درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۵۴۱ تا ۱٬۵۶۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۷ مورد.
۱۵۴۱.

قلمرو دانش قرآن بر مبنای آیه 59 سوره انعام (و عنده مفاتح الغیب...)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۸۴ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۲۰۴-۱۹۱

کلیدواژه‌ها: قرآن شناسی آیه 59 سوره انعام غیب کتاب مبین اسباب و مسببات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۵۹
نگارنده بر اساس آیه 59 سوره انعام و توضیح واژه ها و عبارتهای مهمّ آن به انواع مختلف غیب و کتاب مبین اشاره می کند و بر اساس روایات اهل بیت(ع) نتیجه می گیرد که بخشی از دانش در اختیار عموم بشر قرار گرفته، اما قسمت اعظم آن که دسترسی به اسباب و مسبّبات است، به اهل بیت اختصاص دارد و این در قلمرو دانش قرآن جای دارد.
۱۵۴۲.

بازشناسی شخصیت و گونه  شناسی روایات «عبدالله بن سنان» در کتب اربعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۵ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۴۶-۲۷

کلیدواژه‌ها: گونه شناسی حدیث عبدالله بن سنان کتب اربعه اصحاب اجماع اصحاب ائمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۶۷
عبدالله بن سنان از اصحاب و راویان امام باقر، امام صادق و امام کاظم(ع) به شمار می آید که از رهگذر حضورش در اسانید هزاران روایات در کتب اربعه و بقیه تراث حدیثی شیعه، نقشی ممتاز، برجسته و حائز اهمیتی در انتقال معارف اسلامی و میراث روایی شیعه دارد. تحقیق حاضر بر آن است تا وثاقت و شرح حال وی، اساتید و شاگردان وی را بررسی کند تا از اعتبار آنان آگاه شود و سپس به بررسی و گونه شناسی روایات وی پردازد تا از موضوعات و عناوین روایات آشنا گردد. پس از تحقیق در ساختار توصیفی-تحلیلی مشخص گردید؛ اولاً وی از راویان کثیرالروایه و مؤثر در فقه و حدیث امامیه است که تعداد 862 روایت از او در کتب اربعه نقل شده است. ثانیاً منش رفتاری عبدالله بن سنان، مصاحبت و هم نشینی وی با ائمه طاهرین(ع)، در شمار اصحاب سرّ امام صادق(ع) قرار گرفتن، شاگردی نزد اصحاب برجسته اهل بیت، اهتمام راویان پرآوازه و جلیل القدر در نقل روایت از او و نقل روایات بسیار با موضوعات گوناگون در جوامع حدیثی شیعه سبب می شود تا درخصوص جلالت، وثاقت و فقاهت عبدالله بن سنان در کتب رجالی اختلافی پیش نیاید و بر این موضوع اجماع حاصل شود؛ ثالثاً از حیث میزان فراوانی نقل روایات عبدالله بن سنان درکتب اربعه مشخص می شود که روایات وی در این جوامع روایی، به ترتیب به موضوعات فقه، اخلاق، اعتقادات و تاریخ اختصاص یافته است. ذیل هر موضوع، باب های مختلف آن بررسی و احادیث مذکور در آن باب تفکیک شدند.
۱۵۴۳.

بررسی فقه الحدیثی روایت «اسْتَعْمَلْتُمُوهُ حَتَّی إِذَا کَبِرَ وَ عَجَزَ مَنَعْتُمُوهُ أَنْفِقُوا عَلَیْهِ مِنْ بَیْتِ الْمَالِ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۵ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۳۲-۱۱۲

کلیدواژه‌ها: سالمندان حکومت اسلامی درایت الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۷۰
سالمندان، نیازمندی ها، شرایط، استعدادها و توانایی های مختلفی دارند. جامعه ای سالم و صالح است، که برای تمام اقشار با توجه به شرایط و خصوصیات آنان، حقوق و احکام متفاوتی وضع کند، مخصوصا سالمندان که روزی جامعه را ساخته اند ولی امروز از نظر جسمی ناتوان شده اند؛ لذا باید به عنوان مهمترین قشر، به آنان رسیدگی شده و حکومت به واسطه خدمات و زحمات این افراد، باید حقوقی مختص ایشان وضع کند. در این مقاله با بررسی فقه الحدیثی روایت «ابی حمزه عن رجل بلغ به علی بن ابی طالب (ع) قال:مرشیخ مکْفوف کبیر یسأل فقال علی بن ابی طالب (ع)مَا هَذَا؟فَقَالُوا یَاأَمِیرالْمُؤْمِنِینَ(ع)نَصْرَانِیٌّ!فَقَالَ علی بن ابی طالب(ع)اسْتَعْمَلْتُمُوهُ حَتَّی إِذَاکَبِروعَجَزَ مَنَعْتُمُوهُ ؟!أَنْفِقُوا عَلَیْهِ مِنْ بَیْتِ الْمَالِ.» به بررسی حقوق سالمندان در جامعه اسلامی پرداخته شده است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای وبا بررسی آیات و روایات و تشکیل خانواده حدیثی مشخص شد که با وجود اینکه این روایت مرسل است ولی روایات متعدد دیگری در تأیید آن وارد شده است و مجموعه این اخبار و ادله اثبات می کند که باید حقوق خاصی برای این افراد در نظر گرفته شود اما این حقوق محدودیت خاص خود را دارد.
۱۵۴۴.

