درآورده اند. برای دست یافتن به ضبط های کهن اشعار که به زبان شاعر نزدیک باشد باید یا منتظر پیدا شدن نسخه های کهن بود و یا به اشعاری از شاعر که در جنگ های کهن ضبط شده اند رجوع کرد. در این مقاله ضبط های شش قصیده که در دو جنگ کهن و یک تذکرة نسبتاً کهن درج شده اند، به دست داده شده است.
ضرورت تصحیح انتقادی دیوان خواجوی کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دیوان خواجوی کرمانی که شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ترکیبات، ترجیعات، مسمط ها و رباعیات اوست، با همه اهمیتی که از جنبه های متعدّد می توان برای آن متصوّر بود، از جمله دیوان هایی است که تاکنون بیش از یک بار تصحیح نشده است. این تصحیح به اهتمام احمد سهیلی خوانساری در سال ۱۳۳۶ صورت گرفته که اشکالات فراوانی دارد. از جمله اشکالاتی که به این تصحیح وارد است، این نکته است که از همه نسخه های موجود دیوان استفاده نشده. نیز از نسخه ای که نسخه اساس آن تصحیح بوده بکرّات و بی هیچ دلیل متن پژوهی عدول شده است. در این مقاله جوانب مختلف این تصحیح ارزیابی شده است و در خلال آن نمایان می شود که تصحیح دیوان یکی از بزرگ ترین شاعران زبان فارسی تا چه اندازه از شیوه تصحیح انتقادی به دور افتاده است.
لزوم تصحیح انتقادی دیوان سید حسن غزنوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سید حسن غزنوی (م 556ق) از شاعران توانایی است که شعر و شخصیّت او به دلیل زندگی در یکی از پربارترین دوره های شعر فارسی، چنان که باید شناخته نشده است. دیوان وی نخستین بار با اشکالات بسیار در سال 1328ش. به تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، منتشر شده است. این اشکالات در چند حوزه ذیل قابل بررسی است: شیوه تصحیح (مشخص نبودن نسخه اساس و ترتیب استفاده از سایر نسخه ها، مشخص نبودن منبع ابیات و اشعار، نقص نسخه ها)؛ نسخه بدل ها (ذکر نسخه بدل ها بدون علامت (/ رمز) نسخه، عرضه ناقص نسخه بدل ها، ترجیح حاشیه بر متن، یکسانی حاشیه و متن)؛ صورت های نادرست؛ افتادگی ها (اشعار، ابیات)؛ اشکالات کلّی (تکرار ابیات و اشعار، غلط های چاپی، نداشتن تعلیقات و نقص در نمایه های پایانی، استفاده از منابعی با چاپ های غیرعلمی). گذشته از نکاتی همچون تعیین و توضیح شیوه مشخص تصحیح و عرضه کامل نسخه بدل ها با رعایت جانب امانت که از اصول اولیه و بدیهی تصحیح علمی است و قطعاً باید در تصحیح انتقادی این دیوان مدّ نظر قرار گیرد؛ امروزه نسخه هایی معتبر از دیوان این شاعر نیز به دست آمده است که بسیاری از اغلاط، تصحیف ها و افتادگی های چاپ مدرس را رفع می کند. در این مقاله با ارائه نمونه های متعددی از کاستی های طبع مدرس بر لزوم تصحیح مجدّد دیوان سید حسن غزنوی تأکید شده است.
ظرفیت سنجی نقدافزارهای منتقد در مطالعات تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
وجه مقوم و جوهر اصلی معرفت تاریخی نقد است و اجرای دقیق آن بازسازی گذشته را بر مبنای روایات معتبر تضمین می کند. درواقع دست یابی به فواید تاریخ، به مثابه منبعی معرفتی، وابسته به وثاقت داده ها و اعتبار رویدادهای آن است و مورخ، برای اعتبارسنجی مدارک و شواهد تاریخی، به نقدافزارهایی نیاز دارد تا معیارهای شناسایی و تشخیص صحیح و سقیم را در اختیار او قرار دهد. مقاله حاضر، ضمن درنظرداشتن اهمیت مبحث نقد تاریخی، با هدف معرفی نقدافزارهای کارآمد در این حوزه و ارزیابی قابلیت های آنان در خوانش متون و کاوش در میزان اصالت و وثاقت آن ها نگاشته شده است. این بررسی نشان دهنده ماهیت فرارشته ای نقد تاریخی و نقش مهم تعاملات بین رشته ای در تاریخ است. در نوشتار حاضر مصادیقی از دستاوردهای علومی چون شیمی، زمین شناسی (در مبحث عمرسنجی و تاریخ گذاری آثار مادی)، حدیث (قواعد و احکام مربوط به ترجیح و تعدیل)، و منطق (ضوابط مربوط به خطا سنجی و مبحث مغالطات)، که در نقد تاریخی کاربرد دارند، انتخاب شده اند تا تبیین مباحث به شیوه ای مستدل انجام شود.
