درخت حوزه‌های تخصصی

کلام

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
فلسفه اسلامی کلام منطق
امام شناسی پیامبرشناسی خداشناسی دین پژوهی فرق و مذاهب کلام جدید کلیات معادشناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۱۰٬۷۸۴ مورد.
۴۱.

امام شناسی با تکیه بر زیارت سرداب مقدس سامراء

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹ 9 - 21

کلید واژه ها: پذیرش ولایت خلیفه الهی سلوک با ولی عصر (عج) صلاله انبیاء مرصوص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۱
باتوجه به تحلیل برخی از متون زیارت سرداب، شرط قبول اعمال انسان، پذیرش ولایت امام مهدی (عج) است که صلاله و چکیده رسالت همه انبیا و هدف از خلقت ازل تا ابد زندگی زمینی است. همه انبیا درباره پیامبر آخرالزمان توصیه کرد اند و پیامبر (ص) به دوازده جانشین معصوم خود درباره امام مهدی (عج) و آخرالزمان توصیه کرده است. تمام معصومین (ع) به حضرت مهدی (عج) سفارش کرده اند؛ زیرا ولایت امام زمان (عج) ادامه خلیفه الهی خدا در زمین است، پس چون حضرت مهدی (عج) هم مقصد است و هم راه و همراه، همراهی و سلوک با ولی عصر (عج) بر هر مسلمانی واجب است. یاران حضرت با چنین شناختی از ولی عصر زمان خود، وجود خود را در محضر ظهور باطنی امام زمان (عج) قرار داده اند و امام زمان (عج) کعبه دل های آنهاست. بنابراین، توسط امام زمان (عج) در اعمال خود چنین بنیان مرصوص عمل می کنند. ولایت امام زمان (عج) جریان توحید در زمین است و هرکس از این مسیر خارج شود از توحید بازمانده است.
۴۲.

جلوه های مهر و محبت امام زمان (عج) در اندیشه قرآنی امام خامنه ای

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹ 43 - 64

کلید واژه ها: نهضت امام مهدی (عج) جلوه مهر در قیام امام مهدی (عج) اندیشه قرآنی امام خامنه ای قهر و جدال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۹
یکی از زوایای ناشناخته امام زمان (عج) مهر و محبت ایشان به مردم به ویژه شیعیان است. متأسفانه از گذشته دور چنین بوده است که امام زمان (عج) را تنها با شمشیر و خون ریزی و قهر و انتقام بیشتر معرفی کرده و چهره ای خشن از آن حضرت نشان داده اند. یکی از ریشه های این مشکل روایاتی هستند که به ظاهر درباره اجرای قوانین خدا و فرهنگ عدالت بر قهر و خشن و سخت گیری آن حضرت دلالت می کنند. درمقابل این روایات، مفهوم آیات صریح قرآن و بسیاری از روایات بر مظهر و تجلی رحمت خدا بودن امام دلالت دارند. نوشتار حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با تأکید بر اندیشه قرآنی امام خامنه ای جلوه رحمت امام زمان (عج) بررسی می شود. نتایج نشان می دهد روایاتی که دلالت بر قهر حضرت و جدال دارند ازنظر سندی و محتوایی خدشه دار هستند. قهر حضرت فقط برای کافران و ظالمان است و برای شیعیان خود مهربان تر از پدر هستند.    
۴۳.

تحلیل رویکرد محمد غزالی در نسبت ایمان با یقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 25-37

کلید واژه ها: ایمان یقین برهان شهود غزالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۷۵
«ایمان» از متعالی ترین ویژگی های انسانی است و راه حصول به سعادت را در ایمان و یقین باید جست. این مقاله در تلاش است با روش تحلیلی توصیفی به این پرسش پاسخ دهد که در آثار غزالی چه نسبتی میان ایمان و یقین وجود دارد؟ و راه های حصول ایمان و یقین از نظر وی کدام است؟ یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که غزالی ایمان و یقین را فقط بر استدلال یا شهود مبتنی نمی کند، بلکه حسن ظن و اعتماد به دیگران در حصول آن را هم می پذیرد، و با این مبنا می کوشد ایمان و یقین را به گونه ای تفسیر کند که همه آحاد جامعه اسلامی را شامل شود. به نظر وی رحمت عام الهی مستلزم آن است که صرفاً پذیرش قلبی برای ایمان و یقین کفایت کند؛ زیرا طرف خطاب خداوند همه آدمیان هستند، و تعلق خاطر به وحی و عمل به اوامر و نواهی دینی برای رستگاری کافی است، و برهان و شهود بر کمال ایمان و یقین می افزاید، وگرنه در اصل حصول آنها تأثیری ندارد.
۴۴.

تبیین معنای «استعجال در ظهور» براساس آیات و روایات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 105 - 124

کلید واژه ها: مهدویت ظهور استعجال بلوغ فکری امام زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۸۶
مسئله مهدویت یکی از پر اهمیت ترین مسائل اسلامی است که به فراخور اهمیت آن اهل بیت؟عهم؟ توصیه ها و بایدها و نبایدهای فراوانی را به اصحاب خود و همچنین شیعیان عصر غیبت گوشزد کرده اند. یکی از مهم ترینِ این امور مسئله«استعجال در ظهور» است که طبق فرمایش امامان باعث هلاکت شخص عجول می شود. در این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی ضمن واکاوی معنای واژه عجله و استعجال و اثبات این که این واژه فی نفسه بار معنایی منفی نداشته بلکه به فراخور متعلَّق خود معنای پسندیده یا ناپسند می پذیرد، به بررسی روایات نکوهش استعجال در ظهور پرداخته و مراد ایشان از استعجال نکوهیده را استعجال در امر ظهور«قبل از رسیدن به بلوغ و رشد کافی» دانسته و استعجال در زمینه سازی ظهور و رساندن این امر به بلوغ مورد نظر خدای تعالی را امری نیکو و پسندیده که مورد خواست اهل بیت؟عهم؟ نیز می باشد معرفی می نماید.
۴۵.

بازخوانی قاعده لطف در ضرورت تعیین امام از سوی خدای متعال(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 213 - 232

کلید واژه ها: قاعده لطف حجت خدا امام استعداد انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۷۲
قاعده لطف در علم کلام برای اثبات ضرورت امامت مورد استفاده قرار می گیرد که بر اساس آن، نصب امام از سوی خداوند برای هدایت بشریّت مصداق لطف خواهد بود و از آنجا که لطف بر خداوند ضروری و واجب است، نصب و تعیین امام بر خداوند واجب خواهد بود. صحت استدلال به این قاعده مشروط به آن است که نصب و تعیین امام از سوی خداوند، لطفی جایگزین ناپذیر و انحصاری باشد تا ضرورت آن بر خداوند متعال اثبات شود؛ اما تقریرهای موجود در کتاب های رایج کلام، توان لازم را برای اثبات این مطلب به عنوان صغرای قاعده لطف ندارند. در این پژوهش، دو تقریر جدید از قاعده لطف ارائه می شود تا اشکال مطرح در صغرای این قاعده بر طرف شود. در تقریر اول روایات متواتر معصومین مبنی بر منحصربه فرد و جایگزین ناپذیر بودن مقام امام معصوم به این قاعده ضمیمه می شود که البته در این صورت، قاعده لطف اگرچه از اشکال دور مصون می ماند اما قاعده ای درون مذهبی به شمار خواهد آمد که در رتبه بعد از اثبات امامت معصومین قرار می گیرد، نه در عرض ادله اثبات امامت. تقریر دوم، علم حضوری انسان به استعدادهای عظیم خود و ضرورت وجود امامی الهی را برای تعلیم روش زیستن در زندگی نامتناهی، دلیلی بر جایگزین ناپذیر بودن مقام امامت و ضرورت این لطف مطرح می کند. تقریر دوم افزون بر این که در کنار ادله اثبات امامت قرار می گیرد، بُعد عقلی بودن این استدلال و عدم انضمام دلیل نقلی را حفظ می کند.
۴۶.

مصاف حق و باطل در فرهنگ انتظار و مکتب شهید سلیمانی

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷) 7 - 33

کلید واژه ها: امامین انقلاب شهید سلیمانی مصاف حق و باطل انتظار مقاومت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۶۴
در عصر غیبت مصاف حق و باطل در فضای انتظار با رهبری ولی فقیه به عنوان نماینده امام زمان# انجام می گیرد. در دوران معاصر، امام خمینی و امام خامنه ای به عنوان رهبران انقلاب با همراهی مردم و رزمندگان اسلام، در رأس آنها شهید حاج قاسم سلیمانی در برابر استکبار جهانی و پیروانشان ایستاده و مصاف حق علیه باطل را رقم زده اند. مکتب شهید سلیمانی که بر گرفته از مکتب دو رهبر انقلاب است، با بهره گیری از شاخصه های انتظار نظیر: امیدواری، بالندگی، مقاومت، تاب آوری و ... سبک و روش خاصی را در برابر استکبار و صهیونیسم جهانی به نمایش گذاشته است. در این نوشتار با طرح پرسشی از کیفیت رابطه میان مکتب شهید سلیمانی با انتظار در مصاف حق و باطل به پژوهش پرداخته و با جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و اسنادی همراه با پردازش داده ها به روش توصیفی و تحلیلی تحقیق شده است. اهداف و دستاورد این پژوهش الگودهی و شجاعت بخشی به مردم ایران و خاورمیانه در مبارزه با استکبار و صهیونیسم جهانی و نهادینه سازی فرهنگ مبارزه در میان مسلمانان و جوامع اسلامی با رویکرد ملّی و فراملّی می باشد.
۴۷.

چگونگی حضور مردم در حکومت علوی و مهدوی با نگاهی بر شاخصه تربیت نفوس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۹ 7 - 26

کلید واژه ها: مردم جمهوریت حکومت اسلامی مهدویت امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۸
امام معصوم شئونی دارد که اگر مجال ظهور یابد، در سیره امام دیده می شود. تشکیل حکومت از شئون سیاسی امام است که از جهات مختلف قابل بررسی است؛ همچون لزوم تشکیل حکومت توسط معصوم، مبانی حکومتی اسلامی در آیات، روایات و سیره معصومین (ع). مردم نیز در فراهم آوردن شرایط برای ایجاد و استمرار آن می توانند نقش بسزایی داشته باشند. نوشتار حاضر به کیفیت حضور مردم در حکومت علوی و مهدوی می پردازد و به دنبال پاسخ به این سوال است که مردم در حکومت حضرت علی (ع) و حضرت مهدی، چگونه نقش آفرینی می کنند؟ یافته های پژوهش نشان از آن دارد که حاکم اسلامی در تمام شئون حاکمیتی اثرگذار است. در کنار او، مردم نیز در این مهم دخیل اند و مبانی اسلامی به حضور مردم در عرصه حکومتی مشروعیت می بخشد که در آیات، روایات، سیره معصوم و دلیل عقلی می توان به اثبات آن رسید. همچنین امت، در دو سطح عمومی و خواص، حضور پررنگی دارند و در ایجاد، نظارت، استمرار و مصونیت بخشی به حکومت نقش آفرینی می کنند. از این جهت که انسان برای رسیدن به تکامل خلق شده است. بخشی از مسیر تکامل از فعالیت اجتماعی حاصل می شود. انبیا و ائمه (ع) نیز مردم را آماده می کردند تا به مرتبه ای برسند که مسئولیت های مختلف اجتماعی را به دوش بگیرند. در هر دورانی که مردم این استعداد را بیشتر در خود فراهم کنند، نقش موثرتری خواهند داشت. با توجه به اینکه حکومت امام زمان (عج) جهانی و عدل محور است، مردم را به نقطه اوج تکامل در امور اجتماعی می رساند.
۴۸.

مبانی اخلاقی حکومت اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۹ 181 - 196

کلید واژه ها: حکومت اسلامی اخلاقی زیستن تعالی نفس مسئولیت پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۶
مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که اساساً تشکیل حکومت اسلامی از حیث اخلاقی اهمیت داشته و مبنای چنین حکومتی، اصول اخلاقی است. در این نوشتار از برخی مبانی اخلاقی از قبیل ضرورت تعالی نفس انسانی و مسئولیت پذیری اخلاقی و همچنین انگیزش اخلاقی برای ضرورت شکل گیری حاکمیّت اسلامی سخن گفته می شود. البته ضرورت شناخت این مبانی در گام نخست مبتنی بر این است که از وضعیت نابه سامان اخلاقی و اجتماعی جامعه دینی آگاه شده و از آن وضعیت های نابه سامان ناخوشایند باشیم. در نوشتار حاضر تلاش می شود پیوند وثیق بین اخلاقی زیستن و حکومت اسلامی تدقیق شود.
۴۹.

بررسی محتوایی منتخب الأثر و جایگاه آن در مهدویت نگاری معاصر

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷) 131 - 156

کلید واژه ها: لطف الله صافی گلپایگانی ره منتخب الأثر مهدویت امام دوازدهم مهدویت نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۸
بررسی محتوایی منتخب الأثر فی الامام الثانی عشرعج نوشته آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی ره می تواند علاقه مندان به آموزه مهدویت را با اثری برجسته در این زمینه آشنا سازد. این کتاب در چاپ های گوناگون، شمار متفاوتی از روایات مهدویت را نقل کرده است. در چاپ یک جلدی 830 روایت، دوره 3 جلدی 1287 روایت و فارسی شده است و دوره 6 جلدی 1301 روایت از حدود سیصد منبع سنی و شیعه در مهدویت نقل شده است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش بنیادین است که برجسته ترین ویژگی این اثر که سبب شده در هفت دهه گذشته در مهدویت نگاری مورد توجه جدی قرار گیرد چیست؟ نتیجه به دست آمده این است که این اثر به دلیل فراگیری نقل روایات در بیشتر مباحث مهدوی با چینشی نوین و تحلیل های درخور، نقش برجسته ای در مهدویت نگاری پس از خود داشته است. احادیث این کتاب در ده فصل در مباحث گوناگون سامان یافته است. آنچه که این اثر را از کتاب های حدیثی دیگر برجسته ساخته، شمار قابل توجهی از تحلیل هایی است که نویسنده در پانوشت درباره برخی روایات بیان کرده است. در این کتاب به جای آوردن دوباره هر حدیث در هر باب، در آخر هر باب به حدیثی که پیش از آن ذکر شده با یادکرد از جایگاه و شماره اشاره شده است.
۵۰.

تحلیل کد اخلاقی اهیمسا در آیین بودا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 59-76

کلید واژه ها: اهیمسا بودا اصل اخلاقی قاعده اخلاقی کد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۸
می توان ادعا کرد که اخلاق رکنی اساسی و پایه مشترک فطرت تمام انسان هاست؛ ازاین رو زبان مشترکی برای گفت وگو و مقایسه بین ظرفیت های مختلف ادیان محسوب می شود که تحت عنوان نظام اخلاقی مورد بررسی قرار می گیرد. این نظام اخلاقی دارای اجزا و عناصری است که کدهای اخلاقی اصلی ترین آن است. کد اخلاقی اهیمسا یکی از مهم ترین دستورها در نظام اخلاقی آیین بوداست. طبق این اصل، انسان باید از آسیب رساندن به موجودات جاندار اجتناب کند و اگر چنین چیزی محقق نشود، گرفتار کرمه بدی خواهد شد که طبق اعتقاد به تناسخ، در زندگی بعدی او اثر منفی خواهد داشت. می توان گفت که مهم ترین اثر این کد اخلاقی، صلح در جهان است که به عنوان یک اصل در جهان برای انسان ها شناخته می شود. در این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی کد اخلاقی اهیمسا با بهره گیری از منابع دینی آنان تبیین شده، در ادامه لوازم و تعارض و راه حل های آن بیان می گردد.
۵۱.

تطبیق و بررسی رویکردهای الهیاتی و غیر الهیاتی در حوزۀ منابع زیستی و طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 147-167

کلید واژه ها: منابع طبیعی رویکرد غیرالهیاتی رویکرد الهیاتی رویکرد اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۷۹
مسائل محیط زیستی و منابع طبیعی از اهمیت بسزایی در جوامع انسانی برخوردار است؛ لذا شناخت رویکردهای متفاوت درباره آنها نقش بسزایی در سلامت، بهداشت، رشد، حیات و بقای انسان و جانداران دارد. هدف پژوهش، بررسی تطبیقی رویکردهای الهیاتی و غیرالهیاتی در حوزه منابع زیستی و طبیعی است. سؤال پژوهش بررسی چگونگی رویکردهای الهیاتی در حوزه منابع زیستی و طبیعی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته است. از یافته های پژوهش و در مقام مقایسه دیدگاه ها می توان به این نتیجه دست یافت که دیدگاه های غیرتوحیدی عموماً قائل به احترام به طبیعت و پرهیز از ضرر به آن اند که در این حوزه با دیدگاه توحیدی مشترک اند؛ با این تفاوت که در دیدگاه های توحیدی، انتساب طبیعت به خداوند مورد توجه بوده و وظایفی در این باره تعیین شده است؛ اما طبیعت در آموزه های اسلام در مقیاسی بالاتر از سایر مکاتب غیرتوحیدی و توحیدی مورد تأیید قرار گرفته و ضمن تأکید بر انتساب به خداوند متعال، در سه حوزه قرآن، احادیث و عقلانیت، به طور مبسوط به تبیین احکام، آثار و وظایف انسان ها در قبال آن پرداخته است.
۵۲.

دلالت های مبانی کلامی اسلامی در توجیه نظریه «عدالت اقتصادی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 173 - 192

کلید واژه ها: عدالت اقتصادی مبانی کلامی توجیه معرفت منبع معرفت حق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۴
در نظریه عدالت اقتصادی به طور عمده در رابطه با کیفیت توزیع درآمد، شغل، فرصت ها، آزادی های اقتصادی، فراغت، حقوق و امتیازها و به طور کلی توزیع بهره مندی های اقتصادی میان افراد و گروه ها نظریه پردازی می شود. در این میان اندیشمندان عدالت پژوه نظریات بسیار متفاوتی ارائه کردند که یکی از منشأهای اختلاف ایشان، تفاوت در مبانی کلامی این نظریات در شناخت مفهوم عدالت اقتصادی است. در این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی دلالت های مبانی کلامی اسلامی در توجیه نظریه عدالت اقتصادی کاوش می شود. در این مقاله این نتیجه به دست آمده است که برخی مبانی کلامی و اعتقادی اسلامی مانند توحید در فاعلیت، توحید در خالقیت و توحید در ربوبیت الهی دلالت بر این دارد که آنچه می تواند حقیقتاً منشأ ایجاد حق اقتصادی در چیزی باشد رابطه فاعلی ذی حق در تولید و به وجود آمدن آن است. رابطه طولی میان فاعل های مختلف در تولید، سبب تقدم حق فاعل های مراتب بالاتر نسبت به حق فاعل های مراتب پایین تر می شود. بر این اساس در نظریه عدالت اقتصادی اسلام؛ خدای متعال در عالی ترین مرتبه خالقیت و فاعلیت و ربوبیت، یگانه ذی حق بالاصاله در عالم وجود است و سایر حقوق اقتصادی باید از جانب او افاضه می شود. در نتیجه تنها راه توجیه حقوق اقتصادی در اسلام «اراده تشریعى الهى» است که از طریق کتاب، سنت و عقل قابل کشف است.
۵۳.

بررسی کارایی روایات جریان یافتن سنت انبیای پیشین درباره امام مهدی (عج) در تحلیل علت غیبت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 7 - 26

کلید واژه ها: امام زمان علل غیبت سنت های الهی سنت غیبت انبیاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۱
غیبت امام زمان، رخدادی مهمّ و پراهمیّت در تاریخ شیعه است که از جهات مختلف قابل تأمل و بررسی است. یکی از مهم ترین این جهات، چرایی غیبت امام زمان؟ع؟ است که در روایات فراوانی از اهل بیت؟عهم؟ و در قالب عناوین متعددی انعکاس یافته است. از جمله این عناوین که پژوهشگران برشمرده اند، جریان یافتن سنّت انبیای پیشین درباره امام زمان؟ع؟ است. در این مقاله چند روایت متناسب به ویژه روایت سدیر از امام صادق؟ع؟، مورد ارزیابی سند و دلالت قرار گرفته است و با استفاده از تحلیل دقیق واژگان و عبارات، نسبت این روایات با مسئله علل غیبت امام زمان؟ع؟ تبیین گردیده است. بر این اساس، اگر چه بیان صریح و روشنی درباره علل غیبت دربرندارد، لکن اگر بر اساس فرمایش امام، «علت غیبت امام زمان؟ع؟، جریان یافتن سنت های انبیای پیشین است، یعنی همان اسباب و علت ها، یا همان ویژگی ها نیز در اینجا هم وجود داشته و از این رو، غیبت امام زمان؟ع؟ نیز تحقق یافته است.» حال، اگر با استفاده از روایات دیگر، سببِ غیبت انبیای پیشین را یافتیم؛ آنها را می توانیم برای غیبت امام زمان؟ع؟ نیز مطرح کنیم. در نتیجه این عنوان (جریان یافتن سنت انبیای پیشین) نیز می تواند تا اندازه ای در تحلیل جامع علل غیبت امام زمان؟ع؟ مفید و کارساز باشد، بلکه با توجه به تحلیل جامع عقلایی علل غیبت، عنوانِ جامعِ دیگر عوامل و علل غیبت خواهد بود.
۵۴.

بررسی میزان انعکاس مولفۀ منجی آخرالزمان در قیاس با سایر مؤلفه های تربیتی در کتب فارسی ابتدایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 179 - 198

کلید واژه ها: کتب فارسی ابتدایی منجی مهدی (عج) آخرالزمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۴
نونهالان و نوآموزان مهم ترین سرمایه های یک مملکت برای تضمین آینده و استمرار و تداوم حرکتی است که آن سرزمین مدعی انجام آن است. برای نظام اسلامی ایران نسل آینده ساز در مقطع ابتدایی مهم ترین ذخایر این مسیر هستند. با عنایت به اهمیت این دوره، ضرورت تربیت این نسل مطابق الگوهای ملی و اسلامی شایان توجه است. در این پژوهش محقق بر آن است که به بررسی مؤلفه های مهم تربیت از جمله شاخص اعتقاد به منجی در قیاس با یکدیگر بپردازد. این پژوهش که از نوع توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحلیل محتوی و به روش کتابخانه ای به انجام رسیده است. داده های مورد نیاز براساس جامعه آماری مورد نظر، یعنی؛ کتب فارسی شش پایه ابتدایی، به عنوان بسترهای انتقال فرهنگ کشور، گردآوری نموده است. با بررسی مؤلفه های مورد نظر به این نتیجه می رسیم که علیرغم اهمیت امیدبخشی و ترسیم آینده برای نسل آینده ساز، آیتم اعتقاد به منجی در پائین ترین جایگاه نمودار فراوانی این مقطع دیده می شود. قاعدتاً بازتاب این مؤلفه با چنین فراوانی، با عنایت به نوع نگرش و ادعایی که به عنوان جامعه اسلامی بسترساز برای مسلمین و مستضعفین جهان، نه مناسب است و نه شایسته و لزوم بازنگری در این سرفصل ها در تجدید چاپ ها یا تغییر چاپ ها الزامی و ضروری است.
۵۵.

بررسی نسبت ادله عصمت انبیاء با جواز ترک اولی̍ و پاسخ به اشکالات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 97-114

کلید واژه ها: عصمت انبیاء ترک اولی خطا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۷۳
در نگاه بدوی و غیردقیق ممکن است به ذهن برسد پذیرش ترک اولی̍̍ با دلایل عقلی عصمت ناسازگار است؛ زیرا ترک اولی̍ ترجیح مرجوح است و خطا. ازاین رو پذیرش آن با دلایل عقلی عصمت که هر گونه خطایی را از انبیاء رد می کند ناسازگار است. سه حیطه عمده عصمت عبارتند از: 1. عصمت در دریافت و ابلاغ وحی؛ 2. عصمت از گناهان؛ 3. عصمت از خطا در امور غیردینی. نگارنده معتقد است: پذیرش و اقامه دلیل برای دو حیطه نخست قطعاً با پذیرش ترک اولی̍̍ منافاتی ندارد. حیطه سوم عصمت بر دو قسم است: 1. خطایی که غیرمستقیم سبب اخلال در هدف اصلی انبیاء در دعوت و ارشاد مردم می شود. 2. خطایی که چنین پیامدی ندارد. ترک اولی̍̍ در قسم دوم می گنجد. ظاهر کلام متکلمان نشان می دهد: مقصودشان از «عصمت از خطا» فقط مصونیت از خطای قسم نخست است، نه مصونیت از خطای قسم دوم. پس بین عصمت از خطا و پذیرش ترک اولی̍̍ ناهمخوانی وجود ندارد. این مقاله درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به اثبات مدعای فوق و پاسخ به اشکالات بپردازد.
۵۶.

ارزیابی روشیِ عنوان «افسانه های حسین» از مدخل «حسین بن علی» در دائره المعارف اسلام لایدن هلند بر اساس باورهای کلامی امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 115-128

کلید واژه ها: افسانه های حسین دائره المعارف اسلام باورهای کلامی امامیه ال. وچیا والیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۸
عنوان «افسانه های حسین» در ذیل مدخل «حسین بن علی» در «دائرهالمعارف اسلام» لایدن هلند قرار دارد. نویسنده این عنوان اعتقاد دارد برخی از شیعیان افراطی شخصیت حسین بن علی(ع) را فرازمینی می پندارند و چیزهایی را به او نسبت می دهند . وجود نوری امام قبل از خلقت، مقام شفاعت در آخرت و معجزات دوران های گوناگون زندگی آن حضرت از جمله اموری هستند که نویسنده عنوان «افسانه های حسین» را برای آن برگزیده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای در پی آن است که شیوه های به کاررفته در این عنوان را بررسی کند تا درستی روش نویسنده را بسنجد. با وجود تلاش نویسنده در بهره گیری از منابع مختلف و توجه به سیر تاریخی در بیان مسائل، وی برخی امور را نادیده گرفته است؛ از جمله: حذف مقدمات لازم عقلی و نقلی در بیان برخی مطالب، خطا در برداشت، مراجعه مستقیم به منابع خام حدیثی در انتقال اعتقادات کلامی، غلبه پیش فرض ها و اجتهادات به جای بیان عقاید شیعه. این مسئله موجب وارد آمدن نقدهای جدی در زمینه روش استنادی، علمی منطقی، معرفت شناسی و ساختاری به این بخش از مدخل شده است.
۵۷.

تبیین و نقد عقل ورزی وهابیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 39-56

کلید واژه ها: عقل ورزی عقل منبعی عقل ابزاری وهابیان ادله اثبات وجود خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۵۸
«عقل ورزی» یکی از مبانی مهم هر مکتب فکری است و توجه لازم یا غیر لازم یا کمتر از حد لزوم نسبت به آن می تواند نظریات برآمده از هر مکتب را تحت الشعاع قرار دهد. به دیگر سخن، یکی از راه های ارزیابی نظریات یک مکتب ارزیابی مبانی آن، و یکی از مهم ترین مبانی، بهره گیری بایسته و شایسته از عقل است. اگرچه وهابیت از این نظر همواره از سوی محققان نکوهش گردیده است، اما به نظر می رسد می توان نگاه دقیق تری به جایگاه مسئله عقل در منظومه فکری آنها انداخت و نقدهای بینادی تری نسبت به آنها داشت. این نوشتار بر آن است تا با روش تحلیلی انتقادی جایگاه عقل را از منظر وهابیت در هفت محور (قواعد عقلی، حسن و قبح عقلی، عقل ابزاری، عقل منبعی، تعارض عقل و نقل، تقدم نقل بر عقل، و مخالفت با برخی علوم عقلی) بررسی کند. براساس یافته های این پژوهش، مهم ترین ایراد بر آنها در حوزه تعارض عقل و نقل، حسن و قبح عقلی و نیز مخالفت با برخی علوم عقلی است. علاوه بر آن ایشان در حوزه عقل منبعی نیز تلاش وافری از خود نشان نداده اند.
۵۸.

نقد مبانی کانت در رابطه ایمان با عمل عبادی: با تأکید بر نظر مرتضی مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال بیستم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۷) 311 - 321

کلید واژه ها: ایمان عمل عبادی نقد مطهری کانت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۰
رابطه ایمان با عمل از مسائلی است که مورد بحث و اختلاف نظر میان فیلسوفان و متکلمان اسلامی و غربی بوده است. در همه ادیان از پیروان خواسته شده که علاوه بر ایمان در مرحله عمل نیز به دین پایبند باشند. در این میان کانت در آثار خویش عقل انسان را قادر به ترسیم برنامه ای جامع برای سعادت خود می داند و معتقد به خودآیینی اخلاقی است. مطهری با تکیه بر قدرت عقل در تشخیص اصول و کلیات معتقد است که عقل بشری توانایی ترسیم چنین نقشه راه جامعی را ندارد و به نقد دیدگاه های کانت دراین باره پرداخته است. در این مقاله، با استفاده از روش های توصیفی و تطبیقی و بالاخص انتقادی، آسیب های وارده بر مبانی کانت در رابطه ایمان با عمل عبادی بررسی می شود. آسیب هایی که می توان از منظر مطهری به این ایده کانت وارد دانست عبارت اند از: تقلیل مفاهیم دینی به دریافت های عقلانی، عدم توجه به تفاوت بین حسن فعلی و فاعلی، بشری انگاشتن قوانین الهی، سرگردانی، گرفتاری در تناقض ایده و عمل، غفلت از ریشه و مبدأ افعال عبادی و اخلاقی، عدم تفکیک بین هدف و وسیله، عدم تفکیک بین انواع روابط.
۵۹.

مقایسه تطبیقی ادعای مهدویت محمد بن تومرت و سید محمد فلاح براساس رسائل اعزما یطلب و کلام المهدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 157 - 178

کلید واژه ها: محمدبن تومرت سیدمحمد فلاح ادعای مهدویت مقایسه تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۴۹
مهدویت و مبانی آن، در تحولات نقاط مختلف تاریخ اسلام تأثیر بسیار زیادی داشته است. دو جریان مدعی مهدویت با نگاشتن رساله های مهدوی برای دست یابی به اهداف سیاسی خود، نهضت خویش را آغاز کرده و برای مشروعیت بخشیدن به حرکت خویش، آن را در قالب منجی گرایانه و اصلاح طلبانه مطرح کردند. محمدبن تومرت و سیدمحمد فلاح، از مدعیان مهدویت هستند که در غرب و شرق جهان اسلام ادعای فعالیت سیاسی و فکری داشتند. بر این اساس آنچه مهم به نظر می رسد؛ بررسی ادعای مهدویت محمدبن تومرت و سیدمحمد فلاح با استفاده از رسائل اعزمایطلب و کلام المهدی می باشد. این پژوهش با رویکردی مقایسه ای و تحلیلی و با تاکید بر رسائل سیاسی آنها، تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان مهدویت چگونه توانست جنبش فکری آنها را تبدیل به حرکتی سیاسی کند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که طرح مسائل فکری مهدویت در رساله ها، تأثیر زیادی در مشروعیت بخشیدن جنبش های آنها داشته و با استمداد مهدویت موفق شدند در ابتدا جنبش خود را تبدیل به قدرت سیاسی کنند. اما با توجه به برداشت های سیاسی و تحریف این گفتمان و تبدیل آن به ابزاری برای کسب قدرت، در ادامه هر دو جریان دچار افول گشتند.
۶۰.

ارزیابی نظریه جابری در تغییر عصریِ گفتمان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 299 - 324

کلید واژه ها: قرآن گفتمان تغییر زبان عرف عام جابری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۳
محمد عابد جابری، یکی از نوگرایان معاصر عرب است که با تأثیرپذیری از اندیشمندان فرانسوی و با تکیه بر روش های نوین پژوهشی، به ویژه در حوزه معرفت شناسی، به انتقاد از متون اسلامی، از جمله قرآن پرداخته است. با توجه به آسیب هایی که رویکرد انتقادی وی درباره قرآن دارد، تحقیق پیش رو بر آن شد تا با روش توصیفی، تحلیلی به تبیین و نقد مبانی و دیدگاه های وی درباره تغییر عصریِ گفتمان قرآن بپردازد. طبق بررسی انجام شده، دیدگاه های جابری در دو حوزه مبانی و دیدگاه عبارت اند از: 1. بین متون غیر هم عصر، گسست معرفتی وجود دارد؛ 2. لازم است، با قرار دادن هر متن در بستر تاریخی خود، به کشف ساختار اجتماعی و سیاسی مولّدِ گفتمان آن متن و در نهایت به قرائت انتقادی از گفتمان آن اهتمام ورزید؛ 3. قرآن به حسب شرایط محیطی جامعه عرب نازل شده است؛ 4. مفاهیم و اندیشه های قرآن بر اساس عرف عام و عربی فهم می شود؛ 4. احکام قرآن با گذر زمان قابل تغییرند. مبانی و دیدگاه های مذکور از جهاتِ عدم قطعیت وجود گسست در ساختارهای معرفتی، هم نوایی با اندیشه های جبرگرایانه، اتکا به پیش فرض های اومانیسمی، عدم تأثیرپذیری قرآن از شرایط محیطی به رغم توجه به آن، اشتمال قرآن بر مفاهیم و اندیشه هایی نو و بدیع و دایر مدار مصلحت و حکمت بودن احکام قرآن در همه اعصار نقد می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان