هادی فدایی

برای مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله و کاهش آسیب های ناشی از آن، حجم گسترده ای از اطلاعات در زمان های اولیه پس از وقوع زلزله ضروری است. مشکل اصلی سیستم های موجود برای برآورد خسارت این است که اطلاعات را نمی توانند به صورت لحظه ای در هنگام وقوع فاجعه مخابره کنند و بر اساس اطلاعات از پیش جمع آوری شده اقدام به برآورد می شود. در سامانه طراحی شده تحت وب در این تحقیق, کاربران با به اشتراک گذاری لحظه ای داده های مربوط به خسارت واردشده به خود یا سایر افراد، حجم گسترده ای از اطلاعات را برای تحلیل در اختیار تیم مدیریت بحران قرار می دهند. سیستم توسعه داده شده علاوه بر جمع آوری و ذخیره اطلاعات داوطلبانه, آنالیز مکانی Heatmap را برای بررسی پراکنش مکانی و نمایش خسارت انجام میدهد. برای بررسی نتایج, سیستم به صورت فرضی در شهر اشنویه در غرب استان آذربایجان غربی پیاده سازی شده ویک سناریوی فرضی برای زلزله طراحی شد. پس از به اشتراک گذاری اطلاعات توسط مردم داوطلب، Heatmap میزان خسارت در زمان کوتاهی تولید و در اختیار مدیران بحران که در اجرای این طرح همکاری کردند قرار گرفت تا درک مناسبی برای تصمیم گیری در هنگام بروز زلزله های احتمالی به دست آید. نتایج نشان میدهد که پیاده سازی این سیستم علاوه بر کاهش چشمگیر سرعت جمع آوری اطلاعات، کاهش زمان تحلیل اطلاعات بر اساس تولید Heatmap را به همراه خواهد داشت به طوری که استفاده از اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه باعث افزایش 6.5 برابری سرعت و زمان تخمین خسارت در مقایسه با روش های سنتی موجود می شود به طوریکه می تواند به عنوان یک روش و دیدگاه نوین در مدیریت مخاطرات محیطی مورد استفاده قرار گیرد.

توزیع زمانی و مکانی رطوبت خاک متغیری کلیدی در برنامه ریزی هیدرولوژیکی است. در محدوده تحقیق، افزایش رطوبت خاک باعث سرعت شکل گیری رواناب می شود. هدف این تحقیق بررسی پتانسیل باند L از سنجنده پالسار 2 (PALSAR-2) ماهواره آلوس (ALOS)، در برآورد رطوبت سطح خاک، به منظور مدیریت منابع آب و کاهش مخاطرات ناشی از سیل است. با استفاده از نمونه برداری تصادفی خوشه ای، نمونه ها دریافت شد. هم زمان با دریافت داده SAR رطوبت وزنی، زبری سطح و محتوای آب گیاهی، میانگین ضرایب بازپراکنش راداری و زاویه فرود روی تصویر اندازه گیری شد. مراحل پیش پردازش، پردازش و پس پردازش داده SAR با استفاده از نرم افزار SNAP و شاخص های گیاهی و نمناکی از لندست 8 سنسور OLI در محیط ArcGIS 10/5 استخراج شد. برای دریافت زبری سطح، دو دوربین دارای زاویه مایل به کار رفت و بیست قطعه عکس، با ده نقطه کنترلی (GCP) برای هر خوشه، گرفته شد. سپس با نرم افزار Agisoft PhotoScan ابر نقاط متراکم محاسبه و سپس مش بندی به منظور تولید DTM انجام گرفت. از زبانه Analysts 3D در ArcGIS پروفیل طولی ناهمواری های سطح برای هر خوشه استخراج شد. به منظور انتخاب مدل مناسب در منطقه، سه مدل در برآورد رطوبت سطح خاک، شامل مدل های Dubois-MLR-WCM، مد نظر قرار گرفت. نتایج سه مدل در برآورد رطوبت سطح خاک در پلاریزه HH به ترتیب در مدل Dubois با  و ، مدل MLR با  و  و مدل WCM با  و  به دست آمد. نتایج نشان داد مدل Dubois در اراضی بایر تا تنک برای محدوده تحقیق و شرایط مشابه مناسب تر است.

