چشم انداز مدیریت صنعتی

در سال های اخیر به دلیل هزینه بالای ساخت نیروگاه های بزرگ و متمرکز و مشکلات خطوط بلند انتقال انرژی، صنعت برق به سمت استفاده از تولیدات کوچک و توزیع شده در نزدیکی محل مشترکین سوق یافته است. از سوی دیگر با توجه به مشکلات زیست محیطی، بخشی از این تولیدات توزیع شده مبتنی بر انرژی های تجدیدپذیر هستند که رفتار تصادفی دارند. تعیین محل قرارگیری و ظرفیت این تولیدات در سطح شبکه توزیع تأثیر بسزایی در مدیریت منابع مالی و بهبود پارامترهای زنجیره تأمین دارد. در این پژوهش یک مدل جامع چندهدفه و احتمالاتی به منظور تعیین محل نصب، نوع و ظرفیت بهینه تولیدات پراکنده در سطح زنجیره تأمین جدید برق پیشنهاد شده است. هدف گذاری نهایی این مدل کمینه سازی تلفات انرژی، هزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری، انرژی تأمین نشده و آلاینده های زیست محیطی است. مدل پیشنهادی بر روی یک شبکه 33 ناحیه ای توسط نرم افزار متلب اعمال و به صورت چند هدفه توسط الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب حل شده است. نتایج نهایی، اثربخشی روش پیشنهادی را در ابعاد مختلف اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در زنجیره تأمین برق نشان می دهند.

در این پژوهش مسائل مکان یابی انبارهای متقاطع، مسیریابی و زمان بندی وسایل نقلیه را به طور هم زمان در یک زنجیره تأمین سه سطحی با امکان برداشت و تحویل گسسته، با هدف کمینه سازی مجموع هزینه ها (هزینه احداث انبارهای متقاطع، هزینه های ثابت و متغیر حمل ونقل و جریمه تأخیر و تعجیل)، موردمطالعه قرار گرفته و یک مدل برنامه ریزی ترکیبی عدد صحیح غیرخطی برای آن ارائه شده است. در این مدل تصمیم گیری در خصوص تخصیص وسایل نقلیه ناهمگن به فرآیند برداشت و تحویل و انتخاب مکان و تعداد انبارهای متقاطع برای احداث از میان مکان های بالقوه موجود پس از حل مدل صورت می گیرد. فرض چندمحصولی بودن شامل تک تک تأمین کنندگان، انبارهای متقاطع و مشتریان می شود. برای تحویل هر نوع از کالاها در محل هر یک از مشتریان یک پنجره زمانی نرم در نظر گرفته شده است و علاوه بر جریمه تأخیر، جریمه تعجیل در تحویل کالاها متناسب با مدت زمان و مقدار کالای مواجه شده با تأخیر/ تعجیل محاسبه می شود. سه دسته مسئله در ابعاد کوچک، متوسط و بزرگ به صورت تصادفی تولید و با استفاده از الگوریتم شبیه سازی تبرید حل شده اند. برای مسائل کوچک، جواب حاصل از روش های حل دقیق با نتایج الگوریتم شبیه سازی تبرید مقایسه شده است.