حقیقت وضع و استعمال الفاظ از منظر مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۵ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۲۰۳-۱۸۵

کلیدواژه‌ها: وضع استعمال میرزا مهدی اصفهانی صورت ذهنی حقیقت خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۷۹
وضع و استعمال الفاظ، مبحثی بنیادین در ادبیّات عرب است که در اصول فقه نیز وارد شده است. بیشترِ دانشمندان علم اصول، وضع را امری بشری و استعمال را القاء معنا به وسیله لفظ مجعول بشری می دانند، در حالی که مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی وضع را در بدو امر، امری الهی و استعمال را القاء لفظ برای حقیقت خارجی می دانند. در این مقاله به بیان مبانی نظریّه ایشان می پردازیم.
۱۵۴۵.

Examining applied models of humanities in facing social challenges and giving meaning to life in the field of women In accordance with A Quranic Perspective on Women’s Empowerment in today's Society(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۱, Issue ۴۰, Autumn ۲۰۲۴ 91 - 108

کلیدواژه‌ها: Quranic Womanhood Gender Complementarity Islamic Resistance Models Spiritual Equity Revelational Feminism

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۶۵
SUBJECT & OBJECTIVES: The main subject and objective of this article is to analyze the divine identity of women based on the models of the Quran. As an example of a pure life in the modern era, seeking explanatory theories can help deal with contemporary social challenges. The main goal of the research is to show a revelational solution by looking at contemporary social challenges in the modern era with a special look at women's issues. METHOD & FINDING: This research uses a qualitative methodology, including library research, critical analysis of Islamic texts, and an examination of Quranic verses and narrations. Based on the findings of this research, it is possible to show the Islamic model of Muslim women as an effective solution to facing contemporary social challenges. Also, the identity of Muslim women in the Holy Quran is not only defined based on divine and human values but also is presented as one of the basic pillars of Islamic resistance. The Quran has introduced women and men as equal in creation, responsibility, and achievement of perfection. Additionally, This research demonstrates that Quranic models, particularly models such as Āsīya, Maryam, and Jochebed, the mother of prophet Moses, highlight women's significant role in overcoming spiritual and social challenges. Their examples provide insights into gender equality and resilience within Islamic teachings. CONCLUSION: By presenting models such as Āsīya, Maryam, and Jochebed, their key role in overcoming spiritual and social challenges is pointed out.
۱۵۴۶.

بررسی و تفسیر فرازهای قرآنی «وَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ» و «فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ» با تکیه بر نقد تفاسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۸ ۱۵۰-۱۲۵

کلیدواژه‌ها: آیه 48 طور آیه 24 انسان تفسیر کلامی صبر بر حکم پروردگار قضای الهی امتحان الهی ظهور حضرت مهدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۷۵
ازجمله فرازهای قرآنی، که مفسران در تفسیر آن اختلاف نظر دارند، عبارت «وَاصْبِرْ لِحُکْم ِ رَبِّکَ» در آیات 48 سوره طور و 48 سوره قلم و عبارت «فَاصْبِرْ لِحُکْم ِ رَبِّکَ» در آیه 24 سوره انسان است؛ بررسی تفاسیر شیعه و سنی در ادوار گوناگون تاریخی حکایت از آن دارد، که عمده مفسران در تفسیر این فراز از آیات سه گانه، به خطا رفته و یا دستِ کم تفسیری ناقص ارایه نموده اند. به طورکلی، چهار تفسیر با وجه مشترک تنذیری، برای این عبارت های ارائه شده که عبارتند از: قضای پروردگار، فرمان پروردگار، امتحان الهی، انذار نسبت به نزول عذاب. این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته در غایت خویش، نشان می دهد، هیچ یک از این معانی تفسیریِ چهارگانه، معنای امیدبخشی و بشارت الهی را به همراه ندارد، درحالی که، براساس سیاق آیات و به ویژه به استناد روایات، این حقیقت روشن می شود، که اتفاقا این فرازهای قرآنی، دربردارنده یکی از مهم ترین بشارت های الهی؛ یعنی وعده ظهور حضرت حجت# است.
۱۵۴۷.

