دِرنگی درباره تبعیت احکام از مصالح و مفاسد (مطالعه موردی: گزارش محمد بن سنان از امام رضا (ع)) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اشاعره وجود اغراض و غایات را به کلی در افعال الهی منتفی می دانند، اما عدلیه بر این باورند که احکام شرعی، تابع مصالح و مفاسد واقعی است؛ بنابراین شارع مقدس، از پسِ جعلِ احکام، اغراض و مقاصدی را دنبال می کند. پرسش مهمی که در اینجا مطرح شده این است که آیا مصالح و مفاسد، الزاماً در متعلق تکالیف نهفته یا اینکه اصل تکلیف می بایست دارای مصلحت و مفسده باشد ولو اینکه متعلّق تکلیف، فاقد ملاک باشد؟ مشهور، بحث را به گونه ای ارائه کرده اند که وجه اول را تایید می کند. در مقابل، برخی معتقدند تکلیف باید مشتمل بر ملاک باشد. این ملاک می تواند در متعلق امر و نهی یا خود امر و نهی قرار داشته باشد. پرسش دیگر این است که آیا در این گزاره که عقل بشر، قادر به درک ملاکات احکام نیست تا بر پایه علل مستنبط و کشفیات ظنی، به تعمیم و تخصیص حکم بپردازد، هیچ تمایزی میان عبادات و معاملات وجود ندارد؟ در این پژوهش به روش تحلیلی کوشیده شده با تأمل در مقتضای خبر محمد بن سنان از امام رضا (ع) با مفروض انگاشتن اعتبار سندی و نیز فارغ از ادله عقلی و نقلی دیگر، پاسخی برای دو پرسش مذکور ارائه شود. مقتضای خبر مذکور، آن است که متعلّق حکم، نه صرفاً نفس تکلیف می بایست مشتمل بر مصلحت و مفسده باشد. ضمن آنکه ناتوانی عقل برای کشف مناطات احکام، مختص به احکام عبادی است.Content analysis of the report of Muhammad ibn Sinan from Imam Reza (as) on the observance of rulings on interests and corruptions
The Ash'arites consider the existence of intentions and ends to be completely ruled out in divine actions, but the judiciary believes that the Shari'a rulings are subject to real interests and corruptions. The important question that arises here is whether the interests and corruptions necessarily lie in the belonging of the duties or whether the principle of the duties must be expedient and corrupt, even if the belongings of the duties have no criteria? Celebrities have presented the argument in a way that confirms the first aspect. On the contrary, some believe that the task should include criteria. This criterion can be in the possession of the command and prohibition or the command and prohibition itself. Another question is whether there is no distinction between worship and transaction in the statement that the human intellect is not able to understand the criteria of the rulings in order to generalize and assign the rulings based on the apparent causes and suspicious discoveries? In this research, which has been done analytically, an attempt has been made to provide an answer to these two questions by considering the appropriateness of the news of Muhammad ibn Sinan from Imam Reza PBUH, assuming the authenticity of the document, and regardless of other rational and narrative arguments.
تبلیغات
