مطالعات مدیریت انتظامی (پژوهش های مدیریت انتظامی)

زمینه و هدف : در جوامع مختلف برای دستیابی به تعالی در سازمان ها، براساس نوع جهان بینی طراحان، الگوهای تعالی سازمانی مختلفی ارائه شده است. قرآن کریم کتاب مدیریت عالم هستی و هدایت انسان از طرف خالق هستی بوده و غنی ترین منبع برای ترسیم الگوی تعالی سازمانی است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه های تعالی سازمانی و ارائه الگوی مربوطه با رویکرد قرآنی است. روش : این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و با رویکرد کیفی انجام شد. شیوه جمع آوری داده ها، بررسی اسناد و تجزیه و تحلیل داده ها براساس راهبرد تحلیل مضمون است. کل محتوای تفسیر نور، نمونه پژوهش است. یافته ها : در مرحله اول بیش از 18000 شناسه مرتبط دریافت و طی فرایند کدگذاری براساس راهبرد تحلیل مضمون، 913 مضمون پایه شناسایی و با ترکیب و تلخیص آن ها، 91 مضمون سازمان دهنده و درنهایت طی فرایند ترکیب و تلخیص، 11 مضمون فراگیر باعنوان مؤلفه های الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم استخراج شدند. این مؤلفه ها عبارت اند از: اسلام و ایمان به تمام ابعاد و ارزش های آن، سنت های الهی، عوامل تسهیل کننده، عوامل بازدارنده، رهبری، منابع انسانی، نعمت های سازمانی (منابع)، عمل صالح (فرایندها)، حسابرسی و معاد سازمانی، نتایج، اصلاح و بهبود مستمر. درنهایت با توجه به این مؤلفه ها و با استفاده از رویکرد سیستمی، الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم ارائه شد. نتایج : رکن اساسی الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن، مؤلفه اسلام و ایمان به تمام ابعاد آن است و خداشناسی محوری ترین موضوع در اسلام بوده و خداوند متعال، مالک و مدیر عالم هستی است. خداوند براساس قوانین ثابت، باعنوان سنت های الهی بر عالم هستی مدیریت می کند. مدیران سازمان ها، اگر بخواهند در مسیر تعالی قدم بردارند باید در طول مدیریت خداوند، قدم بردارند و تمام مؤلفه های مؤثر در تعالی را براساس رضایت خداوند مدیریت کنند.

زمینه و هدف: نواحی روستائی کشور با مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی مختلفی مواجه اند که وقوع جرائم ازجمله آن هاست. توسعه، خلاقیت و تحرک اجتماعی جوامع روستائی در گرو امنیت و آرامش است و مهم ترین شاخص امنیت پیشگیری از جرم است. هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی وقوع بزهکاری در نقاط روستائی شهرستان زنجان و تدوین راهبردهای پیشگیری از این جرائم است. روش : این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نحوه جمع آوری داده ها، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش جرائم سرقت رخ داده در سکونت گاه های روستائی شهرستان زنجان به تعداد 293 روستا است. در بخش تدوین و انتخاب راهبردها مجموعه ای از نخبگان آگاه به موضوع (32 نفر) مشارکت کردند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تصمیم گیری چندمعیاره تعیین اولویت با شباهت به راه حل مطلوب یا تاپسیس[1] در نرم افزار متلب[2] استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد شهرستان زنجان بیشترین میزان رخداد جرائم سرقت را در استان داشته و 19/32 درصد جرائم سرقت روستائی استان در این شهرستان رخ داده است. سرقت از اماکن مهم ترین سرقت رخ داده در نقاط روستائی شهرستان با 66/53 درصد کل جرائم بوده است. نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد براساس 5 معیار تعیین شده برای ارزش گذاری راهبردها شامل اهمیت از منظر پیشگیری، کارایی و اثربخشی در پیشگیری از جرائم روستائی و بودجه و هزینه و زمان مورد نیاز برای اجرا، راهبردهای بخش آموزش و آگاه سازی با کسب بالاترین امتیاز در فن تاپسیس، اثربخش ترین رویکرد در زمینه پیشگیری از جرائم روستائی این شهرستان است.