تحلیل رویکرد ارتباطات امام صادق علیه السلام با سران غلات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۸۴ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۸۸-۷۴

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) رویکرد شناسی ارتباطات غلات پدام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۶۳
امام صادق (ع) در دوران امامت خود با اندیشه ها و جریان های انحرافی بسیاری مواجه بودند که یکی از آن ها، «جریان غلو» می باشد. اندیشه غالیانه، یکی از تأثیرگذارترین پدیده ها در تاریخ تشیع بوده و می توان آن را به صورت یک جریان تاریخی پیگیری کرد. این اندیشه در دوران صادقین (ع)) به اوج رشد خود رسید. امام صادق (ع) در مواجهه با این جریان فکری، حفظ و صیانت شیعه از انحرافات را در رأس برنامه های خود قرار دادند. ازاین رو، رویکرد شناسی ارتباطات امام صادق (ع) در مواجهه با جریان غلو، اهمیت بسزایی دارد. تحقیق پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد میان رشته ای و با الگو گیری از روش تحلیل گفتمان روایی «پدام» به تحلیل رویکرد ارتباطات امام با غالیان پرداخته است. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهدکه؛ در مواحهه امام (ع) با رهبران و پیروان غلات، می توان رویکردهای متفاوتی ازجمله: جذبی، دفعی، تدافعی، استحفاظی و تهاجمی را مشاهده کرد. از این میان، «رویکرد دفعی» با 92 درصد، بیشترین بسامد و «رویکرد تدافعی» با 5 درصد کمترین بسامد را به خود اختصاص می دهند. در میان رویکردهای دوگانه نیز، «رویکرد دفعی _تهاجمی» دارای بیشترین مقدار و بسامد است. بسامد بالای این رویکرد ها در «فضای ساختاری» همراه با طرد و لعن های صریح، نفرین و... از سوی امام صادق (ع)، نشان از خطر جدی این جریان برای شیعه دارد. «غالیان» باعث انحراف در عقاید شیعه شدند، از این رو امام در مواجهه با سران این جریان به هیج وجه تسامح و مماشات نمی نمودند.
۱۵۴۸.

اصول و مبانی تفسیر آیات مشکل قرآن در کلام اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۸۴ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۱۱-۸۹

کلیدواژه‌ها: اصول حاکم تأویل آیات آیات مشکل معارف اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۷۳
فهم دقیق و صحیح آیات مشکل بر اساس اصول و مبانی معارف اهل بیت(ع) که عاری از هرگونه غلو، افراط و تفریط بوده سهم فراوانی در نشر اسلام، حفظ دین از خطر انحراف و نیز مرزبانی از اندیشه های اهل بیت(ع) دارد. پژوهش حاضر با هدف توسعه فکری و عملی، گسترش معارف اهل بیت (ع) و کشف صحیح تاویل آیات مشکل قرآن با استناد به کلام معصومین(ع) و با بهره گیری از ابزار کتابخانه ای به روش اکتشافی-تحلیلی به صورت موردی به بررسی آیات سوره های: حج، اعراف، انفال، بقره، نازعات، انعام، نساء، مومنون و طور پرداخته است. دستاوردهای حاصل از پژوهش بنابر قرائن و شواهد عقلی و نقلی را می توان به استناد اهل بیت(ع) در تفسیر با تکیه برعقل سلیم و با رجوع به آیات محکم به روش (قرآن به قرآن) دانست. در این تحقیق، با بکارگیری اصول حاکم بر ادبیات عرب در زمان نزول وحی و نیز با توجه به معنای لغوی کلمات در عرف عرب زبانان آن زمان، و با تکیه برمورد نزول آیات به اصول و مبانی تفسیر آیات مشکل قرآن در کلام اهل بیت(ع) دست یافته ایم.
۱۵۴۹.

تحلیل رابطه قرائت شاذ «فی مواسم الحج» با جواز تجارت و کسب و کار در ایام حج در آیه 198 سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 183-198

کلیدواژه‌ها: سوره بقره قرائت شاذ قرائات مواسم الحج تجارت و کسب وکار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۷۵
این پژوهش به تحلیل رابطه قرائت شاذ «فی مواسم الحج» با جواز تجارت و کسب وکار در ایام حج در آیه 198 سوره بقره می پردازد. نیز به تحلیل ترجمه های فارسی و انگلیسی از این آیه پرداخته و تفاوت های موجود در تفسیرها را بررسی می کند. در ترجمه های کهن فارسی، مانند ترجمه عتیق نیشابوری و چند ترجمه معاصر، توضیح تفسیری فارسی مانند «در سفر حج»، «در هنگام حج»، «در اثنای حج»، «در موسم حج»، «در حج» دیده می شود، اما در سایر ترجمه های معاصر این توضیحات یافت نمی شود. برخی روایات با استعمال واژه «قَرأ و قِرائه»، «فی مواسم الحج» را قرائت صحابه دانسته است. روایات دیگر، این عبارت را صرفاً توضیح تفسیری می داند. بعضی از مفسران نیز، این قرائت را نوعی تفسیر دانسته اند. با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی و مقایسه مدلول قرائت رایج و قرائت صحابه، معلوم شد که این قرائت شاذ در زنجیره گفتار، نقش توضیحی و رفع ابهام را از منع تجارت در ایام حج دارد و با کاهش معنا تأکید می کند که در ایام خاص حج، تجارت، تقابلی با عبادت حج ندارد. نتایج این تحقیق می تواند مترجمان را در انتخاب ترجمه های دقیق تر یاری دهد.
۱۵۵۰.