ضرورت تصحیح مجدد دیوان ابوالفرج رونی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابوالفرج رونی از شاعران توانایی است که شعر او به دلایل مختلف دارای اهمیت است. دیوان این شاعر شامل قصاید، قطعات، رباعیات و غزلیات تاکنون دو بار در ایران تصحیح و منتشر شده است. نخستین بار در سال 1304 به اهتمام چایکین و بار دوم در سال 1347 به کوشش محمود مهدوی دامغانی. این مقاله با بررسی چاپ اخیر ضعف ها و نارسایی های آن را در چند مورد نشان می دهد ؛از جمله: شیوه تصحیح (نامشخص بودن و غیرانتقادی بودن آن)،ایرادات مربوط به نسخه بدلها ( ذکرنکردن نسخه بدلها، ضبط نا درست نسخه بدلها، ضبط نکردن حواشی نسخه بدلها)، ایرادات مربوط به تعلیقات، نقص در نمایه های پایانی و غلطهای چاپی. بدین ترتیب مشخص می شود که این تصحیح از دیوان ابوالفرج که امروزه، در دسترس است خطاها و اشکالات کوچک و بزرگ بسیاری دارد که تصحیح دوباره آن را توجیه می کند.
پیش نهادهایی برای تصحیح برخی از بیت های دیوان معزی و ذکر شعرهای نویافته وی (بر پایه تذکره ها و جُنگ های کهن)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در دانش تصحیح متون، هرچه اقدم نسخ به زمان زندگی مؤلف نزدیک تر باشد، به شرط رعایت قواعد تصحیح علمی، استواری متن تصحیحی بیش تر است. متأسفانه از بسیاری از متون ارزش مند زبان فارسی نسخه ای کهن باقی نمانده است. در چنین حالی، متون واسطه ای (تذکره ها، جنگ ها، مجموعه ها، و سایر متون نظم و نثر)، که بخشی از متن مورد نظر را تضمین کرده باشند، نقش مهمی در یافتن صورت درست ضبط کلمات ایفا می کنند. در پژوهش حاضر با این پرسش که «آیا می توان با کمک متون واسطه ای برخی از کاستی های تصحیح دیوان معزی را مرتفع کرد؟» و با بهره گیری از چنین متونی به بررسی دیوان شاعر پرداخته شد. حاصل پژوهش عبارت است از 25 پیش نهاد تصحیحی جدید به علاوه یادکرد حدود 45 بیت از معزی که در دیوان چاپی او نیامده است.
تصحیح انتقادی ابیاتی از دیوان انوری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دیوان انوری - شاعر نامدار سده ششم- از متون ارزشمند تاریخ ادبیات فارسی است که بیش از پنجاه سال پیش، یک بار به همت سعید نفیسی و بار دیگر به کوشش محمدتقی مدرس رضوی تصحیح و منتشر شده است. علی رغم کوشش مصححان و گام های بلندی که در این راه برداشته اند، هنوز کاستی های بسیاری در ضبط اشعار شاعر هست که بیشتر ناشی از نقص در قرائت نسخه های استفاده شده و دسترسی نداشتن به برخی نسخه های کهن است. در این پژوهش دوازده بیت از قصاید و قطعات انوری بر مبنای دوازده نسخه کهن تصحیح شده است که از این تعداد پنج نسخه در اختیار مصححان و دو نسخه در اختیار شارحان بوده است و از پنج نسخه برای نخستین بار در تصحیح اشعار شاعر استفاده شده است. در تصحیح ابیات علاوه بر پشتوانه نسخه ها، دلایل و قراین ضبطِ درست بیان شده است. نتیجه پژوهش علاوه بر روشن شدن صورت درست ابیاتی از دیوان انوری و بازشناسی برخی از نوادر لغات و ترکیبات و بعضی تعبیرات و تصاویر شعر وی، از یک سو بیانگر نقش بی بدیل نسخه های کهن مغفول در تصحیح دیوان شاعر و از سوی دیگر گویای میزان سهو و کاستی در قرائت نسخه های استفاده شده در تصحیح دیوان است.