در سیستم خدمات، افراد علاقه ندارند که برای دریافت خدمات در صف منتظر بمانند. برای افزایش کارایی و بهبود عملکرد سیستم می توان از شبیه سازی کمک گرفت. شبیه سازی توصیفی از رویداد های جاری در سیستم را ارائه می دهد. در این پژوهش با ارائه الگوی مدل سازی صف یک سیستم خدماتی به کمک نرم افزار ED نسخه 8.1، رفتار سیستم واحد مالی سازمان آب همدان شبیه سازی و تجزیه و تحلیل شده است؛ سپس با انتخاب کم هزینه ترین سناریو، بهبودها پیش بینی شده است. عناصر مدل نیز تجزیه و تحلیل آماری شده و بدین ترتیب پایداری روش از نظر پایایی و روایی نشان داده شده است. نتایج سناریوی پیشنهادی تفاوت معناداری را در کاهش زمان انتظار کل سیستم نشان می دهد. در سناریو تقسیم کار با ایجاد همکاری بین خدمت دهندگان می توان زمان انتظار کل مراجعه کنندگان سیستم را کم کرد. طبق این سناریو تصمیم بر این شد که با آموزش هر سه کارمند آن ها را توانمند ساخت تا هر سه بتوانند به هر سه نوع رجوع کننده A و B و C خدمت رسانی کنند. به این ترتیب شکل مدل تغییر پیدا کرد. در نتیجه راهکار پیشنهادی، به طور میانگین تقریبا 60 ثانیه در وقت هر مراجعه کننده صرف ه جویی می شود. پس می توان با تدابیر ممکن و تدوین برنامه آموزشی جریان کار را بهبود داد.

اثرات ویرانگر بلایای طبیعی، اهمیت لجستیک و برنامه ریزی منابع انسانی را در مراحل قبل و بعد از بحران نشان می دهد. هنگام بروز بحران به منظور امدادرسانی سریع، شبکه سلسله مراتبی سلامت که شامل درمانگاه ها و بیمارستان ها است، فعال می شود. در این پژوهش با استفاده از مدل ریاضی مختلط عدد صحیح و با درنظرگرفتن موقعیت فعلی بیمارستان ها و درمانگاه ها، مکان های بهینه ای با عنوان «مراکز درمان موقت» تعیین و نحوه تخصیص بهینه مصدومان از ناحیه های شهری به این مراکز پیشنهاد می شود. انتخاب مکان های بهینه، تخصیص بهینه سلسله مراتبی مصدومان، تعیین ظرفیت بهینه مراکز پذیرش، تعیین نقاط پشتیبان برای مراکز درمان موقت در قالب یک مدل تلفیقی ریاضی و شبیه سازی به صورت هم زمان از نوآوری های این پژوهش است. به کمک مدل شبیه سازی لحظه بروز بحران و فرایند امداد و نجات شبیه سازی شده و با رویکرد بهینه سازی مبتنی بر شبیه سازی، ظرفیت بهینه مراکز موقت و اصلاح ظرفیت درمانگاه ها و بیمارستان های فعلی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مدل سلسله مراتبی مکان یابی–تخصیص، بهینه سازی ظرفیت سبب کاهش ازدحام مصدومان و کاهش هزینه و زمان درمان می شود.

هدف پژوهش حاضر طراحی سیستم استنتاج فازی برای ارزیابی زنجیره تأمین سبز شرکت های تولیدی صادراتی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل شرکت های تولیدی صادراتی در شمال غرب کشور است که نمونه آماری به صورت هدفمند و به تعداد 143 شرکت تعیین شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته مبتنی بر مبانی نظری پژوهش استفاده شد. برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی سازه بر اساس تحلیل عاملی تأییدی بهره گیری شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. پرسشنامه های پژوهش، پس از تأیید روایی و پایایی در میان اعضای نمونه آماری پژوهش توزیع شد. به منظور ارزیابی زنجیره تأمین سبز شرکت ها از سیستم استنتاج فازی، بر اساس توابع عضویت مثلثی و استنتاج ممدانی، بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که سیستم طراحی شده قادر است میزان سبز بودن زنجیره تأمین شرکت های صادراتی را بر اساس مقادیر عددی و واژه های زبانی نشان دهد. 

برنج به عنوان یکی از کالاهای اساسی در بخش کشاورزی عموماً توسط کشاورزان روستایی بر اساس تجربه در مزارع کشاورزی کشت می شود. کشت سنتی این محصول به هدر رفت منابع طبیعی، مانند ذخایر آب، منجر شده است. هدف پژوهش حاضر یافتن پهنه های مناسب و تعیین الگوی کشت برنج با استفاده از یک روش دومرحله ای است. در قسمت اول برای دسته بندی پهنه های مناسب برای کشت برنج در ایران از ادغام سیستم اطلاعات جغرافیایی با روش بهترین بدترین استفاده شد. مرحله اول به عنوان ورودی به مرحله دوم، یعنی مدل بهینه سازی برای تعیین الگوی کشت برنج در نظر گرفته می شود. برای در نظر گرفتن شرایط آب وهوایی در همه دوره ها از رویکرد بهینه سازی تصادفی چندمرحله ای استفاده شد. شرایط آب وهوایی در هر دوره در سه سناریو موردبررسی قرار گرفت. کاربرد مدل در مطالعه موردی کشور ایران بررسی شد. نتایج نشان می دهد که بیشتر پهنه های مناسب برای کشت برنج در شمال کشور و قسمتی از غرب ایران قرار گرفته است و الگوی کشت مناسب برای بیشتر کشاورزان، کشت برنج پرمحصول و به روش نشایی است.

در دنیای رقابتی امروز، رعایت الزامات مشتری مداری شرط اصلی پایداری در بازار غیرانحصاری و رقابتی است. عدم تحویل به موقع محصولات، سبب بروز نارضایتی مشتریان و تحمیل هزینه های اضافی خواهد شد. از این رو تأخیر پروژه ها و ارائه راهکارهایی برای رفع آن ها یکی از مشکلات مهم در سازمان ها تلقی می شود. این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل تأخیر و راهکارهای تحویل به موقع محصولات در صنعت ساخت و تولید اقلام و سامانه های هوایی در محدوده زمانی سال 1398 انجام شده است. بدین منظور عوامل تأخیر با استفاده از مدل تعالی سازمانی شناسایی و دسته بندی شدند؛ سپس با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری - تفسیری، روابط شبکه ای وابستگی عوامل تأخیر و راهکارها مشخص و میزان تأثیر آن ها در تأخیرات با روش تحلیل شبکه ای محاسبه شد. در نهایت با تحلیل اهمیت - عملکرد و بر اساس سه شاخص میزان هزینه برای اجرای راهکار اصلاحی، مدت زمان لازم برای اصلاح و دسترسی و امکان پذیری، راهکارهای قابل پذیرش تعیین و اولویت بندی گردید. یافته ها نشان داد که از میان 113 عامل تأخیر شناسایی شده، 45 عامل دارای تأخیر ریشه ای بوده است. پس از انجام مدلسازی ساختاری تفسیری 19 عامل ریشه ای تاثیرگذار (محرک) مشخص گردید و سپس 14 راهکار اصلاحی همراه با وزن دهی و اولویت بندی آن ها توسط خبرگان تعیین شد.

در این پژوهش با ارائه چارچوب قابلیت نوآوری ملّی در قالب نظام چندبخشی، یک مدل شبکه ای و پویا معرفی می شود. در این نظام به منظور شناسایی مسئله عملکردی کشور، ابتدا با استفاده از تحلیل کتاب شناختی و برگزاری جلسه های گروه کانونی با خبرگان، مراحل و شاخص های مدل فرایندی، شناسایی و طراحی شدند؛ سپس مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای پویا برای محاسبه عملکرد کشور، در مقایسه با سایر کشورهای منطقه به کار گرفته شد. نتایج مدل نشان داد که قابلیت نوآوری ملّی کشور در مرحله سوم، یعنی در تبدیل پتنت ها به صادرات محصولات با فناوری بالا و کالاهای خلاقانه، ضعیف است. در ادامه به منظور ارائه سیاست پیشنهادی در ارتقای عملکرد کشور در مرحله سوم، با استفاده از تحلیل تطبیقی کیفی مجموعه فازی (fsQCA) ترکیبات ابعاد نهادها، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب وکار موردبررسی قرار گرفت و برای کالیبره کردن داده ها از روش خوشه بندی K-MEANS استفاده شد. خروجی تحلیل یادشده نشان داد که ترکیب دو بُعد نهادها و سرمایه انسانی/ پژوهش در ارتقای عملکرد کشور شرط کافی است.

در این پژوهش، به منظور شناسایی راهکارهای تاب آور نمودن زنجیره تأمین حمل ونقل کالا، 14 شاخص برای قابلیت لجستیک و 13 شاخص برای ریسک از روش تحلیل عاملی به دست آمد. پرسشنامه قابلیت لجستیک توسط مشتریان و پرسشنامه ریسک توسط مدیران و کارکنان شرکت های حمل ونقل پاسخ داده شد. شش عامل در متغیر قابلیت لجستیک و پنج عامل در متغیر ریسک از روش تحلیل عاملی، کشف و نام گذاری شدند. همبستگی کانونی بین شاخص ها از طریق نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته های حاصل از تحلیل همبستگی کانونی نشان می دهد که ترکیب خطی مناسب و همبستگی معنا داری بین متغیر قابلیت لجستیک و متغیر ریسک وجود دارد و در ضریب کانونی اول، میزان واریانس81 درصد و در ضریب کانونی دوم، واریانس 78 درصد بین دو ترکیب خطی کانونی به دست آمد. نتایج نشان می دهد که شاخص های ریسک می توانند تا 2/13 درصد، باعث تغییرات در قابلیت لجستیک شوند و شاخص های قابلیت لجستیک هم می توانند تا 8/16 درصد در متغیر ریسک تغییر ایجاد کنند؛ همچنین شاخص های بیمه و تضمین ایمنی و تحویل به موقع کالا، بیشترین تأثیر را در بهبود قابلیت لجستیک دارند و شاخص های تأخیرات ناوگان و مشکلات تهیه سوخت ناوگان حمل ونقل، بیشترین تأثیر را در افزایش ریسک دارند.

زنجیره های تأمین پایدار به دنبال ایجاد تعادل بین اهداف اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی هستند. شرکت ها نیز به منظور کاهش هزینه ها و افزایش کارایی زنجیره تأمین مجبور به استفاده از زنجیره تأمین حلقه بسته هستند. در نظرگرفتن ریسک در زنجیره های تأمین به خصوص زنجیره های تأمین بازگشتی یکی از موضوع هایی است که مطالعات زیادی در خصوص آن انجام نشده است؛ بنابراین در این پژوهش به مکان یابی اجزای یک زنجیره تأمین سه هدفه، حلقه بسته پایدار، چند کالایی، چند دوره ای با درنظرگرفتن عدم قطعیت و سناریوهای بازار برای با رویکرد ریسک پرداخته می شود. نوآوری های پژوهش عبارت اند از: در نظر گرفتن ریسک در زنجیره تأمین حلقه بسته پایدار به عنوان بخشی از تابع هدف؛ در نظر گرفتن عدم قطعیت تقاضا در زنجیره تأمین با استفاده از سناریوهای تعریف شده؛ توجه به کیفیت محصولات بازگشتی؛ چند دوره ای بودن و چند محصولی بودن مدل و سفارشی کردن مدل پیشنهادی برای یک مطالعه موردی واقعی. با توجه به NP-Hard بودن مسئله، مدل پیشنهادی با استفاده از رویکرد فراابتکاری ژنتیک رتبه بندی نامغلوب NSGA-II حل شده است. تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای مسئله انجام شده است و کارایی روش های موردمطالعه بررسی شده اند. میانگین نقاط پارتو حاصل از تابع هدف اول برابر 9/56789، میانگین نقاط پارتو برای تابع هدف دوم برابر 8/1828و برای تابع هدف سوم برابر 32/77365 و همچنین میانگین زمان حل مدل برابر 9/15 ثانیه است.