معصوم هاشم زاده

زمینه و هدف : در جوامع مختلف برای دستیابی به تعالی در سازمان ها، براساس نوع جهان بینی طراحان، الگوهای تعالی سازمانی مختلفی ارائه شده است. قرآن کریم کتاب مدیریت عالم هستی و هدایت انسان از طرف خالق هستی بوده و غنی ترین منبع برای ترسیم الگوی تعالی سازمانی است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مؤلفه های تعالی سازمانی و ارائه الگوی مربوطه با رویکرد قرآنی است. روش : این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و با رویکرد کیفی انجام شد. شیوه جمع آوری داده ها، بررسی اسناد و تجزیه و تحلیل داده ها براساس راهبرد تحلیل مضمون است. کل محتوای تفسیر نور، نمونه پژوهش است. یافته ها : در مرحله اول بیش از 18000 شناسه مرتبط دریافت و طی فرایند کدگذاری براساس راهبرد تحلیل مضمون، 913 مضمون پایه شناسایی و با ترکیب و تلخیص آن ها، 91 مضمون سازمان دهنده و درنهایت طی فرایند ترکیب و تلخیص، 11 مضمون فراگیر باعنوان مؤلفه های الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم استخراج شدند. این مؤلفه ها عبارت اند از: اسلام و ایمان به تمام ابعاد و ارزش های آن، سنت های الهی، عوامل تسهیل کننده، عوامل بازدارنده، رهبری، منابع انسانی، نعمت های سازمانی (منابع)، عمل صالح (فرایندها)، حسابرسی و معاد سازمانی، نتایج، اصلاح و بهبود مستمر. درنهایت با توجه به این مؤلفه ها و با استفاده از رویکرد سیستمی، الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم ارائه شد. نتایج : رکن اساسی الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن، مؤلفه اسلام و ایمان به تمام ابعاد آن است و خداشناسی محوری ترین موضوع در اسلام بوده و خداوند متعال، مالک و مدیر عالم هستی است. خداوند براساس قوانین ثابت، باعنوان سنت های الهی بر عالم هستی مدیریت می کند. مدیران سازمان ها، اگر بخواهند در مسیر تعالی قدم بردارند باید در طول مدیریت خداوند، قدم بردارند و تمام مؤلفه های مؤثر در تعالی را براساس رضایت خداوند مدیریت کنند.