بازخوانی بیتی از خاقانی (تأملی در مفهوم «دو گروهی» و «کروه» در شعر خاقانی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تاکنون کوشش ها و پژوهش های ارزشمندی درباره تصحیح دیوان، گزارش ابیات و شرح لغات و تعبیرات دیوان خاقانی انجام شده است اما مهجور شدن برخی واژه ها و تعبیرها در گذر زمان سبب شده است صورت صحیح برخی کلمه ها و اصطلاحات از چشم کاتبان و نقادان و مصححان متون پوشیده بماند. بی گمان یکی از مهم ترین عوامل در بروز چنین لغزش هایی، تغییرات رسم الخط زبان فارسی در طی قرون است. در این پژوهش به بازخوانی بیتی از خاقانی پرداخته شده است و پس از بررسی ضبط های مختلف آن در تصحیح های مختلف و نیز تأمل در شرح های متفاوتی که از آن بیت ارائه شده است، صحت و اصالت قرائت های موجود ارزیابی شده است و در پایان با توجه به ضعف تألیف و نارسایی معنایی بیت، خوانش و معنی دیگری از آن بیان شده است.
نسخه شناسی تطبیقی نفثه المصدور زیدری نسوی براساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بررسی، مقابله و تعیین میزان صحت، اصالت و ارجحیت نسخ در نسخه شناسی تطبیقی از چالش های اصلی مصححان است که گاه به دلیل فرایند طولانی مقابله و دشواری جمع بندیِ نهایی معیارها به تساهل می انجامد. تحلیل سلسله مراتبی، با استفاده از تکنیک های ریاضی و روان شناسی می تواند مصحح را در تصمیم گیری های چندمعیاره و رسیدن به منطقی ترین هدف یاری برساند. این پژوهش با نرم افزار Expert choice11به بررسی نسخه بدل های چهارگانه تصحیح نفثه المصدورزیدری نسوی می پردازد. معیارها از توصیه های بنگل و گریس باخ و براساس دسته بندی نسخه بدل های تصحیح یزدگردی، و مقیاس ها و مقایسه های زوجی براساس نظریات کارشناسی بنگل و گریس باخ و معیارهای آنها تنظیم شده است. بررسی ها نشان می دهد که نسخ چهارگانه این تصحیح، حداقل از دو منشأ متفاوت مشتق شده و تحلیل های سلسله مراتبی اکسپرت چویس ارجحیت نسخه «سی» را نسبت به سه نسخه دیگر نشان می دهد. با در نظرگرفتن احتمال خویشاوندی نسخه های «هت»، «کر» و «می»، خوانش هایی که براساس اجماع این نسخ گزینش شده اند تردیدآمیزند.
تصحیح چند بیت از سوزنی سمرقندی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهشگران همواره به سبب لغات و ترکیبات کمیاب در دیوان سوزنی سمرقندی، به این اثر توجه داشته اند و استنادهای پی درپی فرهنگ نویسان به شواهد شعری این شاعر، گواهی روشن بر این سخن است. دیوان سوزنی تاکنون دو بار به چاپ رسیده است؛ اما به سبب های متعدد (نقص ها، تحریف ها و تصحیف های فراوان نسخه های خطی، غلط خوانی و...) لغزش های بسیاری در این چاپ ها مشاهده می شود که تصحیح دوباره این دیوان را ضرورت می بخشد. در این پژوهش با مراجعه به نسخه های خطی نویافته و با بهره گیری از فرهنگ ها، به روش تحلیلی انتقادی، دوازده بیت از ابیات مصحف و محرف سوزنی سمرقندی بازخوانی و تصحیح می شود.