تحلیل گفتمان روایت دعبل خزاعی در بزرگداشت امام حسین (ع)و فضیلت گریه بر او(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 275-298

کلیدواژه‌ها: گفتمان کاوی انتقادی دعبل خزاعی بکاء عاشورا مرثیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۵۸
تکریم دعبل خزاعی به جهت نصرت اهل بیت( در زبان و عمل و درخواست امام رضا% از وی در تداوم مرثیه سرایی و تأکید بر حفظ گفتمانی حادثه عاشورا در زبان شعر و ذکر سرور دشمنان و حزن اهل بیت( در رثای امام حسین%، نشان از تقابل گفتمانی و اهتمام ویژه امام رضا% در بزرگداشت و تأکید بر بکاء بر امام حسین% و احیای فرهنگ عاشورا است. نوشتار حاضر با کاربست روش تحلیل گفتمان انتقادی و تحلیل ساختار متنی حدیث در سطح توصیف، کشف دلالت های کاربرد شناختی گفتمان در سطح تفسیر و جنبه های تقابل گفتمان امام رضا% در برابر گفتمان های رقیب در سطح تبیین، به تحلیل گفتمان روایت می پردازد. بر اساس نتایج این پژوهش، اشراف کامل امام% برگفتمان رقیب، ترغیب شیعیان به دفاع فرهنگی، ابداع دو قطبی حقیقی در برابر دو قطبی های کاذب، بصیرت افزایی نسبت به نقشه های بنی امیه و بنی العباس، کادرسازی شیعیان خالص در مقام عمل، یادآوری رمز وحدت، انسجام و پویایی شیعه و اسلام در پرتو ذکر قیام امام حسین% و ...، با گفتمان کاوی این روایت مشخص می گردد.
۱۵۵۱.

ابعاد حریم خصوصی از منظر نهج البلاغه با تأکید به شرح های پیام امام امیرالمؤمنین (ع) و مصباح السالکین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۴ ۱۵۶-۱۲۳

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نهج البلاغه حریم خصوصی تفسیر کاربردی مصباح السالکین شرح پیام امام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۷۴
حریم خصوصی به عنوان یکی از اساسی ترین جلوه های حقوق بشر همواره در جوامع و مکاتب گوناگون، از جایگاه ویژه و بسزایی برخوردار بوده است؛ لکن علی رغم نقش پررنگ آن در زندگی افراد و پیشینه ای که از آن برخوردار است، هنوز بر سر تعریف مشخصی از آن توافق نشده است. حضرت علی % در سخنان گوهربار خود در کتاب نهج البلاغه، این حق را در قالب حمایت از حقوق دیگر به رسمیت شناخته و نقض آن توسط دیگری را بر نمی تابند. در این پژوهش با استفاده از اسناد کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی، مفاهیم مرتبط با حمایت حضرت علی % از حریم خصوصی، از نهج البلاغه استخراج گردیده و در سه حوزه ی جداگانه مربوط به اموال، جسم و جان و روح و روان و با نیم نگاهی به شروح پیام امام امیرالمومنین آیت الله مکارم شیرازی و مصباح السالکین ابن میثم مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان اهمیت بی بدیل ایشان نسبت به حفظ این حق، نمود عینی یافته است.
۱۵۵۲.

مقایسه دو مفهوم امت وسط و قوم برگزیده بر مبنای قرآن کریم و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۴ ۲۵۴-۲۲۹

