مطالب مرتبط با کلیدواژه

دین


۱۲۲۱.

دیدگاه های ادیان در مورد IVF، همسانه سازی، و فناوری های زیستی نوظهور(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۵۶
دین اغلب به عنوان یک قطب نمای اخلاقی مهم برای بسیاری از افراد عمل می کند. در ابتدا، اخلاق زیستی به منظور پرداختن به موضوعات اخلاقی مرتبط با حیوانات و گیاهان در مطالعات علمی ظهور کرد. امروزه، اخلاق زیستی موضوعات گسترده تری از جمله اخلاقیات، پزشکی، و رنج و درد انسان را دربرمی گیرد. پرسش های دینی و الهی دانان در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ به شکل گیری اخلاق زیستی کمک کردند. اگرچه فلسفه های اخلاق زیستی امروزی عمدتاً سکولار هستند، دیدگاه های دینی همچنان نقش اساسی در گفت وگوهای اخلاقی ایفا می کنند. با پیشرفت های علمی اخیر، این گفت وگوها تکامل یافته است. تکنیک هایی مانند لقاح مصنوعی (IVF) و همسانه سازی، فرصت های والد شدن را به کسانی که قادر به بارداری نبوده اند ارائه می دهند، و باعث می شود که بسیاری از والدین بالقوه که ریشه در ایمان دارند به دنبال راهنمایی از باورهای مذهبی خود باشند. این مطالعه به بررسی نحوه درک ادیان مختلف، از جمله اسلام، مسیحیت، یهودیت، هندوئیسم، و بودایسم، از پیامدهای زیست اخلاقی رویه هایی مانند همسانه سازی و لقاح مصنوعی می پردازد و به بحث های اخلاقی کنونی که از این دیدگاه ها اطلاع رسانی می شود، تمرکز دارد. علاوه بر این، این مقاله به تأثیر اجتماعی این دیدگاه های زیست اخلاقی پرداخته و نشان می دهد که چگونه این دیدگاه ها بر قانون گذاری و افکار عمومی تأثیر می گذارند.
۱۲۲۲.

بررسی تأثیر کارکردهای اجتماعی دین بر سازگاری فرهنگی قومیت ها؛ مطالعه موردی اقوام ساکن در حوزه جغرافیایی شهر نجف آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سازگاری فرهنگی کارکرد اجتماعی دین قومیت چند فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۶۰
تولید علم در جهان امروزی، جوامع چند فرهنگی به صورت گسترده وجود دارد. یکی از مسائل بسیار مهم چنین جوامعی این است که چگونه باید با پدیده چند فرهنگی بودن خود کنار بیایند. دلیل وجود چنین مسئله ای چنین است که در بسیاری از موارد یکی از فرهنگ های موجود در این جامعه غالب بر دیگر فرهنگ ها می شود و فرهنگ های در اقلیت نگه داشته برای حذف خود دست به انواع مختلفی از رفتارها و کنش ها می زنند که ممکن است حتی امنیت چنین کشوری را به مخاطره بیاندازد. ایران نیز به عنوان یک کشور چند فرهنگی شناخته می شود و نیاز است نحوه ی تعامل میان این فرهنگ ها را مورد توجه قرار دهد. در این پژوهش محققین به دنبال این هستند که بررسی نمایند چگونه کارکردهای اجتماعی دین بر سازگاری فرهنگی تأثیر می گذارد؟ این موضوع از این رو قابل طرح است که از یک سو جامعه ایران یک جامعه دینی است و از سوی دیگر وجود اقوام و فرهنگ های متفاوت نیاز به ایجاد سازگاری فرهنگی را ضروری می سازد. در این پژوهش پس از بررسی دیدگاه کارکردی دین بر اساس نظرات جامعه شناسانی مانند دورکیم، زیمل، برگر و... دیدگاه های نظری مربوط به سازگاری مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع متغیرهایی مانند انسجام اجتماعی، هویت، مشروعیت، کنترل اجتماعی و روابط اجتماعی دینی به عنوان کارکردهای دین برگزیده شد و متغیرهای هنجاری، تمایلی، اجباری و عادتی به عنوان متغیرهای اصلی سازگاری فرهنگی است. این تحقیق با روش پیمایشی و پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات و در مناطق با قومیت های مهاجر با انجام رسیده است.
۱۲۲۳.

ارزیابی دیدگاه دنیل دنت درباره ماهیت دین و روند تکاملی آن در کتاب شکستن طلسم، بر اساس آموزه های اسلامی آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دنیل دنت دین الحاد تکامل داروینی کتاب شکستن طلسم آموزه های اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۶۸
کتاب شکستن طلسم، به قلم دنیل دنت، از مهم ترین آثار جریان الحاد جدید است. دنت در این کتاب مدعی بررسی پدیده دین با روش علمی است و به دنبال تبیین دین به عنوان یک پدیده طبیعی، و نفی منشأ ماورایی آن می باشد. او سعی دارد دین را برساختی متأثر از جریان تکامل طبیعی فرهنگ، با منطق داروینی آن توصیف کند. مسئله پژوهش حاضر، تبیین و ارزیابی ادعاهای دنت در رابطه با تعریف و ریشه های دین و روند تکامل آن، با روشی توصیفی و انتقادی است. نتایج این بررسی نشان می دهد دنت در پیشبرد اهدافی چون معرفی دین به عنوان پدیده ای این جهانی و ترسیم الگوریتم تکاملی پیدایش و تحول آن، دچار چالش و خطاهایی است. نادیده انگاری مطالعات سنتی دین، نفی هویت مستقل دین و خلط دین با دینداری، بخشی از این خطاها است. با این حال دنت نشان داده است که در بکارگیری ظرفیت های شبهه سازی تئوری داروین، تبحر زیادی دارد و همین امر اهمیت بررسی و نقد کتاب او را دوچندان کرده است.
۱۲۲۴.

نقد و بررسی دیدگاه دین شناختی مجتهد شبستری در کتاب «هرمنوتیک، کتاب و سنت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتاب و سنت دین قرآن مجتهد شبستری دین شناختی هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۶۶
مسئله این پژوهش نقد کتاب هرمنوتیک، کتاب و سنت مجتهد شبستری است. نقد دیدگاه های وی به روش توصیفی تحلیلی به دو بخش تقسیم می شود: نقد پیش فرض های برون دینی او با نگاه کلی به مقوله دین و نقد آرای خاص درون دینی او به ویژه مرتبط با قرآن و سنت. یافته های پژوهش نشان می دهد که آرای مجتهد شبستری به سبب خوش بینی به نظرهای هرمنوتسین های غربی و درمقابل، بدبینی به جامعه سنتیِ دینی، توأم با دغدغه کشاندنِ دین به عرصه زندگی، شاذ و گاهی التقاطی به نظر می آید. در بخش نخست نقد مبنایی دیدگاه های او، نسبیت گرایی، محدود انگاری کارکردهای دین، عدم اعتقاد به فطری بودن دین، نگاه برون دینی او به مقوله های دینی را دچار چالش جدی می سازد. غیرمعرفت بخش خواندن گزاره های قرآن و اجتهادی دانستن تفسیر قرآن به قرآن و ظنی دانستن دلالت سنت از دیدگاه های خطاکارانه مجتهد شبستری در کتاب یادشده است که نقد مبنایی بر آن در این مقاله وارد شده است.
۱۲۲۵.

تحلیل زن منفی در گزاره های اسلامی و ادبیّات کهن فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۵۰
این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، برآن است تا از زاویه ای تازه به تحلیل گزاره های منفی در متون اسلامی و ادبی کهن بپردازد. آنها که بدین موضوع پرداخته اند، همواره سعی داشته اند که یا وجود چنین گزاره هایی را در متون دینی و ادبی نادیده بگیرند و یا این جنس از گزاره ها را جعلی قلمداد کرده و یا اینکه به هر شکل ممکن و از طرق غیر منطقی توجیه نمایند. در این پژوهش با عاری کردن قلم خود از هر گونه تعصّب، ابتدا صورت مسأله را که مبنی بر وجود چنین گزاره هایی منفی در متون دینی و ادبی است، اثبات نمودیم؛ چرا که، این اثبات با ارائه بعضی مصادیق و نمونه ها صورت می گیرد. که با تحلیل این پدیده به تبیین چهره واقعی و تاریخی زن پرداخته شده است که اوّلاً رجال بزرگ دینی و ادبی ما خود سلوکی عملی و بزرگوارانه با زنان داشته اند و ثانیاً متون دینی و ادبی ما آینه راست نمای زنی واقعی و منفی شده اند که انعکاس آن در این متون امری اجتناب ناپذیر و معلول امری به نام مخاطب اندیشی بوده و این موضوع نقصی برای متون دینی و ادبی به حساب نمی آید. از سوی دیگر این نتیجه بدست امده که نگاه کلی به زن در این متون منفی است؛ ولی استثنائات زنان با بزرگی و عظمت تکریم شده اند.
۱۲۲۶.

بررسی تحلیلی- نقادانه آرای روشنفکران دینی معاصر در باب مسئله دین و معرفت حاصل از آن (مطالعه موردی : آرای شریعتی، بازرگان، سروش و مجتهد شبستری)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۵۸
بحث از دین و معرفت دینی و تحقیق در باب  معرفت دینی در آراء روشنفکرانی چون؛ بازرگان، شریعتی، سروش، شبستری؛ از آن رو حائز اهمیت است که حس حقیقت جویی، حقیقت گرایی و حقیقت باوری را در انسان زنده نگه می دارد و سبب می شود انسان در جهت فهم بهتر حقیقت و تعمق دقیق تر به آن در حوزه  دین و آن چه که در ارتباط با دین است غور و بررسی نماید. ضرورت نیاز به دین برای انسان امری حیاتی است، و فهم دین و معرفت دینی از آنجا حیاتی تر می نمایدکه، انسان با فهم دین و تعمق در معرفت دینی بهتر می تواند حقیقت را بفهمد چرا که دین پژوه از این طریق می تواند معانی صفات مشترک میان انسان و خدا را دریابد و همچنین با بهره گیری از معرفت دینی می تواند به حل تعارض میان علم و دین کمک نماید. دین به صورت کلی، و فهم معرفت دینی در تفکر چهار روشنفکر دینی.، به خلق مسائل جدیدی انجامیدکه امروزه نیازمند پاسخ هایی جدید است، از این روی، دین به عنوان یکی از نیازهای اساسی بشر برای بهبود زندگی انسان ها آمده و در عصر جدید نیازمند قرائتی نوین است که، دارای ابعاد گوناگون اعتقادی،احساسی، روانی است. این مقاله در صدد است با روش تحلیلی- توصیفی ضمن پرداختن به معنا و مفهوم دین و معرفت دینی به تجربه های حاصل از آن بپردازد.  با توجه به تنوع و گوناگونی قرائت ها در سال ها و دهه های اخیر و خصوصاً در فضای فکری- معرفتیِ ایران، شاهد گرایش به روش های تفسیری، تاًویلی و معناگرایانه در حوزه  مطالعات علوم دینی  هستیم. از مشکلات و معضلات پرداختن به چنین مطالعاتی، داشتن نگاه غیر انتقادی و در عین حال تقلیدی و بعضاً سیاسی به این مباحث است. که در آراء نواندیشانی چون شریعتی و  بازرگان  دیده می شود. 
۱۲۲۷.

خوانشی تحلیلی- توصیفی بر مبانی فرهنگ ساز تمدن اسلامی در شکل گیری نظام اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۴۴
 سرگذشت انسان ها از معبر تمدن ها می گذرد و تمدن ها در طول تاریخ در شکل دهی به هویت بشر، گسترده ترین نقش را داشته اند. امروزه تمدن، به سند تاریخی فرهنگ ملل تبدیل گشته و از اهمیتی ویژه برخوردار است. دین اسلام پس از استقرار، به سرعت توانست بنیان گذار تمدن شگرفی در جهان شود؛ اسلام طی پنج قرن، از لحاظ نیرو و نظم و بسط قلمرو و اخلاق نیک و تکامل سطح زندگانی(فرهنگ) و قوانین منصفانه انسانی و تساهل دینی و ادبیّات و تحقیق علمی و علوم و طبّ و فلسفه پیشاهنگ جهان بود و از اینروی تمدن غربی را می توان وام دار تمدن اسلامی دانست. در این مقاله به روش اسنادی و با رویکردی توصیفی تحلیلی به بررسی چیستی تمدن و مبانی قوام بخش تمدن اسلامی در شکل دهی به نظام اجتماعی پرداخته شده است.
۱۲۲۸.

دین در پیش از تاریخِ آسیای غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: توتم نوسنگی دین آسیای غربی چاتال هویوک شیخی آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۸۰
برخلاف فهم متعارف در علوم اجتماعی که مقوله دین یا آیین را در ساحت تاریخِ دوره کشاورزی و پس از آن تاریخِ دوره صنعتی بررسی می کند، تبارشناسی دین نیازمند فهم حیات بشری در معنایی وسیع تر است که در این میان باستان شناسی یکی از کلیدی ترین الگوهای معرفتی را برمی سازد. کاوش های باستان شناختی گاه به یافت اشیایی می انجامد که نشان از نمادین بودن آنها دارد که می توان گفت بر پایه باورهایی پدید آمده است. در برخی از محوطه های باستانی در آسیای غربی در دوره آغاز نوسنگی همچون محوطه چاتال هویوک در آناتولی، شیخی آباد در کرمانشاه و شماری محوطه دیگر اشیایی یافت شده است که می توان آنها را اشیایی نمادین قلمداد کرد که برای هدف ویژه ای که به احتمال آیینی و مربوط به باورمندی انسان بوده ساخته شده اند.
۱۲۲۹.

«پدیدارشناسی پویا و تحول معنایی در دین پژوهی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی نوین دین فرهنگ ها و زیست ها گذار معرفتی نینیان اسمارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۸۵
نینیان اسمارت با رویکردی پدیدار شناختی به مطالعه دین پرداخته و تمایزاتی اساسی میان پدیدارشناسی کلاسیک و پدیدارشناسی نوین در پژوهش های دینی قائل است. وی نقش مهمی در گسترش مطالعات فلسفه دین در بیرون از سلطه الهیات مسیحی داشته و تلاش کرد با نگرشی جامع تر به دین و کارکردهای دین بپردازد. پدیدارشناسی نوین با زیست جهان های دینی سروکار دارد و می کوشد تا بجای صرف مطالعات انتزاعی دین، به فهم و تحلیل رویکردهای واقعی زندگی، دین، نقش اجتماعی و فرهنگی و تاریخی آن دست زند. در این مقاله میخواهیم علاوه بر تبیین بنیان های پدیدارشناسی نوین، اهمیت گسست فکری از سیطره الهیات مسیحی در دین پژوهی را نشان داده و جایگاه چنین شیوه ای از مطالعات دین در جوامع را تبیین نماییم. وی در مطالعات دینی و ضرورت گذار از آن، با ذات گرایی به مخالفت می پردازد؛ همچنین وی با رویکرد تحویل گرایی ادیان و تجربه ها به دینی واحد با تجربه مسیحی مخالفت دارد. ما میخواهیم تا ابتدا پدیدارشناسی دین را شرح دهیم، سپس تفاوت های اصلی دو نوع آنرا بیان کرده و سرانجام اهمیت روش اسمارت در فلسفه دین جدید را آشکار ساخته و بر فهم اسمارت بر تعریف دین نیز نقد وارد سازیم.
۱۲۳۰.

نقش آموزه های دینی در تربیت شهروندی دانش آموزان: تبیین دیدگاه معلمان و متخصصان تعلیم و تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزه های دینی تربیت شهروندی دین دانش آموزان ابتدائی ساحت های تعلیم وتربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۶۴
هدف پژوهش حاضر تبیین دیدگاه معلمان ابتدایی و متخصصان تعلیم و تربیت از نقش آموزه های دینی در تربیت شهروندی دانش آموزان در سال تحصیلی 1401-1402، بود. رویکرد پژوهش کیفی به شیوه تحلیل مضمون بود. مشارکت کنندگان پژوهش معلمان دوره ابتدایی شهرستان مرودشت و متخصصان تعلیم وتربیت دانشگاه شیراز بودند که به صورت هدفمند (14 معلم ابتدایی و 6 متخصص تعلیم و تربیت)، با شیوه معیار اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. روش تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل مضامین اتراید استرلینگ (2001) بود که منجر به شناسایی مضامین فراگیر، سازمان دهنده و پایه شد. اعتبار یافته ها از روش ساخت مسیر ممیزی و مطابقت دادن با اعضا به دست آمد. نتایج به دست آمده از مصاحبه ها شامل 124 مضمون پایه، از جمله ارتقا امیدواری، امانت داری، رازداری، پرهیز از قضاوت عجولانه، احترام و ادب، حفظ محیط زیست، رعایت قوانین کشور،  امربه معروف و نهی از منکر، توجه به سلامت روح و جسم و شش مضمون سازمان دهنده بُعد اول شامل «اعتقادی اخلاقی»، «اجتماعی سیاسی»، «اقتصادی حرفه ای»، «زیبایی شناختی هنری»، «زیستی بدنی» و «علمی فناورانه» متناسب با ساحت های سند تحول بنیادین و 18 مضمون سازمان دهنده بُعد دوم برمبنای طبقه بندی هر ساحت در سه بُعد «شناختی»، «عاطفی» و «رفتاری» و درنهایت، یک مضمون فراگیر باعنوان دین و شهروندی بود. نتایج به دست آمده در خصوص نقش دین در تربیت شهروندی، حاکی از نگاه جامع و عمیق آموزه های دینی در چگونگی تربیت شهروندی در ابعاد فردی اجتماعی بود که باید موردِ توجه متخصصان، معلمان، برنامه ریزان و والدین قرار گیرد.
۱۲۳۱.

بررسی و تحلیل اسطوره های «هزاره دوم آهوی کوهی» با تأکید بر نقش هویت یاب آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسطوره هویت دین ملیت شفیعی کدکنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۶۷
اسطوره به رغم کهنگی اش، پدیده ای زنده و حاضر و ناظر بر رفتار و اندیشه های انسان است. با وجود آن که تمام شاعران، از اسطوره در شعر خود استفاده می کنند، فقط برخی از آنان و ازجمله شفیعی کدکنی، از بینش اساطیری برخوردارند. او نه تنها با اسطوره های ایران، اسلام، عرفان و جهان آشناست؛ بلکه از تأثیر آن بر عمق بخشیدن به شعر هم آگاهی کافی دارد. در این مقاله برخی از اسطوره های «هزاره دوم آهوی کوهی» از آن روی که به انسان هویت می بخشند، معرفی شده است. شفیعی، با پذیرش ضمنی اسطوره هایی که سبب شکل گیری هویت ایرانی- اسلامی است، بر هویت ایرانی، که از ابزارهای خودیابی و ایستادن در برابر تمدن غرب است، تأکید بیشتری دارد. داده های این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای گردآوری و با استفاده از روش کیفی توصیف شده است. هدف نویسندگان بازنمایی طرز اسطوره پردازی شفیعی برای هویت بخشی به انسان است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شفیعی با بهره گیری از بینش اساطیری و نیز با شناخت عمیقی که از اسطوره ها، دارد به مخاطب برای رهایی از بی هویتی، کمک، شایانی می کند.
۱۲۳۲.

نقش آفرینی رویا در اندیشه ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رویا واقعه دین تصوف ابن عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۶۷
ابن عربی، تأثیرگذارترین نظریه پرداز عرفانی در اندیشه اسلامی است. او با نوشته های خود که حجم عظیمی از مواریث عرفانی را تشکیل می دهد، تقریبا به تمام مسایل درونی و عرفانی پرداخته است. یکی از مسایلی که در آثار او نظر مخاطب را به خود جلب می کند، توجه خاص او به رویا و واقعه است. وی از طریق این رویاها راز ارتباط خویش با غیب را آشکار می سازد و نشان می دهد که علم حقیقی ازنظراوعلم حضوری یاعلم بی واسطه است که بالاترین مرتبه آن را در خضر دیده است. ارتباط با جهان غیب سبب شده است که از طریق «حدیث نفس» بر رفتار حیوانات اثر بگذارد و با شخصیتی اساطیری و مرموز که او را از لحاظ علم برتر از موسی می داند، دیدار کند و عشق خویش را چنان پاک نگه دارد که به جای معشوق با رویای او دیدار و گفت وگو کند و مدعی شود که کلمه به کلمه آثارش به او القا شده و او از خود چیزی ننوشته است. در این مقاله نویسندگان با روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه ای درصدد هستند احوال روحی و عرفانی ابن عربی را در رویاهای وی مورد بررسی قرار دهند. مطالعه در این مبحث آشکار می سازد که ابن عربی در رویابینی چهره ای شگرف است و بخشی از دانسته هایش را در رویا آموخته و از طریق رویا به مخاطب منتقل کرده است. این عارف بزرگ وادی عرفان بسیاری از آثارش را موهبت های الهی می داند و مدعی است به واسطه الهامات غیبی و الهی آنچه به وی کلمه به کلمه دیکته شده است به نگارش در آورده است.
۱۲۳۳.

نقش بدن در جهت گیری احکام دینی و دلالت های تربیتی آن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بدن انسان جسم انسان دین ایمان تربیت دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۴۴
این پژوهش با رجوع به منابع روایی در صدد تبیین نسبت بدن با احکام دینی است. با مراجعه به این منابع روشن می شود که ساحت جسمی انسان در جهت گیری احکام دینی نقشی اساسی دارد و این موضوع در شکل گیری ایمان، استطاعت، احکام فقهی، حرمت و حلّیّت تکالیف دینی، احکام مربوط به مؤنّث و مذکّر و احکام ناشی از طهارت روح، نقش ایفا می کند. بر این اساس از ارتباط بدن با امور اعتقادی تا پیوند با تکالیف جوارحی، حاکی از ابعاد گسترده پیوند ساحت جسمی انسان با آموزه های دینی است. این تحقیق به روش کتابخانه ای، به تحلیل داده های دینی در حوزه مرتبط با بدن می پردازد. هدف این تحقیق تبیین نقش بدن، در جهت گیری احکام دینی است. این موضوع دارای دلالت هایی در تربیت است. در احکام دینی، ساحت جسمی نقش اساسی در انجام فعالیّت های دیندارانه دارد. از این رو، دین با وضع یکسری احکام و دستورات مرتبط با بدن، زمینه کمال و سعادت انسان را فراهم می آورد.   
۱۲۳۴.

بررسی نقش شهوت عملی در ادراکات انسانی از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهوت عملی عقل دین ادراک انسانی جوادی آملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۶۲
انسان به تبع داشتن بُعد جسمی مجهز به قوایی است که وظیفه آن ها برانگیختن وی به اعمالی که تأمین کننده کمال و لذت مادی هستند، می باشد. ولی چون حقیقت انسان بُعد روحی اوست، طبیعتاً باید قوای روحی وی کنترل کننده اصلی اعمال او بوده و قوای بدنی در خدمت آن ها باشند. در این صورت انسان به سمت سعادت حقیقی حرکت می کند. اما اگر قوای روحی انسان تسلط تام بر او نداشته و وی تا حدی تحت تأثیر قوای بدنی خود باشد یا این که قوای بدنی تسلط کامل بر او داشته باشند، وی به «شهوت عملی» دچار شده است. پژوهش حاضر با واکاوی آرای آیت الله جوادی آملی به دنبال بررسی دو جنبه از این وضعیتی است که انسان بدان مبتلاء می شود: «فرآیند تأثیرگذاری شهوت عملی بر ادراکات انسانی» و «آثار و نتایج ابتلاء به شهوت عملی بر ادراکات انسانی». در بخش اول بیان شده که حجت درونی خداوند برای انسان چطور با روی گرداندن وی از حجت بیرونی خدا برای او، رو به ضعف و نابودی قرار می گیرد و در بخش دوم، پنج مورد از نتایج و پیامدهای تضعیف حجت درونی یا همان ابتلاء به شهوت عملی بر ادراکات انسانی، که عبارت اند از: «نپذیرفتن حد و مرز»، «از بین رفتن عزم عملی»، «انکار ربوبیت خداوند»، «ایجاد اختلاف در جامعه» و « فرو رفتن در جهل مرکب»، بررسی شده است. در این پژوهش، روش گردآوری مطالب کتابخانه ای است و در تجزیه و تحلیل مطالب از روش توصیفی تحلیلی پیروی شده است.
۱۲۳۵.

دین، دمکراسی و آزادی در فلسفه تکویل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین دمکراسی آزادی تکویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۶۴
تکویل یکی از برجسته ترین فیلسوفانی بود که می کوشید پس از هجوم برخی از اندیشمندان دوره روشنگری به دین دمکراسی مدرن را با آن آشتی دهد. از نظر تکویل، آزادی بدون اخلاق و اخلاق بدون ایمان به دست آمدنی نیست. به باور تکویل، استبداد بدون ایمان می تواند کارش را پیش ببرد، اما آزادی بدون ایمان نمی تواند. ازاین رو، دین در یک جمهوری یا کشور دمکراتیک از هر شیوه زمامداری دیگر ضروری تر است. دیدگاه تکویل را می توان خاستگاه نخستینِ نظریه هایی دانست که در روزگار ما درباره «جامعه پسا سکولار» مطرح می شوند. تکویل، برخلاف مارکس، گمان نمی کرد پیشرفت اقتصادی و آموزشی باعث نابودی دین می شود. باوجوداین، او نگرانِ از بین رفتن دین در جوامع دمکراتیک بود. به باور او، شوروشوق قوی تر به لذات مادی می تواند قوای معنوی انسان را خاموش کند و با از بین رفتن معنویت آزادی نیز از بین می رود. از نظر تکویل، در یک جامعه دمکراتیک مردم اگر ایمان نداشته باشند برده خواهند شد و اگر می خواهند آزاد باشند باید دست کم چند باور اندک و ساده داشته باشند. آن ها باید از منظری بلندتر به ظرفیت زندگی بشر بنگرند و در پی اهداف دوردست تر باشند. اینجا دقیقاً همان جایی است که نخستین بارقه های نیچه را در تکویل می بینیم. باوجوداین، تکویل، برخلاف نیچه، در پی منابعی برای ارتقای انسان بود که با دمکراسی سازگار باشند. این مقاله باور شخصی تکویل، علل توجه او به دین، رابطه دین و آموزه «درک درست از منفعت شخصی»، رابطه دین و ماتریالیزم، رابطه دین و آزادی و رابطه دین و دولت را در فلسفه تکویل تحلیل می کند. 
۱۲۳۶.

علم، دین و نسبت آن دو از منظر ابوالحسن عامری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین علم علوم دینی علوم حِکمی نسبت دین و علم ابوالحسن عامری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۹۷
مسأله ی موردبحث در این نوشتار، تعریف، ویژگی ها، ماهیت و نسبت علم و دین از منظر ابوالحسن عامری است. عامری علم و دین را دارای ماهیتی عقلی می داند و اندیشه های او در این زمینه در منظومه ی فکری فیلسوفان اسلامی قابل بررسی است. او علم را به دو دسته ی دینی و حکمی تقسیم می کند و برای هر یک اقسامی برمی شمرد. به عقیده ی وی، علم تنها در چارچوب عقل معنا می یابد و ماهیتی عقلی دارد. دین از منظر عامری، مجموعه ای از گزاره های علمی و عملی از منبعِ وحی و دارای ضرورت عقلی است که توسط عقل تامّ و مجرد نبی درک می شود و وحی از نظر او دریافت حقایق مفاض توسط عقل پیامبر از جانب خدا است. براین اساس، هیچ یک از علوم با دین در تعارض نیستند و دین از مرتبه ای بالاتر برخوردار است. عامری در نسبت میان علم و دین، آن ها را تجلی های یک حقیقت واحد می داند و تمامی تحلیل های او باید در این چارچوب کلی درک شوند.
۱۲۳۷.

خوانش انتقادی مفاهیم در نظریۀ سنت های تاریخی شهید صدر: مطالعۀ موردی مفاهیم اساسی سنت الله، تغییر، دین و فطرت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۷
نظام های علمی بر پایه نظریه ها شکل می گیرند. مفاهیم در زمره مهم ترین عناصر نظریه هایند؛ زیرا تبیین و صورت بندی نظریه بر شماری مفاهیم اساسی استوار است. نظریه ها میراث های علمی بزرگ و حاصل کوشش انسانی اند. از این رو نیازمند بررسی و نقد هستند تا اصلاح و ترمیم شوند. پژوهش حاضر به خوانش انتقادی 4 عنصر مفهومی «سنه الله»، «تغییر»، «دین»، و «فطرت» در نظریه سنت های تاریخی در قرآن شهید صدر می پردازد که در زمره مهم ترین عناصر مفهومی در نظریه اویند. روش مقاله توصیفی-تحلیلی است. پژوهش از نظر نوع و هدف بنیادیست. داده هاى تحقیق از طریق بررسى اسنادى جمع آوری و تحلیل شده اند. قرآن کریم و کتاب مدرسه القرآنیه شهید صدر به عنوان جامعه تحقیق و سایر منابع ناظر به اهداف پژوهش، به عنوان منابع تبیینی و تکمیلی پژوهش استفاده شده است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که مفهوم شناسی شهید صدر منسجم نیست و مفاهیم تبیینی بسنده نیافته اند. تبیین مفهوم «سنهالله» و مفهوم «تغییر» نیازمند ترمیم و تکمیل و تبیین مفهوم «دین» نیز با همه اهمیت و گستردگی از صورت بندی و تنظیم و تنسیقی شایسته برخوردار نیست. این امر تدوین گران مطالب او را نیز دچار مشکل کرده است. چنان که نظریه پرداز دیدگاه های دیگران درباره مفهوم «فطرت» را که مورد تأیید برخی روایات نیز است مطرح نکرده و علّت کنار گذاشتن آن ها را بیان نمی کند.
۱۲۳۸.

مانا و امر قدسی در اندیشۀ مارت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین امر قدسی ماوراءالطبیعه مارت مانا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۹۴
این مقاله، به روش توصیفی و تحلیلی به بررسی مفهوم و ویژگی های مانا و امر قدسی در نظام فکری مارت پرداخته است. او که در درجه نخست، بر انسان شناسی دین تمرکز دارد، بر عاطفه و احساس به عنوان اصل اساسی روان شناسی تحلیلی ذهن و شخصیت انسان و مولفه های روان شناختی باور دینی نیز تأکید کرده و به جای آنیمیسم تایلر، پیشاآنیمیسم یا آنیماتیسم (تجربه مانا) را به عنوان صورت نخستین و اصیل تجربه دینی، عرضه داشت. مارت از متعلق آگاهی دینی تعبیر به مانا یا امر قدسی می کند. احساس مانا، احساس حضور یک قدرت یا نیروی شگفت انگیز و رازآلود است که گوهر دین ابتدایی را تشکیل می دهد. اساساً دین در پاسخ به احساس هیبت و در ارتباط با آن شکل گرفته است. احساس مانا آمیزه ای از احساس هراس، اعجاب و جاذبه است که در انسان ایجاد هیبت می کند. تعریف حداقلی او از دین، شامل فرمول تابو – مانا است که تابو، جنبه منفی و سلبی امر قدسی یا موجود فراطبیعی است، که"نباید بی محابا به آن نزدیک شد." در جنبه مثبت و ایجابی آن مانا است. چیزهایی که مانا دارند، تابو نیز هستند. مانای مارت، برخلاف کودرینگتون، قدرت نیست، بلکه کاملاً ماورای طبیعی، یعنی مذهبی و هسته اصلی دین است.
۱۲۳۹.

تاثیرات هوش مصنوعی بر ساختارهای اتماعی و ارزش های دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی دین هوش مصنوعی جامعه دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۷۳
کاربردهای هوش مصنوعی و فناوری های رباتیک یکپارچه شده با هوش مصنوعی شروع به خدمت به بشریت کرده اند. داشتن الگوریتمی که می تواند یاد بگیرد، هوش مصنوعی را از سایر تحولات فناورانه متمایز می کند. توسعه هوش مصنوعی یکی از مهمترین آستانه های پیشرفت از زمان آفرینش بشریت در نظر گرفته شده است. در واقع، پیش بینی نمی شود که در چه مسیری پیشرفت خواهد کرد و چگونه بشریت را تغییر خواهد داد. این تحقیق بر تغییرات اجتماعی و مذهبی که ممکن است از پیشرفت هوش مصنوعی ناشی شود، متمرکز است. تحقیق با آشکار کردن پس زمینه مذهبی و تاریخی توسعه هوش مصنوعی آغاز می شود. توسعه های فناورانه که پایه هوش مصنوعی را تشکیل می دهند و دیدگاه های فلسفی درباره زندگی اجتماعی به اختصار ذکر شده و دیدگاه هایی درباره این موضوع از گذشته تا امروز ارائه می شود. بحث در مورد اینکه آیا هوش مصنوعی همراه است یا دشمن، به طور خلاصه بیان می شود. راه های جدیدی که جامعه می تواند در چارچوب توسعه هوش مصنوعی به خود بگیرد و تغییرات ممکن در ساختار اجتماعی در بخش دوم مورد بحث قرار می گیرند. تلاش شده است برخی اصول که برای تضمین ساختار و نظم اجتماعی باید در نظر گرفته شوند، کاوش شوند. در حین انجام این ارزیابی ها، تلاش شده سهم دین که جزء لاینفک زندگی اجتماعی است، آشکار شود. در بخش آخر تحقیق، برخی پیشنهادها برای جایگاه دین به عنوان میراث بومی و ارزش، در بهره گیری از کاربردهای جدید هوش مصنوعی ارائه شده است.
۱۲۴۰.

تحلیل تأثیر نظریه فطرت دینی در دیدگاه های روان شناختی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فطرت دین فطرت دینی معنویت گرایی روان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۵۳
توسعه بخشی به مطالعات برون دینی در مسئله فطرت، موجب شد تا مقاله حاضر به بررسی معنویت ارائه شده در برخی دیدگاه های روان شناسی بپردازد و شاخصه های برجسته نظریه فطرت را در نگرش آنان جستجو کند. اگرچه روان شناسان، فطرت را مفهومی اعم از غریزه و شامل امور تکوینی انسان می دانند و دین را نیز گاه معادل با هرگونه معنویت گرایی دانسته اند، اما با تأمل در آرای آنان می توان ادعا نمود که در نظرگاه ایشان، فطرت برآیندی از یک نگاه دقیق به رابطه معنویت گرایانه انسان و جهان است که حد متعالی آن، در رسیدن به خدا نُمود کامل می یابد که می توان آن را به نوعی اشاره به مفهوم فطرت در زبان دین تلقی کرد. البته این توجه وجود دارد که مبانی روان شناسان و نیز اهداف مد نظر آنان در نظریاتشان، متفاوت از مبانی و نیز اهداف دینی است. بااین حال، به نظر نگارنده، حاصل این جستار، نگرشی نوین در مسئله فطرت و راه حل دیگری در پاسخ به شبهه انحصارگرایی فطرت در مطالعات درون دینی خواهد بود.