ضرورت بازتصحیح دیوان کمال الدین اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۷۷
131-156
حوزه های تخصصی:
کمال الدین اصفهانی یکی از شاعران برجسته فارسی در قرن ششم و هفتم هجری است که به باور پژوهشگران، در جریان تکوین شعر فارسی تأثیرگذار بوده است. حسین بحرالعلومی، نخستین تصحیح علمی کلیات او را بیش از چهل سال پیش بر اساس چندین دست نویس انجام داده است، اما به دست آمدن چندین دست نویس دیگر از کلیات کمال، بازتصحیح این اثر را ضروری می نماید. با تصحیح جدید این اثر، افزون بر رفع بسیاری از کاستی های تصحیح پیشین، متنی منقح و نزدیک به آنچه شاعر سروده بود در اختیار جامعه ادبی قرار خواهد گرفت. این پژوهش بر آن است با برجسته کردن پاره ای از کاستی ها و افزونی های راه یافته در کتابت و تصحیح کلیات کمال، و نیز ذکر دلایل و شواهد کافی، ضرورت بازتصحیح آن را بیان کند. عدم ضبط یا ضبط ناقص برخی اشعار کمال، ضبط اشعار دیگران به نام کمال، تکرار اشعار، تصحیف، ترجیح های نادرست، و اشتباه در شناخت واژگان و ترکیب ها، سرفصل مواردی است که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت اسنادی و با استفاده از امکانات کتابخانه ای و شیوه تحلیل محتوا و طبقه بندی داده هاست. جایگاه کمال الدین اصفهانی در شعر فارسی و بایستگی مطالعه درخصوص او، اهمیت و ضرورت تحقیق را نمایان می سازد و نتیجه پژوهش، تبیین ضرورت بازتصحیح کلیات کمال الدین اصفهانی است.
تصحیح و تحریفات ذوقی، خوانشی فعال (بررسی تحریفات بلاغی نساخان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ضرورت اعتنا به میراث کلامی شریف مرتَضی
منبع:
آینه پژوهش سال ۲۸ مهر و آبان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۶۶)
117 - 125
حوزه های تخصصی:
اندیش هها و نگاشت ههای کلامی سَیّد مرَتضی، عالم و متکلّم بزرگ امامی، از چند جهت حائز اهمّیّت و شایان توجّه جدّی است. نخست آنکه مکتب کلامیِ شریف مرَتضی، اوّلین مکتب کلامیِ بازمانده «مبسوط » و «نظام مند » در امامیّه به شمار می آید که نظامی مفصّل و منسجم از اعتقادات امامیّه را ارائه کرده است. این مکتب، همچنین، نمودار عقل گرایانه ترین مکتب کلامی پدیدآمده در کلام امامیّه است که احیای آن در عصر حاضر، برای تعدیل خردگریزی حا کم بر جریان پرطرفدار حشوی گرا بسیار ثمربخش و لازم به نظر م یرسد. افزون بر این، نگاشته های کلامی سَیّد مرَتضی آثاری اصیل و حاوی اندیشه های بدیع کلامی است و به هیچ وجه، رونوشتی محض از اندیشه ها و نوشته های متکلّمان پیش از او نیست. همچنین، آثار او قرائتی متقدّم و خوانشی مهمّ از اعتقادات شیعی را حکایت م یکند که برای شناخت تشیّع راستین بسیار سودمند است. با این وصف، تا کنون از میراث کلامیِ گرانسنگ شریف مرَتضی ویراستهای منقّح و عالمانه ای منتشر نشده است. هرگونه تحقیق و تدقیق در باب آراء کلامی شریف مرَتضی متوقّف بر تمهید ویراستهایی دقیق و صحیح از آثار کلامی اوست که البتّه مهارت و دقّت و حوصله ویژه ا ی نیاز دارد.
تبیین اهمیّت جنبه های بلاغی در تصحیح متون (با تکیه بر صنعت ایهام)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در مقاله حاضر تلاش کرده ایم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا پس از تأیید اصالت نسخ به دست آمده از یک اثر ادبی و ثبت اختلافات آن ها، توجّه به جنبه های بلاغی متون می تواند مصحّح را یاری رسان باشد؟ مزایا و معایب این نگرش چیست؟ به این منظور ابتدا نگاهی مختصر به پیوند تصحیح متون (در سبک های مختلف) و جنبه های بلاغی انداخته ایم و پس از تبیین مبانی پژوهش، از بین جنبه های بلاغی گوناگون، «ایهام» را برگزیده ایم و ضبط های مختلف شاعران ایهام پرداز را با این سنجه محک زده ایم و نشان داده ایم که گاهی مصحّحان و شارحان متون، به سبب بی توجّهی به صنعت مذکور، و یا به علّت ناشناخته و متروک بودن برخی از معانی ایهامی کلمات، ضبط برتر را به حاشیه برده اند و ضبط مرجوح را در متن قرار داده اند.