کلیدواژه‌ها: امت وسط قوم برگزیده قرآن کریم عهدین آیه 143 سوره بقره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۶۹
در قرآن کریم و عهدین، واژه هایی نزدیک به هم وجود دارد. یکی از این واژه ها امت وسط در قرآن کریم است که در عهدین با عنوان قوم برگزیده یاد شده است. جایگاه امت وسط در قرآن کریم و قوم برگزیده در عهدین، مسئله اصلی این مقاله است. وجوه اشتراک و افتراق بین این دو واژه در این مقاله بررسی شده است. مطالعه انجام شده نشان می دهد که امت وسط در قرآن و روایات اسلامی و قوم برگزیده در عهدین، خاستگاه و کاربردهای مشترکی دارند، ازجمله اینکه در هر دو مورد، برتری و میانه روی مطرح می شود؛ اما در عین حال، حوزه کاربرد قوم وسط به مراتب بیشتر از قوم برگزیده است؛ به علت آن که در قرآن کریم، در آیه 143 سوره بقره به امتیاز امت اسلامی بر سایر امت ها تصریح شده و کلمه «شاهداً» در این آیه به معنای ناظر و نمونه و گواه بودن است و شهادت امت اسلامی یعنی الگوشدن همه جانبه امت وسط بدون افراط و تفریط، درحالی که کلمه قوم برگزیده در قرآن به برتری دادن به وسیله نازل کردن نعمت های دنیوی و ارسال رسل معنی شده و قوم برگزیده یا نظریه برگزیدگی در قوم یهود، ایده ای اساسی در تاریخ تفکر یهود است. ایده برگزیدگی در بخش های متون مقدس کتاب یهود شرح و بسط یافته و دچار توسع و تطور معنایی شده است؛ زیرا برگزیدگی زمانی بر انسانی یهودی تطبیق دارد که بعد از آنکه خدا وظیفه ای برایش مقرر کرد، او در انجام وظایف کوشا باشد.
۱۵۵۳.

نقد و ارزیابی تقریر استقرائی برهان اختفای الهی شلنبرگ از منظر تجربه دینی تجربه دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۷ ۸۸-۶۷

کلیدواژه‌ها: وجود خدا اختفای الهی شلنبرگ قرائت استقرایی تجربه دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۶۹
شلنبرگ اصلی ترین مقرر برهان اختفای الهی، معتقد است اگر خدای ادیان توحیدی واقعاً وجود دارد و دارای صفاتی هم چون عشق و محبت نامحدود نسبت به بندگان خویش است، باید بسیار بالاتر از عشق مادر به فرزند را نشان داده و به طریق اولی آن را دارا باشد ؛ حال آن که نسبت به سرگردانی انسان ها برای جستجوی خدای خویش آگاه است و توانایی رفع هرگونه مانعی را نیز دراین باره دارد؛ اما اختفای الهی به کرات رخ داده است. در نتیجه اساساً چنین خدایی با چنین صفاتی وجود ندارد. این نوشتار در صدد آن است تا این مسئله را با روشی تحلیلی- اسنادی و براساس رویکردی معرفت شناسانه، به نقدِ قرائت استقرائی او از برهان، از منظر تجربه دینی بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که با بررسی انجام شده در انواع مختلف تجارب دینی، قطعا برخی از اقسام تجارب دینی دارای ارزش معرفت شناختی اند؛ به ویژه مواردی که از سنخ علم حضوری بوده و معرفتی بی واسطه را نسبت به خداوند تثبیت می نمایند.
۱۵۵۴.

نقد و بررسی دیدگاه دین شناختی مجتهد شبستری در کتاب «هرمنوتیک، کتاب و سنت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۸ ۱۴۴-۱۲۱

کلیدواژه‌ها: کتاب و سنت دین قرآن مجتهد شبستری دین شناختی هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۶۵
مسئله این پژوهش نقد کتاب هرمنوتیک، کتاب و سنت مجتهد شبستری است. نقد دیدگاه های وی به روش توصیفی تحلیلی به دو بخش تقسیم می شود: نقد پیش فرض های برون دینی او با نگاه کلی به مقوله دین و نقد آرای خاص درون دینی او به ویژه مرتبط با قرآن و سنت. یافته های پژوهش نشان می دهد که آرای مجتهد شبستری به سبب خوش بینی به نظرهای هرمنوتسین های غربی و درمقابل، بدبینی به جامعه سنتیِ دینی، توأم با دغدغه کشاندنِ دین به عرصه زندگی، شاذ و گاهی التقاطی به نظر می آید. در بخش نخست نقد مبنایی دیدگاه های او، نسبیت گرایی، محدود انگاری کارکردهای دین، عدم اعتقاد به فطری بودن دین، نگاه برون دینی او به مقوله های دینی را دچار چالش جدی می سازد. غیرمعرفت بخش خواندن گزاره های قرآن و اجتهادی دانستن تفسیر قرآن به قرآن و ظنی دانستن دلالت سنت از دیدگاه های خطاکارانه مجتهد شبستری در کتاب یادشده است که نقد مبنایی بر آن در این مقاله وارد شده است.
۱۵۵۵.