زمینه و هدف : سلامت سازمانی در سازمان پلیس که با تمرکز بر کیفیت و کسب رضایت مردم، مسئولیت خدماتی، انتظامی و امنیتی را به عهده دارد، یکی از مؤلفه های مهم پاسخگویی و جلب مشارکت عمومی است که عامل تحقق اهداف و برنامه های سازمانی است. هدف پژوهش حاضر شناسایی راهبردهای ارتقاء سلامت سازمانی در کلانتری ها و پاسگاه های انتظامی استان قم است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردى و از نظر روش، روش ترکیبی متوالی اکتشافی است. جمع آوری داده ها به روش اسنادی و میدانی انجام شد. ابتدا در مصاحبه با 21 نفر از نخبگان پلیس، به شیوه گلوله برفی و تا اشباع نظری، فهرستی از ضعف ها، قوت ها، فرصت ها و تهدیدهای سلامت سازمانی، باعنوان مفاهیم اولیه و ثانویه به روش تحلیل نظریه زمینه ای با کدگذاری باز، انتخابی و محوری، شناسایی و سپس برای وزن دهی به مفاهیم استخراجی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آمارى 150 نفر از فرماندهان و مدیران فرماندهی انتظامی استان قم بود که با استفاده از رابطه کوکران 136 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در نهایت داده ها به روش «اس. دبلیو. اُ. تی[1]» تحلیل شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که پلیس برای توسعه و ارتقای سلامت سازمانی از 13 قوت داخلی و 8 فرصت بیرونی برخوردار است و در شرایط فعلی، زمینه مناسبی برای پیاده سازی راهبردهای تهاجمی در توسعه سلامت سازمانی وجود دارد. نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد که پلیس با تمرکز بر نقاط قوت درونی و بهره گیری از فرصت های بیرونی، می تواند بخشی از تهدیدهای بیرونی که در توسعه سلامت سازمانی مؤثر هستند را کاهش دهد و از طرف دیگر با بازنگری در برنامه های درون سازمانی و رفع نقاط ضعف و آسیب پذیر و استفاده از مزیت های نسبی، گام بلندی را در توسعه سلامت سازمانی در سرانگشتان پلیس (کلانتری و پاسگاه ها) بردارد و از این طریق بیشترین تأثیر را بر دید مثبت جامعه نسبت به خدمات پلیس داشته باشد.

زمینه و هدف : سازمان های دولتی با توجه به ماهیت و هدف خود نیازمند مدیرانی هستند که با وجود تهدید های گوناگون حتی از دست دادن برخی امتیازها باز هم به هنگام تصمیم گیری، شجاعت و اخلاق مداری خود را حفظ کنند. این پژوهش با هدف مدلسازی سنجش شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی ایران انجام شده است.  روش : در پژوهش توسعه ای - کاربردی حاضر، با رویکردی کیفی - کمی، ابتدا از طریق دانش موجود، شجاعت اخلاقی و مصاحبه با خبرگان، ابعاد و شاخص های اثرگذار احصاء شدند سپس با غربال آنها با روش دلفی فازی، مهم ترین شاخص ها و ابعاد انتخاب شدند و با روش ساختاری تفسیری مدلسازی انجام شد. به منظور سنجش شجاعت اخلاقی، با اقتباس از مدل سبک های رهبری بلیک و موتون و تأیید 15 تن از خبرگان به شیوه دلفی فازی مدل نهایی ارائه شد. یافته ها : در این پژوهش مدل ساختاری تفسیری از عوامل مؤثر بر شجاعت اخلاقی مدیران ارشد، همین طور مدل دو بعدی و پنج بخشی طبقه بندی مدیران بر مبنای شجاعت اخلاقی با احتساب امتیاز های کسب شده در پرسشنامه استاندارد طراحی شده در پژوهش، ارائه شد. نتایج : در سطح اول مدل ارائه شده عوامل محیطی، در سطح دوم عوامل سازمانی (اثرگذار ترین)، مدیریتی، فردی و در سطح سوم عوامل شغلی (اثرپذیرترین) قرار می گیرند. همچنین مدل نهایی طبقه بندی که بر مبنای امتیاز حاصل از پرسش نامه مدیران ارشد در یکی از 5 گروه (مدیران منجی، مدیران مرگبار، مدیران بی باک، مدیران مطیع و مدیران محافظه کار) قرار می گیرند، ارائه شد.

زمینه و هدف: پیش کنش بودن سازمان ها ضرورت دنیای در حال تغییر است و از آنجایی که نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران باید بتواند با پیش بینی آینده از وقوع مشکلات جلوگیری کرده و پیشرو انجام تغییرات برای ساختن آینده ای مطلوب باشد، پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان پیش کنشی مطلوب نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شد. روش: روش پژوهش کمّی، هدف پژوهش کاربردی و نوع پژوهش توصیفی پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش 200 نفر از کارکنان فرماندهی انتظامی استان فارس بودند که بر اساس روش سرشماری 200 پرسشنامه توزیع و 199 پرسشنامه جمع آوری شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود، روایی پرسشنامه با روش روایی صوری و محتوا تأیید شد. پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 8/0 به دست آمد. روش آماری تحلیل داده ها، کنترل فازی بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وضعیت مطلوب برای داشتن یک سازمان پیش کنش در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران از ترکیب ابعاد روابط انسانی، سیستم باز، فرآیند داخلی و اهداف عقلائی حاصل می شود. همچنین در فرماندهی انتظامی استان فارس در ابعاد روابط انسانی و سیستم باز، وضعیت موجود پیش کنشی بیشتر از حد نیاز است. در ابعاد اهداف عقلایی و فرآیند داخلی، وضعیت موجود پیش کنشی کمتر از میزان مورد نیاز است.  نتایج : سطح مطلوب پیش کنشی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران 5/91 از 100 بود وبا توجه به اینکه در فرماندهی انتظامی استان فارس در همه ابعاد، وضعیت موجود، مطابق با وضعیت مطلوب نیست این نتیجه حاصل می شود که در این سازمان ضعف در پیش کنشی وجود دارد.

زمینه و هدف: در صورتی که کارکنان ارتباط عاطفی خود با سازمان را از دست داده (تعهد سازمانی) و سعی آنها برای بهبود شرایط نامطلوب، همواره با شکست مواجه شود، دچار حالتی با عنوان سکوت سازمانی شده و در نتیجه، غیبت، کم کاری، تخلف و در نهایت، ترک سازمان از آنها انتظار می رود. با توجه به اهمیت نیروی انسانی متعهد در کار پلیس، ضروری است که الگوی بومی سکوت در سازمان های مختلف شناخته شود. هدف این پژوهش ارائه الگوی سکوت کارکنان دانشگاه علوم انتظامی امین است. روش: این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی است و همچنین ازنظر روش اجرا، توصیفی – تحلیلی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری در بخش اول شامل خبرگان حوزه مدیریت منابع انسانی دانشگاه علوم انتظامی و معاونت نیروی انسانی نیروی انتظامی و در بخش دوم شامل تمام کارکنان دانشگاه است. در بخش اول، مطالعه بر روی تمام خبرگان واجد شرایط انجام شد و در بخش دوم، حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران، 144 نفر تعیین شد. برای گردآوری داده ها از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: الگوی سکوت سازمانی در دانشگاه علوم انتظامی امین دارای ابعاد پنج گانه سکوت تدافعی، سکوت اجتماعی، سکوت مطیع، سکوت ارتباطی و سکوت حفاظتی است. بارهای عاملی ابعاد سکوت سازمانی بالاتر از 30/0 و در سطح 95/0 معنادار هستند. نتایج: سکوت تدافعی با مؤلفه های ترس از مدیریت، ناتوانی در حرف زدن، انزوا و گوشه گیری و حفاظت از خود؛ سکوت اجتماعی با مؤلفه های پرهیز از تمارض، هم نوایی و حفاظت دیگران از ضرر؛ سکوت مطیع با مؤلفه های پذیرش سلسله مراتب سازمانی، بی حرکتی عمدی، اﻃﺎﻋﺖ از ﺿﻮاﺑﻂ و آییﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺗﺼﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻦ کﺎرایﻰ در ﺳﺎزﻣﺎن؛ بعد سکوت ارتباطی با مؤلفه های امکان برقرای ارتباط بین کارکنان و ارتباطات بین کارکنان و مدیران عالی و بعد سکوت حفاظتی با مؤلفه حفاظت از اطلاعات سازمان مفهوم سازی شده است.

زمینه و هدف: هر چند در کشور ما نیز نظریات مختلفی در ارتباط با راهبردهای ارتقاء اقتدار ملی وجود دارد، اما در این پژوهش با نگاه نوگرایانه تلاش شد تا فرمایش های مقام معظم رهبری در کنار نظر اساتید و متخصصان، مبنای ارائه الگویی مؤثر در ارتقاء اقتدار ملی قرار گیرد و مدیریت جهادی در ارتباط با سه مفهوم کلیدی فرهنگ، اقتصاد و علم به عنوان اصلی ترین مفاهیم در دستیابی به اقتدار ملی مورد کنکاش و پایش علمی قرار گیرد. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی است. جامعه مورد مطالعه آن شامل نخبگان و صاحب نظران در سه حوزه فرهنگی (7 نفر)، اقتصادی (7 نفر) و علمی (6 نفر) است. انتخاب مشارکت کنندگان به روش هدفمند بود و تا اشباع نظری ادامه یافت. روش جمع آوری داده ها میدانی و ابزار آن مصاحبه و پرسشنامه باز بود که روایی آن به کمک اساتید و صاحب نظران در هر سه حوزه تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نظریه داده بنیاد استفاده شد. یافته ها: در تدوین الگوی مؤثر در ارتقاء اقتدار ملی از منظر مقام معظم رهبری و جامعه خبرگی، پنج عامل برای ارتقاء ابعاد اقتدار ملی در ابعاد سه گانه فرهنگی، علمی و اقتصادی بر مبنای مدل پارادایمی معرفی شد. این پنج عامل شامل عوامل علی (ساختار اقتصادی، پیشرفت علمی)، عوامل زمینه ای (عدالت اقتصادی، گفتمان سازی انقلاب، سبک زندگی اسلامی - ایرانی)، عوامل واسطه ای (مدیریت جهادی، دیپلماسی علمی، کارآمدی نظام ارتباطات)، عوامل راهبردی (اقتصاد درون زا، چرخه ارزش آفرین علم) و عوامل پیامدی (شکوفایی و توانمندی اقتصادی، مرجعیت علمی و فرهنگی) بودند. نتایج: شکوفایی اقتصادی در سطح کشور و رسیدن به مرجعیت فرهنگی و تمدنی در سطح منطقه و جهان اسلام می تواند به وحدت و یکپارچگی دولت - ملت کمک کرده و درهم تنیدگی سیاست و دیانت می تواند به تحقق و بالندگی فرهنگ و تمدن سازی اسلامی در سطح منطقه و جهان اسلام کمک کند.

زمینه و هدف : فناوری اطلاعات و ارتباطات با سرعت بخشیدن به فرآیند مبادله و تحلیل اطلاعات به ابزاری برای افزایش بهره وری، کارآیی و رشد در جوامع بشری تبدیل شده است و دستیابی آسان به نتایج تجمیع انبوه داده های تولیدشده را فراهم کرده است. در این مطالعه هدف اصلی پژوهش بررسی سازگاری «زیرساخت داده های مکانی» [1] با مأموریت های پلیس است. روش شناسی: این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه افراد عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین و نخبگان صاحب نظر ستاد فرماندهی نیروی انتظامی مرتبط با فناوری بود که درمجموع 30 نفر بودند و به صورت سرشماری نمونه گیری انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته شامل 20 پرسش با طیف لیکرت پنج گزینه ای استفاده شد. پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، 923/0 به دست آمد. داده ها به دو روش توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این مقاله 20 مولفه مورد بررسی قرار گرفت که اصلی ترین مولفه، «بهره مندی پلیس از زیرساخت داده های مکانی و تجمیع بانک های اطلاعاتی موجود در پلیس (پلیس های تخصصی)» بود. نتایج آزمون تی تک نمونه ای حاکی از آن است که «زیرساخت داده های مکانی با مأموریت های پلیس» سازگاری دارد؛ یعنی در سطح معناداری 05/0 فرضیه اول پژوهش تایید شد. همچنین نتایج آزمون تی تک نمونه ای در سطح معناداری 05/0 فرضیه چهارم پژوهش که «نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات زیرساخت داده های مکانی با سایر سازمان های دولتی وجود دارد» را تایید کرد. نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که از چهار فرضیه مطرح شده سه فرضیه «سازگاری زیرساخت داده های مکانی با مأموریت های پلیس»، «نیاز به طبقه بندی اطلاعات در پلیس های تخصصی» و «نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات با سایر سازمان های دولتی» تایید شد. زیرساخت داده های مکانی در مأموریت های پلیس می تواند با کاهش هزینه و کاهش زمان و افزایش سرعت کشف جرم، باعث ایجاد احساس امنیت و اعتماد مردم نسبت به پلیس شود.

زمینه و هدف: اعمال صحیح مدیریت اخلاقی در پلیس راهنمایی و رانندگی، نتایج مستقیم و درون سازمانی خوبی از جمله افزایش تقویت وجدان کار جمعی، نهادینه کردن ارزش های اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی را به دنبال دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اخلاق کار اسلامی بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان پلیس راهنمایی و رانندگی با تأکید بر نقش میانجی اشتیاق شغلی کارکنان پلیس است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ هستند؛ حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران، 120 نفر تعیین و نمونه ها به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای اخلاق کار اسلامی از پرسشنامه توفایل، احمد، رامایه، جان و شاه (2017)؛ اشتیاق شغلی از پرسشنامه استاندارد شاوفلی (2006) و رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه آکارای و آک توران (2015) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، از روش مدل سازی معادلات ساختاری واریانس محور پی. ال. اس استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که اخلاق کار اسلامی بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان پلیس راهنمایی و رانندگی و اشتیاق شغلی تأثیر مثبت و معناداری دارد. افزون بر این، اشتیاق شغلی تأثیر مثبت و معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر، می توان با تأکید و اهمیت دادن به موضوعات اخلاق اسلامی در  پلیس راهنمایی و رانندگی، از آن در جهت کمک به رفتار شهروندی سازمانی و اشتیاق شغلی استفاده کرد.