گسترش کالبدی سکونتگاه های شهری در چارچوب مفهوم خزش شهری یکی از عوامل اصلی تغییر چشم انداز جغرافیای شهری در جهان معاصر به شمار می آید؛ این پدیده پیامدها و چالش های بسیاری برای توسعه پایدار و زیست پذیری نواحی شهری در پی دارد. در اغلب موارد خزش به مفهوم گسترش فیزیکی و رشد کنترل نشده و بی برنامه سکونتگاه های شهری در قلمرو فضاهای پیراشهری شناخته می شود. هدفِ این پژوهش، بررسی ادراکات شهروندان از اثرات خزش شهری در دماوند از توابع استان تهران است. در چارچوب روش شناسی کمّی با رویکرد توصیفی پیمایشی، از 384 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از یک پرسش نامه استاندارد پرسشگری به عمل آمد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف برای بررسی وضعیت نرمالیتی داده ها به کار رفت. پس از اطمینان از نرمال بودن داده ها، آزمون تی تک نمونه ای برای تجزیه و تحلیل آماری به کار رفت. پایایی هر یک از ابعاد پنجگانه مورد بررسی، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه شهروندان اثرات منفی خزش شهری در همه ابعاد بررسی شده بالاتر از از حد متوسط است. در این میان، مهم ترین اثرات منفی خزش شهری در دماوند از دیدگاه شهروندان عبارت ا ند از: "تغییر غیراصولی کاربری زمین های کشاورزی"، "افزاش آلودگی هوا"، "افزایش هزینه های احیای طبیعت و حفاظت از محیط زیست"، "اختلال در نظم و امنیت اجتماعی و اقتصادی شهر"، " رشد فیزیکی شهر به طور بی برنامه، خودجوش و کنترل نشده". یافته های پژوهش دربردارنده نتایج کاربردی برای نهادهای مرتبط با برنامه ریزی شهری و منطقه ای و همچنین آمایش سرزمین در شهرستان دماوند است.

زمینه و هدف: استفاده از سامانهاطلاعات جغرافیایی گوشی تلفن همراهیکی از ابعاد پیشرفته استفاده از قابلیت های گوشی تلفن همراه است که با توجه به انعطاف پذیی و سادگی نسبت به سایر سامانه های سنتی اطلاعات جغرافیایی کاربردهای گوناگونی داشته که یکی از مهم ترین این کاربرد ها استفاده از آن در پیشگیری از جرم است. این تحقیق به منظور بررسی نحوه بهره مندی پلیس از سامانه اطلاعات جغرافیایی گوشی تلفن در جمع آوری اطلاعات جرایم انجام شده است. روش: تحقیق حاضر از نظر گرد آوری اطلاعات کمّی و از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری آن 30 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین و نخبگان صاحب نظرِ حوزه ستاد فرماندهی ناجا و سایر نهادهای در ارتباط با فن آوری نوین جغرافیا هستند که به صورت تمام شمار انتخاب شده اند. ابزار گرد آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که برای تأیید روایی محتوایی آن، نظر کارشناسان و متخصصان مبنا قرار گرفته و پایایی نیز بر اساس مقدار آلفای خروجی از نرم افزار اس پی اس اس 923/0 محاسبه شد و داده های به دست آمده با نرم افزار spss23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد، استفاده از قابلیت سامانه اطلاعات جغرافیایی گوشی تلفن همراه با مأموریت های پلیس برای پیشگیری از جرایم سازگاری دارد؛ یعنی در سطح معنی داری 05/0 فرضیه اول تحقیق تأیید شد (001/0>p). هم چنین نتایج آزمون t تک نمونه ای در سطح معنی داری 05/0 فرضیه چهارم پژوهش که استفاده از قابلیت سامانه اطلاعات جغرافیایی گوشی تلفن همراه منجربه کاهش زمان گزارش جرم می شود را تأیید کرد (023/0=P). نتیجه گیری: نتایج حاصل از یافته های پژوهش نشان داد؛ استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی گوشی تلفن همراه ضمن ساده کردن دسترسی به اطلاعات مکانی و زمانی مجرمان، باعث کاهش زمان گزارش دهی و پیشگیری از جرم خواهد شد و از سویی می تواند در مأموریت های با کاهش هزینه و کاهش زمان سرعت کشف جرم سبب ایجاد احساس امنیت و اعتماد مردم نسبت به پلیس شود.

  تخمین خسارت بر اساس مدلهای از پیش تعیین شده و بازدید میدانی از ان جهت که نیازمند صرف زمان و هزینه زیادی است، با کاستی های زیادی روبه رو است. ازاین رو در این تحقیق سعی بر توسعه یک سیستم مبتنی بر وب جهت جمع آوری اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه در هنگام وقوع زلزله شده است که کاربران در زمان زلزله با به اشتراک گذاری سریع اطلاعات مربوط به خسارت مالی و جانی واردشده به خود یا سایر افراد، حجم گسترده ای از اطلاعات را برای تحلیل در اختیار تیم مدیریت بحران قرار می دهند. در این تحقیق برای ساخت نقشه طبقه بندی شده خسارت، بر اساس میزان خسارت گزارش شده توسط مردم مورد استفاده قرارگرفته است. برای ارزیابی نتایج، این سیستم در شهر مسجد سلیمان که اخیرا زمین لرزه در آن اتفاق افتاده است، پیاده سازی شد و 132 نفر در جمع آوری اطلاعات شرکت کردند. صحت سنجی اطلاعات با استفاده از نقشه خسارت انجام گرفت و سرعت و دقت صحت سنجی به میزان چشم گیری افزایش پیداکرد و براساس این روش 65/76% اطلاعات صحیح در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که استفاده از اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه باعث بهبود 83% سرعت تخمین خسارت و کاهش 75% هزینه ها در مقایسه با روش های موجود می شود. علاوه براین نتایج نشان میدهد که پیاده سازی این سیستم ها در هر سازمانی علاوه بر افزایش چشمگیر سرعت جمع آوری اطلاعات، کاهش زمان تحلیل اطلاعات بر اساس تولید آنالیزهای مکانی را به همراه خواهد داشت.

یکی از اهداف مدل رقومی ارتفاع تولید نقش ه ه ای توپوگرافی است که نشان دهنده عوارض طبیعی اعم از رودخانه ها، دریاچه ها، کوه ها و عوارض مصنوعی مانند شهرها، جاده ها و پل ها بوده و در مطالعات زیرساختی و استراتژیک از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از تصاویر ماهواره ای یکی از راه های استخراج مدل های رقومی ارتفاع می باشد. هدف از این مطالعه بررسی نحوه استخراج مدل رقومی ارتفاعی تولید شده از تصاویر سنجنده پریسم همراه با فایل کمکی چندجمله ای منطقی موسوم به RPC می باشد . به منظور نیل به اهداف مطالعاتی از تصاویر ماهواره ای با بهره گیری از روش اکتشافی با تکنیک سنجش از دور استفاده شده است. تصاویر استریو ماهواره استر اخذ شده در تاریخ 2010/05/21 میلادی مورد استفاده قرار گرفته است، همچنین برای ارزیابی مدل رقومی ارتفاع از تصاویر استریو سنجنده پریسم که در تاریخ 2009/08/07 میلادی اخذ گردیده، استفاده شده است. نتایج نشان داد که RMSE  به عنوان شاخص خطا برای مدل رقومی ارتفاع استخراج شده از PRISM ، ASTER به ترتیب 3/66 و 6/8 متر می باشد. نتایج به دست آمده از انحراف معیار پیکسل های تصاویر استریو سنجنده پریسم در جهت طولی1/9 متر و در جهت عرضی 2/3 متر و فاصله پیکسل های مدل رقومی ارتفاعی 3 متر می باشد. که دقت مدل رقومی ASTER کمتر از اندازه پیکسل ها یعنی کمتر از 15 متر می باشد، یعنی در جهت طولی 6 متر و در جهت عرضی 7 متر در پیکسل است که در مجموع 13 متر می باشد. نتایج خطای انحراف معیار منطبق بر نتایج RMSE بود که تأیید کننده مدل رقومی ارتفاعی PRISM است. بنابراین دقت مدل رقومی استخراج شده از تصاویر سنجنده PRISM بالاتر از ASTER می باشد. پیشنهاد می شود در کل مرزهای کشور از مدل رقومی ارتفاعی با دقت بالا که با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی تولید شده از تصاویر استریو سنجنده پریسم از ماهواره آلوس که همراه با فایل های ضرایب منطقی چندجمله ای ( RPC ) برای تصحیح هندسی تصاویر می باشد، استفاده شود .

در سطح شهر تهران شناسایی جزایر گرمایی که در اثر روند گسترش شهرنشینی ایجاد شده اند و تأثیر آن ها بر آلودگی هوا، دارای احتمال می باشد. لذا در این پژوهش به ارتباط بازتاب طیفی پدیده های تأثیر گذار بر روند گسترش پدیده جزایر گرمایی در سطح شهر تهران و حومه پرداخته شده است. تصاویر ماهواره لندست 8 شهر تهران در دو تاریخ 16- آذر- 1396 و تاریخ  16- مرداد- 1396 اخذ و پیش پردازش های اولیه از قبیل تصحیحات هندسی و رادیومتریک و اتمسفریک انجام گرفت و بعد از پیش پردازش های اولیه از باندهای 9 و 10 که باندهای حرارتی این ماهواره می باشند درجه حرارت زمین ( LST ) استخراج گردید. سپس از باندهای طیفی این ماهواره شاخص پوشش گیاهی نرمال شده ( NDVI ) برای سطح زمین محاسبه شد. بعد از آن، بازتاب طیفی تمام پدیده های زمینی تأثیر گذار از روی تصاویر استخراج شد و ارتباط آن با آلودگی و درجه حرارت سطح زمین به دست آمد. شاخص پوشش گیاهی نرمال ( NDVI ) نشان داد که شاخص پوشش گیاهی در مناطق مختلف شهری در محدوده فضای سبز، محدوده اتوبان (آسفالت)، محدوده مسکونی (ساختمان)، پوشش سبزینگی کم، محدوده سایه ، محدوده ابر و محدوده مختلط زمین لخت + ساختمان + پوشش گیاهی شامل(0.41، 0.00، 0.04، 0.10، 0.01-، 0.04 و 0.03) می باشند. همچنین، بازتاب طیفی محدود ه های تأثیرگذار در تشکیل جزایر گرمایی شهری، محدوده فضای سبز و کمترین محدوده تأثیر گذار مربوط به سایه بوده است. بیشترین منطقه تحت تأثیر جزایر گرمایی شهری مربوط به بزرگراه امام علی (علیه السلام) بوده که بیشترین حجم ترافیک را دارا می باشد. مناطق با آلودگی کمتر که کمترین تأثیر در ایجاد جزایر گرمای شهری را دارند در حدود 0.59= R 2 و مناطق با آلودگی بیشتر دارای بیشترین تأثیر در ایجاد جزایر گرمای شهری در حدود 0.72= R 2 می باشد. مناطق با پوشش گیاهی کم و خاک لخت بیشترین درجه حرارت زمین ( LST ) را نشان می دهد. بیشترین مناطق، دارای درجه حرارت زمین ( LST ) بین 42.9 تا 46.2 درجه سانتی گراد می باشد. کمترین مناطق، دارای دمای سطح زمین بین 36.5 تا 39.5 درجه سانتی گراد بوده است. نقشه کاربری زمین به دست آمده نیز تأیید کننده نتایج LST می باشد. 

زمینه و هدف : فناوری اطلاعات و ارتباطات با سرعت بخشیدن به فرآیند مبادله و تحلیل اطلاعات به ابزاری برای افزایش بهره وری، کارآیی و رشد در جوامع بشری تبدیل شده است و دستیابی آسان به نتایج تجمیع انبوه داده های تولیدشده را فراهم کرده است. در این مطالعه هدف اصلی پژوهش بررسی سازگاری «زیرساخت داده های مکانی» [1] با مأموریت های پلیس است. روش شناسی: این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه افراد عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین و نخبگان صاحب نظر ستاد فرماندهی نیروی انتظامی مرتبط با فناوری بود که درمجموع 30 نفر بودند و به صورت سرشماری نمونه گیری انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته شامل 20 پرسش با طیف لیکرت پنج گزینه ای استفاده شد. پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، 923/0 به دست آمد. داده ها به دو روش توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این مقاله 20 مولفه مورد بررسی قرار گرفت که اصلی ترین مولفه، «بهره مندی پلیس از زیرساخت داده های مکانی و تجمیع بانک های اطلاعاتی موجود در پلیس (پلیس های تخصصی)» بود. نتایج آزمون تی تک نمونه ای حاکی از آن است که «زیرساخت داده های مکانی با مأموریت های پلیس» سازگاری دارد؛ یعنی در سطح معناداری 05/0 فرضیه اول پژوهش تایید شد. همچنین نتایج آزمون تی تک نمونه ای در سطح معناداری 05/0 فرضیه چهارم پژوهش که «نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات زیرساخت داده های مکانی با سایر سازمان های دولتی وجود دارد» را تایید کرد. نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که از چهار فرضیه مطرح شده سه فرضیه «سازگاری زیرساخت داده های مکانی با مأموریت های پلیس»، «نیاز به طبقه بندی اطلاعات در پلیس های تخصصی» و «نیاز به اشتراک گذاری اطلاعات با سایر سازمان های دولتی» تایید شد. زیرساخت داده های مکانی در مأموریت های پلیس می تواند با کاهش هزینه و کاهش زمان و افزایش سرعت کشف جرم، باعث ایجاد احساس امنیت و اعتماد مردم نسبت به پلیس شود.

زمینه و هدف: اقدام تأمینی و تربیتی واکنشی است مبتنی بر حمایت پیشگیرانه و به وسایل و تدابیری اتلاق می شود که در خصوص افراد خطرناک به کار می برند. هدف از این پژوهش تأثیر اقدامات تأمینی و تربیتی در پیشگیری از تکرار جرم مجرمین خطرناک و سابقه دار در زندان مشهد می باشد. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری کلیه زندانیان خطرناک به استعداد 36 نفر که بصورت صورت تمام شمار انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. برای تعیین روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده گردید، برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب آن 85/0 بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون فریدمن، استفاده شده است. یافته ها:مؤلفه های شناسایی شده مؤثر در پیشگیری از تکرار جرم مجرمین خطرناک و سابقه دار در زندان مرکزی مشهد، فعالیت های بازپروری، فرهنگی، مذهبی و ورزشی است. در این بین فعالیت های بازپروری با میانگین (16/4) بیشترین تأثیر و فعالیت های فرهنگی با میانگین (24/3) کمترین تأثیر را دارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد، اقدامات تربیتی و تأمینی اگر به حکم قانون و توسط قاضی و بر اثر وقوع جرم، متناسب با استعداد، منش و سوابق افراد خاطی و خطرناک به کاربرده شود می تواند در پیشگیری از تکرار جرم مجرمین خطرناک و سابقه دار عامل مهم و اساسی باشد.

ژئوماتیک با گستره وسیعی از دانش های مهندسی در ارتباط است. این علوم زیر شاخه ای از دانش و فناوری ژئوماتیک هستند که می توان از گستره این دانش در حوزه های مختلف پلیس از جمله در بخش مبارزه با مواد مخدر که در راستای همکاری بین المللی توسط سازمان UNODC با کشورهای همجوار با افغانستان یعنی ایران و پاکستان تحت عنوان ابتکار سه جانبه در راستای مبارزه با مواد مخدر با همکاری UNODC ایجاد شد، استفاده کرد. اولین دوره آموزشی در آبان ماه سال گذشته با حضور ده نفر از کارشناسان وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان طی ده روز با موضوع آموزشی آشنایی با دوره GIS، سامانه الکترونیک برای کسب اطلاعات جغرافیایی و طریقه استفاده از این تکنولوژی سنجش از دور در تهران برگزار شد. در این راستا، قرار است دوره های بعدی آموزشی هر چه پیشرفته تر(سنجش از دور) برگزار گردد. روش نمونه گیری زمینی به این صورت است که با استفاده از دستگاه طیف سنج با طول موج 1050 نانومتر یا دستگاه فیلد اسپک 3 با طول موج 2500 نانومتر نمونه گیری زمینی در مراحل مختلف رشد با تکرارهای مختلف انجام گیرد. این تحقیق به این نتیجه رسیده که اگر طبقه بندی در زمان های مختلف رشد آن صورت گیرد، می تواند نتایج دقیق تری در سطح وسیع به همراه داشته باشد. نتایج نشان می دهد که بیشترین زمان تشخیص این گونه از سایر گونه ها در زمان گل دهی می باشد که می توان نتیجه گرفت که تصاویر ابر طیفی-زمان می توانند در رسیدن به اهداف مورد استفاده باشند.