برون دادشناسی کاربست توقیت بی ضابطه در منجی گراییِ زرتشتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۸ ۱۶۶-۱۴۵

کلیدواژه‌ها: آموزه نجات منجی توقیت گرایی زرتشتی موعود سوشیانس مهدویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۷۱
مسئله این پژوهش اکتشاف مهم ترین برون دادهای کاربست توقیت بی ضابطه در منجی گرایی زرتشتی است. پیشوایان دینی زرتشتی در عصر اسلامی، هزار سال پس از سقوط شاهنشاهی ساسانی را به عنوان زمان ظهورِ سوشیانت (منجی نهایی) می خواندند؛ لیکن این سخن واقع نشد و این توقیت بی ضابطه زخمی بر پیکر دین زرتشتی و موجب رکود تمدنی آن شد. این تحقیق روش تبیینی تحلیلی را در پردازش محتوا مبنا قرار داده و برحسب دستاورد یا نتیجه تحقیق از نوع توسعه ای کاربردی و به لحاظ نوع داده های مورداستفاده، تحقیق کیفی است. روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای است و در استکشاف از توصیف بهره برده شده است. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد «خودباختگی فرهنگی»، «بی اعتمادی به میراث هزارساله»، «پدیداری خلأ هویتی» و «عدم کنشگری تمدنی» مهم ترین برون دادهای کاربست توقیت بی ضابطه در سنت زرتشتی است.
۱۵۵۶.

طراحی الگوی فرایند تصمیم گیری مدیران آموزشی با استراتژی ثبات قدم در رویکرد اسلامی.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ۹ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) ۱۱۸-۹۵

کلیدواژه‌ها: ثبات قدم پایداری استقامت فرایند تصمیم گیری دلالت پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۶۲
هدف: پژوهش حاضر، با هدف طراحی الگوی فرایند تصمیم گیری مدیران آموزشی مبتنی بر راهبرد ثبات قدم است. روش: در بخش اول، به روش تحلیل مضمون مفهوم ثبات قدم مبتنی بر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش 389 آیه قرآن کریم با واژگان مرتبط با ثبات قدم بود. با روش نمونه گیری هدف مند، 34 آیه نمونه پژوهش را تشکیل دادند. روش تحلیلی استفاده شده در این بخش، تحلیل شبکه مضامین بود. در بخش دوم، برای احصای دلالت های مضامین ثبات قدم برای فرایندهای تصمیم گیری مدیران آموزشی از روش دلالت پژوهی نظام مند استفاده شد. جامعه پژوهش متخصصین در حیطه تصمیم گیری و بودند که به کمک روش نمونه گیری نظری، در دسترس و گوله برفی با 13 نفر مصاحبه شد. اعتبارسنجی یافته ها از بررسی نظرات خبرگان به دست آمد. یافته ها: در این پژوهش، در گام نخست، شش مضمون برای ثبات قدم شامل ایمان و امید به عوامل غیبی، شجاعت و خطرپذیری، تمرکز برداشته ها، قوت اراده، بزرگی و اهمیت هدف، فضای انگیزشی و وحدت بخش به دست آمد. براساس هر کدام از مضامین برای فرایند تصمیم گیری دلالت هایی به دست آمد از جمله شناخت ظرفیت ها در کنار خلاءها، توجه به متقاعدسازی به جهت همراهی منابع انسانی، توجه به جانشین پروری و توانمندسازی منابع انسانی، قدرشناسی و حفظ امید، ایجاد فضای گفت وگو، هم افزایی صبرمحور و محبت محور. نتیجه گیری: بنابر یافته های پژوهش، توجه به مضامین ثبات قدم کمک می کند مدیران آموزشی در فرایند تصمیم گیری، از اتخاذ تصمیم تا اجرای تصمیم، عملکرد بهتری داشته باشند.
۱۵۵۷.

جدليّة علاقة اللغة والجنس والسلطة في رواية «بريد الليل» لهدی بركات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۰ 302 - 340

کلیدواژه‌ها: هدی برکات روایه «برید اللیل» اللغه والمجتمع اللغه والجنس اللغه والسلطه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۲۰
إنّ اللغه والجنس والسلطه ذات علاقه متقابله مؤثّره معا، حیث یؤثّر المجتمع وثقافته علی اللغه وألفاظها وتؤثّر اللغه أیضا علی المجتمع وثقافته وفکرته السائده، وتتغیر اللغه حسب الجنس الذکوری أو الجنس النسائیّ، فنری فی لغه الرجال ألفاظا وأسالیب دالّه علی السلطه والسیاده والغضب والعنف عاده، بینما نری فی لغه النساء ألفاظا وأسالیب دالّه علی اللیونه والرفق والعاطفه عاده. وتمثّل معرفه هذه الاختلافات اللغویّه بین الجنسین، أهمیّه البحث وضرورته فی مجتمع سلطویّ تُجری السلطه فیه من خلال اللغه. تدرس المقاله العلاقه بین اللغه والجنس والسلطه فی روایه «برید اللیل» عبر المنهج الوصفیّ التحلیلیّ. وتشیر النتائج إلی أنّ الروائیّه استخدمت أسالیب الأمر والنهی والنداء والتکرار علی لسان الشخصیّات الذکوریّه وکان استخدام الألفاظ المرتبطه بالشخصیّات الرجولیّه والأفعال أکثر من الأسماء والصفات للدلاله علی الحرکه والقوه والقیام بالعمل وإداره الأمور وسیاده الرجال علی النساء، والسلطه، والعنف، والغضب، واللجاجه، والأنانیّه. وأمّا علی لسان الشخصیّات النسویّه فاستخدمت موفقه ألفاظا وأسالیب دالّه علی التأسّف والترحم والبکاء والحقاره واللیونه والرفق مشحونه بالعواطف الممتلئه بإحساس الحقاره والضعف والطرد والهجره مستخدمه أسلوب الاستفهام للدعوه إلی التأمّل حول التضاد الطبقیّ بین الرجال والنساء لإزالته من المجتمع والترحم من خلال ألفاظ مؤلمه لمساعده النساء ورفع منزلتهنّ والحفاظ المساواه، ثم أسلوب التشبیه للإشاره إلی اشتراک واتحاد النساء اللبنانیّات فی إزاله الظلم وسیاده الرجال علیهنّ، ومن جهه أخری اشتراک واتحاد اللبنانیّین فی الآلام والمصائب والشعور بالیاس والحقاره وطردهم وتشریدهم، ثمّ استخدام الأسماء والصفات أکثر من الأفعال لمیل النساء إلی الوصف واللیونه التی تناسب عواطفهنّ، مع فوره استخدام ضمائر التکلم «ی» فی الرسائل التی حول النساء للإشاره إلی منتهی تفرّد النساء فی المجتمع وانعدام منزلتهنّ فیه.
۱۵۵۸.

امکان سنجی تحلیل شعر معاصر براساس نظریه بوطیقای فضای گاستون باشلار، نمونه: تحلیل سروده های مصطفی جمال الدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۷ 19 - 35

کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی بوطیقای فضا تخیل گاستون باشلار مصطفی جمال الدین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۹
تطبیق رویکرد شاعرانگی نظریه پردازان به عنوان چارچوب نظری در تحلیل اشعار شاعران و بازخوانی شعر آنان، می تواند در شناخت جنبه های کارآمدِ حوزه معرفتی شاعران، سهم بسزایی داشته باشد. به کارگیری نظریه بوطیقای فضای گاستون باشلار (۱۹۶۲) به عنوان یک نظریه پرداز فرانسوی که با نگاهی منحصر به فرد، به توصیف فضاهای زیسته می پردازد، می تواند در امکان سنجی به کارگیری این رویکرد، در تحلیل شعر معاصر مؤثر باشد. از این رو، سروده های مصطفی جمال الدین (۱۹۹۶)، شاعر شیعیِ عراقی با دارا بودن ظرفیت های لازم، به عنوان نمونه انتخاب شده تا رویکرد وی، به منزله چارچوب نظری در تحلیل اشعار، استفاده شود. در پرتو اهمیت مسئله، پژوهش حاضر با تبیینِ کلیِ رهیافت بوطیقای فضای باشلار، در توصیف پدیدار فضا، و سنجشْ در نمونه های منتخب، با رویکرد کیفی و روش کتابخانه ای توصیفی – تحلیلی به تطبیق نظریه باشلار بر دیوان شاعر مذکور می پردازد. از آنجاکه معیار، مفاهیمِ شاخص و بنیادی باشلار در بوطیقای فضا (مکان، فضا، مکان کاوی، مکان دوستی) به مثابه مفاهیمی کاربردی و نه صرفاً نظری است. بنابراین، نویسنده مهم ترین شاخص های این نگرش تحلیلی را در نمونه ها واکاوی کرده، و فضا، خانه و تخیل آن، به عنوان یکی از مهم ترین جنبه های بررسی انگاره ها و تصاویر شاعرانه بررسی شده اند. از دستاوردهای پژوهش آن است که شناخت فضا در شعر جمال الدین، اهمیت ویژه ای در شناخت جهان ذهنی شاعر دارد. در شعر وی، فضا صبغه ای وجودی، حسی، عاطفی داشته و بازنمودی از سکنی گزیدن شاعر است. از طرفی، فضا، نحوه مواجه شاعر با جهان به منزله مأمنی برای تخیل و سرپناهی روانی را متجلی کرده و عنصر فضا با جهان خیالیِ وی، پیوند خورده و مفهوم فضا و خانه تصویری از آرامش، صمیمت و حضور است. در یک نگاه کلی، از شعر جمال الدین چنین برمی آید که در یک مفهوم هستی شناسی عمومی در رابطه ای شاعرانه که میان خرد و کلان وجود دارد، می توان فضا را درک کرد. همخوانی و انطباق اغلب سروده های شاعر با رهیافت بوطیقای فضای باشلار به ویژه در مفهوم مکان دوستی و توان این رویکرد پدیدارشناختی در تحلیل متون شعری، نیز از یافته های پژوهش است.
۱۵۵۹.

بررسی مهارتهای تفکر انتقادی بر اساس رویکرد یادگیری ویگوتسکی مطالعه موردی داستان های کودک «تغرید النجار»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۷ 36 - 52

کلیدواژه‌ها: کودک تفکر یادگیری اجتماعی منطقه تقریبی رشد تغرید النجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۱۸
از آنجایی که رویکردهای یادگیری شناختی، ازجمله یادگیری اجتماعی ویگوتسکی به مهارت های تفکر انتقادی توجه دارد، کاربست مبانی روشمند این رویکردها برای نهادینه سازی این مهارت ها که از ضروریات زندگی انسان معاصر به شمار می آید، اثربخشی بسیار زیادی خواهد داشت. پژوهش پیش رو به بررسی داستان های کودکانه «تغرید النجار»، – نویسنده معاصر اردنی- می پردازد. این مطالعه با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مدل شش گانه مهارت های انتقادی «فاسیونه» انجام می شود. هدف اصلی این پژوهش تحلیل کنش ها، عملکرد و گفتگوهای شخصیت ها در این گونه ادبی است و همچنین بررسی نحوه آموزش این مهارت ها با تأکید بر اصل سکوسازی و نقش تسهیل گری بزرگ ترها و همسالان ماهرتر در منطقه تقریبی رشد کودک می پردازد. نتایج پژوهش بیانگر این مهم است که «تغرید النجار» با کاربست بیان کودکانه در قالب داستان، آن را بسان ابزار میانجی برای رشد تفکر و خصوصاً تقویت تفکر انتقادی برگزیده است که در نهایت منجر به کمک در رشد شناختی و اجتماعی مخاطبش می گردد؛ با توجه به رده سنی مخاطب، آموزش مهارت خودتنظیمی و تفسیر در رده اول و دوم قرار دارد، که در راستای تقویت شناخت، هویت بخشی، شکل گیری شخصیت، آگاهی بخشی، تولید دانش برای کودک بکار گرفته شده اند؛ همچنین مهارت استنباط، تحلیل، ارزش گذاری و توضیح به ترتیب با تکیه بر دو راهبردِ آموزشیِ عاطفی و شناختی مورد توجه نویسنده بوده اند که منجر به ارائه ساحتی تازه از قابلیت های متون داستانی گردیده است و بیانگر آن است که از نگاه «تغرید النجار» زبان و فرهنگ، ابزارهایی برای افزایش رشد ساختارهای ذهنی کودک هستند.
۱۵۶۰.

خوانش اسطوره بنیاد ترامتنیت در سروده های عبدالکریم کاصد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۷ 74 - 93

کلیدواژه‌ها: ترامتنیت متن اسطوره عبدالکریم کاصد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۷
پیوند میان یک متن با متن های دیگر در خوانش، توصیف، نقد و تحلیل آثار ادبی و هنری، مورد توجّه اندیشه مندان و صاحب نظرانی مانند یولیا کریستوا، رولان بارت، میکائیل ریفاتر و ژرار ژنت قرار گرفته است. ژرار ژنت، نظریه پرداز و منتقد فرانسوی البته گسترده تر و سامان یافته تر از دیگران به بررسی و تحلیل «ترامتنیت» پرداخته است. آن چه نگارش جستار حاضر را به عنوان یک ضرورت در ذهن نگارنده مطرح ساخته است، ناشناخته بودن عبدالکریم کاصد، اندیشه ها و اشعار او و به ویژه متن های آستانه ای این ادیب فرهیخته در پژوهش ها و آثار نقد ادبی معاصر عربی بوده است.نگارنده در این نوشتار کوشیده است بر بنیاد نظریه ی ترامتنیت ژرار ژنت و با تمرکز بر گونه های پیرامتنیت و بینامتنیت به خوانش اسطوره بنیاد آستانه های متنی عبدالکریم کاصد به ویژه در نگاشته ی «برکه های کهن، بهشت گمشده» بپردازد. دستاوردهای پژوهش پیش رو نشان می دهد پیرامتن ها در طرح رو و پشت جلد، آستانه ی عنوان، زیرعنوان، صفحات شناسنامه، پیش گویه ی آغاز و در آستانه های متنی عناوین سروده های این نگاشته از گونه ی پیرامتن های مؤلّفی یا انتشاراتی است تا پیرامتن شخص دیگر. هم چنین از میان سه گونه ی بینامتنیت مطرح در انگاره ی ژنت، دو گونه ی بینامتنیت صریح و ضمنی در آثار این ادیب قابل بازیابی و تحلیل است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان