نگاهی به زبان دینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قبسات ۱۳۸۱ شماره ۲۵
حوزه های تخصصی:
این مقال بر آن است تا افق روشنی از بحث درباره زبان دینی را عرضه کند؛ از این رو، ابتدا به خاستگاه این بحث که گزاره‌های کلامی و الاهیاتی هستند، اشاره شده است؛ یعنی گزاره‌هایی که موضوع آنها خدا و محمول آنها یکی از صفات الاهی است. از آنجا که خدا، موجودی ماورای طبیعی به‌شمار می‌رود کاملاً از اشیای محسوس متمایز است و زبانی که ما با آن سروکار داریم، زبانی است که از محدودیت و امکان برخوردار است؛ بنابراین، این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توانیم دربارة خدا با همین زبان متعارف سخن بگوییم. برای حل این مشکل راه‌حل‌های گوناگونی مطرح شده است که عبارتند از: 1. نظریة تمثیلی؛ 2. نظریة اشتراک معنوی؛ 3. نظریه معناداری گزاره‌های دینی که شامل دو اصل تأییدپذیری و ابطال‌پذیری تجربی‌اند. پس از طرح چنین نظریه‌ای دربارة معناداری گزاره‌های دینی، عده‌ای از فلاسفه چنان تحت تأثیر مشکلات مربوط به تحقیق‌پذیری قرار گرفتند که گزاره‌های دینی را غیرواقع‌نما تلقی کرده، به‌سوی تفسیرهای غیرشناختاری از زبان دینی گرایش یافتند که عبارتند از: 1. نظریة ابراز احساسات؛ 2. نظریة نمادین بودن؛ 3. تفاسیر شعائری و آیینی؛ 4. نظریة اسطوره‌ای دانستن زبان دینی. در ادامه، این نظریات نقد و بررسی، و در پایان، دیدگاه قرآن در باب زبان دینی مطرح شده است.